Inleiding tot het internationaal en Europees recht
Ø Geen date en geen nummers van zaken
Inleiding tot het Europees recht
Ø Gaat over het recht van de Europese Unie
o een internationale organisatie die zich heeft ontwikkeld tot een autonome rechtsorde
o EU is anders dan andere internationale organisaties
o hanteren eigen Rechtsbronnen en rechtsprincipes (Een rechtssysteem gebaseerd op
Europese basisverdragen die beschouwd worden als een soort grondwet)
o Verantwoordelijk voor 85% (schommelt rond de 80%) van onze wetten = Europese wetgeving
§ Europese wetgeving is overal
o Voorzitter van de Europese commissie: Ursula von der Leyen
Ø gegrond op het Verdrag betreffende EU (VEU) en Verdrag betreffende Werking van de EU
(VWEU). = basis voor het functioneren van de EU
o = geconsolideerde verdragen è gevolg van een aantal aanpassingen aan eerdere verdragen
(constante amenderingen)
§ deze aanpassingen integreren in 1 geactualiseerde versie
§ de lidstaten hebben op grond van deze verdragen een dele van hun bevoegdheden
overgedragen aan de EU
Ø Bij elke wetgeving op Europees niveau krijg je een verwijzing naar een bepaling in de verdragen.
o Anders kunnen de Eu lidstaten niet wetgevend optreden
o In het protocol staat wat er van sancties kunnen genomen worden als de lidstaten de richtlijnen
niet naleven
o wetgeving moet overeenkomen met handvestà als lidstaten handelen buiten de
bevoegdheden van de EU dan is het handvest niet van toepassing
TTIP (Transatlantic Trade and Investment Partnership): dit zijn onderhandelingen die bezig zijn over
hoe men de handelsrelaties tussen de EU en de VS kan gaan verbeteren. Het doel van die
onderhandelingen is om te komen tot een meer uniform kader zodat men elkaars testen gaat erkennen
(bv. voor medicijnen).
Dergelijke onderhandelingen gebeuren niet door de lidstaten, het is door de EU als entiteit.
Ø De EU als een autonome entiteit gaat onderhandelingen voeren met derde landen.
o Bijzondere eniteit
o het is enerzijds een internationale organisatie met heel verregaande bevoegdheden
o anderzijds is het ook geen staat à enkel toegewezen bevoegdheden (wel verregaande.)
Ø de Unie bezit rechtspersoonlijkheid, kan zelf in eigen naam optreden, de internationale organisatie
telt 27 leden die in Brussel vergaderen
Artikel 47 VEU: “De Unie bezit rechtspersoonlijkheid”. Dit betekent dat de EU eigen
verantwoordelijkheden heeft op het internationaal vlak. Die EU is een specifieke speler, en op grond van die
verdragen is het een speler met eigen rechtsregels, eigen principes, eigen instrumenten. Die EU kan in eigen
naam handelen.
Hoofdstuk 1: het juridisch kader van het Europees integratieproces
Afdeling 1. De eerste initiatieven tot Europese samenwerking
§1. Marshall-plan OEES en OESO
Ø we moeten Europa ondersteunen bij de heropbouw na de 2e WO
Wat is de link tussen de Amerikanen en het Europees integratieproces?
Ø te bouwen na WOII.
Ø Wat is de link tussen de Amerikanen en het Europees integratieproces?
1
, o Marshallhulp werd niet zomaar gegeven aan individuele landen à enkel onder de
voorwaarde dat al die landen, die geïnteresseerd waren, nauw zouden samenwerken en
een soort van organisatie zouden oprichten (OEES)
o eerste soort van stimulans aan die Europese staten om samen te werken.
§ Om samen kijken hoe ze die hulp van Marshall efficiënt onder elkaar kunnen verdelen
§ hoe ze daar efficiënt kunnen mee omgaan.
Onder die doelstellingen werd een eerste intergouvernementele organisatie opgericht in 1948
Ø organisatie opgericht, met als specifiek doel het efficiënt verdelen van die Marshallhulp
Ø Organisatie voor Europese Economische Samenwerking (OEES: 1948-1961), een organisatie
tussen West-Europese landen. (De Oost-Europese landen hebben die hulp geweigerd.)
Ze heeft zich omgevormd tot de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling.
Ø Die OESO is een internationale organisatie met de economische situatie in de lidstaten.
o vandaag geen link meer met de EU.
o wordt beschouwd als een klassieke internationale organisatie à kan geen juridische bindende
resultaten aan haar leden kan opleggen.
§ werking nog steeds belangrijk = de kwaliteit van haar jaarlijkse economische studies
en vele rapporten
§ belastingparadijzen (doel: met zoveel mogelijk landen te komen tot OESO-
overeenkomsten voor belasting op inkomen en kapitaal)
§2. Benelux
De Benelux (België, Nederland, Luxemburg)
Ø in 1944 opgericht als een douane-unie met als doel het vrij verkeer van personen, goederen en
diensten te realiseren.
Ø In 1958 ondertekenden de drie landen het verdrag tot instelling van een Economische Unie.
Ø Het Benelux-initiatief vervulde derhalve een belangrijke avant-garde-functie binnen het
communautaire integratieproces.
Artikel 350 VWEU à verdere regionale samenwerking tussen de Benelux landen mogelijk is voor zover de
doelstellingen ervan niet bereikt zijn door toepassing van de EU-Verdragen.
Op 17 juni 2008 werd een nieuw Benelux-Verdrag ondertekend dat o.a. voorziet in versterkte samenwerking
inzake justitie en binnenlandse zaken. Dit nieuwe verdrag is in werking getreden op 1 januari 2012.
§3. De Raad van Europa
Ø Staat los van de EU
Congres van Den Haag (7-11 mei 1948):
wat was het doel van die samenwerking?
Ø Het bewaren van de internationale vrede na WOII, uiterst ambitieus.
Ø Dat congres had een voorzitter: Winston Churchill.
o Resultaat van denkoefening = verklaring
o Belangrijke elementen : We hebben een pan-Europese organisatie nodig, 1 die alle Europese
lidstaten samenbrengt.
Dit is uiteindelijk de Raad van Europa geworden
Ø Op het Congres van Den Haag werd de basis gelegd voor de oprichting
o Eigen klassieke internationale organisatie à los van de Europese Unie en dus van de raad
en de europese raad
Ø De Raad van Europa is bevoegd voor uiteenlopende domeinen
o vandaag vooral mensenrechten (= gevolg van het congres)
o weinig directe beslissingsbevoegdheid: de lidstaten moeten immers eerst de beslissingen in
hun eigen rechtssysteem incorporeren
§ Het blijft derhalve een intergouvernementele organisatie.
2
,Ze vonden ook dat er nieuw mensenrechteninstument nodig was in Europa om opnieuw oorlog te vermijden.
Dit werd het EVRM. Dat verdrag is dé standaard voor heel Europa
Belangrijk onderscheid! Verwar EU nooit met Raad van Europa:
Afdeling 2. Oprichting van de Europese Gemeenschappen
Wat hebben zij gedaan? => het idee van Europese Samenwerking gelanceerd
§1. De Verklaring van Schuman en de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS)
3
, Ø 9 mei 1950: de verklaring van Schuman:
= hierin stonden de duidelijke politieke doelstellingen
o we gaan oorlog in Europa materieel onmogelijk maken
§ doen door samen te werken en door alle bevoegdheden inzake kolen en staal over te
dragen naar een onafhankelijke instantie (supranationaal niveau)
§ Kolen en staal?, vredeslogica?: voor oorlog heb je wapens nodig, aan wapens geraak
je door kolen en staal
o Basis voor de eerste supranationale organisatie in europa (=/ raad van europa =
intergouverementeel)
Dit politieke idee heeft geleid tot het Verdrag van Parijs, de oprichting van de EGKS.
Ø Verdrag werd ondertekend in ’51 en werd ingetreden in ’52
Ø 6 stichtende landen
Een supranationale organisatie met eigen instellingen, eigen instellingen die de voorlopers zijn van de huidige
instellingen van de Europese Commissie.
o Hoge autoriteit
o Gemeenschappelijke vergadering (= voorloper van europees parlement)
§ Het idee om een soort parlementaire vergadering te hebben, was er dus al.
o Raad van Ministers, met vertegenwoordigers van alle lidstaten
o een Hof van Justitie in Luxemburg dat moest toezien op de correcte naleving van alle
bepalingen die in dat verdrag stonden.
§2. De Europese Defensiegemeenschap (EDG) en Europese Politieke Gemeenschap (EPG)
Ø Pleven lanceert een nieuw plan op het vlak van defensie in 1950 (Pleven-plan)
Ø EDG oprichten in europa: “laten we ook een europese defensie gemeenschap aanmaken en eraan
gekoppeld een europese politieke gemeenschap”
o Politieke druk om iets te doen aan de herbewapening in duitsland => west-duitsland had geen
autonoom leger à amerikanen als vragende partij voor het geval dat rusland zou
binnendringen
o Dit leidt tot de oprichting van de EDG en de EPG.
Ø Het verdrag is nooit in werking getreden, de interne goedkeuring is er niet gekomen in Frankrijk.
o Europese samenwerking na dit falen krijgt een quasi economische oriëntatie
o We hebben dus de EGKS, maar de mislukking van de EDG en de EPG
De conferentie van messina?
Ø Vertegenwoordigers van de 6 lidstaten ontmoeten elkaar na het falen en kijken wat ze kunnen doen
om verder te gaan met het integratieproject of om het te laten bij de EGKS.
Ø 2 grote visies
Jean Monnet Beyen
Ø visie dat ze verder moesten gaan Ø zei dat we naar een algemene
Ø Men moest het model van EGKS gaan economische integratie moesten gaan =>
toepassen op andere economische 1 economische gemeenschap oprichten
sectoren Ø stelde voor om een Europese
gemeenschappelijke markt te creëren met
coördinatie van het economisch beleid van
de lidstaten
Die 2 voorstellen lagen dus op tafel op de Conferentie van Messina. Het resultaat was de ondertekening van
2 verdragen:
1) het Verdrag tot oprichting van de EEG, de Europese Economische Gemeenschap
2) het Euratom-verdrag, Europese Gemeenschap voor Atoomenergie.
ð Ook wel de verdragen van Rome genoemd.
§3. EURATOM
Ø Het is een zeer technisch verdrag
Ø beoogt bij te dragen tot de totstandkoming en ontwikkeling van de Europese kernenergie-industrie.
4
Ø Geen date en geen nummers van zaken
Inleiding tot het Europees recht
Ø Gaat over het recht van de Europese Unie
o een internationale organisatie die zich heeft ontwikkeld tot een autonome rechtsorde
o EU is anders dan andere internationale organisaties
o hanteren eigen Rechtsbronnen en rechtsprincipes (Een rechtssysteem gebaseerd op
Europese basisverdragen die beschouwd worden als een soort grondwet)
o Verantwoordelijk voor 85% (schommelt rond de 80%) van onze wetten = Europese wetgeving
§ Europese wetgeving is overal
o Voorzitter van de Europese commissie: Ursula von der Leyen
Ø gegrond op het Verdrag betreffende EU (VEU) en Verdrag betreffende Werking van de EU
(VWEU). = basis voor het functioneren van de EU
o = geconsolideerde verdragen è gevolg van een aantal aanpassingen aan eerdere verdragen
(constante amenderingen)
§ deze aanpassingen integreren in 1 geactualiseerde versie
§ de lidstaten hebben op grond van deze verdragen een dele van hun bevoegdheden
overgedragen aan de EU
Ø Bij elke wetgeving op Europees niveau krijg je een verwijzing naar een bepaling in de verdragen.
o Anders kunnen de Eu lidstaten niet wetgevend optreden
o In het protocol staat wat er van sancties kunnen genomen worden als de lidstaten de richtlijnen
niet naleven
o wetgeving moet overeenkomen met handvestà als lidstaten handelen buiten de
bevoegdheden van de EU dan is het handvest niet van toepassing
TTIP (Transatlantic Trade and Investment Partnership): dit zijn onderhandelingen die bezig zijn over
hoe men de handelsrelaties tussen de EU en de VS kan gaan verbeteren. Het doel van die
onderhandelingen is om te komen tot een meer uniform kader zodat men elkaars testen gaat erkennen
(bv. voor medicijnen).
Dergelijke onderhandelingen gebeuren niet door de lidstaten, het is door de EU als entiteit.
Ø De EU als een autonome entiteit gaat onderhandelingen voeren met derde landen.
o Bijzondere eniteit
o het is enerzijds een internationale organisatie met heel verregaande bevoegdheden
o anderzijds is het ook geen staat à enkel toegewezen bevoegdheden (wel verregaande.)
Ø de Unie bezit rechtspersoonlijkheid, kan zelf in eigen naam optreden, de internationale organisatie
telt 27 leden die in Brussel vergaderen
Artikel 47 VEU: “De Unie bezit rechtspersoonlijkheid”. Dit betekent dat de EU eigen
verantwoordelijkheden heeft op het internationaal vlak. Die EU is een specifieke speler, en op grond van die
verdragen is het een speler met eigen rechtsregels, eigen principes, eigen instrumenten. Die EU kan in eigen
naam handelen.
Hoofdstuk 1: het juridisch kader van het Europees integratieproces
Afdeling 1. De eerste initiatieven tot Europese samenwerking
§1. Marshall-plan OEES en OESO
Ø we moeten Europa ondersteunen bij de heropbouw na de 2e WO
Wat is de link tussen de Amerikanen en het Europees integratieproces?
Ø te bouwen na WOII.
Ø Wat is de link tussen de Amerikanen en het Europees integratieproces?
1
, o Marshallhulp werd niet zomaar gegeven aan individuele landen à enkel onder de
voorwaarde dat al die landen, die geïnteresseerd waren, nauw zouden samenwerken en
een soort van organisatie zouden oprichten (OEES)
o eerste soort van stimulans aan die Europese staten om samen te werken.
§ Om samen kijken hoe ze die hulp van Marshall efficiënt onder elkaar kunnen verdelen
§ hoe ze daar efficiënt kunnen mee omgaan.
Onder die doelstellingen werd een eerste intergouvernementele organisatie opgericht in 1948
Ø organisatie opgericht, met als specifiek doel het efficiënt verdelen van die Marshallhulp
Ø Organisatie voor Europese Economische Samenwerking (OEES: 1948-1961), een organisatie
tussen West-Europese landen. (De Oost-Europese landen hebben die hulp geweigerd.)
Ze heeft zich omgevormd tot de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling.
Ø Die OESO is een internationale organisatie met de economische situatie in de lidstaten.
o vandaag geen link meer met de EU.
o wordt beschouwd als een klassieke internationale organisatie à kan geen juridische bindende
resultaten aan haar leden kan opleggen.
§ werking nog steeds belangrijk = de kwaliteit van haar jaarlijkse economische studies
en vele rapporten
§ belastingparadijzen (doel: met zoveel mogelijk landen te komen tot OESO-
overeenkomsten voor belasting op inkomen en kapitaal)
§2. Benelux
De Benelux (België, Nederland, Luxemburg)
Ø in 1944 opgericht als een douane-unie met als doel het vrij verkeer van personen, goederen en
diensten te realiseren.
Ø In 1958 ondertekenden de drie landen het verdrag tot instelling van een Economische Unie.
Ø Het Benelux-initiatief vervulde derhalve een belangrijke avant-garde-functie binnen het
communautaire integratieproces.
Artikel 350 VWEU à verdere regionale samenwerking tussen de Benelux landen mogelijk is voor zover de
doelstellingen ervan niet bereikt zijn door toepassing van de EU-Verdragen.
Op 17 juni 2008 werd een nieuw Benelux-Verdrag ondertekend dat o.a. voorziet in versterkte samenwerking
inzake justitie en binnenlandse zaken. Dit nieuwe verdrag is in werking getreden op 1 januari 2012.
§3. De Raad van Europa
Ø Staat los van de EU
Congres van Den Haag (7-11 mei 1948):
wat was het doel van die samenwerking?
Ø Het bewaren van de internationale vrede na WOII, uiterst ambitieus.
Ø Dat congres had een voorzitter: Winston Churchill.
o Resultaat van denkoefening = verklaring
o Belangrijke elementen : We hebben een pan-Europese organisatie nodig, 1 die alle Europese
lidstaten samenbrengt.
Dit is uiteindelijk de Raad van Europa geworden
Ø Op het Congres van Den Haag werd de basis gelegd voor de oprichting
o Eigen klassieke internationale organisatie à los van de Europese Unie en dus van de raad
en de europese raad
Ø De Raad van Europa is bevoegd voor uiteenlopende domeinen
o vandaag vooral mensenrechten (= gevolg van het congres)
o weinig directe beslissingsbevoegdheid: de lidstaten moeten immers eerst de beslissingen in
hun eigen rechtssysteem incorporeren
§ Het blijft derhalve een intergouvernementele organisatie.
2
,Ze vonden ook dat er nieuw mensenrechteninstument nodig was in Europa om opnieuw oorlog te vermijden.
Dit werd het EVRM. Dat verdrag is dé standaard voor heel Europa
Belangrijk onderscheid! Verwar EU nooit met Raad van Europa:
Afdeling 2. Oprichting van de Europese Gemeenschappen
Wat hebben zij gedaan? => het idee van Europese Samenwerking gelanceerd
§1. De Verklaring van Schuman en de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS)
3
, Ø 9 mei 1950: de verklaring van Schuman:
= hierin stonden de duidelijke politieke doelstellingen
o we gaan oorlog in Europa materieel onmogelijk maken
§ doen door samen te werken en door alle bevoegdheden inzake kolen en staal over te
dragen naar een onafhankelijke instantie (supranationaal niveau)
§ Kolen en staal?, vredeslogica?: voor oorlog heb je wapens nodig, aan wapens geraak
je door kolen en staal
o Basis voor de eerste supranationale organisatie in europa (=/ raad van europa =
intergouverementeel)
Dit politieke idee heeft geleid tot het Verdrag van Parijs, de oprichting van de EGKS.
Ø Verdrag werd ondertekend in ’51 en werd ingetreden in ’52
Ø 6 stichtende landen
Een supranationale organisatie met eigen instellingen, eigen instellingen die de voorlopers zijn van de huidige
instellingen van de Europese Commissie.
o Hoge autoriteit
o Gemeenschappelijke vergadering (= voorloper van europees parlement)
§ Het idee om een soort parlementaire vergadering te hebben, was er dus al.
o Raad van Ministers, met vertegenwoordigers van alle lidstaten
o een Hof van Justitie in Luxemburg dat moest toezien op de correcte naleving van alle
bepalingen die in dat verdrag stonden.
§2. De Europese Defensiegemeenschap (EDG) en Europese Politieke Gemeenschap (EPG)
Ø Pleven lanceert een nieuw plan op het vlak van defensie in 1950 (Pleven-plan)
Ø EDG oprichten in europa: “laten we ook een europese defensie gemeenschap aanmaken en eraan
gekoppeld een europese politieke gemeenschap”
o Politieke druk om iets te doen aan de herbewapening in duitsland => west-duitsland had geen
autonoom leger à amerikanen als vragende partij voor het geval dat rusland zou
binnendringen
o Dit leidt tot de oprichting van de EDG en de EPG.
Ø Het verdrag is nooit in werking getreden, de interne goedkeuring is er niet gekomen in Frankrijk.
o Europese samenwerking na dit falen krijgt een quasi economische oriëntatie
o We hebben dus de EGKS, maar de mislukking van de EDG en de EPG
De conferentie van messina?
Ø Vertegenwoordigers van de 6 lidstaten ontmoeten elkaar na het falen en kijken wat ze kunnen doen
om verder te gaan met het integratieproject of om het te laten bij de EGKS.
Ø 2 grote visies
Jean Monnet Beyen
Ø visie dat ze verder moesten gaan Ø zei dat we naar een algemene
Ø Men moest het model van EGKS gaan economische integratie moesten gaan =>
toepassen op andere economische 1 economische gemeenschap oprichten
sectoren Ø stelde voor om een Europese
gemeenschappelijke markt te creëren met
coördinatie van het economisch beleid van
de lidstaten
Die 2 voorstellen lagen dus op tafel op de Conferentie van Messina. Het resultaat was de ondertekening van
2 verdragen:
1) het Verdrag tot oprichting van de EEG, de Europese Economische Gemeenschap
2) het Euratom-verdrag, Europese Gemeenschap voor Atoomenergie.
ð Ook wel de verdragen van Rome genoemd.
§3. EURATOM
Ø Het is een zeer technisch verdrag
Ø beoogt bij te dragen tot de totstandkoming en ontwikkeling van de Europese kernenergie-industrie.
4
