Samenvatting Sociologie module 1

HFST 1: Wat is sociologie?
Lesonderwerpen
- Structuur
De 2 pijlers van de
- Cultuur
samenleving
- Ongelijkheid
- Socialisatie


Sociologie
 = de wetenschap van de samenleving
 Bestaat uit:
o Socio = de samenleving
o Logie = wetenschap, studie van…
 Sociologie bestudeert:
o Het dagelijks leven
1) de interactie tussen personen en sociale eenheden
2) de factoren die de interactie bepalen
3) de gevolgen daarvan op menselijke gedrag
-> sociologie bekijkt gedrag als een maatschappelijk fenomeen –
gedrag is nooit volledig individueel, maar beïnvloed door sociale
relaties en context
 Sociologie als wetenschap
o Objectief -> op feiten gebaseerd
o Grootschalig/ representatief
o Controleerbaar
Sociologen zoeken voortdurend verklaringen voor wat ze vaststellen,
aan de hand van theorieën en bewijsmateriaal
 Belang van sociologie in de gezondheidszorg
Een goede zorgverlener:
o Begrijpt dat vakkennis alleen niet volstaat
o Heeft inzicht nodig in de maatschappelijke context van
cliënten
o Moet begrijpen hoe sociale factoren gedrag,
ziektebeleving en zorggebruik beïnvloeden
o Voorbeelden:
 Ziektebeleving, zorgvraag en
ziekteverloop worden beïnvloed door
sociale en maatschappelijke factoren
 Inzicht in leefwereld = betere
zorgverlening

,Structuur, cultuur, ongelijkheid en socialisatie

 Elk individu vertegenwoordigt een grotere groep of categorie
 Welke invloed gaat dit hebben op de groep
 Zijn de keuzes die we maken in ons leven echt zo “zelf gekozen”?
o Alles wat met ons gebeurt, wordt beïnvloed door sociale
relaties (de structuur en de cultuur) -> door onze vrienden, de
maatschappij…
 Vb. studiekeuze, gezinsvorming, discriminatie
o Wat mensen doen, lijkt individueel, maar is vaak sociaal
bepaald
o “Wat individuele mensen verrichten is lang niet zo individueel
als het soms lijkt!”



Voorbeeld van impact van sociale factoren

 Invloed van de sociale gradiënt in gezondheid
o Sociaaleconomische status = SES beïnvloedt gezondheid:
 Hogere SES: gezondere levensstijl, betere toegang tot
zorg
 Lagere SES: minder gezond eten, minder naar de dokter,
kortere levensduur
 Als zorgverstrekker in een regionaal ziekenhuis? Als zorgverstrekker
binnen een bepaalde instelling?
o Er is een verschil, je hebt verschillende werkomgevingen en
die veranderen continu
= rollen innemen, verwachtingen vervullen, je plek zoeken in
een ruimer geheel/ structuur

De context bepaalt je gedrag…



Interactie en sociaal handelen

 Gedrag wordt gestuurd door sociale relaties en verwachtingen
 Sociologie bestudeert patronen in menselijk gedrag
 Voorbeelden:
o Partnerleuze, aantal kinderen, kledingstijl -> sterk sociaal
beinvloed
o Je opvoeding, waarden en normen bepalen keuzes
 Interactie
o = handelen tussen mensen (praten, appen, samenwerken,
roddelen…)

, Via sociale positie
Individueel gedrag
Via waarden en voorspellen
normen

Via hoge SES

Via werkomstandigheden ouders Prestaties op school
(Kohn) -> ouders in chemie ->
kind onbewust meer aandacht
krijgen van chemie leekracht

Cultureel kapitaal (Bourdieu)

Self-fulfilling prophecy
 Sociaal handelen
o = bij je handelen rekening houden met wat anderen doen of
kunnen doen
o Zelfs zonder direct contact (vb. gedrag op de bus, tas op
stoel…)
 Onze samenleving is heel onvoorspelbaar, maar er zijn soms
regelmatigheden
 De basisvormen van interactie
o Zelfstudie (competitie, samenwerking, conformiteit,
conflicten…)

Gedrag

3 G’s: Gedachten – Gevoelens – Gedrag
 Uitingen:
o Cognitieve uitingen: ideeën, meningen, overtuigingen
o Affectieve uitingen: emoties (bv. Begrafenis)
o Dynamische uitingen: feitelijk gedrag
 Gedrag = gevolg van interactie binnen een bepaalde context
o Interactie = onderlinge beïnvloeding wanneer mensen in
overleg de context interpreteren en van betekenis voorzien
o Context = heeft eveneens een invloed op interactie en gedrag
o Vb. effect van gezinsgrootte op de studieprestaties van
kinderen -> kan een effect hebben op de prestaties (groot
gezin -> moeilijker om de tijd te verdelen)

, Contextuele factoren

 = kenmerken van de maatschappij of omgeving of groepering die
gedrag beïnvloeden
 5 groepen factoren:
1) Demografische factoren
2) Ecologische factoren
3) Materiele factoren
4) Economische factoren
5) Sociologische factoren

1) Demografische factoren
 De meetbare eigenschappen van een bevolking of bevolkingsgroep
en van de samenstelling daarvan
 Die kunnen het gedrag van mensen bepalen en zelfs een
maatschappij als geheel veranderen
 Vb. bevolkingspiramide, statistieken (hoeveel ouderen, jongeren zijn
er…) = meetbaar
 Vb. vergrijzing
o Oorzaak: geboortes ↓ Leeftijd ouderen ↑
o Gevolgen?
 Hogere pensioenlast
 Schrik voor lager pensioen
 Sparen voor later
 Invloed op consumptie en dus op de economische groei
2) Ecologische factoren
 Klimatologische kenmerken
o Hoe het klimaat het gedrag van mensen beïnvloedt vb.
siësta’s
 Geografische kenmerken
o Hoe aardrijkskunde kenmerken het gedrag van mensen
beïnvloeden
o Invloed van ligging en omgeving
3) Materiele factoren
 Grondstoffen, technologie en de infrastructuur van een maatschappij
 Vb. sociale media -> beïnvloedt communicatie en gedrag