Inhoudsopgave samenvatting pathologie
Hoofdstuk 1: Inleidende begrippen ................................................................................................ 2
1.1 Epidemiologie ..................................................................................................................... 2
1.2 -1.3 Etiologie, pathogenese en classificatie naar oorzaak ...................................................... 3
Hoofdstuk 2: Celmechanismen ..................................................................................................... 7
2.1 Celschade........................................................................................................................... 7
2.2 Weefselschade ................................................................................................................. 13
2.3 Circulatiestoornissen ........................................................................................................ 18
2.4 Tumorpathologie ............................................................................................................... 24
Hoofdstuk 3: Pathologie van de orgaanstelsel .............................................................................. 36
3.1 Skelet, gewrichten en spieren ............................................................................................. 36
3.2 Zenuwstelsel ..................................................................................................................... 42
3.3 Hart en vaten ..................................................................................................................... 55
3.4 Ademhalingsstelsel ........................................................................................................... 63
3.5 Spijsverteringsstelsel ......................................................................................................... 68
3.7 De huid ............................................................................................................................. 75
3.9 voortplantingsstelsel ......................................................................................................... 82
1
,Hoofdstuk 1: Inleidende begrippen
1.1 Epidemiologie
- Pathologie → wetenschappelijke studie van ziekte
- Empedocles
→ Universum: Vuur, Water, Aarde, lucht
- Hippocrates
→ lichaam: Bloed, Gele gal, slijm, Zwarte gal
- Galenus
→ bloed: warm en vochtig
→ Gele gal: warm en droog
→ Slijm: koud en vochtig
→ Zwarte gal: koud en droog
- Virchow→ ziekte = beschadiging van de kleinste levende eenheid, de cel
- epidemiologie →studie van vóórkomen en verspreiding van ziekten onder bevolking
→ wie en door welke factoren het bevordert wordt of juist niet
→ statistische analyses van grote databanken
- Incidentie
→ aantal nieuwe gevallen van ziekte per tijdseenheid, per aantal van de
bevolking
→ per (honderd)duizend personen per jaar
→ Nut
▪ Opsporen van oorzaken: leefgewoonten, milieu, voeding,
hygiëne, …
▪ Preventie: informatie, preventiecampagnes, …
▪ Leren over mechanisme van ziekte
- Prevalentie
→ aantal gevallen per duizend of per honderdduizend op specifiek moment in bevolking
- Morbiditeit
→ aantal personen van bepaalde bevolkingsgroep (= populatie) dat binnen bepaalde
tijdsperiode door een bepaalde ziekte (= morbus) wordt getroffen
→ X/1000 of X/10.000 of X/100.000
- Mortaliteit
→ Aantal sterfgevallen in bevolking als gevolg bepaalde ziekte, medicijn of
drugsgebruik, deelname aan verkeer, etc., gedurende bepaalde tijdsperiode (=
letaliteit)
2
, 1.2 -1.3 Etiologie, pathogenese en classificatie naar oorzaak
- Etiologie → oorzaak van ziekte
→ Idiopathische etiologie → oorzaak onbekend
→ Genetisch, Infecties, Chemisch, Straling – Mechanisch
- Pathogenese → stapgewijze ontstaan, ontwikkelen en verloop van aandoening
- Oorzaken van ziekte kunnen opgesplitst worden in
→ Endogene ziekteoorzaken: aangeboren of congentiale afwijkingen
▪ Wordt ermee geboren
→ Exogene ziekteoorzaken: ziekte veroorzaakt door invloeden van buitenaf
Endogene ziekteoorzaken
- Erfelijke aandoeningen → zit fout in DNA in chromosomen
→ Structurele chromosomale afwijkingen: wijken af in structuur
▪ deletie: verdwijnen chromosomaal fragment →Vb VCFS, Williams-Beuren
• VCFS = velo cardiofaciaal synsdroom =CATCH 22
• C →cardial disease, A →abnormal facies, T →hypoplasie thymus
(onderontwikkelde thymus), C →cleft palet (gespleten gehemelte),
H →Hypocalcemie (te weinig calcium)
▪ duplicatie: verdubbelen van chromosomaal fragment
▪ inversie: omkering van chromosomaal fragment
▪ insertie: invoegen van chromosomaal fragment in ander chromosoom
▪ translocatie: verplaatsing van chromosomaal fragment naar ander
chromosoom
→ vb:
▪ 1.Patau →47, XY +13 of 47, XX +13 → chromosoom 13 extra
▪ 2.Edwards 47, XY +18
▪ 3.Turner 45 X →enkel bij vrouwen
• klein, korte brede nek, onvruchtbaar
▪ 4.Klinefelter 47 XXY →enkel bij jongens
• groot, onvruchtbaar, borstontwikkeling
→ FISH-analyse→ fluorescent in situ hybridisatie
▪ Om structurele fouten te zien
3
, - Aangeboren, niet erfelijke aandoeningen
→ afwijking zit niet in genetisch materiaal, maar wel aanwezig bij geboorte →
schadelijke inwerking plaatsgehad op foetus
→ tijdens organogenese (orgaanvorming) in 1e trimester van zwangerschap →foetus
kwetsbaar
→ teratogeen effect→ misvormende invloed op foetus
→ schadelijke inwerking kan gebeuren door:
▪ Infecties: besmetting van moeder door micro-organisme dat door placenta
naar kind overgaat
• vb Rubella = rode hond→virus dat bij foetus cataract (staar),
hartafwijkingen en eventueel doofheid kan veroorzaken.
• Toxoplasma, CMV,....
• Gebruik van Thalidomide, bekend onder de merknaam Softenon →
baby’s geboren met ontbrekende ledematen
o VEGF = vascular endothelial growht factor
o regio voor aanmaak bloedvaten en endotheelcellen
o Thalidomide bij behandeling van kanker
▪ Kankercellen sturen signalen naar bloedvaten
▪ Vorming van nieuwe bloedvaten: angiogenese
▪ thalidomide gaat angiogenese tegehouden als het
op tijd wordt toegediend
o
▪ Stralen: vermijdt röntgenfoto's bij beginnende zwangerschap
▪ Chemisch: medicatie, alcohol, drugs
▪ Zuurstoftekort: meest frequente oorzaak van zuurstoftekort →bevalling zelf
• vooral als het langdurig en moeizaam verloopt
• Hersenbeschadiging kan gevolg zijn.
• Erythroblastosis foetalis: ziekte van foetus door rhesusantagonisme
moeder en kind
o bloedgroepen niet compatibel →Alle negatieve
bloedgroepen zijn risico →hebben geen resus factor en
botst met resuspositief
o Oplossing →Rhogam = IgM voor geboorte van elk kind
Exogene ziekteoorzaken
- FYSISCHE ZIEKTEOORZAKEN
→ Mechanische geweldinwerking = trauma
→ Temperatuur als ziekteoorzaak
▪ Extreem hoge temperatuur leidt tot hypermetabolisme →capaciteit van
zuurstofaanvoer schiet tekort →resulteren in celdood
▪ Afkoeling leidt in 1e instantie tot vasoconstrictie →verminderde
weefselperfusie
• sterke afkoeling → regulatie van vaattonus gaat verloren en treedt
vasodilatatie op→en toegenomen permeabiliteit van de vaatwand
▪ Bevriezing leidt tot vorming van intracellulaire
ijskristallen die membranen van de celorganellen
beschadigen→celdood voor gevolg
4
Hoofdstuk 1: Inleidende begrippen ................................................................................................ 2
1.1 Epidemiologie ..................................................................................................................... 2
1.2 -1.3 Etiologie, pathogenese en classificatie naar oorzaak ...................................................... 3
Hoofdstuk 2: Celmechanismen ..................................................................................................... 7
2.1 Celschade........................................................................................................................... 7
2.2 Weefselschade ................................................................................................................. 13
2.3 Circulatiestoornissen ........................................................................................................ 18
2.4 Tumorpathologie ............................................................................................................... 24
Hoofdstuk 3: Pathologie van de orgaanstelsel .............................................................................. 36
3.1 Skelet, gewrichten en spieren ............................................................................................. 36
3.2 Zenuwstelsel ..................................................................................................................... 42
3.3 Hart en vaten ..................................................................................................................... 55
3.4 Ademhalingsstelsel ........................................................................................................... 63
3.5 Spijsverteringsstelsel ......................................................................................................... 68
3.7 De huid ............................................................................................................................. 75
3.9 voortplantingsstelsel ......................................................................................................... 82
1
,Hoofdstuk 1: Inleidende begrippen
1.1 Epidemiologie
- Pathologie → wetenschappelijke studie van ziekte
- Empedocles
→ Universum: Vuur, Water, Aarde, lucht
- Hippocrates
→ lichaam: Bloed, Gele gal, slijm, Zwarte gal
- Galenus
→ bloed: warm en vochtig
→ Gele gal: warm en droog
→ Slijm: koud en vochtig
→ Zwarte gal: koud en droog
- Virchow→ ziekte = beschadiging van de kleinste levende eenheid, de cel
- epidemiologie →studie van vóórkomen en verspreiding van ziekten onder bevolking
→ wie en door welke factoren het bevordert wordt of juist niet
→ statistische analyses van grote databanken
- Incidentie
→ aantal nieuwe gevallen van ziekte per tijdseenheid, per aantal van de
bevolking
→ per (honderd)duizend personen per jaar
→ Nut
▪ Opsporen van oorzaken: leefgewoonten, milieu, voeding,
hygiëne, …
▪ Preventie: informatie, preventiecampagnes, …
▪ Leren over mechanisme van ziekte
- Prevalentie
→ aantal gevallen per duizend of per honderdduizend op specifiek moment in bevolking
- Morbiditeit
→ aantal personen van bepaalde bevolkingsgroep (= populatie) dat binnen bepaalde
tijdsperiode door een bepaalde ziekte (= morbus) wordt getroffen
→ X/1000 of X/10.000 of X/100.000
- Mortaliteit
→ Aantal sterfgevallen in bevolking als gevolg bepaalde ziekte, medicijn of
drugsgebruik, deelname aan verkeer, etc., gedurende bepaalde tijdsperiode (=
letaliteit)
2
, 1.2 -1.3 Etiologie, pathogenese en classificatie naar oorzaak
- Etiologie → oorzaak van ziekte
→ Idiopathische etiologie → oorzaak onbekend
→ Genetisch, Infecties, Chemisch, Straling – Mechanisch
- Pathogenese → stapgewijze ontstaan, ontwikkelen en verloop van aandoening
- Oorzaken van ziekte kunnen opgesplitst worden in
→ Endogene ziekteoorzaken: aangeboren of congentiale afwijkingen
▪ Wordt ermee geboren
→ Exogene ziekteoorzaken: ziekte veroorzaakt door invloeden van buitenaf
Endogene ziekteoorzaken
- Erfelijke aandoeningen → zit fout in DNA in chromosomen
→ Structurele chromosomale afwijkingen: wijken af in structuur
▪ deletie: verdwijnen chromosomaal fragment →Vb VCFS, Williams-Beuren
• VCFS = velo cardiofaciaal synsdroom =CATCH 22
• C →cardial disease, A →abnormal facies, T →hypoplasie thymus
(onderontwikkelde thymus), C →cleft palet (gespleten gehemelte),
H →Hypocalcemie (te weinig calcium)
▪ duplicatie: verdubbelen van chromosomaal fragment
▪ inversie: omkering van chromosomaal fragment
▪ insertie: invoegen van chromosomaal fragment in ander chromosoom
▪ translocatie: verplaatsing van chromosomaal fragment naar ander
chromosoom
→ vb:
▪ 1.Patau →47, XY +13 of 47, XX +13 → chromosoom 13 extra
▪ 2.Edwards 47, XY +18
▪ 3.Turner 45 X →enkel bij vrouwen
• klein, korte brede nek, onvruchtbaar
▪ 4.Klinefelter 47 XXY →enkel bij jongens
• groot, onvruchtbaar, borstontwikkeling
→ FISH-analyse→ fluorescent in situ hybridisatie
▪ Om structurele fouten te zien
3
, - Aangeboren, niet erfelijke aandoeningen
→ afwijking zit niet in genetisch materiaal, maar wel aanwezig bij geboorte →
schadelijke inwerking plaatsgehad op foetus
→ tijdens organogenese (orgaanvorming) in 1e trimester van zwangerschap →foetus
kwetsbaar
→ teratogeen effect→ misvormende invloed op foetus
→ schadelijke inwerking kan gebeuren door:
▪ Infecties: besmetting van moeder door micro-organisme dat door placenta
naar kind overgaat
• vb Rubella = rode hond→virus dat bij foetus cataract (staar),
hartafwijkingen en eventueel doofheid kan veroorzaken.
• Toxoplasma, CMV,....
• Gebruik van Thalidomide, bekend onder de merknaam Softenon →
baby’s geboren met ontbrekende ledematen
o VEGF = vascular endothelial growht factor
o regio voor aanmaak bloedvaten en endotheelcellen
o Thalidomide bij behandeling van kanker
▪ Kankercellen sturen signalen naar bloedvaten
▪ Vorming van nieuwe bloedvaten: angiogenese
▪ thalidomide gaat angiogenese tegehouden als het
op tijd wordt toegediend
o
▪ Stralen: vermijdt röntgenfoto's bij beginnende zwangerschap
▪ Chemisch: medicatie, alcohol, drugs
▪ Zuurstoftekort: meest frequente oorzaak van zuurstoftekort →bevalling zelf
• vooral als het langdurig en moeizaam verloopt
• Hersenbeschadiging kan gevolg zijn.
• Erythroblastosis foetalis: ziekte van foetus door rhesusantagonisme
moeder en kind
o bloedgroepen niet compatibel →Alle negatieve
bloedgroepen zijn risico →hebben geen resus factor en
botst met resuspositief
o Oplossing →Rhogam = IgM voor geboorte van elk kind
Exogene ziekteoorzaken
- FYSISCHE ZIEKTEOORZAKEN
→ Mechanische geweldinwerking = trauma
→ Temperatuur als ziekteoorzaak
▪ Extreem hoge temperatuur leidt tot hypermetabolisme →capaciteit van
zuurstofaanvoer schiet tekort →resulteren in celdood
▪ Afkoeling leidt in 1e instantie tot vasoconstrictie →verminderde
weefselperfusie
• sterke afkoeling → regulatie van vaattonus gaat verloren en treedt
vasodilatatie op→en toegenomen permeabiliteit van de vaatwand
▪ Bevriezing leidt tot vorming van intracellulaire
ijskristallen die membranen van de celorganellen
beschadigen→celdood voor gevolg
4
