Volledige samenvatting POLITIEKE FILOSOFIE

POLITIEKE FILOSOFIE
INLEIDING

Wat is politieke filosofie?
- ≠ Een empirische, descriptieve studie van politiek
o DUS politieke filosofie is GEEN beschrijving over hoe de
dagdagelijkse politiek functioneert
 Dat is de taak van politicologen en sociale wetenschappers

- ≠ Partijpolitiek programma
o Hierin staan haalbaarheid, strategie en context centraal

o Zo’n programma kan OOK gebruikmaken van terminologie, MAAR wil
vooral kiezers overtuigen en macht verwerven

- ≠ Studie van (de politieke geschiedenis van een) ideologie

- Politieke filosofie wil een visie ontwikkelen over HOE aan politiek moet
gedaan worden + welke waarden naar voor geschoven kunnen worden
o Politieke filosofie stelt vragen over vragen en morele uitgangspunten
o Men probeert na te denken over de samenleving

o Voorbeelden van politieke filosofen
 Hannah Arendt
 Machiavelli
 Schmidt
 Rousseau
 Locke
 Chantal Mouffe (Belgische): agonisme
 Ze werkt verder op het idee van Schmidt die zegt dat
politiek gaat over een machtsstrijd + als we niet
opletten kan deze macht leiden tot ruzie

 Volgens Mouffe: politiek en democratie zijn een
beschaafde en geïnstitutionaliseerde manier is om met
strijd om te gaan

- Centraal in politieke filosofie  termen zoals vrijheid, rechtvaardigheid,
democratie …
o Bv. Boeken dia 6
 Daarin worden de vragen ‘Wat is vrijheid?’ en ‘Hoe verandert
vrijheid doorheen de tijd?’ behandeld
 Hierin spelen de Franse, Haïtiaanse en Amerikaanse
Revolutie een grote rol

,Politieke filosofie = normatief
- Politieke filosofie = een normatieve aangelegenheid
o Gaat NIET over hoe de samenleving feitelijk in elkaar steekt

o Gaat WEL over
 Hoe de samenleving idealiter zou MOETEN functioneren
 Welke vormen van macht legitiem zijn + de argumenten
daarvoor

- Betekent NIET ‘wat we moeten doen om goed/gelukkig te zijn’
o Politieke filosofie schrijft NIET voor hoe we ons moeten gedragen in
specifieke contexten

- Burgerschap: 2 dimensies
o Horizontale dimensie: onderlinge relaties tussen burgers onderling

o Verticale dimensie: hoe de overheid zich t.o.v. mij mag positioneren
en gedragen

- Politieke filosofen werken vaak met een ideal theory (= ideale theory)
o Ze denken in abstracto na over wat het IDEALITER betekent als we
zeggen dat een samenleving rechtvaardig en democratisch moet
functioneren en als vrije en gelijke individuen moeten worden
behandeld

o Ontwikkeld door John Rawls (1921-2002)
 = de peetvader van de hedendaagse politieke filosofie

 Schreef A Theory of Justice

o MAAR de wereld waarin we leven is NIET ideaal
 In werkelijkheid verloopt het democratisch proces NIET zoals
het ideaal van de deliberatieve democratie

 In realiteit voldoen ook NIET alle wetten op alle punten van
het politieke liberalisme

 …

 De politieke filosoof ontkent deze realiteit NIET
 MAAR hij wil de realiteit (= de bestaande situaties en
politieke praktijken) WEL kunnen beoordelen
o Dat doet hij dus o.b.v. een ideale theorie over
democratie, rechtvaardigheid en politieke
gemeenschap

 Politieke filosofie = vrij strikte, theoretische en normatieve
aangelegenheid

,Dia 12
- Je kunt OOK vanuit economisch perspectief een evaluatie maken m.b.t. bv.
ongelijkheid
Dia 14
- Je kan politieke filosofie op heel wat concrete zaken toepassen  zie ppt


Politieke filosofie BOTST met de is/ought kloof van Hume
- Is/ ought- kloof = De kloof tussen het beschrijven van de werkelijkheid EN
de eigen normatieve opvatting over hoe de werkelijkheid zou MOETEN zijn

- Voorbeeld: De mens is carnivoor (is), MAAR betekent dat dat mensen vlees
MOETEN eten (ought)?
o Dit is de kloof tussen de beschrijving van de werkelijkheid en de
normatieve vraag

 Hoe gaan we van is naar ought?
o Via 2 methodes


Manier 1: Reflective equilibrium
- = de wisselwerking tussen morele intuïties en theoretische beschouwing
o Lezen: dia 17

- Methode van reflective equilibirum
o Morele principes/theorieën moeten zoveel mogelijk in
overeenstemming zijn met onze morele opvattingen en intuïties; en
omgekeerd
 DUS: voortdurend aanpassingen, heen en weer

o MAAR theoretische perspectieven kunnen botsen met morele
intuïties
 Voorbeeld: na de les ben je gelukkig en zie je 2 mensen: de
ene persoon speelt klarinet en de andere persoon is een
bedelaar met een hond
 Je hebt 40 euro over  aan wie geef je het?
o Velen zouden het geven aan de persoon met
klarinet, want hij doet er tenminste iets voor

o DUS theoretisch: iemand verdient het om iets te
krijgen omdat hij daar een inspanning voor doet
 MAAR is dit de beste inspanning?

o Soms kun je intuïties aanpassen in functie van een theorie en
omgekeerd

 Dit is wat politiek filosoof doet

, Manier 2: Gedachtenexperimenten
 Via een gedachtenexperimenten proberen we onze intuïties op scherp te
krijgen

- Locke, Hobbes, Rousseau, Kant  spreken over natuurtoestand –
contracttheorie

- Dworkins voor de verdeling van bezit moeten we ons inbeelden dat we
op een onbewoond eiland zitten


Waar komen onze morele intuïties vandaan?
 We vertrekken vanuit de gedachte dat we morele intuïties hebben, MAAR
waar komen deze vandaan?
o = waar komt onze sense of justice vandaan?

- Is sterk afhankelijk van
o Tijd en ruimte
o Opvoeding – vorming
o Levensbeschouwing
o Natuur

 DUS: morele intuïties = mengeling van culturele en natuurlijke
componenten


Natuurlijke bouwstenen versus de vernistheorie
- De 1e aap: geeft een steen  hij krijgt een komkommer terug

- De 2e aap: geeft steen  hij krijgt een druif terug

 De 1e aap wordt boos omdat hij een druif lekkerder vindt
o = sense of justice


Waarom is er een staat en niet veeleer geen staat?
 1 van de meest fundamentele vragen in de politiek-filosofie: Waarom
hebben we een overheid nodig?
o De vraag van een anarchist: waarom bestaat er geen samenleving
zonder al dat politieke gedoe?
 Hoe zou de wereld zijn zonder politiek?

- Justifying political power
o De rechtvaardiging van de staat verwijst naar de bron van legitiem
gezag voor de staat of regering