HOOFDSTUK 1: PERSONEN RECHT
BEGRIPPEN EN SOORTEN PERSONEN
Persoon = elke entiteit die drager kan zijn van rechten en plichten. = Rechtsbekwaamheid
Geldige beslissingen nemen: goederen kopen, huwen, erven, schenken, overeenkomsten aangaan
…
Politieke rechten: verkiesbaar stellen, stemmen …
Plichten: wet naleven …
BE: alle mensen + rechtspersoonlijkheden zijn rechtsbekwaam!! (dieren, goederen, rivieren,…NIET)
RECHTSBEKWAAMHEID
kan je NOOIT HELEMAAL verliezen
Beperkingen
Vreemdelingen: hebben niet alle politieke rechten
ze kunnen zich niet verkiesbaar stellen voor de Kamer of de Senaat
Wettelijke bepaalde onbekwaamheid:
Gezondheidsbeoefenaars mogen omwille van hun functie geen schenkingen ontvangen of geen
begunstigde zijn in een testament van een overledene die hij verzorgd heeft.
Onbekwaamheid uitgesproken door de rechter:
Dader, mededader of medeplichtige van moord kan uitgesloten worden om van overledene te erven.
RECHTSPERSONEN
= Entiteit met hoedanigheid van persoon, met rechten en plichten
WEL: heeft een vermogen, kan personeel aanwerven, kan zaken voor de rechtbank brengen, kan contracten
aangaan …
NIET: geen familierechten (bv. niet huwen), geen politieke rechten (bv. geen stemrecht)
ONTSTAAN
Princiepe: geboorte – dood
UITZ VOOR: abortuswet , schenkingen en erfenissen,…
UITZ NA: wil van testament volgen, rescpercteren van lijk wil (NT bij autopsie)
,DE STAAT VAN DE PERSOON
= ‘De staat van de persoon is het geheel van bepaalde hoedanigheden van een persoon die zijn rechtspositie in
de familie en in de maatschappij bepalen en die hem onderscheiden van andere personen wat betreft het bezit
en de uitoefening van bepaalde rechten.’
De staat in de familie
o.b.v. afstamming: verwantschap met andere personen
o.b.v. huwelijk: vrijgezel, gehuwd, gescheiden, samenwonend, weduwe of weduwnaar
De staat in de maatschappij
nationaliteit, erkend worden als vluchteling, staatsloos zijn
De staat als enkeling:
fysieke elementen: in leven, geslacht, leeftijd
psychische elementen: geestesstoornis, bijzonder beschermingsstatuut
civielrechtelijke elementen (identiteit): naam, voornaam, woonplaats
ras, godsdienst, inkomen, seksuele voorkeur => behoren niet tot de staat van een persoon!!
KENMERKEN VAN STAAT
staat van een persoon bepaalt iemands rechtspositie, dus moet hij tegenstelbaar zijn aan derden.
1. Verkrijging, verliezen en wijziging moet volgens wettelijke regels.
bv. afsluiten geldig huwelijk volgens de regels, echtscheiding (uitspraak rechter nodig)
2. Staat is onbeschikbaar = Je kan er geen overeenkomsten over afsluiten.
bv. Je kan je staat niet verkopen of weggeven
3. Staat is enkelvoudig = Op een bepaald moment is er maar één toestand mogelijk.
bv. meerderjarig of niet, kind van X of niet, gehuwd of niet …
DE ELEMENTEN VAN STAAT
1. Naam en familienaam
2. Geslacht
3. Woonplaats
4. Nationaliteit
5. Handelings(on)bekwaamheid
,NAAM
Functie: identificatie van de persoon – door de naam wordt een persoon van andere personen onderscheiden.
Twee delen: voornaam en familienaam – keuze ouders
o Familienaam:
- tot welke familie persoon behoort
- dezelfde familienaam voor verschillende personen met dezelfde afstamming
o Voornaam:
- individueel
Recht op naam = persoonlijkheidsrecht en een mensenrecht
Keuze achternaam => naam vader of naam moeder of dubbele naam
1 naam van beide ouders max
Elk kind van zelfde ouders moet dezelfde achternaam hebben
Wat als ouders het niet eens zijn?
naam vader en naam moeder in alfabetische volgorde.
Wat bij vondelingen?
ambtenaar burgerlijke stand geeft een naam naar de omgeving of de fysieke kenmerken
!! Het dragen van een voornaam is verplicht !!
Vrije keuze maar ambtenaar kan naam weigeren
NAAMVERANDERING FAMILIENAAM
In principe: niet, enkel bij gegronde reden
Hoe? Gemotiveerd verzoekschrift aan de minister van Justitie (zal verandering toestaan bij KB –
daarna publicatie in het BS)
=> Bij weigering => naar familierechtbank
Vanaf 1 juli 2024 Het toestaan is een recht en geen gunst.
Recht om eenmalig verklaring van naamsverandering te doen – maar beperkt tot namen waaruit ouders
kunnen kiezen. (via ambtenaar burgerlijke stand + publicatie in BS)
Prijs = 140 euro registratierechten
Quid huwelijk? Geen invloed!
- geen wijziging van naam vrouw, gebruik naam echtgenoot wel mogelijk
- toestemming partner nodig voor professioneel gebruik
- gebruiksrecht blijft na overlijden partner
, NAAMSVERANDERING VOORNAAM
Sneller – gegrond (reden: belachelijke naam, verwarrende naam, moeilijke uitspraak)
Aanvragen bij ambtenaar burgerlijke stand van de gemeente – ambtenaar beslist!
Bij weigering => naar familierechtbank
Transgenders => is een gegronde reden, verklaring op eer bij aanvraag voegen
Prijs: afhankelijk van de gemeente
NAAMSVERBETERING
Wat? Bij vergissing, verkeerde schrijfwijze van de naam
Recht! (Iedereen heeft immers recht op een correcte schrijfwijze van zijn naam.)
Procedure: eenvoudig en gratis. Aanvragen bij ambtenaar burgerlijke stand van de gemeente of door
verzoekschrift familierechtbank.
GESLACHT
= ‘Het geslacht van een persoon is het behoren tot de mannelijke dan wel de vrouwelijke sekse. Er zijn dus
slechts twee geslachten mogelijk en elke persoon kan maar tot een van deze twee geslachten behoren.’
Geslacht (of sekse)
Lichamelijke kenmerken waarmee iemand geboren wordt: man of vrouw.
Niet vrij te kiezen, wordt bij de geboorte bepaald o.b.v. uiterlijk waarneembare kenmerken.
In de geboorteakte (Verklaring van het ziekenhuis bij de geboorte.)
Interseksualiteit
= geslacht is onduidelijk bij de geboorte omdat deze personen vrouwelijke en mannelijke fysieke kenmerken
hebben
art. 48 oud BW: Latere aangifte van geslacht mogelijk, namelijk binnen drie maanden na de geboorte, mits
medisch attest.
Gender
Sociale, culturele en psychologische kenmerken die met een geslacht in verband worden gebracht.
De ‘rol’ waarmee iemand zichzelf het meest identificeert.
Iemands gender hoeft dus niet gelijk te zijn aan iemands sekse of geslacht.
Personen met non-binaire of fluïde genderidentiteit.
BEGRIPPEN EN SOORTEN PERSONEN
Persoon = elke entiteit die drager kan zijn van rechten en plichten. = Rechtsbekwaamheid
Geldige beslissingen nemen: goederen kopen, huwen, erven, schenken, overeenkomsten aangaan
…
Politieke rechten: verkiesbaar stellen, stemmen …
Plichten: wet naleven …
BE: alle mensen + rechtspersoonlijkheden zijn rechtsbekwaam!! (dieren, goederen, rivieren,…NIET)
RECHTSBEKWAAMHEID
kan je NOOIT HELEMAAL verliezen
Beperkingen
Vreemdelingen: hebben niet alle politieke rechten
ze kunnen zich niet verkiesbaar stellen voor de Kamer of de Senaat
Wettelijke bepaalde onbekwaamheid:
Gezondheidsbeoefenaars mogen omwille van hun functie geen schenkingen ontvangen of geen
begunstigde zijn in een testament van een overledene die hij verzorgd heeft.
Onbekwaamheid uitgesproken door de rechter:
Dader, mededader of medeplichtige van moord kan uitgesloten worden om van overledene te erven.
RECHTSPERSONEN
= Entiteit met hoedanigheid van persoon, met rechten en plichten
WEL: heeft een vermogen, kan personeel aanwerven, kan zaken voor de rechtbank brengen, kan contracten
aangaan …
NIET: geen familierechten (bv. niet huwen), geen politieke rechten (bv. geen stemrecht)
ONTSTAAN
Princiepe: geboorte – dood
UITZ VOOR: abortuswet , schenkingen en erfenissen,…
UITZ NA: wil van testament volgen, rescpercteren van lijk wil (NT bij autopsie)
,DE STAAT VAN DE PERSOON
= ‘De staat van de persoon is het geheel van bepaalde hoedanigheden van een persoon die zijn rechtspositie in
de familie en in de maatschappij bepalen en die hem onderscheiden van andere personen wat betreft het bezit
en de uitoefening van bepaalde rechten.’
De staat in de familie
o.b.v. afstamming: verwantschap met andere personen
o.b.v. huwelijk: vrijgezel, gehuwd, gescheiden, samenwonend, weduwe of weduwnaar
De staat in de maatschappij
nationaliteit, erkend worden als vluchteling, staatsloos zijn
De staat als enkeling:
fysieke elementen: in leven, geslacht, leeftijd
psychische elementen: geestesstoornis, bijzonder beschermingsstatuut
civielrechtelijke elementen (identiteit): naam, voornaam, woonplaats
ras, godsdienst, inkomen, seksuele voorkeur => behoren niet tot de staat van een persoon!!
KENMERKEN VAN STAAT
staat van een persoon bepaalt iemands rechtspositie, dus moet hij tegenstelbaar zijn aan derden.
1. Verkrijging, verliezen en wijziging moet volgens wettelijke regels.
bv. afsluiten geldig huwelijk volgens de regels, echtscheiding (uitspraak rechter nodig)
2. Staat is onbeschikbaar = Je kan er geen overeenkomsten over afsluiten.
bv. Je kan je staat niet verkopen of weggeven
3. Staat is enkelvoudig = Op een bepaald moment is er maar één toestand mogelijk.
bv. meerderjarig of niet, kind van X of niet, gehuwd of niet …
DE ELEMENTEN VAN STAAT
1. Naam en familienaam
2. Geslacht
3. Woonplaats
4. Nationaliteit
5. Handelings(on)bekwaamheid
,NAAM
Functie: identificatie van de persoon – door de naam wordt een persoon van andere personen onderscheiden.
Twee delen: voornaam en familienaam – keuze ouders
o Familienaam:
- tot welke familie persoon behoort
- dezelfde familienaam voor verschillende personen met dezelfde afstamming
o Voornaam:
- individueel
Recht op naam = persoonlijkheidsrecht en een mensenrecht
Keuze achternaam => naam vader of naam moeder of dubbele naam
1 naam van beide ouders max
Elk kind van zelfde ouders moet dezelfde achternaam hebben
Wat als ouders het niet eens zijn?
naam vader en naam moeder in alfabetische volgorde.
Wat bij vondelingen?
ambtenaar burgerlijke stand geeft een naam naar de omgeving of de fysieke kenmerken
!! Het dragen van een voornaam is verplicht !!
Vrije keuze maar ambtenaar kan naam weigeren
NAAMVERANDERING FAMILIENAAM
In principe: niet, enkel bij gegronde reden
Hoe? Gemotiveerd verzoekschrift aan de minister van Justitie (zal verandering toestaan bij KB –
daarna publicatie in het BS)
=> Bij weigering => naar familierechtbank
Vanaf 1 juli 2024 Het toestaan is een recht en geen gunst.
Recht om eenmalig verklaring van naamsverandering te doen – maar beperkt tot namen waaruit ouders
kunnen kiezen. (via ambtenaar burgerlijke stand + publicatie in BS)
Prijs = 140 euro registratierechten
Quid huwelijk? Geen invloed!
- geen wijziging van naam vrouw, gebruik naam echtgenoot wel mogelijk
- toestemming partner nodig voor professioneel gebruik
- gebruiksrecht blijft na overlijden partner
, NAAMSVERANDERING VOORNAAM
Sneller – gegrond (reden: belachelijke naam, verwarrende naam, moeilijke uitspraak)
Aanvragen bij ambtenaar burgerlijke stand van de gemeente – ambtenaar beslist!
Bij weigering => naar familierechtbank
Transgenders => is een gegronde reden, verklaring op eer bij aanvraag voegen
Prijs: afhankelijk van de gemeente
NAAMSVERBETERING
Wat? Bij vergissing, verkeerde schrijfwijze van de naam
Recht! (Iedereen heeft immers recht op een correcte schrijfwijze van zijn naam.)
Procedure: eenvoudig en gratis. Aanvragen bij ambtenaar burgerlijke stand van de gemeente of door
verzoekschrift familierechtbank.
GESLACHT
= ‘Het geslacht van een persoon is het behoren tot de mannelijke dan wel de vrouwelijke sekse. Er zijn dus
slechts twee geslachten mogelijk en elke persoon kan maar tot een van deze twee geslachten behoren.’
Geslacht (of sekse)
Lichamelijke kenmerken waarmee iemand geboren wordt: man of vrouw.
Niet vrij te kiezen, wordt bij de geboorte bepaald o.b.v. uiterlijk waarneembare kenmerken.
In de geboorteakte (Verklaring van het ziekenhuis bij de geboorte.)
Interseksualiteit
= geslacht is onduidelijk bij de geboorte omdat deze personen vrouwelijke en mannelijke fysieke kenmerken
hebben
art. 48 oud BW: Latere aangifte van geslacht mogelijk, namelijk binnen drie maanden na de geboorte, mits
medisch attest.
Gender
Sociale, culturele en psychologische kenmerken die met een geslacht in verband worden gebracht.
De ‘rol’ waarmee iemand zichzelf het meest identificeert.
Iemands gender hoeft dus niet gelijk te zijn aan iemands sekse of geslacht.
Personen met non-binaire of fluïde genderidentiteit.
