Groot worden:
HOOFDSTUK 1 – Opvoeden doe je zo?!!
1. Over opvoeden gesproken
1.1 Definitie van opvoeden
Opvoeden = Een bepaalde vorm van omgang tussen volwassenen en jeugdigen die
erop gericht is
steun en richting te geven aan het proces van volwassenwording.
- Verschillende definities
- Basis van opvoeden = kijken door een roze bril!
3 opvoedingsdoelen:
- Opvoeders leren hun kinderen om zich te handhaven in de maatschappij.
- Opvoeders ondersteunen kinderen bij het ontplooien van zichzelf en bij het
ontwikkelen van hun mogelijkheden en kwaliteiten.
- Opvoeders helpen kinderen bij het ontwikkelen van hun eigen identiteit.
1.2 Opvoedingsstijlen
1.2.1 De ingrediënten van opvoeding (P. Adriaenssens)
Peter Adriaenssens:
- 2 ingrediënten noodzakelijk om kinderen positief te laten ontwikkelen
o Warmte en nabijheid
o Grenzen (controle)
1
,1.2.2 Permissieve stijl (toegeeflijke stijl)
Permissieve stijl:
- Nabijheid & loslaten
- Weinig controle van opvoeder
- Veel aandacht voor wensen en behoeften van het kind
- Kind is de baas
- Voordelen:
o Grote vertrouwensband
o Weinig conflicten
- Nadelen:
o Opvoeder heeft niet veel te zeggen
o Kind heeft niet leren omgaan met lastige emoties en/of situaties
o Kind leert niet wat grenzen zijn
o Kind leert niet om te gaan met anderen
1.2.3 Autoritaire stijl
Autoritaire stijl:
- Veel controle & weinig nabijheid
- Veel nadruk op discipline en regels
- Weinig ruimte voor eigen mogelijkheden en interesses van het kind
- Opvoeder is de baas, kind moet gehoorzamen
- Voordeel:
o Kind kent goed hun grenzen
o Opvoeder bepaalt wat er gebeurt
- Nadelen:
o Kind leert niet zelf beslissingen maken
o Kind is angstig, heeft schrik om iets mis te doen
o Kind heeft weinig zelfvertrouwen
o Kind leert niet zelfstandig zijn
1.2.4 Verwaarlozende stijl
Verwaarlozende stijl:
- Geen nabijheid & loslaten
- Weinig grenzen
- Weinig geborgenheid, steun, veiligheid en betrokkenheid
- Voordelen:
o Opvoeder besteed weinig/geen tijd aan kind
o Kinderen leren zelfstandig zijn
o Opvoeder heeft veel tijd voor zichzelf of zijn werk
- Nadelen:
o Kind leert niets van opvoeder
o Kind ontmoet sneller foute vrienden
o Puber veel conflicten
o Kind voelt zich eenzaam
2
,1.2.5 Democratische stijl (ondersteunende stijl)
Democratische stijl:
- Nabijheid & controle
- Leiding met liefde
- Overleg met kind, rekening houden met leeftijd en ontwikkelingsniveau
- Regels onderbouwen met argumenten
- Voordelen:
o Vertrouwensband
o Kinderen leren hun mening ondersteunen
o Kinderen leren verantwoordelijk zijn
o Kind en opvoeder hebben respect voor elkaar
o Kind heeft minder gedragsproblemen
- Nadelen:
o Opvoeder steekt veel tijd en energie in het opvoeden
o Kind gehoorzaamd opvoeder niet blindelings
o Het is een uitdaging voor balans tussen normen en waarden
Controle daalt door de jaren heen.
Autonomie/zelfstandigheid stijgt
door de jaren heen
1.2.6 Voor welke stijl kiezen?
Welke opvoedingsstijl kiezen?
- Veel varianten op de opvoedingsstijlen
- Geen opvoedingsstijl die voor elk kind geldt als de beste opvoedingsstijl
- Verschilt per kind
- Veranderen van opvoedingsstijl kan
- Jong kind: autoritaire stijl
- Puberteit: democratische wijze
- Adolescentie: permissieve stijl
1.3 De leraar als opvoeder
De leraar als opvoeder
- Opvoeden doe je niet alleen
- Verzorgers, leerkrachten, … hebben bewust of onbewust invloed op de
opvoeding van een kind
- Leerkrachten zijn belangrijke partner in opvoedingsproces van een kind
- Taak leerkracht = kennis overbrengen maar ook waarden en normen
Belonen en straffen, feedback geven, voorbeeldfunctie uitoefenen,
…
3
, 2. De opvoedingstrap
2.1 Opvoeden doe je samen
Opvoeden:
- Iedereen komt in aanraking met opvoeding
- Beperkt zich niet enkel in het gezin
- Meerdere opvoeders
2.2 De opvoedingstrap
Opvoedingstrap
= een hulpmiddel bij opvoeden
- Helpt om in gesprek te gaan over opvoeding
- Opgebouwd uit verschillende bouwstenen
- De verhouding van de bouwstenen geeft belang van opvoedingsvaardigheden
weer
- Onderste bouwstenen zijn het belangrijkst
Bouwstenen van de opvoedingstrap:
5–6–7–8
4
3
2
1
2.3 Bondig overzicht van de bouwstenen van de opvoedingstrap
2.3.1 Bouwsteen 1: Warme en veilige sfeer
Bouwsteen 1 – Warme en veilige sfeer:
- Basis van positieve ontwikkeling van kinderen
- Veilige haven
- Tijd maken om naar kinderen te luisteren, om met hen te praten en samen te
spelen
- Aanwezigheid, nabijheid en steun
- Wij-gevoel creëren
4
HOOFDSTUK 1 – Opvoeden doe je zo?!!
1. Over opvoeden gesproken
1.1 Definitie van opvoeden
Opvoeden = Een bepaalde vorm van omgang tussen volwassenen en jeugdigen die
erop gericht is
steun en richting te geven aan het proces van volwassenwording.
- Verschillende definities
- Basis van opvoeden = kijken door een roze bril!
3 opvoedingsdoelen:
- Opvoeders leren hun kinderen om zich te handhaven in de maatschappij.
- Opvoeders ondersteunen kinderen bij het ontplooien van zichzelf en bij het
ontwikkelen van hun mogelijkheden en kwaliteiten.
- Opvoeders helpen kinderen bij het ontwikkelen van hun eigen identiteit.
1.2 Opvoedingsstijlen
1.2.1 De ingrediënten van opvoeding (P. Adriaenssens)
Peter Adriaenssens:
- 2 ingrediënten noodzakelijk om kinderen positief te laten ontwikkelen
o Warmte en nabijheid
o Grenzen (controle)
1
,1.2.2 Permissieve stijl (toegeeflijke stijl)
Permissieve stijl:
- Nabijheid & loslaten
- Weinig controle van opvoeder
- Veel aandacht voor wensen en behoeften van het kind
- Kind is de baas
- Voordelen:
o Grote vertrouwensband
o Weinig conflicten
- Nadelen:
o Opvoeder heeft niet veel te zeggen
o Kind heeft niet leren omgaan met lastige emoties en/of situaties
o Kind leert niet wat grenzen zijn
o Kind leert niet om te gaan met anderen
1.2.3 Autoritaire stijl
Autoritaire stijl:
- Veel controle & weinig nabijheid
- Veel nadruk op discipline en regels
- Weinig ruimte voor eigen mogelijkheden en interesses van het kind
- Opvoeder is de baas, kind moet gehoorzamen
- Voordeel:
o Kind kent goed hun grenzen
o Opvoeder bepaalt wat er gebeurt
- Nadelen:
o Kind leert niet zelf beslissingen maken
o Kind is angstig, heeft schrik om iets mis te doen
o Kind heeft weinig zelfvertrouwen
o Kind leert niet zelfstandig zijn
1.2.4 Verwaarlozende stijl
Verwaarlozende stijl:
- Geen nabijheid & loslaten
- Weinig grenzen
- Weinig geborgenheid, steun, veiligheid en betrokkenheid
- Voordelen:
o Opvoeder besteed weinig/geen tijd aan kind
o Kinderen leren zelfstandig zijn
o Opvoeder heeft veel tijd voor zichzelf of zijn werk
- Nadelen:
o Kind leert niets van opvoeder
o Kind ontmoet sneller foute vrienden
o Puber veel conflicten
o Kind voelt zich eenzaam
2
,1.2.5 Democratische stijl (ondersteunende stijl)
Democratische stijl:
- Nabijheid & controle
- Leiding met liefde
- Overleg met kind, rekening houden met leeftijd en ontwikkelingsniveau
- Regels onderbouwen met argumenten
- Voordelen:
o Vertrouwensband
o Kinderen leren hun mening ondersteunen
o Kinderen leren verantwoordelijk zijn
o Kind en opvoeder hebben respect voor elkaar
o Kind heeft minder gedragsproblemen
- Nadelen:
o Opvoeder steekt veel tijd en energie in het opvoeden
o Kind gehoorzaamd opvoeder niet blindelings
o Het is een uitdaging voor balans tussen normen en waarden
Controle daalt door de jaren heen.
Autonomie/zelfstandigheid stijgt
door de jaren heen
1.2.6 Voor welke stijl kiezen?
Welke opvoedingsstijl kiezen?
- Veel varianten op de opvoedingsstijlen
- Geen opvoedingsstijl die voor elk kind geldt als de beste opvoedingsstijl
- Verschilt per kind
- Veranderen van opvoedingsstijl kan
- Jong kind: autoritaire stijl
- Puberteit: democratische wijze
- Adolescentie: permissieve stijl
1.3 De leraar als opvoeder
De leraar als opvoeder
- Opvoeden doe je niet alleen
- Verzorgers, leerkrachten, … hebben bewust of onbewust invloed op de
opvoeding van een kind
- Leerkrachten zijn belangrijke partner in opvoedingsproces van een kind
- Taak leerkracht = kennis overbrengen maar ook waarden en normen
Belonen en straffen, feedback geven, voorbeeldfunctie uitoefenen,
…
3
, 2. De opvoedingstrap
2.1 Opvoeden doe je samen
Opvoeden:
- Iedereen komt in aanraking met opvoeding
- Beperkt zich niet enkel in het gezin
- Meerdere opvoeders
2.2 De opvoedingstrap
Opvoedingstrap
= een hulpmiddel bij opvoeden
- Helpt om in gesprek te gaan over opvoeding
- Opgebouwd uit verschillende bouwstenen
- De verhouding van de bouwstenen geeft belang van opvoedingsvaardigheden
weer
- Onderste bouwstenen zijn het belangrijkst
Bouwstenen van de opvoedingstrap:
5–6–7–8
4
3
2
1
2.3 Bondig overzicht van de bouwstenen van de opvoedingstrap
2.3.1 Bouwsteen 1: Warme en veilige sfeer
Bouwsteen 1 – Warme en veilige sfeer:
- Basis van positieve ontwikkeling van kinderen
- Veilige haven
- Tijd maken om naar kinderen te luisteren, om met hen te praten en samen te
spelen
- Aanwezigheid, nabijheid en steun
- Wij-gevoel creëren
4
