Hoofdstuk 8: Een biologische
benadering
1. Uitgangspunten en basisbegrippen
1.1 Ons gedrag, onze gevoelens, onze gedachten en onze interacties worden
bepaald door interne factoren.
1.2 De biologische psychologie ontrafelt ons gedrag, onze gevoelens en onze
gedachten in zijn verschillende biologische componenten.
1.3 De biologische psychologie gaat niet langer uit van een dualistisch model
1.4 De biologische psychologie gaat uit van een medisch wetenschapsmodel
2. De geschiedenis
3. Hedendaagse denkers
4. Kritische kanttekeningen
5. De kijk van de biologische psychologie op stress
6. De kijk van de biologische psychologie op psychopathologie
6.1 Psychopathologie en neurotransmitters
6.1.1 De werking van neurotransmitters
6.1.2 De invloed van neurotransmitters op psychopathologische
stoornissen
6.2 Psychopathologie en hersenstructuren
6.2.1 De werking van verschillende hersenstructuren
6.2.2 De invloed van hersenstructuren op psychopathologie
6.3 Psychopathologie en erfelijkheid
6.3.1 De rol van erfelijke factoren
6.3.2 De rol van milieufactoren
6.3.3 Interactie
6.3.4 Onderzoek naar de genetische bepaaldheid
6.3.5 De invloed van erfelijkheid op psychopathologische stoornissen
1
,Inleiding
• Er is een groeiende interesse voor de biologische psychologie.
• De biologische psychologie gaat er van uit dat alles wat mensen doen uiteindelijk
terug te brengen is tot biologische processen.
• De biologische psychologie probeert menselijke gedragingen, gevoelens en
gedachten te verklaren vanuit de biologische componenten ervan.
1. Uitgangspunten
1.1 Ons gedrag, onze gevoelens, onze gedachten en onze interacties worden bepaald
door interne factoren
• De biologische psychologie gaat er van uit dat ons gedrag, onze gevoelens en
onze gedachten samenhangen met of veroorzaakt wordt door biologische
processen in het lichaam.
• De biologische psychologie gaat er van uit dat ons gedrag, onze gevoelens en
onze gedachten samenhangen met:
- Erfelijke bagage= die het gedrag van mensen en de ontwikkeling ervan stuurt:
het DNA.
- De werking of bouw van de hersenen en het zenuwstelsel
- Het endocriene stelsel & de daaraan verbonden hormoonshuishouding.
• De biologische psychologie gaat er van uit dat ons gedrag, onze gevoelens en
onze gedachten samenhangen met biologische processen, men heeft het over
het biologische correlaat van gedrag.
• Toch is het de vraag of het biologische correlaat een verklaring biedt voor het
gedrag.
Biologische processen (hersenen) Psychische processen (geest)
• Vormen een netwerk van • Een stroom van subjectieve
neuronen, synapsen en ervaringen, zoals pijn, genot,
neurotransmitters, die woede en liefde
voortdurend met elkaar in
communicatie staan.
Biologische psychologen gaan ervan uit dat de hersenen op de één of andere
manier psychische fenomenen voortbrengen en dat biochemische reacties in
duizenden neuronen bv. Leiden tot ervaringen zoals pijn en liefde.
• Over de belangrijkheid van lichamelijke processen voor het verklaren van het
gedrag lopen de meningen uiteen.
- Enerzijds zijn er biologische psychologen die de oorzaak van gedrag alleen
maar vanuit interne factoren verklaren.
2
, - Anderzijds zijn er biologische psychologen die de interactie tussen interne en
externe factoren (omgeving) benadrukken.
• Steeds meer aanvaardt men immers ook binnen een biologische benadering dat
ook externe factoren (zoals opvoeding, de omgeving en andere externe factoren)
het gedrag wel kunnen beïnvloeden, maar dan vooral via het beïnvloeden van die
interne biologische processen.
• Extreem gesteld leidt dit tot een biologisch reductionisme, waarbij
- Allerlei gedragingen, gevoelens en gedachten worden herleid tot hun
biologisch correlaat.
- Allerlei psychopathologische problemen worden herleid tot hun biologische
oorzaak.
Dick SWAAB
• Wij zijn ons brein
• Wordt vaak gezien als spreekbuis van de farmaceutische lobby
1.2 De biologische psychologie ontrafelt het gedrag, de gevoelens en de gedachten in
zijn verschillende biologische componenten.
• De biologische psychologie gaat er van uit dat je de oorzaak van ons gedrag, onze
gevoelens en gedachten te weten kunt komen door de mens uiteen te rafelen tot
de kleinste details.
• De biologische psychologie gaat op zoek naar:
- Een virus
- Een erfelijk gen
- Een celafwijking
- Een hersenletsel
- Een teveel of tekort aan bepaalde neurotransmitters
1.3 De biologische psychologie gaat niet langer uit van een dualistisch model
• René Descartes stelde dat geest en lichaam wezenlijk van elkaar verschillen.
Het lichaam De geest
De res extensa De res cognitans
Het stoffelijke Het immateriële
• René Descartes legde als eerste een duidelijke link tussen de “geest” en
bewustzijn en zelf- bewustzijn.
• Ligt aan de basis van het dualisme.
• Extreem gesteld leidt dit tot:
- Een wetenschap over het stoffelijke (= de latere biologie/ geneeskunde)
- Een wetenschap of het geestelijke (= de latere psychologie)
• Blijft de vraag:
3
, - Hoe kan iets niet stoffelijks (de Res Cognitans) het stoffelijke beïnvloeden (de
Res Extensa)?
- Hoe kan iets niet stoffelijks (de Res Cognitans) voortkomen uit iets stoffelijks
(de Res Extensa)?
Volgens Descartes gebeurt dit in de pijnappelklier, tussen de beide
hersenhelften in.
1.4 De biologische psychologie gaat uit van een medisch onderzoeksmodel
• De biologische psychologie benadert naar analogie met de traditionele
geneeskunde het gedrag.
- Anaytisch
- Monocausaal
- Lineair
De biologische psychologie maakt naar analogie met de traditionele
geneeskunde graag gebruik van onderzoek op dieren om beter inzicht te
krijgen in het gedrag van mensen.
2. De geschiedenis
René Descartes
• Stelde dat geest en lichaam wezenlijk van elkaar verschillen.
• Had het over:
- Het lichaam, de res extensa
- De geest, de res cogitans
Charles Darwin
• Stelt dat gedrag en dat gedrag alleen vanuit die evolutiegeschiedenis kan
begrepen worden.
• Stelt dat gedrag ontwikkelt doordat mensen zich voortdurend aanpassen aan de
zich wijzigende omstandigheden.
• Voegt zo een nieuwe dimensie toe aan de biologische van het gedrag.
Donald O HEBB
• Probeerde aan te tonen hoe complexe psychologische verschijnselen kunnen
worden verklaard vanuit hersenactiviteiten.
• Ontdekte dat al 2 neuronen ongeveer tegelijkertijd actief zijn, de verbindingen
tussen die neuronen versterkt worden.
• De wet van HEBB: neuronen die samen vuren, bedraden samen.
4
benadering
1. Uitgangspunten en basisbegrippen
1.1 Ons gedrag, onze gevoelens, onze gedachten en onze interacties worden
bepaald door interne factoren.
1.2 De biologische psychologie ontrafelt ons gedrag, onze gevoelens en onze
gedachten in zijn verschillende biologische componenten.
1.3 De biologische psychologie gaat niet langer uit van een dualistisch model
1.4 De biologische psychologie gaat uit van een medisch wetenschapsmodel
2. De geschiedenis
3. Hedendaagse denkers
4. Kritische kanttekeningen
5. De kijk van de biologische psychologie op stress
6. De kijk van de biologische psychologie op psychopathologie
6.1 Psychopathologie en neurotransmitters
6.1.1 De werking van neurotransmitters
6.1.2 De invloed van neurotransmitters op psychopathologische
stoornissen
6.2 Psychopathologie en hersenstructuren
6.2.1 De werking van verschillende hersenstructuren
6.2.2 De invloed van hersenstructuren op psychopathologie
6.3 Psychopathologie en erfelijkheid
6.3.1 De rol van erfelijke factoren
6.3.2 De rol van milieufactoren
6.3.3 Interactie
6.3.4 Onderzoek naar de genetische bepaaldheid
6.3.5 De invloed van erfelijkheid op psychopathologische stoornissen
1
,Inleiding
• Er is een groeiende interesse voor de biologische psychologie.
• De biologische psychologie gaat er van uit dat alles wat mensen doen uiteindelijk
terug te brengen is tot biologische processen.
• De biologische psychologie probeert menselijke gedragingen, gevoelens en
gedachten te verklaren vanuit de biologische componenten ervan.
1. Uitgangspunten
1.1 Ons gedrag, onze gevoelens, onze gedachten en onze interacties worden bepaald
door interne factoren
• De biologische psychologie gaat er van uit dat ons gedrag, onze gevoelens en
onze gedachten samenhangen met of veroorzaakt wordt door biologische
processen in het lichaam.
• De biologische psychologie gaat er van uit dat ons gedrag, onze gevoelens en
onze gedachten samenhangen met:
- Erfelijke bagage= die het gedrag van mensen en de ontwikkeling ervan stuurt:
het DNA.
- De werking of bouw van de hersenen en het zenuwstelsel
- Het endocriene stelsel & de daaraan verbonden hormoonshuishouding.
• De biologische psychologie gaat er van uit dat ons gedrag, onze gevoelens en
onze gedachten samenhangen met biologische processen, men heeft het over
het biologische correlaat van gedrag.
• Toch is het de vraag of het biologische correlaat een verklaring biedt voor het
gedrag.
Biologische processen (hersenen) Psychische processen (geest)
• Vormen een netwerk van • Een stroom van subjectieve
neuronen, synapsen en ervaringen, zoals pijn, genot,
neurotransmitters, die woede en liefde
voortdurend met elkaar in
communicatie staan.
Biologische psychologen gaan ervan uit dat de hersenen op de één of andere
manier psychische fenomenen voortbrengen en dat biochemische reacties in
duizenden neuronen bv. Leiden tot ervaringen zoals pijn en liefde.
• Over de belangrijkheid van lichamelijke processen voor het verklaren van het
gedrag lopen de meningen uiteen.
- Enerzijds zijn er biologische psychologen die de oorzaak van gedrag alleen
maar vanuit interne factoren verklaren.
2
, - Anderzijds zijn er biologische psychologen die de interactie tussen interne en
externe factoren (omgeving) benadrukken.
• Steeds meer aanvaardt men immers ook binnen een biologische benadering dat
ook externe factoren (zoals opvoeding, de omgeving en andere externe factoren)
het gedrag wel kunnen beïnvloeden, maar dan vooral via het beïnvloeden van die
interne biologische processen.
• Extreem gesteld leidt dit tot een biologisch reductionisme, waarbij
- Allerlei gedragingen, gevoelens en gedachten worden herleid tot hun
biologisch correlaat.
- Allerlei psychopathologische problemen worden herleid tot hun biologische
oorzaak.
Dick SWAAB
• Wij zijn ons brein
• Wordt vaak gezien als spreekbuis van de farmaceutische lobby
1.2 De biologische psychologie ontrafelt het gedrag, de gevoelens en de gedachten in
zijn verschillende biologische componenten.
• De biologische psychologie gaat er van uit dat je de oorzaak van ons gedrag, onze
gevoelens en gedachten te weten kunt komen door de mens uiteen te rafelen tot
de kleinste details.
• De biologische psychologie gaat op zoek naar:
- Een virus
- Een erfelijk gen
- Een celafwijking
- Een hersenletsel
- Een teveel of tekort aan bepaalde neurotransmitters
1.3 De biologische psychologie gaat niet langer uit van een dualistisch model
• René Descartes stelde dat geest en lichaam wezenlijk van elkaar verschillen.
Het lichaam De geest
De res extensa De res cognitans
Het stoffelijke Het immateriële
• René Descartes legde als eerste een duidelijke link tussen de “geest” en
bewustzijn en zelf- bewustzijn.
• Ligt aan de basis van het dualisme.
• Extreem gesteld leidt dit tot:
- Een wetenschap over het stoffelijke (= de latere biologie/ geneeskunde)
- Een wetenschap of het geestelijke (= de latere psychologie)
• Blijft de vraag:
3
, - Hoe kan iets niet stoffelijks (de Res Cognitans) het stoffelijke beïnvloeden (de
Res Extensa)?
- Hoe kan iets niet stoffelijks (de Res Cognitans) voortkomen uit iets stoffelijks
(de Res Extensa)?
Volgens Descartes gebeurt dit in de pijnappelklier, tussen de beide
hersenhelften in.
1.4 De biologische psychologie gaat uit van een medisch onderzoeksmodel
• De biologische psychologie benadert naar analogie met de traditionele
geneeskunde het gedrag.
- Anaytisch
- Monocausaal
- Lineair
De biologische psychologie maakt naar analogie met de traditionele
geneeskunde graag gebruik van onderzoek op dieren om beter inzicht te
krijgen in het gedrag van mensen.
2. De geschiedenis
René Descartes
• Stelde dat geest en lichaam wezenlijk van elkaar verschillen.
• Had het over:
- Het lichaam, de res extensa
- De geest, de res cogitans
Charles Darwin
• Stelt dat gedrag en dat gedrag alleen vanuit die evolutiegeschiedenis kan
begrepen worden.
• Stelt dat gedrag ontwikkelt doordat mensen zich voortdurend aanpassen aan de
zich wijzigende omstandigheden.
• Voegt zo een nieuwe dimensie toe aan de biologische van het gedrag.
Donald O HEBB
• Probeerde aan te tonen hoe complexe psychologische verschijnselen kunnen
worden verklaard vanuit hersenactiviteiten.
• Ontdekte dat al 2 neuronen ongeveer tegelijkertijd actief zijn, de verbindingen
tussen die neuronen versterkt worden.
• De wet van HEBB: neuronen die samen vuren, bedraden samen.
4
