H4 Voortplanting
4.1 Nieuw leven
Bevruchting
Tijdens de ovulatie (eisprong) komt een eicel uit een van beide ovaria (eierstokken)
in een eileider. Als de kern van de zaadcel versmelt met de kern van de eicel, is de
eicel bevrucht. De eicel is nu een zygote. De bevruchting verloopt in een paar
stappen:
- Zaadcellen dringen door de laag follikelcellen heen en maakt contact met de
zona pellucida, een doorzichtige eiwitlaag.
- Als een zaadcel versmelt met de eicel, geven blaasjes in het grondplasma
van de eicel stoffen af die de zona pellucida veranderen in een
ondoordringbare laag: het bevruchtingsmembraan. Het DNA van de vader en
moeder komt bij elkaar.
De eerste delingen zijn klievelingsdelingen. Er treedt geen plasmagroei op. Na
ongeveer drie dagen is de zygote uitgegroeid tot een embryo van zestien cellen.
Trilharen aan de binnenkant van de eileiders vervoeren de zygote in ongeveer vijf
dagen naar de baarmoeder.
Binas 86B en 86E
Innesteling en ontwikkeling
- Vijf dagen na de bevruchting bestaat het embryo uit ongeveer honderd cellen.
Een of twee dagen later vindt de innesteling plaats: het ingroeien van het
embryo in het baarmoederslijmvlies.
- Het embryo bestaat dan uit een blastula. De laag aan de buitenkant van dit
blaasje heet de trofoblast. Hier zitten de meeste cellen. Binnenin zit een
klompje cellen, de embryoblast, waaruit de kiemschijf ontstaat en de
blastocyste, die het dooierblaasje levert.
- De trofoblast produceert onder andere HCG, een hormoon die de moeder
uitscheidt in haar urine. Dit wordt aangetoond met een zwangerschapstest.
Ook vormt de trofoblast vlokken die tussen de cellen van het
baarmoederslijmvlies ingroeien en het embryonale deel van de placenta
vormen.
- Cellen van de kiemschijf groeien uit tot het kind. Cellen tussen de trofoblast
en de kiemschijf vormen de navelstreng.
- Aan beide zijden van de kiemschijf ontstaat een holte. Een grote, de
amnionholte en een kleine, de holte van het dooierblaasje, die de eerste
bloedcellen vormt. Dit wordt later overgenomen door de lever en dan door het
rode beenmerg.
- De amnionholte groeit tot hij de gehele blastulaholte vult. Hij is gevuld met
vruchtwater. Dit beschermt het embryo tegen schokken en stoten.
- Het embryo is nu omgeven door vruchtwater tussen twee vruchtvliezen die
met het embryo meegroeien: het amnion (afkomstig van het amnionblaasje)
en het chorion (afkomstig van de trofoblast).
Binas 89A
, Van embryo tot foetus
Drie weken na de bevruchting is het bloedvatenstelsel van het embryo gevormd. Via
de navelstreng gaat het bloed van het embryo naar de placenta. Het bloed van de
moeder omspoelt de met bloed gevulde vlokken van het embryo. De bloedsomlopen
blijven gescheiden. De uitwisseling van stoffen tussen de bloedsomlopen gaat via de
celmembranen van de vlokken.
De navelstreng bevat een ader en twee slagaders. Deze zijn onderdeel van de
bloedsomloop van het embryo. De slagaders vervoeren bloed met afvalstoffen vanuit
het embryo naar de placenta. De ader voert voedingsstoffen en zuurstof vanuit de
placenta naar het embryo toe. Na acht weken zijn alle organen aangelegd en heet
het embryo een foetus. Als de zwangerschap hier ophoudt, noemen we het een
miskraam.
Ontwikkeling geslachtsorganen
Meisjes hebben twee keer een X-chromosoom. Jongens hebben een X- en een Y-
chromosoom. Op het Y-chromosoom ligt het SRY-gen. Deze activeert en remt heel
veel andere genen. Hierdoor groeien rond de zesde week de testes (zaadballen). De
gangen van Wolff groeien uit tot de zaadleiders. De genitale knop wordt de eikel. De
randen van de genitale groeve groeien aaneen en vormen de balzak. Zonder de
activiteit van het SRY-gen groeit een embryo uit tot een meisje. Bij hen groeien de
gangen van Müller uit tot de eileiders. De genitale knop wordt de clitoris en de
randen van de genitale groeve groeien uit tot de buitenste schaamlippen.
De leefstijl
De leefstijl van een zwangere vrouw heeft grote invloed op haar ongeboren kind.
Wanneer de moeder rookt, medicijnen of drugs gebruikt, komen verkeerde stoffen in
de foetus terecht. Stress dit effect ook hebben. Daarnaast is voeding belangrijk,
omdat het embryo afhankelijk is van de moeder. Kalk is goed voor de botten en
tanden van de baby.
Vrouwelijke geslachtsorganen
In de ovaria vindt de ontwikkeling van eicellen plaats. De eileider vangt de eicel op
die vrijkomt bij de ovulatie. Elke maand is de baarmoeder bekleed met
baarmoederslijmvlies dat wordt gevormd voor een mogelijke zwangerschap en wordt
afgestoten bij een menstruatie. De vagina vormt de toegang tot de baarmoeder. De
ingang heeft een soepel randje weefsel: het maagdenvlies. De schaamlippen
vormen een bedekking en bescherming. Prikkeling van de clitoris kan tot een
orgasme leiden.
Binas 86B
Mannelijke geslachtsorganen
Beide zaadballen bestaan uit sterk gekronkelde zaadbuisjes, bijeengehouden door
bindweefsel. Ze zijn vanaf de geboorte ingedaald in het scrotum (de balzak). Vanaf
de puberteit maken de zaadbuisjes zaadcellen. De zaadbuisjes monden uit in een
bijbal. Een penis bevat zwellichamen. De penis wordt stijf doordat zwellichamen zich
vullen met bloed: een erectie. De eikel ligt onder de voorhuid. Bij een zaadlozing
duwen spiertjes zaadcellen naar de penis. Zaadblaasjes voegen via de zaadleider,
prostaatklier en de urinebuis vocht toe, zodat het sperma wordt gevormd.
Binas 86A
4.1 Nieuw leven
Bevruchting
Tijdens de ovulatie (eisprong) komt een eicel uit een van beide ovaria (eierstokken)
in een eileider. Als de kern van de zaadcel versmelt met de kern van de eicel, is de
eicel bevrucht. De eicel is nu een zygote. De bevruchting verloopt in een paar
stappen:
- Zaadcellen dringen door de laag follikelcellen heen en maakt contact met de
zona pellucida, een doorzichtige eiwitlaag.
- Als een zaadcel versmelt met de eicel, geven blaasjes in het grondplasma
van de eicel stoffen af die de zona pellucida veranderen in een
ondoordringbare laag: het bevruchtingsmembraan. Het DNA van de vader en
moeder komt bij elkaar.
De eerste delingen zijn klievelingsdelingen. Er treedt geen plasmagroei op. Na
ongeveer drie dagen is de zygote uitgegroeid tot een embryo van zestien cellen.
Trilharen aan de binnenkant van de eileiders vervoeren de zygote in ongeveer vijf
dagen naar de baarmoeder.
Binas 86B en 86E
Innesteling en ontwikkeling
- Vijf dagen na de bevruchting bestaat het embryo uit ongeveer honderd cellen.
Een of twee dagen later vindt de innesteling plaats: het ingroeien van het
embryo in het baarmoederslijmvlies.
- Het embryo bestaat dan uit een blastula. De laag aan de buitenkant van dit
blaasje heet de trofoblast. Hier zitten de meeste cellen. Binnenin zit een
klompje cellen, de embryoblast, waaruit de kiemschijf ontstaat en de
blastocyste, die het dooierblaasje levert.
- De trofoblast produceert onder andere HCG, een hormoon die de moeder
uitscheidt in haar urine. Dit wordt aangetoond met een zwangerschapstest.
Ook vormt de trofoblast vlokken die tussen de cellen van het
baarmoederslijmvlies ingroeien en het embryonale deel van de placenta
vormen.
- Cellen van de kiemschijf groeien uit tot het kind. Cellen tussen de trofoblast
en de kiemschijf vormen de navelstreng.
- Aan beide zijden van de kiemschijf ontstaat een holte. Een grote, de
amnionholte en een kleine, de holte van het dooierblaasje, die de eerste
bloedcellen vormt. Dit wordt later overgenomen door de lever en dan door het
rode beenmerg.
- De amnionholte groeit tot hij de gehele blastulaholte vult. Hij is gevuld met
vruchtwater. Dit beschermt het embryo tegen schokken en stoten.
- Het embryo is nu omgeven door vruchtwater tussen twee vruchtvliezen die
met het embryo meegroeien: het amnion (afkomstig van het amnionblaasje)
en het chorion (afkomstig van de trofoblast).
Binas 89A
, Van embryo tot foetus
Drie weken na de bevruchting is het bloedvatenstelsel van het embryo gevormd. Via
de navelstreng gaat het bloed van het embryo naar de placenta. Het bloed van de
moeder omspoelt de met bloed gevulde vlokken van het embryo. De bloedsomlopen
blijven gescheiden. De uitwisseling van stoffen tussen de bloedsomlopen gaat via de
celmembranen van de vlokken.
De navelstreng bevat een ader en twee slagaders. Deze zijn onderdeel van de
bloedsomloop van het embryo. De slagaders vervoeren bloed met afvalstoffen vanuit
het embryo naar de placenta. De ader voert voedingsstoffen en zuurstof vanuit de
placenta naar het embryo toe. Na acht weken zijn alle organen aangelegd en heet
het embryo een foetus. Als de zwangerschap hier ophoudt, noemen we het een
miskraam.
Ontwikkeling geslachtsorganen
Meisjes hebben twee keer een X-chromosoom. Jongens hebben een X- en een Y-
chromosoom. Op het Y-chromosoom ligt het SRY-gen. Deze activeert en remt heel
veel andere genen. Hierdoor groeien rond de zesde week de testes (zaadballen). De
gangen van Wolff groeien uit tot de zaadleiders. De genitale knop wordt de eikel. De
randen van de genitale groeve groeien aaneen en vormen de balzak. Zonder de
activiteit van het SRY-gen groeit een embryo uit tot een meisje. Bij hen groeien de
gangen van Müller uit tot de eileiders. De genitale knop wordt de clitoris en de
randen van de genitale groeve groeien uit tot de buitenste schaamlippen.
De leefstijl
De leefstijl van een zwangere vrouw heeft grote invloed op haar ongeboren kind.
Wanneer de moeder rookt, medicijnen of drugs gebruikt, komen verkeerde stoffen in
de foetus terecht. Stress dit effect ook hebben. Daarnaast is voeding belangrijk,
omdat het embryo afhankelijk is van de moeder. Kalk is goed voor de botten en
tanden van de baby.
Vrouwelijke geslachtsorganen
In de ovaria vindt de ontwikkeling van eicellen plaats. De eileider vangt de eicel op
die vrijkomt bij de ovulatie. Elke maand is de baarmoeder bekleed met
baarmoederslijmvlies dat wordt gevormd voor een mogelijke zwangerschap en wordt
afgestoten bij een menstruatie. De vagina vormt de toegang tot de baarmoeder. De
ingang heeft een soepel randje weefsel: het maagdenvlies. De schaamlippen
vormen een bedekking en bescherming. Prikkeling van de clitoris kan tot een
orgasme leiden.
Binas 86B
Mannelijke geslachtsorganen
Beide zaadballen bestaan uit sterk gekronkelde zaadbuisjes, bijeengehouden door
bindweefsel. Ze zijn vanaf de geboorte ingedaald in het scrotum (de balzak). Vanaf
de puberteit maken de zaadbuisjes zaadcellen. De zaadbuisjes monden uit in een
bijbal. Een penis bevat zwellichamen. De penis wordt stijf doordat zwellichamen zich
vullen met bloed: een erectie. De eikel ligt onder de voorhuid. Bij een zaadlozing
duwen spiertjes zaadcellen naar de penis. Zaadblaasjes voegen via de zaadleider,
prostaatklier en de urinebuis vocht toe, zodat het sperma wordt gevormd.
Binas 86A
