Uitgebreide samenvatting Bijzonder Jeugdrecht

Inleiding
Waarom moet men straffen? Het jeugdrecht is voor een groot stuk een afwijking
of geen toepassing van het strafrecht. Strafrecht dient voor meerderjarigen als
compensatie dat je een strafbaar feit hebt gepleegd en om te voorkomen dat je
dit opnieuw gaat doen. Minderjarigen moeten op een andere manier worden
behandeld als die in problemen komen of gaan straffen als die een delict plegen.
Hoe moet men straffen? Doen we dit als een vorm van de maatschappij die wil
dat iemand een sanctie krijgt en wat gaan we doen om dit in de toekomst te
gaan vermijden en die persoon terug op het rechte pad te krijgen?
Het strafrecht is doorheen de jaren enorm geëvolueerd (zeker de afgelopen 10/15
jaar). De laatste jaren hebben we enorm veel wijzigingen meegemaakt in de
straffen en de wijze van straffen. We gaan niet zomaar straffen om te straffen,
maar we gaan ook proberen mensen hun idee en houding laten veranderen.
Heeft het opleggen van straffen zin? Draagt iemand opsluiten bij aan het gedrag
van de persoon eens die vrijkomt? Er is momenteel een totale overbevolking in
de gevangenissen en gaan mensen hun gevangenentermijn uitstellen. Er is geen
plaats om mensen te plaatsen in de gevangenissen.
Door de overbevolking zitten veel te veel mensen in 1 cel en zijn de
omstandigheden niet in orde. Hier zie je het conflict terug tussen het
sanctioneren en hoe werk je daar aan.
Het jeugddelinquentierecht: ook jongeren (vroeger werd geen onderscheid
gemaakt) kunnen een soort vrijheidsberoving worden ondergaan.

Het misdrijf
3 soorten: bekijkt de ernst van de misdrijven en hangt samen met de straf die je
daarvoor krijgt -> hoe zwaarder de straffen, hoe lager in dit rijtje.
- Overtredingen
- Wanbedrijven
- Misdaden
Rechtbanken:
- Politierechtbank: verkeersrecht
- Correctionele rechtbank
- Hof van Assisen: jury die beslist of iemand het gedaan heeft of niet +
professionele rechter die de straf uitspreekt
Koen Geens: minister van Justitie – heeft een aantal dingen proberen opschudden
- Probeerde het Hof van Assisen af te schaffen – probeert de zwaarste
misdrijven ook voor de correctionele rechtbank te krijgen
o Redenen:
 Subjectiviteit
 Je wordt berecht door mensen die niet vertrouwd zijn met het
recht
o Men wou dat de schuldvraag ook van een professionele rechter
kwam

,De kwalificatie: OM (openbaar ministerie = parket van Procureur des Konings)
kwalificeert het misdrijf
- = de omschrijving van wat je verkeerd hebt gedaan
Bestanddelen van het misdrijf
- Materieel bestanddeel: er moet iets fysiek gebeurd zijn, want anders heb je
geen materieel bestanddeel
- Wederrechtelijk: het recht verbiedt het
- Zedelijk bestanddeel: je moet de intentie hebben om een misdrijf te plegen
- Strafwaardig: het recht zegt niet alleen dat het niet mag, maar er wordt
ook een straf op geplakt
Het misdrijf
- Rechtvaardigheidsgronden: een uitzondering op het wederrechtelijke – in
sommige gevallen wordt uw handeling die normaal een misdrijf zou zijn
gerechtvaardigd
o Wettelijk voorschrift/bevel overheid: bv. een dokter mag opereren,
iemand anders niet
o Wettelijke zelfverdediging: bv. groot fysiek geweld naar jezelf of je
naaste kan dit jouw misdrijf rechtvaardigen
o Noodtoestand: bv. natuurrampen, iets wat je overkomt en je steelt
een boot
o Toestemming: bv. als slachtoffer toelating geven tot het misdrijf –
euthanasie (is eigenlijk doodslag/moord, maar bij toestemming is er
geen misdrijf)
- Ontoerekenbaarheidsgronden
o Geestesstoornis: de intentie is niet aanwezig want de persoon weet
niet wat hij aan het doen is
o Overmacht: veel voorwaarden
 De wilsvrijheid moet volledig zijn uitgeschakeld
 Er moet een dwang zijn die op het ogenblik van het misdrijf
aanwezig is
 De dwang moet vreemd zijn aan de wil van de dader (bv. als
je te veel drinkt geldt dit niet als ontoerekenbaarheidsgrond)
 Bv. moeder vrijgesproken kind te wurgen omdat kind
enorm drugsverslaafd was, weigerde opgenomen te
worden, moeder bedreigde en bestal
 Bv. ongeval door epileptische aanval, na van het
ziekenhuis hier medicatie voor te krijgen (werd
aanvaard, want hij kon er niet aan doen)
o Dwaling: je wist niet dat je een fout aan het maken bent
 Rechtsdwaling: Je wordt verondersteld allemaal de wet te
kennen dus dit wordt niet vaak toegepast
 bv. vrije radio’s – radio’s die op eigen initiatief de ether
claimen en dat mocht niet – voetbalmatch tegen politie
op de ether gebracht, dus vrijgesproken want zelf de
politie gaf niet aan dat het niet mocht
 Feitelijke dwaling: je vergist u over het constitutief
bestanddeel van de misdrijf – een normaal voorzichtige mens,
had die dat kunnen zien of niet

2

,  Ik wist niet dat ik dat gedaan heb – bv. je rijdt iemand
omver met je auto, maar je hebt daar niets van
gemerkt, je parkeert je op een plaats voor mensen met
een beperking, maar je hebt het bord niet gezien
o Minderjarigheid: vanaf 1/9/19 eigen jeugddelinquentierecht
 Het jeugdrecht is daarom bijzonder en wijkt af van het
strafrecht
 Er is een element in die persoon dat maakt dat het strafrecht
niet op hem of haar van toepassing is
- Strafbare poging/strafbare deelneming
o Strafbare poging: wanneer je geprobeerd hebt een misdaad te
plegen, maar het is niet gelukt
 Bv. poging tot doodslag
o Strafbare deelneming: als jij niet bij de actie was betrokken geweest,
had het misdrijf ook niet kunnen plaatsvinden
 Bv. uitkijk staan als iemand overval pleegt, je levert auto
waarmee overval wordt gepleegd
 Medeplichtige
o Mededader: je deed mee met de misdrijf

De straf
Indeling van straffen
o Bijkomende straffen
 Bijzondere verbeurdverklaring: het in beslag nemen van
datgene waarmee het misdrijf gepleegd is of de opbrengst die
dit misdrijf jou heeft opgeleverd (bv. winst op drugs – wordt
begroting gemaakt van de voordelen die je daarvan kan
hebben gehad)
 Bv. in beslag genomen auto bij misdrijf
 Ontzetting politieke en burgerlijke rechten: je mag bepaalde
mandaten niet meer uitvoeren (bv. niet meer zelf mogen
kiezen of kiesbaar opstellen)
 Begint pas te lopen na de hoofdstraf
 Afzetting: bijkomende straf opgelegd door de rechter waarbij
met terugwerkende kracht aan een veroordeelde de titels,
graden, openbare ambten, bedieningen en betrekkingen
waarmee hij bekleed is, worden afgenomen
 Ontzetting werkt voor de toekomst en afzetting werkt
voor het verleden
 Terbeschikkingstelling (TBS) van de strafuitvoeringsrechtbank:
nadat je de hoofdgevangenisstraf hebt ondergaan, wordt je
verder opgevolgd door strafuitvoeringsrechtbank (specifieke
misdrijven, zware recidieven, meestal betrekking op
integriteit van persoon). <> probatie bij TBS sta je onder
toezicht door strafuitvoeringsrechtbank die ook mogelijkheid
heeft (wanneer je terug de fout in gaat of regels niet volgt) je
terug tot de orde kan roepen en een bijkomende straf
opleggen (toezicht veel nauwer)



3

,  Publicatie vonnis (bv. als iemand iets verteld heeft over jou,
en het is bewezen dat dit niet waar is, kan dit worden
gepubliceerd in de krant)
 Rijverbod: teruggave rijbewijs is afhankelijk van heel zware
voorwaarden (bv. psychologische en medische test, examens
opnieuw doen, kost veel geld los van de straf zelf)
 Manier om te verbieden dat mensen toch rijden:
rijbewijs als sleutel om te kunnen rijden
 Beroepsverbod
o De hoofdstraffen:
 Criminele straffen: leidt tot opsluiting – enkel focus op sanctie
(wel pogingen of er mogelijkheden zijn om te re-integreren in
samenleving)
 Correctionele straffen: kan ook gaan om vrijheidsberoving,
maar uitzonderlijk – bij het begin van de beoordeling, wordt
veel meer gebruik gemaakt van andere straffen – straffen
dienen om eerst te kijken of er geen gedragswijziging kan zijn
 Politiestraffen
 Werkstraf: in de plaats van een andere straf en krijg je
opgelegd (gaat tot 300 uur) – opdracht waarbij je u
maatschappelijk dienstbaar moet stellen (vorm van
dienstverlening bij een openbare instelling)
 Kan alleen gegeven worden als de beklaagde (of
zijn/haar advocaat) hiervoor de toestemming geeft
 Sociaal werkers worden ingeschakeld (justitiehuizen)
om te kijken of je in aanmerking komt voor een
werkstraf
 Elektronisch toezicht: je zit thuis en je hebt een enkelband
 Je mag wel gaan werken
 Kan worden teruggeroepen en dan gaat de
vervangende gevangenisstraf/geldboete effectief
worden gemaakt
 Autonome probatiestraf
 = de rechter zegt dat hij een bepaalde opleiding moet
volgen of een ontwenningskuur moet doen en daarom
krijg je geen gevangenisstraf -> de straf is dat je moet
laten begeleiden (de straf staat op zichzelf)
o Bv. werk moeten vinden, geen contact met
slachtoffer, je laten begeleiden
o Als je u niet aan de voorwaarden houdt, komt de
vervangstraf naar boven
o Sociaal werkers worden ingeschakeld in
probaties op te volgen
 Geldboete: dubbele werking – helft eerst effectief betalen en
andere helft blijft boven het hoofd hangen als je opnieuw een
feit pleegt in dezelfde sfeer
 Vermenigvuldigen met opdeciemen
 Ook vervangende gevangenisstraf




4