Samenvatting Ethologie varken

ETHOLOGIE VARKEN
Evolutie en domesticatie

Wilde zwijnen zijn 5,3 miljoen jaar geleden ontstaan in Zuid-oost Azië. Daarna verspreiding
naar Eurazië.
1 miljoen jaar geleden was er een splitsing van het Europees zwijn en Aziatisch wild zijn.
Er is een grote genetische diversiteit.
10.000 jaar geleden zijn ze gedomesticeerd  onafhankelijk van elkaar op verschillende
locaties.
Semi-gemanagede dieren  genetische uitwisseling van wild zwijn met gedomesticeerd
zwijn.
Hybride risico’s:
 Blekere vacht => minder camouflage => predatie
 Slachtoffer agressie wilde vorm, risico voor laagste in rang

Varkens hebben niet echt natuurlijke vijanden. Ze schuimen om een geur aan te zetten en
smeren dit af aan de boom. Hoe hoger het op de boom zit, hoe groter en dus sterker het
mannetje is. Ze nemen een modderbad om parasieten uit hun haar kwijt te raken.
Keiler = mannetjes zwijn
Zeug = vrouwelijk zwijn

Vroeger werden varkens gebruikt voor hun botten en om op te eten. Ze moesten zoveel
mogelijk vet hebben.

Selectie (domesticatie):
 Variatie in genoom  2 à 3 x zo veel als bij mens: zorgt voor ↑ fokkerij-
opportuniteiten
 Fokkerij werd meer georganiseerd in 18e eeuw  aantal grondige fenotypische
veranderingen (gedrag, lichaamscompositie, reproductie, haarkleur)
 Vroege focus  meer vet (energierijk voedsel & talg voor kaarsen)
 Sinds 1950’s  snelle magere vleesaanzet (eiwitrijk & vetarm) & grote reproductie
 Varken werd langer  +4 ruggenwervels t.o.v. wild zwijn

(Genetische) oplossingen voor biggensterfte:
 Selecteren op robuustere biggen.
 Je kan de moeder eigenschappen verbeteren.
 Minder biggen per worp
 Minder variatie in geboortegewicht

Sensorische systemen & basis communicatie:

GEUR
o Door grote neus en grote schijf die op neus zit, is de geur heel erg belangrijk voor
varkens. Ze kunnen niet geweldig goed zien. De geur is dus super belangrijk. Hun
neus is niet alleen een reukorgaan, maar ook tast en manoeuvreer orgaan.
o Er is ook een enorm groot reservoir van receptor genen bij het varkensgenoom.
o Geur is belangrijk voor het vinden voedsel, predatoren en prooien.
o Varkens zijn snel functioneel en intelligent. Ze kunnen in groepen leven en individuele
herkenning vindt plaats aan de hand van geur.
o Een wild zwijn ruikt wel beter dan een gedomesticeerd zwijn.

Varkens kunnen niet flehmen, omdat de ingang van geuren in de mondholte zit en niet in de
neusholte. De geuren worden ook gebruikt, bij securepig worden feromonen gebruikt voor
mindere agressie ect.

, Synthetische maternale feromonen zorgen voor een lagere agressie, gewichtstoename en
minder stress.

Zeugen herkennen intacte beren op afstand via de berengeur.
Andosternon (skatol) komt in bloedbaan, speeksel en urine. Dit stofje wordt opgeslagen in
het vetweefsel. Het kan vervelend worden gevonden door mensen en zo het vlees vies
vinden. De meeste beren worden ook al op jonge leeftijd gecastreerd met als enige reden
om de berengeur te vermijden. Dit is wettelijk verboden. Niet alle mensen zijn gevoelig en
niet alle beren hebben berengeur.
Je kan ook doen aan immunocastratie waarbij je een groeihormoon afgeeft zodat de geur
niet meer vrijkomt.
Mannetjes weghouden bij vrouwtjes helpt ook, want dan hebben ze geen seksuele drang
waardoor de geur ook minder vrijkomt.




Er zitten veel geurklieren aan de poten. Ze verspreiden de geur via urine en het speeksel. Dit
is vooral voor de seksuele interactie.
Ze ruiken een hoog NH3 gehalte in de stallen. Dit zou het reukvermogen aantasten. In de
frisse lucht kunnen ze beter ruiken.

SMAAK
Geur en smaak zijn met elkaar verbonden, maar op tong hebben ze weinig receptorgenen en
ze kunnen dus voedsel eten dat onsmakelijk is voor de mens.

Er zijn 5 types smaakpapillen: zuur, zoet, zout, bitter, umami.
Bitter vinden ze minder interessant, maar eten ze wel. Varkens houden vooral van zoet,
vlees en kaas.

Zoete smaakstoffen helpen bij te zorgen dat als biggen gespeend worden (in houderij kan
een abrupte speening tot problemen leiden). Ze moeten ook van de moeder leren wat de
dieren moeten eten. Wat de big niet kent, eet hij niet.

Een prenatale blootstelling aan geuren en smaken kan op latere leeftijd een voordeel geven.
Als de big in placenta zit, dan kunnen smaakstoffen via placenta worden overgedragen. Dit
kan op volwassen leeftijd een reactie opleveren.
Biggen willen graag hetzelfde eten als de moeder. Overgang van melk naar vast voedsel
gaat abrupt bij varkens. Dit levert stress op. Wat een big niet kent, vreet hij niet. Dit komt pas
op latere leeftijd.