samenvatting voedingsleer

Voedingsleer
H1: algemene begrippen
Voedingsleer= de studie van voeding in relatie tot het brede begrip van
gezondheid
Voedingsleer omvat zowel de kennis van:
 Voedingswaarde
 Verschillende soorten voedingsmiddelen
 Menselijke stofwisseling, na voedselinname op niveau van :
o weefsels (fysiologisch)
o cellen (biologisch)
o biomoleculen (biochemisch)
o mineralen



 levensstijl
o sport, slapen, beweging, sociaal welzijn
 voedingspatroon en -gedrag
o voedingspatroon meestal stabiel
o voedingsgedrag  kies je zelf voor
 voedingsmiddelen
o =dit is wat we eten
o Voedingsmiddelen die we opnemen is gekoppeld aan je
voedingspatroon
 voedingsstoffen
o =voedingsnutriënt
o =de chemische bestand delen in een voedingsmiddel
o Mineralen, vitamine A, B, vezels

Terminologie
 Voedsel = alles wat gegeten en gedronken kan worden als dusdanig of na
bewerking, het geheel van voedingsmiddelen
 Voeding = het proces van kiezen en nuttigen van voedsel, het verwerken
daarvan door het menselijk lichaam en het effect daarvan op de
gezondheid, het voeden of gevoed worden
 Gezondheid = een toestand van volkomen fysiek, psychisch en sociaal
welbevinden en sinds 2011 heeft men er het belang van zelfmanagement
van chronische aandoeningen aan toegevoegd
 Optimaal ≠ ideaal
 Optimale voeding = een evenwichtige voeding die alle noodzakelijke
nutriënten bevat in een juiste hoeveelheid om ons lichaam optimaal te
laten functioneren
 Nutriënt = een chemische definieerbaar bestanddeel of groep van
bestanddelen van een voedingsmiddel. De hoeveelheid aan chemische
stoffen die in voedsel aanwezig zijn, is bijzonder groot en in belangrijke
mate ook nog niet geïdentificeerd

,3 groepen voedingsstoffen
1. Essentiële voedingsstoffen
2. Non-nutriënten en bio-active componenten
3. Xenobiotica en natuurlijke toxines

1.essentiële voedingsstoffen
Noodzakelijk voor:
 Groei
 Onderhoud
 Herstel van het lichaam
6 klassen van nutriënten:




Koolhydraten, proteïnen, lipiden, vitamines, macro-en micro-elementen en water



Indeling nutriënten
 Anorganisch (=> bevatten geen koolstoffen)
o Water
o Mineralen
o Macro & micro elementen)
 Organisch
o KH (=koolhydraten)
o Vetten
o Eiwitten
o Vitamines
 Energieleverende
o KH (=koolhydraten)
o Vetten
o Eiwitten
o (Alcohol)
 Levert ook energie, maar wordt niet beschouwd als nutriënt
bron
 Macronutriënten
o Gramhoeveelheid VS. Micro- of milligramhoeveelheden
 Micronutriënten

, o Micro-,
o Miligram
 Essentiële nutriënten
o 3 criteria:
1. Afwezigheid leidt tot problemen
2. Herintroductie herstelt normale functies
3. Biologische functie is gekend
 Niet-essentiële nutriënten

2. non- nutriënten
= chemische stoffen in voedingsmiddelen die niet behoren tot de klassieke
‘essentiële nutriënten’ en die geen gekende nadelige invloed hebben op
menselijk lichaam
3.xenobiotica en toxines i.f.v. voedselveiligheid
=stoffen die een potentieel toxisch effect uitoefenen op het menselijk organisme.
Xenobiotica
=alle stoffen aanwezig in het voedsel die normaal niet in dat voedsel voorkomen
Niet intentioneel:
 Onvermijdelijk
o Pesticidenredisu
 Vermijdbaar
o Kwik, dioxine
Natuurlijke toxines
in veel voedingsmiddelen komen er stoffen voor die potentieel toxisch zijn voor
de mens
voorbeeld:
 Mycotoxines
o Toxines die geproduceerd worden door micro-organismen
o Vb. schimmels
Voedingswaarde van voedingsmiddelen
Voedingswaarde = hoeveel KH erin zitten, hoeveel eiwitten = hoeveel
voedingsstoffen erin aanwezig zijn
 Indeling op basis van de hoeveelheid voedingsstoffen
 Perfect voedingsmiddel bestaat niet
 “belangrijke bron van…”
o Gehalte aan voedingsstoffen
o Gebruikshoeveelheid
 Voedingswaarde <-> nutriëntdensiteit (veel micronutriënten, weinig
energie)
 “gezond/ongezond” => “noodzakelijk/ niet noodzakelijk”
Evenwichtige voeding overstijgt het productniveau tot de niveaus maaltijd en
eetpatroon




Variatie
Evenwicht
Gematigdheid

, hiermee kan je kijken of je voeding wel “oke” is
A= groenten, fruit, producten die vezels bevatten
E= lage nutriënten
Het is niet de bedoeling dat je enkel eet van voedingswaarden
met A, je moet gevarieerd eten, anders is dit ook niet gezond

 De voedingsmiddelentabel is altijd per 100g, maar de getallen kloppen niet
altijd 100%, want elke voedingswaarde is anders
Wie regelt deze voedingsmiddelentabel?  nubel (in België, is niet voor ieder
land hetzelfde)

1.3 Biobeschikbaarheid
 de effectieve opname of gebruik wordt beïnvloed door de biologische
beschikbaarheid of Biobeschikbaarheid
Biologische beschikbaarheid wordt gestuurd door:
interne factoren: geslacht, leeftijd, nutritionele status en zwangerschap
externe factoren: voedingsmatrix en chemische vorm

Biologische toegankelijkheid = vrijlating van een nutriënt uit de
voedingsmatrix, gevolgd dooor een verplaatsing van de component tussen de
cellen en de digestie doorheen het lumen, de mucosa en de aanhechting en
absorptie door de intestinale mucosa. Daarna wordt het nutriënt doorheen de
circulatie getransporteerd en verdeeld tot de excretie ervan.

Invloed op de opname/ absorptie van nutriënten:
 Chemische structuur
 Complexen
 Nutriëntencompetitie
 Nutritionele status
 Chelaatvorming
 Medicatie, alcohol en cafeïne

Andere factoren binnen de metabole wegen op biologische beschikbaarheid zijn:
 Het vrijkomen van het nutriënt uit de voedingsmatrix
 Verteringsenzymen
 Binding en opname door de intestinale mucosa
 Transport doorheen de darmwand naar circulatie/organen
 Distributie in het lichaam
 Metabool en functioneel gebruik
 Excretie via urine/faeces

 Inname <-> opname (het gene dat je inneemt is niet wat je allemaal
opneemt)
 Dekking van de behoefte is afhankelijk van:
o Inname via de mond, maar ook van
o Biologische beschikbaarheid in de darm