Hoofdstuk 1: Bouwstenen & Revoluties
1. Bouwstenen
1776-1829: De 1ste grote onafhankelijkheidsgolf
• Verschillende landen gaan markeren, zoals USA, Mexico en Brazilië.
• Verschillende landen in Latijns-Amerika, die tijdens de 1ste dekolonisatiegolf, eind 18e eeuw-
begin 19e eeuw, de onafhankelijkheid verwerven.
• Tegelijkertijd zie je al het begin van de situatie voor de volgende kolonisatiebeweging.
o VB: In Afrika zie je niet dat er al verschillende handelsneerzetting waren sinds de
Vroegmoderne Periode.
o VB: De VS was nog in een westwaartse beweging waarbij kolonisten meer en meer het
westen van de VS gaan innemen. Hier zie je dat deze beweging nog niet voltooid was.
• Er waren veel revoluties op het einde van de 18e eeuw, die leiden tot onafhankelijke staten.
• Een brede beweging van naties die onafhankelijk worden en waarbij onafhankelijkheidslegers
elkaar inspireren.
• Bepaalde delen van de wereld zijn onzichtbaar op basis van wat je centraal stelt op een kaart.
De dimensies kan je nooit perfect op een kaart tekenen, wat ervoor zorgt dat als je vanuit het
ene of een ander perspectief bepaalde landen altijd groter of minder groot zullen worden
afgebeeld omdat het geen ronde bol is.
1
, 1989
• Het West-Duitsland (Bondsrepubliek Duitsland, BRD) en Oost-Duitsland (Duitse Democratische
Republiek, DDR) tijdens de Sovjet-Unie. Oost-Duitsland was meer aan de communistische kant
terwijl West-Duitsland werd gesteund door de VS. De Sovjet Unie is nog niet gevallen.
• Dit is het eindpunt van de cursus. Een ontwikkeling die je niet op deze kaart ziet, is een
ontwikkeling na WOII. Namelijk een nieuwe grote onafhankelijkheidsgolf waarbij verschillende
landen de onafhankelijkheid uitroepen.
• Maar wat je niet ziet is dat er tussen WOI en WOII een periode van mandaatgebieden was.
o VB: Het Brits mandaatgebied Palestina. Belgische mandaatgebieden Rwanda en Urundi.
o Mandaatgebieden zijn een vorm van kolonisatie, een soort van officieel voogdijschap op
basis van een artikel van de Volkenbond.
o Deze ontwikkelingen zitten niet vervat in deze kaart.
• In deze periode en de decennia voor deze periode waren er veel onafhankelijkheidsoorlogen.
o VB: India wordt ook onafhankelijk van het Britse kolonialisme.
1.1. Globaal perspectief
1.1.1. Globale eenvormigheid
Globalisering in deze periode leidt tot een versnelling van (overzeese) contacten, een versnelling van
communicatie op veel verschillende manieren met de telegraaf, stoomschepen, treinnetwerken die
worden uitgebouwd. Daardoor komt er een versnelling in de globalisering, maar dat wilt niet zeggen
dat ze al niet bestond, deze werd gewoon versneld.
Globalisering komt tot stand wanneer er een contact is tussen maatschappijen. Dit was ook het geval
in de oudheid, maar ook in de periodes zoals de reizen van Columbus waarbij er plots meer
gecommuniceerd wordt tussen werelddelen. Maar ook de boekdrukkunst zorgt voor een versnelling
in de globaliseringsbeweging.
2
,Maar in deze periode van de geschiedenis treedt er nog een grote versnelling op in de
globaliseringsbeweging. Dit leidt tot eenvormige manieren van politiek doen op verschillende
vlakken, namelijk hoe een maatschappij georganiseerd moet worden, hoe bepaalde rechtssystemen
worden gevormd en waaruit zij hun inspiratie putten, evenals de manier van denken, discoursen en
publicaties die grenzen overschrijden -> = complexe samenleving.
• Complexe samenlevingen
o Globalisering leidt tot een complexe samenleving, waarbij mensen gespecialiseerde
beroepen en taken gaan ontwikkelen en deze gaan vastleggen.
o VB: Het beroep van artsen, advocaten, administraties. In deze periode wordt administratie
uitgebouwd en wordt er nagedacht over het managen van het bedrijfsleven. Grote
structuren en corporaties worden hier opgezet.
o Een complexiteit ontstaat waarbij je veel parallellen ziet in verschillende delen van de
wereld.
• Manieren van denken
o Er ontstaan ook éénvormige manieren van denken. (-> Revolutiebeweging)
▪ Éénvormig betekent niet dat iedereen exact hetzelfde gaat beginnen doen. Maar
wel dat er een grote beïnvloeding is wat leidt tot hybride culturele praktijken.
o Ideeën over het individu en het individu die vrij mag denken en handelen. Ideeën over
liberalisme overschrijden de landsgrenzen.
o De Amerikaanse revolutie zorgt ervoor dat iedereen over heel de wereld “No taxiation
without representation” begint te scanderen en leuzen van de ene revolutie hebben ook
een impact op andere delen van de wereld.
• Hybride culturele praktijken
o VB: Sherwani. Een kledingstuk dat door de ontwikkeling van de mode industrie en de
handel van Europa en Noord-Amerika wordt verspreid. Maar de lange jas is een invloed van
India tijdens het Britse kolonialisme, terwijl de manier van knopen zetten een Britse
invloed is. Dit is een hybride praktijk waarbij er een soort ‘compromis’ wordt gevormd.
o In deze periode komt er een standaardisatie van tijdsystemen tot stand door middel van de
elektrische telegraaf.
o Via handel worden goederen en etenswaren wereldwijd verspreid waardoor mensen meer
en meer hetzelfde beginnen te eten. Brood, biefstuk en aardappelen worden verspreid
vanuit Amerika. Aardappelen worden geplant in Ierland. Tomaten en chilipepers worden
ook verspreid over heel de wereld.
3
, • Geen homogeniteit!
Globale eenvormigheid, in hoeverre er hiervan sprake was, is niet hetzelfde als globale homogeniteit!
o VB: Het concept van ‘liberty’ in de context van de Amerikaanse revolutie, zal niet op
dezelfde manier begrepen worden door Amerikanen en Europeanen omdat er grote
verschillen waren in context. In Amerika was er een onafhankelijkheidsoorlog terwijl er in
Europa ontevredenheid heerste over de standenmaatschappij (Frankrijk) en standen die
ontevreden waren over hun politieke vertegenwoordiging in het land. Er blijven grote
verschillen
• 19e eeuw – 20ste eeuw -> grote nadruk op nationale identiteiten of identiteiten van nationale
volkeren die zich willen onderscheiden. Als er een identiteit wordt gevormd, dan zijn verschillen
van andere groepen heel belangrijk. Deze verschillen zullen sterk worden benadrukt door
mensen.
• Politieke strategieën kunnen wel sterk op elkaar lijken.
o VB: Japan wordt een imperialistische macht in het begin van de 20ste eeuw. Veroverde
gebieden van China en Zuid-Korea. Japan gaat gebieden veroveren net zoals Europese
koloniale machten met gelijkaardige principes, maar Japan zag zichzelf al een heel ander
land.
➔ Er zijn veel parallellen die kunnen worden getrokken. Landen inspireren elkaar en traden elkaars
rechtssysteem of politieke systemen. Ze vinden elkaars principes interessant, maar in andere
contexten ontwikkelen deze dingen zich op een eigen manier.
1.1.2. → Eurocentrisme
Globaal perspectief is niet hetzelfde als eurocentrisme. Eurocentrisme betekent het altijd
benadrukken van Europese ontwikkelingen, maar ook het veronderstellen dat Europa de belangrijke
dingen deed en dat andere delen van de wereld hierop reageerden. Eurocentrisme gaat ervan uit dat
Europa het centrum is en andere landen een periferie.
• Macro-/micro niveau
o Macro= Grote ontwikkelingen waar veel landen deel van uitmaken. VB: Wereldoorlogen.
o Micro= Iets kan op een microniveau beginnen maar uitmonden tot een macroniveau.
VB: Industriële revolutie, deze start op lokaal niveau in Engeland en het duurt even voordat
er een industriële ontwikkeling plaatsvindt in andere plaatsen van de wereld. Dingen
kunnen lokaal beginnen maar hebben gevolgen voor bijvoorbeeld de kolonies van het VK
en andere industriële machten die bepaalde grondstoffen moeten aanleveren of
industrieel geproduceerde goederen moeten aankopen.
o Dingen kunnen lokaal beginnen, maar kunnen grote lange termijn effecten hebben op
4
andere delen van de wereld, op macroniveau.
1. Bouwstenen
1776-1829: De 1ste grote onafhankelijkheidsgolf
• Verschillende landen gaan markeren, zoals USA, Mexico en Brazilië.
• Verschillende landen in Latijns-Amerika, die tijdens de 1ste dekolonisatiegolf, eind 18e eeuw-
begin 19e eeuw, de onafhankelijkheid verwerven.
• Tegelijkertijd zie je al het begin van de situatie voor de volgende kolonisatiebeweging.
o VB: In Afrika zie je niet dat er al verschillende handelsneerzetting waren sinds de
Vroegmoderne Periode.
o VB: De VS was nog in een westwaartse beweging waarbij kolonisten meer en meer het
westen van de VS gaan innemen. Hier zie je dat deze beweging nog niet voltooid was.
• Er waren veel revoluties op het einde van de 18e eeuw, die leiden tot onafhankelijke staten.
• Een brede beweging van naties die onafhankelijk worden en waarbij onafhankelijkheidslegers
elkaar inspireren.
• Bepaalde delen van de wereld zijn onzichtbaar op basis van wat je centraal stelt op een kaart.
De dimensies kan je nooit perfect op een kaart tekenen, wat ervoor zorgt dat als je vanuit het
ene of een ander perspectief bepaalde landen altijd groter of minder groot zullen worden
afgebeeld omdat het geen ronde bol is.
1
, 1989
• Het West-Duitsland (Bondsrepubliek Duitsland, BRD) en Oost-Duitsland (Duitse Democratische
Republiek, DDR) tijdens de Sovjet-Unie. Oost-Duitsland was meer aan de communistische kant
terwijl West-Duitsland werd gesteund door de VS. De Sovjet Unie is nog niet gevallen.
• Dit is het eindpunt van de cursus. Een ontwikkeling die je niet op deze kaart ziet, is een
ontwikkeling na WOII. Namelijk een nieuwe grote onafhankelijkheidsgolf waarbij verschillende
landen de onafhankelijkheid uitroepen.
• Maar wat je niet ziet is dat er tussen WOI en WOII een periode van mandaatgebieden was.
o VB: Het Brits mandaatgebied Palestina. Belgische mandaatgebieden Rwanda en Urundi.
o Mandaatgebieden zijn een vorm van kolonisatie, een soort van officieel voogdijschap op
basis van een artikel van de Volkenbond.
o Deze ontwikkelingen zitten niet vervat in deze kaart.
• In deze periode en de decennia voor deze periode waren er veel onafhankelijkheidsoorlogen.
o VB: India wordt ook onafhankelijk van het Britse kolonialisme.
1.1. Globaal perspectief
1.1.1. Globale eenvormigheid
Globalisering in deze periode leidt tot een versnelling van (overzeese) contacten, een versnelling van
communicatie op veel verschillende manieren met de telegraaf, stoomschepen, treinnetwerken die
worden uitgebouwd. Daardoor komt er een versnelling in de globalisering, maar dat wilt niet zeggen
dat ze al niet bestond, deze werd gewoon versneld.
Globalisering komt tot stand wanneer er een contact is tussen maatschappijen. Dit was ook het geval
in de oudheid, maar ook in de periodes zoals de reizen van Columbus waarbij er plots meer
gecommuniceerd wordt tussen werelddelen. Maar ook de boekdrukkunst zorgt voor een versnelling
in de globaliseringsbeweging.
2
,Maar in deze periode van de geschiedenis treedt er nog een grote versnelling op in de
globaliseringsbeweging. Dit leidt tot eenvormige manieren van politiek doen op verschillende
vlakken, namelijk hoe een maatschappij georganiseerd moet worden, hoe bepaalde rechtssystemen
worden gevormd en waaruit zij hun inspiratie putten, evenals de manier van denken, discoursen en
publicaties die grenzen overschrijden -> = complexe samenleving.
• Complexe samenlevingen
o Globalisering leidt tot een complexe samenleving, waarbij mensen gespecialiseerde
beroepen en taken gaan ontwikkelen en deze gaan vastleggen.
o VB: Het beroep van artsen, advocaten, administraties. In deze periode wordt administratie
uitgebouwd en wordt er nagedacht over het managen van het bedrijfsleven. Grote
structuren en corporaties worden hier opgezet.
o Een complexiteit ontstaat waarbij je veel parallellen ziet in verschillende delen van de
wereld.
• Manieren van denken
o Er ontstaan ook éénvormige manieren van denken. (-> Revolutiebeweging)
▪ Éénvormig betekent niet dat iedereen exact hetzelfde gaat beginnen doen. Maar
wel dat er een grote beïnvloeding is wat leidt tot hybride culturele praktijken.
o Ideeën over het individu en het individu die vrij mag denken en handelen. Ideeën over
liberalisme overschrijden de landsgrenzen.
o De Amerikaanse revolutie zorgt ervoor dat iedereen over heel de wereld “No taxiation
without representation” begint te scanderen en leuzen van de ene revolutie hebben ook
een impact op andere delen van de wereld.
• Hybride culturele praktijken
o VB: Sherwani. Een kledingstuk dat door de ontwikkeling van de mode industrie en de
handel van Europa en Noord-Amerika wordt verspreid. Maar de lange jas is een invloed van
India tijdens het Britse kolonialisme, terwijl de manier van knopen zetten een Britse
invloed is. Dit is een hybride praktijk waarbij er een soort ‘compromis’ wordt gevormd.
o In deze periode komt er een standaardisatie van tijdsystemen tot stand door middel van de
elektrische telegraaf.
o Via handel worden goederen en etenswaren wereldwijd verspreid waardoor mensen meer
en meer hetzelfde beginnen te eten. Brood, biefstuk en aardappelen worden verspreid
vanuit Amerika. Aardappelen worden geplant in Ierland. Tomaten en chilipepers worden
ook verspreid over heel de wereld.
3
, • Geen homogeniteit!
Globale eenvormigheid, in hoeverre er hiervan sprake was, is niet hetzelfde als globale homogeniteit!
o VB: Het concept van ‘liberty’ in de context van de Amerikaanse revolutie, zal niet op
dezelfde manier begrepen worden door Amerikanen en Europeanen omdat er grote
verschillen waren in context. In Amerika was er een onafhankelijkheidsoorlog terwijl er in
Europa ontevredenheid heerste over de standenmaatschappij (Frankrijk) en standen die
ontevreden waren over hun politieke vertegenwoordiging in het land. Er blijven grote
verschillen
• 19e eeuw – 20ste eeuw -> grote nadruk op nationale identiteiten of identiteiten van nationale
volkeren die zich willen onderscheiden. Als er een identiteit wordt gevormd, dan zijn verschillen
van andere groepen heel belangrijk. Deze verschillen zullen sterk worden benadrukt door
mensen.
• Politieke strategieën kunnen wel sterk op elkaar lijken.
o VB: Japan wordt een imperialistische macht in het begin van de 20ste eeuw. Veroverde
gebieden van China en Zuid-Korea. Japan gaat gebieden veroveren net zoals Europese
koloniale machten met gelijkaardige principes, maar Japan zag zichzelf al een heel ander
land.
➔ Er zijn veel parallellen die kunnen worden getrokken. Landen inspireren elkaar en traden elkaars
rechtssysteem of politieke systemen. Ze vinden elkaars principes interessant, maar in andere
contexten ontwikkelen deze dingen zich op een eigen manier.
1.1.2. → Eurocentrisme
Globaal perspectief is niet hetzelfde als eurocentrisme. Eurocentrisme betekent het altijd
benadrukken van Europese ontwikkelingen, maar ook het veronderstellen dat Europa de belangrijke
dingen deed en dat andere delen van de wereld hierop reageerden. Eurocentrisme gaat ervan uit dat
Europa het centrum is en andere landen een periferie.
• Macro-/micro niveau
o Macro= Grote ontwikkelingen waar veel landen deel van uitmaken. VB: Wereldoorlogen.
o Micro= Iets kan op een microniveau beginnen maar uitmonden tot een macroniveau.
VB: Industriële revolutie, deze start op lokaal niveau in Engeland en het duurt even voordat
er een industriële ontwikkeling plaatsvindt in andere plaatsen van de wereld. Dingen
kunnen lokaal beginnen maar hebben gevolgen voor bijvoorbeeld de kolonies van het VK
en andere industriële machten die bepaalde grondstoffen moeten aanleveren of
industrieel geproduceerde goederen moeten aankopen.
o Dingen kunnen lokaal beginnen, maar kunnen grote lange termijn effecten hebben op
4
andere delen van de wereld, op macroniveau.
