Samenvatting Nederlands schrijven

Schrijven
Creatief schrijven
Wat is schrijven?
Schrijven en lezen zijn schriftelijke vaardigheden.
Schrijven en spreken zijn productieve vaardigheden.
Belangrijke verschillen van spreken en schrijven zijn -> bij schrijven is er geen
directie feedback, bij spreken is er kans tot interactie
Functies van taal/schrijven:
1. Sociale functie -> met vrienden, informele groepen; taal is nodig om sociaal
te zijn
2. Expressieve functie ->emoties toekennen (schrijvers van boeken,
gedichten, liedjes...)
3. Communicatieve functie -> vaktaal, formele groepen; taal is nodig om
sociaal te zijn
4. Conceptualiserende functie –> wereld om ons heen kunnen benoemen,
ordenen,
begrijpen, betekenis. Bv. het woord
fiets-> kunnen
visualiseren want we weten wat
een fiets is.
Componenten van schrijven:
1. Schrijver -> zender van de boodschap. Lezer is de ontvanger, hij decodeert
de
boodschap. Hierbij spelen de voorkennis, interesse, motivatie
en talige
competentie van de schrijver een rol.
2. Socioculturele context -> deze context heeft invloed op de talige
competenties van de
schrijver: thuissituatie, culturele
achtergrond etc.
3. Tekst -> verschillen in tekst qua moeilijkheidsgraad, tekstsoort, onderwerp,
structuur.
4. Denkactiviteiten -> in functie van de lezer en het doel.
Doelen van schrijven:
 Amuseren
 Informeren
 Instrueren
 Activeren




1

,Waarom inzetten op schrijven?
Bij schrijven komen alle vaardigheden en kennis over taal samen.

- Er wordt anders geschreven dan vroeger, niet minder.
- Leerlingen moeten voorbereid worden op verschillende vormen van schrijven onder
andere
formeel vs. informeel.
- Elke geschreven tekst laat een indruk bij de ontvanger na, goed schrijven draagt
bij tot succes
in de samenleving.
- Luisteren, spreken en lezen hebben een verband met schijven en met de
taalontwikkeling in
zijn geheel.
- Taalbeschouwing is noodzakelijk voor schrijven: voortdurend reflecteren over taal.


Hoe leren leerlingen schrijven?
De beginsituatie
Start van de lagere school (kleuterklas):
- Kleuters zien leerkrachten schrijven
- Kleuters tekenen hun gedachten: schrijven is dus iets op papier zetten dat
later gelezen kan worden.
- Kleuters ‘tekenen’ hun naam in blokletters: ze kopiëren de vorm; pas later ->
foneem-grafeem-koppeling


Start van de activiteit:
- Leerlingkenmerken -> verschillen qua motivatie, woordenschat, creativiteit
etc.
observeer leerlingen of kijk eerdere schrijfproducten na en differentieer in
doelen en ondersteuning.
- Vakinhoudelijke kenmerken-> kunnen nieuw aangebracht of herhaald
worden: selecteer leerstof, voorbeelden, werkvormen etc.
- Omgevingskenmerken-> tijdsdruk, grootte van de klasgroep, samenstelling
van de klasgroep



2

,Vertrek vanuit doelen
- De eindtermen tonen wat we willen bereiken aan het einde van de
basisschool: het zijn minimumdoelen.
- Leerlingen leren hoe ze kunnen werken met de verschillende tekstsoorten
(verschillend qua doel) en teksttypes (recept, brief etc.)




Een doordachte schrijfdidactiek – algemene aanpak
Verwerving van de schrijfvaardigheid:
1. Imiterend schrijven (kleuters) -> kinderen imiteren eenvoudige teksten,
weinig samenhang
tussen de zinnen.
2. Vertellend schrijven (1 -2 graad) -> ‘’spreken op papier’’ schrijven zoals
e e

je zou vertellen
- beschrijven eigen
ervaringen
-structuur wordt bepaald

3

, door gebeurtenissen
-leerlingen brengen geen
verbetering aan
-efficiënt om het schrijven
te oefenen als manier van
communicatie.
3. Denkend schrijven (2e-3e graad) ->- voor onderwerpen buiten eigen
ervaringen
-leerlingen schrijven niet
alleen maar denken ook na
over de inhoud en opbouw
-schrijver zal de opdracht
analyseren, ideeën
verzamelen, nadenken over
vorm en inhoud ; dan
schrijven ; dan tekst
verbeteren qua inhoud, vorm en
taal
Verwerven van schrijfvaardigheid impliciet en expliciet:
Impliciet door te schrijven doorheen de schooldag.
Expliciet door instructie rond de vaardigheden en strategieën.


Positief schrijfklimaat
- Laat leerlingen de meerwaarde van schrijven inzien. Motiveer hen hun
gedachten op papier te zetten. Bv. een dagboekje
- Besteed eerst aandacht aan de inhoud, pas later aan de vorm -> schrijven is
een creatieve bezigheid.


Een doordachte schrijfdidactiek – vaardigheden
Schrijffasen/schrijfvaardigheden
Schrijven verloopt in fasen (geven inzicht in
het schrijfproces), je kunt vooraf bepalen in
welke volgorde je bepaalde gegevens wilt
behandelen en hoe je de alinea’s wilt indelen.
Het is mogelijk om deze volgorde te
veranderen wanneer je ergen tegenaan loopt
tijdens het schrijven.
Stel in je lessen bepaalde vaardigheden
centraal.




4