! beroepsprofielen
! gezondheidspsychologie
! positieve psychologie modellen
1. Sociale psychologie
= de wetenschappelijke studie van de invloed van anderen op onze gedragingen (met
inbegrip van onze gedachten en gevoelens)
Hoe beïnvloed de situatie ons gedrag?
Hoe konden de wreedheden in de concentratiekampen ontstaan?
The Authoritarian Personality: Duitse opvoeding = strikte gehoorzaamheid ouders +
verwerpen vn mensen die niet tot de groep behoren.
Eigenschappen:
• Aanvaarding traditionele waarden
• Bereidheid tot kritiekloze aanvaarding van autoriteitsfiguren
• Neiging agressief reageren tegenover groepen die door autoriteitsfiguren als
bedreigend worden gezien
• Ervaren de wereld als bedreigen en identificeren zich sterk met hun eigen groep
(bescherming)
Conclusie geplaatst in dezelfde situatie als de Duitsers in de jaren 1930-1945 zou bijna
iedereen zich op exact dezelfde manier gedragen.
Conformisme = meegaandheid/ voegen ons gedrag naar de groep waartoe we behoren
(Solomon Ash experiment: 1 persoon gaat hetzelfde doen als al de anderen, ook al is het
misschien niet juist; acteurs zeggen dat lijn a het langste is (lijn b is duidelijk langer)
vrijwilliger zegt ook dat a het langst is omdat alle acteurs a zeggen)
Omstandigheden die conformisme bevorderen:
• Unanimiteit van de meerderheid
• Omvang van de groep (hoe groter hoe moeilijker)
• Openbaarheid
• Ambiguïteit (dubbelzinnigheid, dat de vraag onduidelijk is)
• Samenstelling van de meerderheid (allemaal slimme mensen?)
• Gevoel van eigenwaarde
• Macht van een bondgenoot (iemand anders met dezelfde mening)
• Onafhankelijkheid
1
,Autoriteit = een reactie op een bevel en de meest rechtstreekse vorm van sociale
beïnvloeding
(Onderzoek Hofling = onbekende dokter zegt tegen verpleegsters om patiënten gevaarlijke
medicatie toe te dienen)
(Stanley Milgram = bij elk fout antwoord moet een persoon de andere een shock geven
(stijgt elke keer met een paar volt) Wie gaat door tot 300 volt? Dokters zeggen tegen de
studenten dat ze dit moeten doen ook al ziet de persoon verschrikkelijk af, ze doen het toch
omdat ze luisteren naar iemand met meer autoriteit)
Extra neiging tot gehoorzaamheid bij:
- Gelijkwaardige persoon modelleerde
- Slachtoffer niet in de buurt
- Onder toezicht van autoriteitsfiguur
- Autoriteitsfiguur hogere status
Mensen stellen zich heel onderdanig op tegenover autoritaire personen.
Waarom worden gewone mensen tot het kwaad verleid?
Door autoriteit of bepaalde ideologieën
Vage en steeds veranderende regels
Als mensen een soort etiket krijgen
Als iedereen het doet, volgzaam worden
Wanneer het slachtoffer gedehumaniseerd word
Moeilijk aan de situatie kon ontzeggen onder druk gezet worden
Helden en moed Iemand die een ander in nood helpt of die een onrechtvaardig of corrupt
systeem bevecht, zonder zich te bekommeren of hij zal worden beloond of dat het
afwijkende gedrag mogelijk negatieve consequenties voor hem zal hebben!!
(moed word veel minder onderzocht dan alle slechte kanten vd mensen)
Hoe creëren systemen situaties die het gedrag beïnvloeden?
Het Stanford prison experiment Stanford universiteit in de kelder vd universiteit werd
er een gevangenis nagebootst, studenten kregen de rol van gevangenen en bewakers liep
uit de hand, ze gedroegen zich gruwelijk
Macht vd situatie kan ervoor zorgen dat mensen verschrikkelijke dingen kunnen doen; niet
alleen kijken naar iemand persoonlijkheid maar ook naar krachten vd situatie (bv. onder
bevel staan) en ook de macht van het systeem (waardoor bepaalde situatie worden
gecreëerd).
Gedrag veranderen zoals discriminatie of terrorisme inzicht nodig in machtssituaties en
systemen aangepast kunnen worden, niet alleen in de daders.
2
, Deïndividuatie = mensen verliezen hun persoonlijke identiteit doordat ze een onderdeel zijn
van een massa. Ze verliezen dan een deel van hun verantwoordelijkheidsgevoel en van hun
waarden. (niet altijd negatief) Zimbardo
3 factoren nodig:
1. verhoogde opwinding
2. anonimiteit
3. verminderde individuele verantwoordelijkheid
Helpen
Omstaanderseffect = hoe meer mensen getuige van een noodgeval, hoe kleiner de kans dat
elke persoon afzonderlijk zal helpen.
Voorwaarden helpen: (wanneer je niet het omstaanderseffect krijgt)
1. Het incident opmerken
2. Het interpreteren als een noodgeval
3. Zichzelf verantwoordelijk voelen om hulp te bieden
Wat maakt een Samaritaan barmhartig?
- Hoe gelovig de seminarist is?
- Hoe neurotisch (hoe gezond hij /zij in zijn vel zit) de seminarist is?
- Hoeveel haast de seminarist heeft (hoe meer haast, hoe minder kans op helpen)
- Hoe oud
- Goed gezind?
- Hoe meer gelijkenis, hoe groter de kans dat er geholpen word
Inschikkelijkheid (gaan we in op het verzoek van een ander?)
Technieken voor grootte verzoeken
a) Voet-tussen-de-deur-techniek: eerst vragen om iets klein te doen, daarna groter
verzoek. (eerst een handtekening, dan een kleine bijdrage)
b) Zodra-de-bal-aan-het-rollen-is-techniek: voorwaarden pas achteraf vertellen, eerst ja
laten zeggen.
c) Deur-tegen-de-neus-techniek: eerst groot verzoek, dan klein verzoek (100 € nee/ 3€
ja)
Sociale faciliteit en sociaal lijntrekken
Aanwezigheid van andere geeft invloed op prestaties (begin HR psychologie)
Bv. anderen zien studeren stimuleert om ook te studeren
Sociale lijntrekkers. Bv. bij een groepswerk
- Free-rider-effect: doet niets
- Sucker-effect: moeten alles doen, ook voor de rest om den duur trekt die het niet
meer en gaat slechter presteren.
Aantrekking en hechte relaties
3
! gezondheidspsychologie
! positieve psychologie modellen
1. Sociale psychologie
= de wetenschappelijke studie van de invloed van anderen op onze gedragingen (met
inbegrip van onze gedachten en gevoelens)
Hoe beïnvloed de situatie ons gedrag?
Hoe konden de wreedheden in de concentratiekampen ontstaan?
The Authoritarian Personality: Duitse opvoeding = strikte gehoorzaamheid ouders +
verwerpen vn mensen die niet tot de groep behoren.
Eigenschappen:
• Aanvaarding traditionele waarden
• Bereidheid tot kritiekloze aanvaarding van autoriteitsfiguren
• Neiging agressief reageren tegenover groepen die door autoriteitsfiguren als
bedreigend worden gezien
• Ervaren de wereld als bedreigen en identificeren zich sterk met hun eigen groep
(bescherming)
Conclusie geplaatst in dezelfde situatie als de Duitsers in de jaren 1930-1945 zou bijna
iedereen zich op exact dezelfde manier gedragen.
Conformisme = meegaandheid/ voegen ons gedrag naar de groep waartoe we behoren
(Solomon Ash experiment: 1 persoon gaat hetzelfde doen als al de anderen, ook al is het
misschien niet juist; acteurs zeggen dat lijn a het langste is (lijn b is duidelijk langer)
vrijwilliger zegt ook dat a het langst is omdat alle acteurs a zeggen)
Omstandigheden die conformisme bevorderen:
• Unanimiteit van de meerderheid
• Omvang van de groep (hoe groter hoe moeilijker)
• Openbaarheid
• Ambiguïteit (dubbelzinnigheid, dat de vraag onduidelijk is)
• Samenstelling van de meerderheid (allemaal slimme mensen?)
• Gevoel van eigenwaarde
• Macht van een bondgenoot (iemand anders met dezelfde mening)
• Onafhankelijkheid
1
,Autoriteit = een reactie op een bevel en de meest rechtstreekse vorm van sociale
beïnvloeding
(Onderzoek Hofling = onbekende dokter zegt tegen verpleegsters om patiënten gevaarlijke
medicatie toe te dienen)
(Stanley Milgram = bij elk fout antwoord moet een persoon de andere een shock geven
(stijgt elke keer met een paar volt) Wie gaat door tot 300 volt? Dokters zeggen tegen de
studenten dat ze dit moeten doen ook al ziet de persoon verschrikkelijk af, ze doen het toch
omdat ze luisteren naar iemand met meer autoriteit)
Extra neiging tot gehoorzaamheid bij:
- Gelijkwaardige persoon modelleerde
- Slachtoffer niet in de buurt
- Onder toezicht van autoriteitsfiguur
- Autoriteitsfiguur hogere status
Mensen stellen zich heel onderdanig op tegenover autoritaire personen.
Waarom worden gewone mensen tot het kwaad verleid?
Door autoriteit of bepaalde ideologieën
Vage en steeds veranderende regels
Als mensen een soort etiket krijgen
Als iedereen het doet, volgzaam worden
Wanneer het slachtoffer gedehumaniseerd word
Moeilijk aan de situatie kon ontzeggen onder druk gezet worden
Helden en moed Iemand die een ander in nood helpt of die een onrechtvaardig of corrupt
systeem bevecht, zonder zich te bekommeren of hij zal worden beloond of dat het
afwijkende gedrag mogelijk negatieve consequenties voor hem zal hebben!!
(moed word veel minder onderzocht dan alle slechte kanten vd mensen)
Hoe creëren systemen situaties die het gedrag beïnvloeden?
Het Stanford prison experiment Stanford universiteit in de kelder vd universiteit werd
er een gevangenis nagebootst, studenten kregen de rol van gevangenen en bewakers liep
uit de hand, ze gedroegen zich gruwelijk
Macht vd situatie kan ervoor zorgen dat mensen verschrikkelijke dingen kunnen doen; niet
alleen kijken naar iemand persoonlijkheid maar ook naar krachten vd situatie (bv. onder
bevel staan) en ook de macht van het systeem (waardoor bepaalde situatie worden
gecreëerd).
Gedrag veranderen zoals discriminatie of terrorisme inzicht nodig in machtssituaties en
systemen aangepast kunnen worden, niet alleen in de daders.
2
, Deïndividuatie = mensen verliezen hun persoonlijke identiteit doordat ze een onderdeel zijn
van een massa. Ze verliezen dan een deel van hun verantwoordelijkheidsgevoel en van hun
waarden. (niet altijd negatief) Zimbardo
3 factoren nodig:
1. verhoogde opwinding
2. anonimiteit
3. verminderde individuele verantwoordelijkheid
Helpen
Omstaanderseffect = hoe meer mensen getuige van een noodgeval, hoe kleiner de kans dat
elke persoon afzonderlijk zal helpen.
Voorwaarden helpen: (wanneer je niet het omstaanderseffect krijgt)
1. Het incident opmerken
2. Het interpreteren als een noodgeval
3. Zichzelf verantwoordelijk voelen om hulp te bieden
Wat maakt een Samaritaan barmhartig?
- Hoe gelovig de seminarist is?
- Hoe neurotisch (hoe gezond hij /zij in zijn vel zit) de seminarist is?
- Hoeveel haast de seminarist heeft (hoe meer haast, hoe minder kans op helpen)
- Hoe oud
- Goed gezind?
- Hoe meer gelijkenis, hoe groter de kans dat er geholpen word
Inschikkelijkheid (gaan we in op het verzoek van een ander?)
Technieken voor grootte verzoeken
a) Voet-tussen-de-deur-techniek: eerst vragen om iets klein te doen, daarna groter
verzoek. (eerst een handtekening, dan een kleine bijdrage)
b) Zodra-de-bal-aan-het-rollen-is-techniek: voorwaarden pas achteraf vertellen, eerst ja
laten zeggen.
c) Deur-tegen-de-neus-techniek: eerst groot verzoek, dan klein verzoek (100 € nee/ 3€
ja)
Sociale faciliteit en sociaal lijntrekken
Aanwezigheid van andere geeft invloed op prestaties (begin HR psychologie)
Bv. anderen zien studeren stimuleert om ook te studeren
Sociale lijntrekkers. Bv. bij een groepswerk
- Free-rider-effect: doet niets
- Sucker-effect: moeten alles doen, ook voor de rest om den duur trekt die het niet
meer en gaat slechter presteren.
Aantrekking en hechte relaties
3
