Management: college 7
1. De productieketen
1.1 Specialisatie
Specialisatie als basiselement
specialisatie vormt een belangrijke basis in de economie. Het zorgt voor een hogere productiviteit en
dus een hogere welvaart, maar vergt ook veel samenwerking. Lange ketens worden in kleinere delen
gesplitst, deze moeten dan gaan samenwerken. Op deze manier worden talenten en grondstoffen
optimaal benut, aangezien er een speciale focus ligt op de specifieke aspecten waarin men beter is.
Ook socio-economische achtergronden en natuurlijke rijkdom is overal anders en geeft aanleiding tot
‘specialisaties’ tussen landen, bevolkingen en bedrijven.
COMPARATIEVE PRODUCTIVITEIT
Comparatieve productiviteit
Elke persoon heeft individuele productiemogelijkhedencurves (PMC):
elke persoon heeft een individuele productiemogelijkheidcurve (PMC):
oe l t e e e t ee mensen s men e en oo o oe mo el e o t te t
PMC 1 werkdag Op één werkdag (8u) kan Roger:
16
• of 8 m2 metsen
14 • of 16 m2 voegen
12 • of een combinatie van de twee op de PMC
Frans
10
M2 metsen
8
Roger Op één werkdag (8u) kan Frans:
• of 16 m2 metsen
6
• of 8 m2 voegen
4 • of een combinatie van de twee op de PMC
2
0 Welke taakverdeling geeft de hoogste productie?
0 2 4 6 8 10 12 14 16
M2 voegen
8 Architectuur, Management, Markt en Economie
Hoe laat je deze personen het best samenwerken voor een zo goed mogelijke productiviteit?
VE PRODUCTIVITEIT De verhouding tussen productiviteit
metsen en productiviteit voegen.
n t moeten e s e l se en oo m m le o t te t
1m2 1m2
metsen
MP(m)
voegen
MP(v) MP(m)/MP(v) De totale productiemogelijkheddncurve van Roger +
werkdag
Frans op een werkdag is:
Roger 1u 1 0,5u 2 0,5
of 24m2 metsen, of 24m2 voegen, of een
Frans Frans 0,5u 2 1u 1 2
combinatie van beiden. Dit kan op 2 manieren
Roger getekend worden (zie hieronder).
Roger metst de helft zo snel als hij voegt.
Frans kan twee keer zo productief metsen als hij kan voegen.
COMPARATIEVE PRODUCTIVITEIT
10 12 14 16 Frans moet focussen op metsen, Roger op voegen
gen
Wijze A: de situatie waarbij Roger focust op voegen, en
Architectuur, Management, Markt en Economie
PMC 1 werkdag Frans op metsen.
24
22 Wijze B: de situatie waarbij Roger focust op metsen, en
20
18
Frans op voegen.
16
M2 metsen
14
12 Op een werkdag is wijze A het productiefste: totaal van 16m2
10
8 metsen en 16m2 voegen = 32m2
6
4
→ Raakt de hoogste welvaartscurve (het meeste welvaart)
2
0
0 4 8 12 16 20 24
Alle andere verdelingen zijn inferieur
M2 voegen
11 Architectuur, Management, Markt en Economie
1
,Management: college 7
Belang?
Specialisatie moet focussen op de domeinen waar men het productiefste is. Een goede
arbeidsverdeling is cruciaal, ook tussen bedrijven, landen, beroepen, … Er is een enorm belang van
productiviteit voor de welvaartscreatie.
Adam Smith & Specialisatie
Adam: “The greatest improvement in the productive powers of labour, and the greater part of the
skill, dexterity, and judgment with which it is any where directed, or applied, seem to have been the
effects of the division of labour.”
Vroeger had men manifacturen, 1 persoon deed het hele proces zelf. Adam Smith bracht hier
verandering in. Echter in specialisatie zijn ook valkuilen:
Marx had hier een kritiek op:
“He [...] generally becomes as stupid and ignorant as it is possible for a human creature to become.
[...] But in every improved and civilized society this is the state into which the labouring poor, that is,
the great body of the people, must necessarily fall, unless government takes some pains to prevent
it.”
Als dit te ver gaat, bijna de ziel van een persoon breekt, specialisatie te ver doordrijft, heeft dit een
negatieve invloed op de arbeider.
Taylorism
Frederick Winslow Taylor verhief specialisatie en productiviteit tot een mantra/basis binnen
industriële productie eind 19e - begin 20e eeuw. Hij dreef division of labour tot het uiterste, men
noemde dit taylorisme of scientific management. KRITIEK OP TAYLORISM
Voorbeeld van Taylorism in de praktijk: de lopende band van Henry
Ford. Er was een enorm verloop bij arbeiders en een sepctaculaire
productiviteitsstijging.
Er kwam veel kritiek op het Taylorism, bv deze cartoon waar men de
productiviteit echt uit de mensen perst zonder rekening te houden
met de mentale en fysieke staat van de arbeiders. Zie ook Modern
Times van Charlie Chaplin, …
16 Architectuur, Management, Markt en Economie
We kunnen concluderen dat specialisatie evenwichtig moet gebeuren. Er moet respect zijn voor de
gezondheid van de arbeider en er moet gezorgd worden voor zingeving en kadering binnen een grote
geheel (motivatie). Dit is de taak van de manager.
Productiviteit
In België hebben we altijd al een hoge productiviteit gehad. Dit toont nogmaals het belang van
opleidingen. Door de coronacrisis kende de productiviteit in België even een dipje, maar deze
herstelde zich weer. De productiviteitsgroei stagneert nu wel, waardoor de basis voor onze sociale
zekerheid etc onder druk staat. De inactiviteit (mensen die geen opleiding hebben, …) liggen aan de
basis hiervan.
1.2 De productieketen
Producten vs. onderdelen
Een auot bestaat uit verschillende onderdelen, een gebouw uit honderden materialen, … vele
onderdelen zijn ook totaal verschillend van elkaar. De productie ervan vraagt telkens andere
vaardigheden, machines, kennis, … (comparatieve productiviteiten).
2
, Management: college 7
Core business vs. uitbesteden
Bedrijven dienen zich te focussen op ‘core business’, dat is dat deeltje van de keten dat men het
beste kan. Zaken waar men minder goed in is koopt men best aan. Dus: een bedrijf tracht enkel te
doen waarin men het productiefst is, de rest zal ment uitbesteden aan leveranciers.
Typische voorbeelden van taken die bedrijven ’uitbesteden’ aan ’leveranciers’:
• Poetsen en onderhoud
• IT-beheer
• Advertenties en publiciteit
• Beveiliging
• Call center
• Gespecialiseerd juridische en fiscaal advies (=consultants)
• Gespecialiseerde onderdelen (leveranciers)
• Zaken die men maar zelden nodig heeft
• …
Elk product kan tot op een zekere hoogte worden opgesplitst in onderdelen, er ontstaan een keten
van goederen en diensten die allen samenwerken à de productieketen.
DE De
PRODUCTIEKETEN
productieketen
een faillissement bij een leverancier kan bijvoorbeeld een enorme impact hebben op de hele keten.
Zie voorbeeld Ford Genk.
+ Toegevoegde + Toegevoegde + Toegevoegde
waarde waarde waarde
Grondstof Ruwe materialen Afgewerkt
Onderdeel/ product
halffabrikaat
Bij iedere stap in het proces wordt
Bij iedere stap in er
hetwaarde
proces aan
wordt er een waarde toegevoegd volgens
toegevoegd. Volgensdede
eigen specialisatie.
eigen specialisatie
Wat gebeurt
ONLINE er met de productieketen bij online shoppen?
SHOPPEN
32 Koerier Architectuur, Management, Markt en Economie
De producent
verkoopt
rechtstreeks
aan de klant en
kan een deel
van de winst
van een
Stoffen- Producent Groothandel Boetiek Klant groothandel of
Grondstof-
fabrikant fabrikant boetiek
Distributie opstrijken.
(= hoe raakt het product tot bij de klant)
Het online shoppen heeft
de productieketen van o.a. Rechtstreekse verkoop aan klant door producent
kledij door elkaar geschud. Producent kan deel van de winst van groothandel/boetiek opstrijken.
40 Architectuur, Management, Markt en Economie
3
1. De productieketen
1.1 Specialisatie
Specialisatie als basiselement
specialisatie vormt een belangrijke basis in de economie. Het zorgt voor een hogere productiviteit en
dus een hogere welvaart, maar vergt ook veel samenwerking. Lange ketens worden in kleinere delen
gesplitst, deze moeten dan gaan samenwerken. Op deze manier worden talenten en grondstoffen
optimaal benut, aangezien er een speciale focus ligt op de specifieke aspecten waarin men beter is.
Ook socio-economische achtergronden en natuurlijke rijkdom is overal anders en geeft aanleiding tot
‘specialisaties’ tussen landen, bevolkingen en bedrijven.
COMPARATIEVE PRODUCTIVITEIT
Comparatieve productiviteit
Elke persoon heeft individuele productiemogelijkhedencurves (PMC):
elke persoon heeft een individuele productiemogelijkheidcurve (PMC):
oe l t e e e t ee mensen s men e en oo o oe mo el e o t te t
PMC 1 werkdag Op één werkdag (8u) kan Roger:
16
• of 8 m2 metsen
14 • of 16 m2 voegen
12 • of een combinatie van de twee op de PMC
Frans
10
M2 metsen
8
Roger Op één werkdag (8u) kan Frans:
• of 16 m2 metsen
6
• of 8 m2 voegen
4 • of een combinatie van de twee op de PMC
2
0 Welke taakverdeling geeft de hoogste productie?
0 2 4 6 8 10 12 14 16
M2 voegen
8 Architectuur, Management, Markt en Economie
Hoe laat je deze personen het best samenwerken voor een zo goed mogelijke productiviteit?
VE PRODUCTIVITEIT De verhouding tussen productiviteit
metsen en productiviteit voegen.
n t moeten e s e l se en oo m m le o t te t
1m2 1m2
metsen
MP(m)
voegen
MP(v) MP(m)/MP(v) De totale productiemogelijkheddncurve van Roger +
werkdag
Frans op een werkdag is:
Roger 1u 1 0,5u 2 0,5
of 24m2 metsen, of 24m2 voegen, of een
Frans Frans 0,5u 2 1u 1 2
combinatie van beiden. Dit kan op 2 manieren
Roger getekend worden (zie hieronder).
Roger metst de helft zo snel als hij voegt.
Frans kan twee keer zo productief metsen als hij kan voegen.
COMPARATIEVE PRODUCTIVITEIT
10 12 14 16 Frans moet focussen op metsen, Roger op voegen
gen
Wijze A: de situatie waarbij Roger focust op voegen, en
Architectuur, Management, Markt en Economie
PMC 1 werkdag Frans op metsen.
24
22 Wijze B: de situatie waarbij Roger focust op metsen, en
20
18
Frans op voegen.
16
M2 metsen
14
12 Op een werkdag is wijze A het productiefste: totaal van 16m2
10
8 metsen en 16m2 voegen = 32m2
6
4
→ Raakt de hoogste welvaartscurve (het meeste welvaart)
2
0
0 4 8 12 16 20 24
Alle andere verdelingen zijn inferieur
M2 voegen
11 Architectuur, Management, Markt en Economie
1
,Management: college 7
Belang?
Specialisatie moet focussen op de domeinen waar men het productiefste is. Een goede
arbeidsverdeling is cruciaal, ook tussen bedrijven, landen, beroepen, … Er is een enorm belang van
productiviteit voor de welvaartscreatie.
Adam Smith & Specialisatie
Adam: “The greatest improvement in the productive powers of labour, and the greater part of the
skill, dexterity, and judgment with which it is any where directed, or applied, seem to have been the
effects of the division of labour.”
Vroeger had men manifacturen, 1 persoon deed het hele proces zelf. Adam Smith bracht hier
verandering in. Echter in specialisatie zijn ook valkuilen:
Marx had hier een kritiek op:
“He [...] generally becomes as stupid and ignorant as it is possible for a human creature to become.
[...] But in every improved and civilized society this is the state into which the labouring poor, that is,
the great body of the people, must necessarily fall, unless government takes some pains to prevent
it.”
Als dit te ver gaat, bijna de ziel van een persoon breekt, specialisatie te ver doordrijft, heeft dit een
negatieve invloed op de arbeider.
Taylorism
Frederick Winslow Taylor verhief specialisatie en productiviteit tot een mantra/basis binnen
industriële productie eind 19e - begin 20e eeuw. Hij dreef division of labour tot het uiterste, men
noemde dit taylorisme of scientific management. KRITIEK OP TAYLORISM
Voorbeeld van Taylorism in de praktijk: de lopende band van Henry
Ford. Er was een enorm verloop bij arbeiders en een sepctaculaire
productiviteitsstijging.
Er kwam veel kritiek op het Taylorism, bv deze cartoon waar men de
productiviteit echt uit de mensen perst zonder rekening te houden
met de mentale en fysieke staat van de arbeiders. Zie ook Modern
Times van Charlie Chaplin, …
16 Architectuur, Management, Markt en Economie
We kunnen concluderen dat specialisatie evenwichtig moet gebeuren. Er moet respect zijn voor de
gezondheid van de arbeider en er moet gezorgd worden voor zingeving en kadering binnen een grote
geheel (motivatie). Dit is de taak van de manager.
Productiviteit
In België hebben we altijd al een hoge productiviteit gehad. Dit toont nogmaals het belang van
opleidingen. Door de coronacrisis kende de productiviteit in België even een dipje, maar deze
herstelde zich weer. De productiviteitsgroei stagneert nu wel, waardoor de basis voor onze sociale
zekerheid etc onder druk staat. De inactiviteit (mensen die geen opleiding hebben, …) liggen aan de
basis hiervan.
1.2 De productieketen
Producten vs. onderdelen
Een auot bestaat uit verschillende onderdelen, een gebouw uit honderden materialen, … vele
onderdelen zijn ook totaal verschillend van elkaar. De productie ervan vraagt telkens andere
vaardigheden, machines, kennis, … (comparatieve productiviteiten).
2
, Management: college 7
Core business vs. uitbesteden
Bedrijven dienen zich te focussen op ‘core business’, dat is dat deeltje van de keten dat men het
beste kan. Zaken waar men minder goed in is koopt men best aan. Dus: een bedrijf tracht enkel te
doen waarin men het productiefst is, de rest zal ment uitbesteden aan leveranciers.
Typische voorbeelden van taken die bedrijven ’uitbesteden’ aan ’leveranciers’:
• Poetsen en onderhoud
• IT-beheer
• Advertenties en publiciteit
• Beveiliging
• Call center
• Gespecialiseerd juridische en fiscaal advies (=consultants)
• Gespecialiseerde onderdelen (leveranciers)
• Zaken die men maar zelden nodig heeft
• …
Elk product kan tot op een zekere hoogte worden opgesplitst in onderdelen, er ontstaan een keten
van goederen en diensten die allen samenwerken à de productieketen.
DE De
PRODUCTIEKETEN
productieketen
een faillissement bij een leverancier kan bijvoorbeeld een enorme impact hebben op de hele keten.
Zie voorbeeld Ford Genk.
+ Toegevoegde + Toegevoegde + Toegevoegde
waarde waarde waarde
Grondstof Ruwe materialen Afgewerkt
Onderdeel/ product
halffabrikaat
Bij iedere stap in het proces wordt
Bij iedere stap in er
hetwaarde
proces aan
wordt er een waarde toegevoegd volgens
toegevoegd. Volgensdede
eigen specialisatie.
eigen specialisatie
Wat gebeurt
ONLINE er met de productieketen bij online shoppen?
SHOPPEN
32 Koerier Architectuur, Management, Markt en Economie
De producent
verkoopt
rechtstreeks
aan de klant en
kan een deel
van de winst
van een
Stoffen- Producent Groothandel Boetiek Klant groothandel of
Grondstof-
fabrikant fabrikant boetiek
Distributie opstrijken.
(= hoe raakt het product tot bij de klant)
Het online shoppen heeft
de productieketen van o.a. Rechtstreekse verkoop aan klant door producent
kledij door elkaar geschud. Producent kan deel van de winst van groothandel/boetiek opstrijken.
40 Architectuur, Management, Markt en Economie
3
