Architectuur van het wonen
Deel 1: wooncultuur
● les 1: Introductie: wooneducatie + de keuken (moraliteit, emancipatie, gendering
● les 2: De frontstage: de beste kamer (representatie)
● les 3: De backstage: natte cellen en slaapvertrekken (moraliteit, gendering)
● les 4: mediëring tussen binnen en buiten: de garage + de gevel (representatie)
Deel 2: woontypologiën
● Les 5: Elementen van een woninganalyse
● Les 6: De rijwoning
● Les 7: De rijwoning (deel 2)
● Les 8: De alleenstaande woning
● Les 9: Hoogbouw
● Les 10: Alternatieve woonvormen
les 1: Introductie: wooneducatie + de keuken (moraliteit, emancipatie,
gendering
Wooncultuur = microstudie van het Vlaamse huis waarbij op zoek gegaan wordt naar de wortels van het huis
1. Inleiding
1.1 Wat is wonen?
→ Zeer veel verschillende antwoorden
● Op basis van etymologie
○ Plaats waar je kan bestaan in eigen natuur, waar rust, vrede en veiligheid is.
● Op basis van de architectuurkritiek
○ Proces van toe eigening door te verblijven op een bepaalde plaats
● … wonen is waar we ons thuis voelen
De fysieke en mentale ruimte
De mentale ruimte is de mens en ruimte percipiëren en de architectuur verbindt dit met de fysieke
ruimte. = > De mens als gebruiker in het huis en zijn noden
Lagen van de domestieke omgeving
Fysieke huis
= Materie, ruimte
Het gebruik van het huis
= Handelingen en rituelen, meer dan enkel het materiële
De mentale thuis
= het betekenisgevende
1
,Een woning weerspiegelt
● De levenswijze van de bewoners
● Wat ze belangrijk vinden
● Wie ze zijn
● Hoe ze geprecipiteerd willen worden (hoe je wil zijn)
● Sociale en gegenderde rollen
1.2 Woonbeleid
“ Belgen geboren met een baksteen in de maag”
→ Hoe we wonen is altijd gebaseerd op beleid en discour.
Batibouw → Zegt iets over onze particuliere manier van wonen dat we hebben en dus ook iets over
onze wooncultuur.
● Belg heeft de drang om een eigen huis te bouwen
● Doordat dit gepromoot werd na WOII en doorgezet werd in beleid
Na WOII was er nood aan wederopbouw.
Katholieken (CVP) Socialistisch BSP Liberale partij
Visie visie → Veel minder
● Privé initiatief (bouwen ● Nationaal georganiseerd via een invloed op naoorlogse
van eigen huis) via centraal planbureau beleid
subsidies ○ Hoogbouw en in de
○ Villa’s voor gezinnen stad ● Minder
in het sub-urbane leedenster
● Vooral in stedelijke centra (waar dan BSP of
● Vooral in landelijke gebieden werkgelegenheid is) CVP
(electoraal gebied) ● Lagere
● Hoogbouw als goede impact of
● Bij voorkeurs oplossing Vooral sociale woonbeleid
eengezinswoningen (familie huisvesting (omdat de en discours
als hoeksteen van katholieke armsten ondersteund
moeten worden) over
gemeenschap
woonbeleid
De katholieke privé villa De socialistische woonblokken
wet wet
Wet De Taeye (1948) Wet Brunfaut (1949)
-> subsidies, premies -> gaf woningen
→ Alles in België is/was verzuild
- Nog steeds te zien in de mutualiteiten
Katholieken ⇔ Socialisten
→ Bekijken elkaar anders aan en hebben kritiek op elkaar (cartoon Renaat Braem)
- Katholieke beleid veel populairder → Reden waarom België verkevelt is.
DUS is de Belg geboren met een baksteen in de maag?
⇒ In de letterlijke zin: nee, want uit zichzelf had de Belg geen dwang om zelf te bouwen,
het is de overheid die subsidies gaf en ook zijn huurders er slechter op af
Dus er is wel een dwang maar dit is niet natuurlijk (niet mee geboren)
⇒ Het antwoord is dus NEE
2
,Middenveldorganisaties
Overheid Middelveld organisaties Bevolking
Deze actoren bepalen het beleid Deze actoren beïnvloeden het Deze actoren ageren onder invloed
beleid en vertalen het naar hun van het discours van
doelpubliek middenveldorganisaties
→ Zetten dialoog aan tussen
overheid en doelpubliek
Politieke partijen Organisaties Bevolkingsgroepen
- CVP - KWB - Sociale economische
- BSP - SAV situatie
- Liberale partij - SVV - Bourgeoisie
- middenstand
Beleid wordt bepaald door Media (bepaalt doelpubliek) - arbeidersgezinn
- Historische, politieke en - tijdschriften en
economische contexten - tentoonstellingen - Zuil
- Actoren zoals - modelwoningen - Katholiek
intellectuelen en - workshops - Socialisctisch
theoretici - Liberaal
- lobbygroepen - Gender
- man
- (huis) vrouw
Voorbeeld
De katholieke partij staat in contact/dialoog met de KAV en KWB
CVP maakt het beleid
→ KAV en KWB vertalen het beleid naar doelpubliek door tentoonstellingen..
→ Naar de middenstand en arbeidersgezinnen van katholieke zuil.
De Socialistische partij
→ SVV vertaald het beleid naar arbeidersgezinnen met socialistische achtergrond
= > Werken mee om beleid door te voeren of af te breken
→ hebben een heel arsenaal om iedereen te kunnen bereiken
Media (tijdschriften)
Bond voor grote en jonge gezinnen
● geen zuil, geven interieuradvies en verbouwingsadvies
Boerinnenbond
● Christelijk, landelijk wonen
KWB
● Katholieke mannen tijdschrift: Raak → DIY gewijs
SVV
● Stem der vrouwen → Socialistisch
= Woonbeleid vertalen in woonadvies
3
, Media (tentoonstellingen en modelwoningen)
Het nieuwe wonen (1953)
- Socialistische
- sociale woningbouw
- Modelappartement
- Inspiratie woontorens kiel
Modelwoning Christelijke arbeiders vrouwengilde
- Katholiek
- Landelijk/ suburbaan
Nationale salons voor modern en en sociaal meubel ( 1955-1957)
- Sociaal maar niet socialitisch
CONCLUSIE
Beleid
→ Impliciet = Beleid door de overheid uitgestippeld maar geen verplichting
- Niet hoe je moet wonen maar hoe je kan wonen
- faciliteren ipv. vastleggen
1. Onrechtstreeks beleid = faciliteren ipv vastleggen
2. Dominantie van katholieke discours (nadruk op eengezinswoningen en eigedombezitten)
3. Wederopbouw na WOII diende als katalysator
4. Mediëring tussen beleid en burgers door middenveldorganisaties (KWB, BB, KAV, SVV)
4
Deel 1: wooncultuur
● les 1: Introductie: wooneducatie + de keuken (moraliteit, emancipatie, gendering
● les 2: De frontstage: de beste kamer (representatie)
● les 3: De backstage: natte cellen en slaapvertrekken (moraliteit, gendering)
● les 4: mediëring tussen binnen en buiten: de garage + de gevel (representatie)
Deel 2: woontypologiën
● Les 5: Elementen van een woninganalyse
● Les 6: De rijwoning
● Les 7: De rijwoning (deel 2)
● Les 8: De alleenstaande woning
● Les 9: Hoogbouw
● Les 10: Alternatieve woonvormen
les 1: Introductie: wooneducatie + de keuken (moraliteit, emancipatie,
gendering
Wooncultuur = microstudie van het Vlaamse huis waarbij op zoek gegaan wordt naar de wortels van het huis
1. Inleiding
1.1 Wat is wonen?
→ Zeer veel verschillende antwoorden
● Op basis van etymologie
○ Plaats waar je kan bestaan in eigen natuur, waar rust, vrede en veiligheid is.
● Op basis van de architectuurkritiek
○ Proces van toe eigening door te verblijven op een bepaalde plaats
● … wonen is waar we ons thuis voelen
De fysieke en mentale ruimte
De mentale ruimte is de mens en ruimte percipiëren en de architectuur verbindt dit met de fysieke
ruimte. = > De mens als gebruiker in het huis en zijn noden
Lagen van de domestieke omgeving
Fysieke huis
= Materie, ruimte
Het gebruik van het huis
= Handelingen en rituelen, meer dan enkel het materiële
De mentale thuis
= het betekenisgevende
1
,Een woning weerspiegelt
● De levenswijze van de bewoners
● Wat ze belangrijk vinden
● Wie ze zijn
● Hoe ze geprecipiteerd willen worden (hoe je wil zijn)
● Sociale en gegenderde rollen
1.2 Woonbeleid
“ Belgen geboren met een baksteen in de maag”
→ Hoe we wonen is altijd gebaseerd op beleid en discour.
Batibouw → Zegt iets over onze particuliere manier van wonen dat we hebben en dus ook iets over
onze wooncultuur.
● Belg heeft de drang om een eigen huis te bouwen
● Doordat dit gepromoot werd na WOII en doorgezet werd in beleid
Na WOII was er nood aan wederopbouw.
Katholieken (CVP) Socialistisch BSP Liberale partij
Visie visie → Veel minder
● Privé initiatief (bouwen ● Nationaal georganiseerd via een invloed op naoorlogse
van eigen huis) via centraal planbureau beleid
subsidies ○ Hoogbouw en in de
○ Villa’s voor gezinnen stad ● Minder
in het sub-urbane leedenster
● Vooral in stedelijke centra (waar dan BSP of
● Vooral in landelijke gebieden werkgelegenheid is) CVP
(electoraal gebied) ● Lagere
● Hoogbouw als goede impact of
● Bij voorkeurs oplossing Vooral sociale woonbeleid
eengezinswoningen (familie huisvesting (omdat de en discours
als hoeksteen van katholieke armsten ondersteund
moeten worden) over
gemeenschap
woonbeleid
De katholieke privé villa De socialistische woonblokken
wet wet
Wet De Taeye (1948) Wet Brunfaut (1949)
-> subsidies, premies -> gaf woningen
→ Alles in België is/was verzuild
- Nog steeds te zien in de mutualiteiten
Katholieken ⇔ Socialisten
→ Bekijken elkaar anders aan en hebben kritiek op elkaar (cartoon Renaat Braem)
- Katholieke beleid veel populairder → Reden waarom België verkevelt is.
DUS is de Belg geboren met een baksteen in de maag?
⇒ In de letterlijke zin: nee, want uit zichzelf had de Belg geen dwang om zelf te bouwen,
het is de overheid die subsidies gaf en ook zijn huurders er slechter op af
Dus er is wel een dwang maar dit is niet natuurlijk (niet mee geboren)
⇒ Het antwoord is dus NEE
2
,Middenveldorganisaties
Overheid Middelveld organisaties Bevolking
Deze actoren bepalen het beleid Deze actoren beïnvloeden het Deze actoren ageren onder invloed
beleid en vertalen het naar hun van het discours van
doelpubliek middenveldorganisaties
→ Zetten dialoog aan tussen
overheid en doelpubliek
Politieke partijen Organisaties Bevolkingsgroepen
- CVP - KWB - Sociale economische
- BSP - SAV situatie
- Liberale partij - SVV - Bourgeoisie
- middenstand
Beleid wordt bepaald door Media (bepaalt doelpubliek) - arbeidersgezinn
- Historische, politieke en - tijdschriften en
economische contexten - tentoonstellingen - Zuil
- Actoren zoals - modelwoningen - Katholiek
intellectuelen en - workshops - Socialisctisch
theoretici - Liberaal
- lobbygroepen - Gender
- man
- (huis) vrouw
Voorbeeld
De katholieke partij staat in contact/dialoog met de KAV en KWB
CVP maakt het beleid
→ KAV en KWB vertalen het beleid naar doelpubliek door tentoonstellingen..
→ Naar de middenstand en arbeidersgezinnen van katholieke zuil.
De Socialistische partij
→ SVV vertaald het beleid naar arbeidersgezinnen met socialistische achtergrond
= > Werken mee om beleid door te voeren of af te breken
→ hebben een heel arsenaal om iedereen te kunnen bereiken
Media (tijdschriften)
Bond voor grote en jonge gezinnen
● geen zuil, geven interieuradvies en verbouwingsadvies
Boerinnenbond
● Christelijk, landelijk wonen
KWB
● Katholieke mannen tijdschrift: Raak → DIY gewijs
SVV
● Stem der vrouwen → Socialistisch
= Woonbeleid vertalen in woonadvies
3
, Media (tentoonstellingen en modelwoningen)
Het nieuwe wonen (1953)
- Socialistische
- sociale woningbouw
- Modelappartement
- Inspiratie woontorens kiel
Modelwoning Christelijke arbeiders vrouwengilde
- Katholiek
- Landelijk/ suburbaan
Nationale salons voor modern en en sociaal meubel ( 1955-1957)
- Sociaal maar niet socialitisch
CONCLUSIE
Beleid
→ Impliciet = Beleid door de overheid uitgestippeld maar geen verplichting
- Niet hoe je moet wonen maar hoe je kan wonen
- faciliteren ipv. vastleggen
1. Onrechtstreeks beleid = faciliteren ipv vastleggen
2. Dominantie van katholieke discours (nadruk op eengezinswoningen en eigedombezitten)
3. Wederopbouw na WOII diende als katalysator
4. Mediëring tussen beleid en burgers door middenveldorganisaties (KWB, BB, KAV, SVV)
4
