HECHTINGSSTOORNISSEN
soort stoornis Classificatiecriteria (DSM)
Altijd sprake van impact op functioneren om van hechtingsstoornis te spreken!
A. Consistent patroon van geremd, emotioneel teruggetrokken gedrag jegens volwassen verzorgers, wat tot
uiting komt in beide volgende kenmerken:
1) Het kind zoekt zelden of nauwelijks vertroosting als het van streek is
2) Het kind reageert zelden of nauwelijks op troosten als het van streek is
Gaat bij A enkel over relatie van kind met hulpverlener/ouder
B. Een persisterende sociale en emotionele stoornis die gekenmerkt wordt door minstens twee van de
volgende kenmerken:
1) Minimale sociale en emotionele responsiviteit op anderen
2) Beperkt positief affect
Reactieve hechtingsstoornis 3) Episoden van onverklaarde prikkelbaarheid, verdrietigheid of angstigheid die zelfs gedurende niet-
bedreigende interacties met volwassen verzorgers evident zijn
Hier bij B is het ruimer = ook link naar sociaal functioneren naast de ouder
C. Het kind heeft een patroon van extreme vormen van ontoereikende verzorging meegemaakt, zoals blijkt
uit minstens één van de volgende kenmerken:
1) Sociale verwaarlozing of deprivatie waarbij emotionele basisbehoeften aan vertroosting, aanmoediging en
affectie persisterend door volwassen verzorgers wordt veronachtzaamd.
2) Herhaaldelijke wisselen van primaire verzorgers wat het vormen van stabiele relaties beperkt (zoals
frequente veranderingen in pleegzorg)
3) Opgroeien in ongebruikelijke omgevingen wat het vormen van selectieve hechtingsrelaties ernstig beperkt
(zoals instellingen met veel kinderen per verzorger) = vb. weeskinderen
Hier zie je link met eerste levensmaanden (wat misloopt in ontwikkeling in het begin)
Hier gaat het om sensitiviteit & responsiviteit
D. Er zijn redenen om te veronderstellen dat de verzorging genoemd in criterium C verantwoordelijk is voor
het gestoorde gedrag uit criterium A (de gedragsproblemen in criterium A zijn bv begonnen na het gebrek
aan adequate verzorging)
E. Er wordt niet voldaan aan ASS
dit is een exclusiecriterium
Lidya Luvuadi – PPKA (24 – 25)
, Bij hechtingsstoornissen zie je veel meer effect van de ouders, bij ASS is kind grotere speler & zie je
meer tekorten in zijn communicatie
F. De stoornis is voor het 5e levensjaar duidelijk aanwezig
G. Het kind heeft een ontwikkelingsniveau van minstens 9 maanden
Specificatie:
Persisterend: De stoornis is meer dan 1 jaar aanwezig geweest
Actuele ernst: De reactieve hechtingsstoornis krijgt de specificatie ernstig als een kind alle symptomen
van een stoornis vertoont, waarbij elk symptoom zich op een relatief hoog niveau manifesteert.
o Bij sommige stoornissen staat er onderscheid tussen licht, matig & ernstig
A. Gedragspatroon waarin het kind actief onbekende volwassenen benadert (minstens 2):
1) Verminderd of afwezigheid van terughoudendheid in de benadering en interactie met onbekende
volwassenen
2) Al te familiair verbaal of fysiek gedrag
o Kinderen knuffelen mensen random wanneer het niet moet = zijn te familiair
3) Kind checkt weinig of niet bij verzorger als het zich verwijdert
4) Kind gaat graag mee met een onbekende volwassene
o Kind gaat zonder kus te geven aan ouders ofzo zomaar meteen mee met anderen
! om te beseffen dat gedrag altijd verschillende functies kan hebben = moeilijk bij de DSM. Gedrag wijst
niet altijd op 1 bepaalde stoornis & er kan meer onderliggend zijn aan het geobserveerde gedrag!
Ontremd sociaal contactstoornis
B. Gedragspatroon is niet het gevolg van impulsiviteit
C. Kind heeft onvoldoende adequate zorg ontvangen (minstens 1):
1) Sociale verwaarlozing of deprivatie: te weinig comfort, stimulatie en liefde van verzorgende
volwassenen.
2) Terugkerende veranderingen in primaire verzorgers - Opgroeien in een omgeving die daarvoor niet
geschikt is (instituten met hoge ratio kind-verzorger)
D. Het tekort aan zorg uit vorige criterium is verantwoordelijk voor het gedrag (uit criterium A)
E. Het gedrag is duidelijk aanwezig voor de leeftijd van 5 jaar
F. Het kind heeft minstens ontwikkelingsniveau van 9 maanden
➔ duidelijk andere stoornis dan de vorige door andere presentatie van symptomen!
Lidya Luvuadi – PPKA (24 – 25)
, Prevalentie Comorbiditeit & Behandeling Regulatiestoornis bij
differentiaal diagnose kinderen
- Vrij zeldzaam = komen wss alleen - Comorbiditeit = naast - Weinig bekend over soort en - Wanneer er problemen zijn met
voor bij extreme vormen van symptomen & criteria van iets effectiviteit genetische invloeden regulatie van fysiologische,
deprivatie en/of mishandeling wat is misgelopen, kan het zijn sensorische en motorische
dat er nog andere stoornissen - Behandeling van lichtere problemen = processen, aandachtsprocessen, en
- 35% van adoptiekinderen aanwezig zijn ouder-kind relatie centraal stellen & affectieve processen, en problemen
gedrag van kind verbeteren hormonen in het organiseren van de ‘calm-
- Hechtingsstoornissen op zich zijn - Comorbiditeit met ADHD en alert’ state of van een positieve
vrij zeldzaam, maar de types agressief gedrag (ev. Gelinkt aan - Verbeteren van sensitiviteit ouders = gemoedstoestandpsycho-educatie
onveilige hechting zijn frequenter institutionalisering -> dan behandeling gericht op
minder agressief gedrag later) gehechtheidsrelatie geven
- Differentiaaldiagnose: symptomen - Behandeling is afhankelijk van
lijken sterk op ASS/ leefsituatie kind
ontwikkelingsachterstand/
regulatiestoornissen
VOEDINGSSTOORNISSEN
= onvermogen of weigering om voedsel te eten
o.a. gebrek aan interesse in eten, vermijding op grond van de consistentie van voedsel en vrees voor nadelige
gevolgen van het eten van voedsel.
Er moet sprake zijn van significant gewichtsverlies, een significante voedingsdeficiëntie, een afhankelijkheid
Eetstoornissen bij infants van sondevoeding of orale voedingssupplementen en/of duidelijke verstoring van het psychosociaal
functioneren.
➔ Er moet dus vermijding zijn, significant gewichtsverlies zijn & de problemen moeten impact hebben op
functioneren kind
➔ Aanhoudende voedingsstoornissen worden vaak beschouwd als een signaal dat er problemen zijn in de ouder-
kindrelatie (maar pas op, want zegt niks over causale richting
Lidya Luvuadi – PPKA (24 – 25)
, Klinische beeld Prevalentie Etiologie Behandeling
Gedragingen die je kan zien als Ernstige eetproblemen die medische = multifactorieel bepaalde aandoening Medische opvolging gericht op
eetsituaties zich voordoen: hulp behoeven: 3 à 10% veroorzaakt door interacties tussen calorie-inname → leidt tot
Probleemgedragingen bij psychosociale & organische factoren bevordering lichamelijke groei
baby/peuters/kleuters: ! = Multifactoriële pathogenese: + Bouwstenen van
o Kokhalzen, uitspugen, Lichamelijke oorzaken opvoedingsondersteuning:
weigeren te eten door Vaker bij premature kinderen, o Zorgen voor duidelijkheid
wegdraaien van het kinderen met chronische (ritueel)
hoofd, zich medische aandoeningen en o Zorgen voor consistentie
overstrekken, het op kinderen met ernstig tussen opvoeders (ouders
elkaar klemmen van de verstandelijke beperking komen overeen in hun
kaken, en weglopen. Kwetsbare genetische aanleg opvoedingsgedrag)
Interactieproblemen: o Graduele opbouw
Bepaalde temperament
o Verminderde o Beloning voor goed
kenmerken
sensitiviteit bij ouders gedrag
Bepaalde ervaringen
voor signalen van het ➔ Kan ook in eerste plaats ter preventie
(eventueel traumatiserende
kind, bv straffen, van ernstigere eetstoornissen!
ervaringen zoals bv verslikken)
tempo niet afstemmen
Relationele factoren
= het gaat hier vaak om een (afstemming, over-
probleem van interageren tussen controlerend)
ouder en kind dat zich dan toespitst Eetproblemen bij ouders
op de eetsituatie = kan snel
escaleren!
Lidya Luvuadi – PPKA (24 – 25)
, EXTERNALISERENDE STOORNISSEN/GEDRAGSSTOORNISSEN
OPPOSITIONELE – OPSTANDIGE STOORNIS NORMOVERSCHRIJDEND –
(ODD) GEDRAGSSTOORNIS (CD)
Classificatiecriteria (DSM) Classificatiecriteria (DSM)
A. Een patroon bestaand uit een boze/prikkelbare stemming, brutaal/ A. Een zich herhalend en blijvend gedragspatroon waarbij de basisrechten
ongehoorzaam gedrag, of ontevredenheid, dat minstens zes maanden van anderen of belangrijke bij de leeftijd passende maatschappelijke
duurt, zoals blijkt uit minstens 4 van de symptomen uit een van de normen of regels worden geschonden, zoals blijkt uit de aanwezigheid
volgende categorieën, en dat wordt vertoond tijdens interacties met van minstens 3 van volgende gedragsaspecten het afgelopen jaar,
minstens één persoon die geen broer of zus van de betrokkene is. ➔ A waarvan minstens 1 in de voorbije 6 maanden
beschrijft vaak symptomen Agressie tegenover mensen en dieren: (1) Pest, bedreigt of
Boze of prikkelbare stemming: (1) verliest vaak zijn of haar kalmte intimideert anderen (2) Begint vaak met vechten (3) Heeft een
(2) is vaak lichtgeraakt of snel geërgerd (3) is vaak boos en wapen gebruikt (4) Heeft mensen mishandeld (5) Heeft dieren
ontevreden mishandeld (6) Heeft in directe confrontatie een slachtoffer
Ruziezoekend/openlijk ongehoorzaam gedrag: (4) maakt vaak bestolen (7) Heeft iemand gedwongen tot seksuele handelingen
ruzie met volwassenen (5) verzet zich vaak actief tegen of weigert Vernieling van eigendommen: (8) Heeft opzettelijk brand
te voldoen aan regels of verzoeken van gezagsfiguren (6) ergert gesticht met de intentie ernstige schade te veroorzaken (9)
anderen vaak opzettelijk (7) geeft anderen vaak de schuld van zijn Heeft opzettelijk eigendommen van anderen vernield
of haar fouten of wangedrag Bedrog of diefstal: (10) Heeft ingebroken in huis of auto. (11)
Wraakzucht: (8) is in de afgelopen zes maanden minstens Liegt vaak om goederen of gunsten van anderen te krijgen of
tweemaal hatelijk geweest om verplichtingen uit de weg te gaan (12) Heeft zonder directe
confrontatie met het slachtoffer waardevolle spullen of geld
Min. 4 van de 8 symptomen moeten aanwezig zijn = je kan dus
gestolen
ODD vaststellen bij iemand zonder dat die wraakzuchtig is
Ernstige schending van regels: (13) Komt ‘s avonds of ‘s nachts
Er zijn dus 3 grote symptoomclusters = minstens 2 van de 3
vaak niet op tijd thuis ondanks verbod van de ouders,
clusters moeten aanwezig zijn
beginnend voor de leeftijd van 13 jaar(14) Is minstens 2 keer
Het is logisch dat er soms problemen zijn met siblings, daarom weggelopen van huis en ‘s nachts weggebleven of eenmaal voor
moet er vaak ruzie zijn met volwassenen (die geen sibling is) een langere periode zonder terug te komen (15) Spijbelt dikwijls
beginnend voor de leeftijd van 13jaar
B. De stoornis veroorzaakt problemen in de sociale omgang met anderen, CD = conduct disorder
op school en op latere leeftijd op het werk. 4 symptoomclusters, je moet minstens 3 symptomen van de 15
Dit is het pervasiviteitscriterium = er moet duidelijke impact zijn hebben
Lidya Luvuadi – PPKA (24 – 25)
, van symptomen op gedrag Agressie is van andere orde dan gewoon niet willen luisteren = zijn
uitgesproken problemen = ernstige symptomen
C. Het gedrag komt niet uitsluitend voor tijdens het beloop van een B. De gedragsstoornis veroorzaakt duidelijke beperkingen in het sociale,
psychose, middelengebruik, depressie of een bipolaire stoornis. school- of beroepsmatig functioneren.
D. er is niet voldaan aan de criteria van een stemmingsstoornis of
antisociale persoonlijkheidsstoornis Specificatie 1:
Er is een groep kinderen met beperkte prosociale emoties (2 of meer
NB. (nota bene) = Persisterende karakter & frequentie & intensiteit worden van onderstaande kenmerken persisterend gedurende 1 jaar in
gebruikt om onderscheid te maken tussen ‘normaal’ en ‘symptomatisch’ voor meerdere relaties en settings vertonen)
een stoornis, voorkomen in een mate die niet overeenkomt met wat normaal o Gebrek aan berouw of schuldgevoel
is voor ontwikkelingsniveau, gender, cultuur = ! voor differentiaal diagnose o Ongevoelig – gebrek aan empathie (kil en harteloos)
o Onverschillig over prestaties
o Vlak of deficiënt affect (toont geen emoties aan anderen) ➔ als
Specificatie van ernst:
je in casus ziet dat kille & harteloze heel hard naar boven komt,
Licht: symptomen beperken zich tot één setting (thuis, op school,
kan je dit specifiëren als een normoverschrijdende
op het werk, …)
gedragsstoornis van het ongevoelige, gebrek aan empathie type
Matig: in minstens twee settings Sterke link tussen kinderen met beperkte prosociale emoties &
o Het is om van deze ernst te kunnen spreken nodig dat je psychopathisch profiel
symptomen in 2 verschillende settings ziet verschijnen! Kinderen zijn deficiënt in prosociaal gedrag
Ernstig: in drie of meer settings
Specificatie 2:
Licht: Weinig of niet meer normoverschrijdende gedragsproblemen dan
noodzakelijk om de stoornis toe te kennen, en ze berokkenen een
relatief geringe schade
Matig: Midden tussen licht en ernstig
Ernstig: Veel meer normoverschrijdende gedragsproblemen dan
noodzakelijk om de stoornis toe te kennen, en ze berokkenen een
aanzienlijke schade
Specificatie 3:
Er worden 3 subtypes onderscheiden op basis van aanvangsleeftijd:
o Childhood-onset (tot 10 jaar)
o Adolescent-onset (na 10 jaar)
Lidya Luvuadi – PPKA (24 – 25)
soort stoornis Classificatiecriteria (DSM)
Altijd sprake van impact op functioneren om van hechtingsstoornis te spreken!
A. Consistent patroon van geremd, emotioneel teruggetrokken gedrag jegens volwassen verzorgers, wat tot
uiting komt in beide volgende kenmerken:
1) Het kind zoekt zelden of nauwelijks vertroosting als het van streek is
2) Het kind reageert zelden of nauwelijks op troosten als het van streek is
Gaat bij A enkel over relatie van kind met hulpverlener/ouder
B. Een persisterende sociale en emotionele stoornis die gekenmerkt wordt door minstens twee van de
volgende kenmerken:
1) Minimale sociale en emotionele responsiviteit op anderen
2) Beperkt positief affect
Reactieve hechtingsstoornis 3) Episoden van onverklaarde prikkelbaarheid, verdrietigheid of angstigheid die zelfs gedurende niet-
bedreigende interacties met volwassen verzorgers evident zijn
Hier bij B is het ruimer = ook link naar sociaal functioneren naast de ouder
C. Het kind heeft een patroon van extreme vormen van ontoereikende verzorging meegemaakt, zoals blijkt
uit minstens één van de volgende kenmerken:
1) Sociale verwaarlozing of deprivatie waarbij emotionele basisbehoeften aan vertroosting, aanmoediging en
affectie persisterend door volwassen verzorgers wordt veronachtzaamd.
2) Herhaaldelijke wisselen van primaire verzorgers wat het vormen van stabiele relaties beperkt (zoals
frequente veranderingen in pleegzorg)
3) Opgroeien in ongebruikelijke omgevingen wat het vormen van selectieve hechtingsrelaties ernstig beperkt
(zoals instellingen met veel kinderen per verzorger) = vb. weeskinderen
Hier zie je link met eerste levensmaanden (wat misloopt in ontwikkeling in het begin)
Hier gaat het om sensitiviteit & responsiviteit
D. Er zijn redenen om te veronderstellen dat de verzorging genoemd in criterium C verantwoordelijk is voor
het gestoorde gedrag uit criterium A (de gedragsproblemen in criterium A zijn bv begonnen na het gebrek
aan adequate verzorging)
E. Er wordt niet voldaan aan ASS
dit is een exclusiecriterium
Lidya Luvuadi – PPKA (24 – 25)
, Bij hechtingsstoornissen zie je veel meer effect van de ouders, bij ASS is kind grotere speler & zie je
meer tekorten in zijn communicatie
F. De stoornis is voor het 5e levensjaar duidelijk aanwezig
G. Het kind heeft een ontwikkelingsniveau van minstens 9 maanden
Specificatie:
Persisterend: De stoornis is meer dan 1 jaar aanwezig geweest
Actuele ernst: De reactieve hechtingsstoornis krijgt de specificatie ernstig als een kind alle symptomen
van een stoornis vertoont, waarbij elk symptoom zich op een relatief hoog niveau manifesteert.
o Bij sommige stoornissen staat er onderscheid tussen licht, matig & ernstig
A. Gedragspatroon waarin het kind actief onbekende volwassenen benadert (minstens 2):
1) Verminderd of afwezigheid van terughoudendheid in de benadering en interactie met onbekende
volwassenen
2) Al te familiair verbaal of fysiek gedrag
o Kinderen knuffelen mensen random wanneer het niet moet = zijn te familiair
3) Kind checkt weinig of niet bij verzorger als het zich verwijdert
4) Kind gaat graag mee met een onbekende volwassene
o Kind gaat zonder kus te geven aan ouders ofzo zomaar meteen mee met anderen
! om te beseffen dat gedrag altijd verschillende functies kan hebben = moeilijk bij de DSM. Gedrag wijst
niet altijd op 1 bepaalde stoornis & er kan meer onderliggend zijn aan het geobserveerde gedrag!
Ontremd sociaal contactstoornis
B. Gedragspatroon is niet het gevolg van impulsiviteit
C. Kind heeft onvoldoende adequate zorg ontvangen (minstens 1):
1) Sociale verwaarlozing of deprivatie: te weinig comfort, stimulatie en liefde van verzorgende
volwassenen.
2) Terugkerende veranderingen in primaire verzorgers - Opgroeien in een omgeving die daarvoor niet
geschikt is (instituten met hoge ratio kind-verzorger)
D. Het tekort aan zorg uit vorige criterium is verantwoordelijk voor het gedrag (uit criterium A)
E. Het gedrag is duidelijk aanwezig voor de leeftijd van 5 jaar
F. Het kind heeft minstens ontwikkelingsniveau van 9 maanden
➔ duidelijk andere stoornis dan de vorige door andere presentatie van symptomen!
Lidya Luvuadi – PPKA (24 – 25)
, Prevalentie Comorbiditeit & Behandeling Regulatiestoornis bij
differentiaal diagnose kinderen
- Vrij zeldzaam = komen wss alleen - Comorbiditeit = naast - Weinig bekend over soort en - Wanneer er problemen zijn met
voor bij extreme vormen van symptomen & criteria van iets effectiviteit genetische invloeden regulatie van fysiologische,
deprivatie en/of mishandeling wat is misgelopen, kan het zijn sensorische en motorische
dat er nog andere stoornissen - Behandeling van lichtere problemen = processen, aandachtsprocessen, en
- 35% van adoptiekinderen aanwezig zijn ouder-kind relatie centraal stellen & affectieve processen, en problemen
gedrag van kind verbeteren hormonen in het organiseren van de ‘calm-
- Hechtingsstoornissen op zich zijn - Comorbiditeit met ADHD en alert’ state of van een positieve
vrij zeldzaam, maar de types agressief gedrag (ev. Gelinkt aan - Verbeteren van sensitiviteit ouders = gemoedstoestandpsycho-educatie
onveilige hechting zijn frequenter institutionalisering -> dan behandeling gericht op
minder agressief gedrag later) gehechtheidsrelatie geven
- Differentiaaldiagnose: symptomen - Behandeling is afhankelijk van
lijken sterk op ASS/ leefsituatie kind
ontwikkelingsachterstand/
regulatiestoornissen
VOEDINGSSTOORNISSEN
= onvermogen of weigering om voedsel te eten
o.a. gebrek aan interesse in eten, vermijding op grond van de consistentie van voedsel en vrees voor nadelige
gevolgen van het eten van voedsel.
Er moet sprake zijn van significant gewichtsverlies, een significante voedingsdeficiëntie, een afhankelijkheid
Eetstoornissen bij infants van sondevoeding of orale voedingssupplementen en/of duidelijke verstoring van het psychosociaal
functioneren.
➔ Er moet dus vermijding zijn, significant gewichtsverlies zijn & de problemen moeten impact hebben op
functioneren kind
➔ Aanhoudende voedingsstoornissen worden vaak beschouwd als een signaal dat er problemen zijn in de ouder-
kindrelatie (maar pas op, want zegt niks over causale richting
Lidya Luvuadi – PPKA (24 – 25)
, Klinische beeld Prevalentie Etiologie Behandeling
Gedragingen die je kan zien als Ernstige eetproblemen die medische = multifactorieel bepaalde aandoening Medische opvolging gericht op
eetsituaties zich voordoen: hulp behoeven: 3 à 10% veroorzaakt door interacties tussen calorie-inname → leidt tot
Probleemgedragingen bij psychosociale & organische factoren bevordering lichamelijke groei
baby/peuters/kleuters: ! = Multifactoriële pathogenese: + Bouwstenen van
o Kokhalzen, uitspugen, Lichamelijke oorzaken opvoedingsondersteuning:
weigeren te eten door Vaker bij premature kinderen, o Zorgen voor duidelijkheid
wegdraaien van het kinderen met chronische (ritueel)
hoofd, zich medische aandoeningen en o Zorgen voor consistentie
overstrekken, het op kinderen met ernstig tussen opvoeders (ouders
elkaar klemmen van de verstandelijke beperking komen overeen in hun
kaken, en weglopen. Kwetsbare genetische aanleg opvoedingsgedrag)
Interactieproblemen: o Graduele opbouw
Bepaalde temperament
o Verminderde o Beloning voor goed
kenmerken
sensitiviteit bij ouders gedrag
Bepaalde ervaringen
voor signalen van het ➔ Kan ook in eerste plaats ter preventie
(eventueel traumatiserende
kind, bv straffen, van ernstigere eetstoornissen!
ervaringen zoals bv verslikken)
tempo niet afstemmen
Relationele factoren
= het gaat hier vaak om een (afstemming, over-
probleem van interageren tussen controlerend)
ouder en kind dat zich dan toespitst Eetproblemen bij ouders
op de eetsituatie = kan snel
escaleren!
Lidya Luvuadi – PPKA (24 – 25)
, EXTERNALISERENDE STOORNISSEN/GEDRAGSSTOORNISSEN
OPPOSITIONELE – OPSTANDIGE STOORNIS NORMOVERSCHRIJDEND –
(ODD) GEDRAGSSTOORNIS (CD)
Classificatiecriteria (DSM) Classificatiecriteria (DSM)
A. Een patroon bestaand uit een boze/prikkelbare stemming, brutaal/ A. Een zich herhalend en blijvend gedragspatroon waarbij de basisrechten
ongehoorzaam gedrag, of ontevredenheid, dat minstens zes maanden van anderen of belangrijke bij de leeftijd passende maatschappelijke
duurt, zoals blijkt uit minstens 4 van de symptomen uit een van de normen of regels worden geschonden, zoals blijkt uit de aanwezigheid
volgende categorieën, en dat wordt vertoond tijdens interacties met van minstens 3 van volgende gedragsaspecten het afgelopen jaar,
minstens één persoon die geen broer of zus van de betrokkene is. ➔ A waarvan minstens 1 in de voorbije 6 maanden
beschrijft vaak symptomen Agressie tegenover mensen en dieren: (1) Pest, bedreigt of
Boze of prikkelbare stemming: (1) verliest vaak zijn of haar kalmte intimideert anderen (2) Begint vaak met vechten (3) Heeft een
(2) is vaak lichtgeraakt of snel geërgerd (3) is vaak boos en wapen gebruikt (4) Heeft mensen mishandeld (5) Heeft dieren
ontevreden mishandeld (6) Heeft in directe confrontatie een slachtoffer
Ruziezoekend/openlijk ongehoorzaam gedrag: (4) maakt vaak bestolen (7) Heeft iemand gedwongen tot seksuele handelingen
ruzie met volwassenen (5) verzet zich vaak actief tegen of weigert Vernieling van eigendommen: (8) Heeft opzettelijk brand
te voldoen aan regels of verzoeken van gezagsfiguren (6) ergert gesticht met de intentie ernstige schade te veroorzaken (9)
anderen vaak opzettelijk (7) geeft anderen vaak de schuld van zijn Heeft opzettelijk eigendommen van anderen vernield
of haar fouten of wangedrag Bedrog of diefstal: (10) Heeft ingebroken in huis of auto. (11)
Wraakzucht: (8) is in de afgelopen zes maanden minstens Liegt vaak om goederen of gunsten van anderen te krijgen of
tweemaal hatelijk geweest om verplichtingen uit de weg te gaan (12) Heeft zonder directe
confrontatie met het slachtoffer waardevolle spullen of geld
Min. 4 van de 8 symptomen moeten aanwezig zijn = je kan dus
gestolen
ODD vaststellen bij iemand zonder dat die wraakzuchtig is
Ernstige schending van regels: (13) Komt ‘s avonds of ‘s nachts
Er zijn dus 3 grote symptoomclusters = minstens 2 van de 3
vaak niet op tijd thuis ondanks verbod van de ouders,
clusters moeten aanwezig zijn
beginnend voor de leeftijd van 13 jaar(14) Is minstens 2 keer
Het is logisch dat er soms problemen zijn met siblings, daarom weggelopen van huis en ‘s nachts weggebleven of eenmaal voor
moet er vaak ruzie zijn met volwassenen (die geen sibling is) een langere periode zonder terug te komen (15) Spijbelt dikwijls
beginnend voor de leeftijd van 13jaar
B. De stoornis veroorzaakt problemen in de sociale omgang met anderen, CD = conduct disorder
op school en op latere leeftijd op het werk. 4 symptoomclusters, je moet minstens 3 symptomen van de 15
Dit is het pervasiviteitscriterium = er moet duidelijke impact zijn hebben
Lidya Luvuadi – PPKA (24 – 25)
, van symptomen op gedrag Agressie is van andere orde dan gewoon niet willen luisteren = zijn
uitgesproken problemen = ernstige symptomen
C. Het gedrag komt niet uitsluitend voor tijdens het beloop van een B. De gedragsstoornis veroorzaakt duidelijke beperkingen in het sociale,
psychose, middelengebruik, depressie of een bipolaire stoornis. school- of beroepsmatig functioneren.
D. er is niet voldaan aan de criteria van een stemmingsstoornis of
antisociale persoonlijkheidsstoornis Specificatie 1:
Er is een groep kinderen met beperkte prosociale emoties (2 of meer
NB. (nota bene) = Persisterende karakter & frequentie & intensiteit worden van onderstaande kenmerken persisterend gedurende 1 jaar in
gebruikt om onderscheid te maken tussen ‘normaal’ en ‘symptomatisch’ voor meerdere relaties en settings vertonen)
een stoornis, voorkomen in een mate die niet overeenkomt met wat normaal o Gebrek aan berouw of schuldgevoel
is voor ontwikkelingsniveau, gender, cultuur = ! voor differentiaal diagnose o Ongevoelig – gebrek aan empathie (kil en harteloos)
o Onverschillig over prestaties
o Vlak of deficiënt affect (toont geen emoties aan anderen) ➔ als
Specificatie van ernst:
je in casus ziet dat kille & harteloze heel hard naar boven komt,
Licht: symptomen beperken zich tot één setting (thuis, op school,
kan je dit specifiëren als een normoverschrijdende
op het werk, …)
gedragsstoornis van het ongevoelige, gebrek aan empathie type
Matig: in minstens twee settings Sterke link tussen kinderen met beperkte prosociale emoties &
o Het is om van deze ernst te kunnen spreken nodig dat je psychopathisch profiel
symptomen in 2 verschillende settings ziet verschijnen! Kinderen zijn deficiënt in prosociaal gedrag
Ernstig: in drie of meer settings
Specificatie 2:
Licht: Weinig of niet meer normoverschrijdende gedragsproblemen dan
noodzakelijk om de stoornis toe te kennen, en ze berokkenen een
relatief geringe schade
Matig: Midden tussen licht en ernstig
Ernstig: Veel meer normoverschrijdende gedragsproblemen dan
noodzakelijk om de stoornis toe te kennen, en ze berokkenen een
aanzienlijke schade
Specificatie 3:
Er worden 3 subtypes onderscheiden op basis van aanvangsleeftijd:
o Childhood-onset (tot 10 jaar)
o Adolescent-onset (na 10 jaar)
Lidya Luvuadi – PPKA (24 – 25)
