De 18e E en de crisis van de stijl
Hoe kunnen we weten?
- Voor de barok: kennis gebaseerd op geloof, mystieke affiniteiten
- Vanaf barok (midden 17eE): kennis door directe observatie, wetenschap
- 18e E: een veranderend wereldbeeld: de Verlichting
- Épistème: het onderliggende denkkader van een tijdperk, dat bepaalt hoe
kennis wordt gevormd en wat als waar wordt beschouwd.
De verlichting
18e E: een veranderend wereldbeeld
Periode van de Verlichting (E v/d Rede) afgebakend tussen 1650 en 1804
- Optimistisch toekomstbeeld
- Verkenning van grotere delen v/d wereld
- Macht v/d adel w steeds kleiner + burgers krijgen meer macht.
- Spanning tss wetenschap en geloof
Reactie tegen contrareformatie
Verlichting als reactie op dogma’s en autoriteit v/d kerk en theologie.
Bevordering van de rede en filosofie resulteert in:
Scheiding van kerk en staat
Wetenschappelijke revolutie
Modernisering door individualisering, emancipatie, feminisme,
secularisering en globalisering
Jean-Jacques Rousseau (1712-1778)
Filosoof (van de opvoeding), pedagoog en componist
- Vertoog over de ongelijkheid tss mensen:
De mens is goed van nature
Mens wordt gecorrumpeerd door samenleving en instituten
- Emile, of over de opvoeding:
Mens heeft vrijheid nodig om zich te kunnen ontplooien, zonder
dwang of straf
Verbondenheid met de natuur
Denis Diderot (1713-1784)
Frans schrijver, filosoof en kunstcriticus
- Was tss 1750 en 1776 met Jean le Rond d’Alembert redacteur van de
Encyclopedie.
Schreef ong 6.000 artikelen (v/d 72.000)
Poging om kennis samen te brengen, te organiseren en te structureren
Politieke verschuivingen in de 18eE
- Expansie van het Britse koloniale rijk
- 1789: Franse revolutie
, Adel verliest machtspositie naar een centraal bestuursapparaat
Frankrijk ontwikkelt zich tot grootmacht
- Eeuw v/d slavenhandel (v West-Afrika nr Amerika)
- Zuidelijke Nederlanden: Habsburgse Nederlanden
Overgang van Spaans naar Oostenrijks bewind (1715-1795)
Gevolmachtigd minister vertegenwoordigt de Oostenrijkse keizer ter
plekke.
De moderne conditie en het debat over
smaak
- Schoonheid = oproepen van emoties
- Esthetica = tak van filosofie die schoonheid bestudeert
Smaak kan je aanleren
Empirische argumenten (=gebaseerd op waarneming)
Edmund Burke (1729-1797)
Het schone Het Sublieme
Geometrie, helderheid, schaal, Grootsheid
proportie
Klein, glad, aantrekkelijk Overtreffende categorie van het
schone
Sereen (helder, kalm) Meer diepe ervaring
Plezier Passie en verwondering opgeroepen
door iets groots, bv. In de natuur
Verwantschap met pijn
Tussen fascinatie en angst
Schoonheid is verstaanbaar Overweldigende ervaring
Categorieën voor esthetisch oordeel
Schoonheid (en lelijkheid) als zintuigelijke gewaarwording <-> goddelijke
openbaring
Gewaarwording vertaalt zich in genot of ongenoegen
Plezier en ongenoegen zijn niet universeel
David Hume (1711-1776)
Een standaard voor smaak?
- Valt er over smaak te duscussiëren?
- Hume: Schoonheid is niet ‘in the eye of the beholder’
- Er is een empirische basis voor smaak
- Voorbeeld uit Don Quichot
- Smaak valt aan te leren – autoriteit
Immanuel Kant (1724-1804)
Wat gebeurd er als we iets evalueren?
De 3 kritische werken
- Kritiek van de zuivere rede
Hoe kunnen we weten?
- Voor de barok: kennis gebaseerd op geloof, mystieke affiniteiten
- Vanaf barok (midden 17eE): kennis door directe observatie, wetenschap
- 18e E: een veranderend wereldbeeld: de Verlichting
- Épistème: het onderliggende denkkader van een tijdperk, dat bepaalt hoe
kennis wordt gevormd en wat als waar wordt beschouwd.
De verlichting
18e E: een veranderend wereldbeeld
Periode van de Verlichting (E v/d Rede) afgebakend tussen 1650 en 1804
- Optimistisch toekomstbeeld
- Verkenning van grotere delen v/d wereld
- Macht v/d adel w steeds kleiner + burgers krijgen meer macht.
- Spanning tss wetenschap en geloof
Reactie tegen contrareformatie
Verlichting als reactie op dogma’s en autoriteit v/d kerk en theologie.
Bevordering van de rede en filosofie resulteert in:
Scheiding van kerk en staat
Wetenschappelijke revolutie
Modernisering door individualisering, emancipatie, feminisme,
secularisering en globalisering
Jean-Jacques Rousseau (1712-1778)
Filosoof (van de opvoeding), pedagoog en componist
- Vertoog over de ongelijkheid tss mensen:
De mens is goed van nature
Mens wordt gecorrumpeerd door samenleving en instituten
- Emile, of over de opvoeding:
Mens heeft vrijheid nodig om zich te kunnen ontplooien, zonder
dwang of straf
Verbondenheid met de natuur
Denis Diderot (1713-1784)
Frans schrijver, filosoof en kunstcriticus
- Was tss 1750 en 1776 met Jean le Rond d’Alembert redacteur van de
Encyclopedie.
Schreef ong 6.000 artikelen (v/d 72.000)
Poging om kennis samen te brengen, te organiseren en te structureren
Politieke verschuivingen in de 18eE
- Expansie van het Britse koloniale rijk
- 1789: Franse revolutie
, Adel verliest machtspositie naar een centraal bestuursapparaat
Frankrijk ontwikkelt zich tot grootmacht
- Eeuw v/d slavenhandel (v West-Afrika nr Amerika)
- Zuidelijke Nederlanden: Habsburgse Nederlanden
Overgang van Spaans naar Oostenrijks bewind (1715-1795)
Gevolmachtigd minister vertegenwoordigt de Oostenrijkse keizer ter
plekke.
De moderne conditie en het debat over
smaak
- Schoonheid = oproepen van emoties
- Esthetica = tak van filosofie die schoonheid bestudeert
Smaak kan je aanleren
Empirische argumenten (=gebaseerd op waarneming)
Edmund Burke (1729-1797)
Het schone Het Sublieme
Geometrie, helderheid, schaal, Grootsheid
proportie
Klein, glad, aantrekkelijk Overtreffende categorie van het
schone
Sereen (helder, kalm) Meer diepe ervaring
Plezier Passie en verwondering opgeroepen
door iets groots, bv. In de natuur
Verwantschap met pijn
Tussen fascinatie en angst
Schoonheid is verstaanbaar Overweldigende ervaring
Categorieën voor esthetisch oordeel
Schoonheid (en lelijkheid) als zintuigelijke gewaarwording <-> goddelijke
openbaring
Gewaarwording vertaalt zich in genot of ongenoegen
Plezier en ongenoegen zijn niet universeel
David Hume (1711-1776)
Een standaard voor smaak?
- Valt er over smaak te duscussiëren?
- Hume: Schoonheid is niet ‘in the eye of the beholder’
- Er is een empirische basis voor smaak
- Voorbeeld uit Don Quichot
- Smaak valt aan te leren – autoriteit
Immanuel Kant (1724-1804)
Wat gebeurd er als we iets evalueren?
De 3 kritische werken
- Kritiek van de zuivere rede
