Hoofdstuk 1: Basisbegrippen ............................................................................................... 12
1.1. Gerechtelijke of forensische geneeskunde.................................................................. 12
1.2. Gerechtelijke geneeskunde vroeger en nu ................................................................... 13
1.3. Medicolegale opdrachten van de arts ......................................................................... 17
1.3.1. Aangifte van besmettelijke ziekten ....................................................................... 18
1.3.2. Aangifte van bevalling en geboorte ....................................................................... 18
1.3.3. Verplichte getuigschriften door behandelend arts ................................................. 19
1.3.4. Afname bloedproef ............................................................................................. 19
Wet 20/07/2015 ........................................................................................................ 19
1.3.5. Gedwongen opname (“collocatie”) ...................................................................... 20
1.4. Overlijden ................................................................................................................. 21
1.4.1. Definitie dood ..................................................................................................... 21
1.4.2. Cardiorespiratoire criteria.................................................................................... 21
1.4.3. Hersendood criteria ............................................................................................ 22
1.4.4. Orgaandonatie bij niet natuurlijk overlijden........................................................... 22
1.4.5. (Proces) vaststellen dood .................................................................................... 23
1.4.6. Crematie ............................................................................................................ 23
1.4.7. Model III C .......................................................................................................... 23
1.4.8. Doodsoorzaak .................................................................................................... 24
1.4.8.1. Mechanisme van overlijden ........................................................................... 24
1.4.8.2. Aard van overlijden ....................................................................................... 25
1.4.9. Tekortkomingen Belgisch systeem ....................................................................... 26
1.4.10. Ongewoon sterfgeval ......................................................................................... 26
1.4.10.1. Wat moeten we doen bij ongewoon sterfgeval? ............................................ 27
1.4.10.2. Basisprincipes van onderzoek ongewoon (gewelddadig) overlijden ............... 27
1.4.10.3. Onderzoek plaats delict – afstapping ter plaatse........................................... 28
1.4.10.4. basisprincipes van onderzoek ongewoon overlijden...................................... 28
1.4.10.5. Praktische uitvoering van de uitwendige lijkschouwing.................................. 28
1.4.10.6 uitwendige lijkschouwing ............................................................................. 29
1.4.10.7 autopsie ...................................................................................................... 29
1.4.10.7. Postmortem beeldvorming .......................................................................... 30
1
, 1.4.10.8. Postmortem onderzoek ............................................................................... 31
Hoofdstuk 2: Postmortale veranderingen .............................................................................. 31
2.1. Vroegtijdige lijkverschijnselen: ................................................................................... 32
2.1.1. Livores Mortis – lijkvlekken – lividiteiten ................................................................ 32
2.1.1.1. Vibices ......................................................................................................... 33
2.1.2. Rigor Mortis – lijkstijfheid ..................................................................................... 34
2.1.2.1. Kadaverspasme – kataleptische rigor ............................................................. 36
2.1.3. Algor mortis – lijkafkoeling ................................................................................... 36
2.1.3.1. Schatting van postmortem interval ................................................................ 37
2.1.3.2. Tijdstip van overlijden ................................................................................... 38
2.1.4. supravitaliteit ...................................................................................................... 38
2.1.5. Uitdroging ........................................................................................................... 38
2.1.6. Bloedveranderingen ............................................................................................ 39
2.1.7. Biochemische veranderingen............................................................................... 39
2.2. Laattijdige lijkverschijnselen ...................................................................................... 39
2.2.1. Ontbinding ......................................................................................................... 39
2.2.1.1. Autolyse ....................................................................................................... 39
2.2.1.2. Rotting/putreficatie ....................................................................................... 40
2.2.1.3. invloed op ontbinding ................................................................................... 42
2.2.2. Skelettering ........................................................................................................ 42
2.2.2.1. Forensische antropologie .............................................................................. 43
2.2.2.2. Postmortale vraat door aaseters .................................................................... 43
2.2.2.3. Forensische entomologie .............................................................................. 44
2.2.3. Mummificatie ..................................................................................................... 44
2.2.4. Adipocire/verzaping/saponificatie ‘corpse wax’ .................................................... 45
2.2.4.1. Archeologische bewaringsvormen ................................................................. 45
2.3. Nieuwe methoden om PMI in te schatten .................................................................... 45
Hoofdstuk 3: Plotse dood..................................................................................................... 47
3.1. Plots en/of onverwacht overlijden door niet-traumatische oorzaak ............................... 47
3.1.1. Oorzaken plotse dood ......................................................................................... 48
3.1.2. Mechanismen van plots overlijden ....................................................................... 48
3.1.3. Plotse dood door natuurlijke oorzaak ................................................................... 49
3.1.4. Forensisch aspect: letsels ................................................................................... 49
3.1.5. Forensisch aspect: doodsoorzaak........................................................................ 49
2
,3.2. Hart- en vaatziekten .................................................................................................. 50
3.2.1. Aandoeningen van de kransslagaders .................................................................. 50
3.2.1.1. Coronaire arteriosclerose ............................................................................. 51
3.2.1.2. Hartinfarct.................................................................................................... 52
3.2.1.3. Ischemische en hypertensieve hartziekte....................................................... 52
3.2.1.4. Niet-arteriosclerotische aandoeningen van de kransslagaders........................ 52
3.2.2. aandoeningen van het hart .................................................................................. 53
3.2.2.1. Hartspierziekten (cardiomyopathieën: CMP) .................................................. 53
3.2.2.2. Aantasting van de hartkleppen ...................................................................... 54
3.2.3. Aandoeningen van de aorta ................................................................................. 55
3.2.4. Hartgeleidingsstoornissen ................................................................................... 55
3.2.4.1. Ion channelopathies – ionkanaalstoornissen.................................................. 55
3.3. Aandoeningen van de ademhaling .............................................................................. 56
3.3.1. Longembolie ....................................................................................................... 56
3.3.2. Astma ................................................................................................................ 56
3.3.3. Anafylaxis ........................................................................................................... 56
3.3.4. Andere aandoeningen ......................................................................................... 57
3.4. Hersenaandoeningen ................................................................................................ 57
3.4.1. Intracraniële bloeding ......................................................................................... 57
3.4.1.1. Hersenaneurysma ........................................................................................ 58
3.4.1.2. Hypertensieve hersenbloeding ...................................................................... 58
3.4.2. Epilepsie ............................................................................................................ 58
3.4.3. Andere hersenaandoeningen ............................................................................... 59
3.5. Andere occasionele oorzaken .................................................................................... 59
3.5.1. Bloeding ............................................................................................................. 59
3.5.2. Infectie en sepsis ................................................................................................ 60
3.6. Endocriene en metabole aandoeningen...................................................................... 61
3.6.1. Bijnierziekten ...................................................................................................... 61
3.6.2. Cortisol .............................................................................................................. 62
3.6.3. Cushing syndroom .............................................................................................. 62
3.6.4. Aldosteron .......................................................................................................... 63
3.6.5. Conn syndroom .................................................................................................. 63
3.6.6. Adrenale crisis .................................................................................................... 63
3.6.7. Negatieve autopsie ............................................................................................. 64
3
, 3.6.8. Stress-gerelateerd overlijden ............................................................................... 64
3.6.9. Reflexdood ......................................................................................................... 65
3.6.10. Hydrocutie ........................................................................................................ 65
3.7. Plotse dood: specifieke situaties ................................................................................ 65
3.7.1. Physical restraint ................................................................................................ 66
3.7.2. Homocide by heart attack ................................................................................... 67
3.7.3. Plots overlijden in de psychiatrie .......................................................................... 67
3.7.3.1 Maligne neurolepticasyndroom ...................................................................... 67
3.7.3.2. Serotoninesyndroom .................................................................................... 67
3.7.3.3. Geëxciteerd delirium..................................................................................... 68
3.7.4. Cocaïne ............................................................................................................. 68
3.7.5. Plots overlijden bij chronisch alcoholisme ............................................................ 69
3.7.6. Plots overlijden bij alleenwonende ....................................................................... 69
3.7.6.1. Diogenes syndroom ...................................................................................... 69
3.7.7. Plots overlijden bij diabetes ................................................................................. 69
3.7.7.1. Diabetes mellitus: achtergrond ..................................................................... 69
3.7.7.2. Diabetische ketoacidose............................................................................... 70
3.7.7.3. Hyperosmolair hyperglycemisch syndroom.................................................... 70
3.7.7.4. Insuline overdosis ......................................................................................... 71
3.7.7.5. “Insulinemoorden” ....................................................................................... 71
3.7.8. Wiegendood ....................................................................................................... 71
3.7.8.1 Wet 26/03/2003, KB 27/04/2007 ..................................................................... 72
Hoofdstuk 4: Asfyxie ............................................................................................................ 73
4.1. Verstikkingsproces .................................................................................................... 74
4.1.1. Mechanismen van de verstikkingsdood ................................................................ 75
4.2. Asfyxietekens ............................................................................................................ 75
4.2.1. Petechiën ........................................................................................................... 76
4.2.2. Zwelling en cyanose van het gezicht ..................................................................... 76
4.2.3. Hypoxische electen ........................................................................................... 76
4.2.4. Longoedeem....................................................................................................... 77
4.3. Oorzaken asfyxie ....................................................................................................... 77
4.3.1. Mechanische asfyxie ........................................................................................... 77
4.3.1.1. Afsluiten (obstructie) van luchtwegen ............................................................ 78
4.3.1.1.1. Heliummethode .................................................................................... 79
4