COMPULSIVE EXERCISE BEHAVIOUR /
EXERCISE ADDICTION
WAT IS COMPULSIVE EXERCISE BEHAVIOUR ?
Het algemene beeld dat we krijgen is dat sport goed is voor iedereen.
Maar wat als uw patiënt worstelt met dwangmatige lichaamsbeweging en wat
als hij / zij zich buitensporig veel zorgen maakt over gewichtstoename en/of
veranderingen in lichaamsvorm?
1. Compulsieve oefening
• voelt een sterke, dwangmatige drang om te bewegen of te sporten.
• niet gebaseerd op plezier of gezondheid, maar op angst voor gewichtstoename of
het idee dat beweging 'moet'.
• niet langer functioneel ingezet, maar als compensatie of controlemechanisme.
2. Verstoorde lichaamsperceptie
• vertekend beeld van het eigen lichaam.
• Zelfs bij ondergewicht of extreme magerte, kunnen ze zichzelf als ‘te dik’ zien.
• Dit leidt tot een nog grotere motivatie om te blijven sporten, ondanks fysieke
uitputting of medische risico's.
3. Excessieve bezorgdheid rond gewicht en lichaamsvorm
• Er is een overdreven focus op elk klein verschil in lichaamsgewicht of -vorm.
• Gewichtstoename of zelfs het idee daarvan wordt als extreem bedreigend
ervaren.
• Deze bezorgdheid kan de hoofdreden zijn waarom iemand blijft sporten, zelfs als
dat lichamelijk schadelijk is.
4. Klinisch voorbeeld of reflectie
• Er zijn patiënten die objectief ernstig ondergewicht hebben, maar zichzelf toch als
‘te dik’ beschouwen.
Zou je zo een patiënt laten sporten? De meesten zouden nee zeggen maar voor beide
standpunten zijn argumenten
ARGUMENTEN TEGEN
1. Compulsieve oefening is geen normale vorm van bewegen
• Het gaat om abnormaal, dwangmatig gedrag. De drang om te bewegen komt
voort uit een overmatige obsessie om gewichtstoename of veranderingen in
lichaamsvorm te vermijden.
• Het is geen vrijwillige of plezierige vorm van bewegen, maar wordt gedreven door
angst en controlebehoefte.
2. Gezondheidsrisico's van overmatige beweging
• Excessief bewegen brengt belangrijke gezondheidsrisico’s met zich mee, zowel
lichamelijk als psychisch.
• Veel patiënten zijn zich daar niet van bewust
3. Multidisciplinaire behandeling is essentieel
•
Dia 5: kleisculptuur - gemaakt door patiënt met anorexia tijdens creatieve therapie. Toont
iemand die sport maar zonder enig plezier, symboliseert het compulsieve karakter.
ARGUMENTEN VOOR
1. Supervisie is cruciaal bij fysieke activiteit voor patiënten met compulsive
exercise
• Patiënten mogen bewegen, maar alleen onder begeleiding van een expert, zoals
een kinesitherapeut.
• De begeleiding maakt het mogelijk om de intensiteit van de inspanning te
controleren, bijvoorbeeld op basis van hartslag.
• Dit zorgt voor een veilige en ondersteunende omgeving waarin sporten niet
schadelijk is.
1
, 2. Voordelen van begeleide fysieke activiteit
• Controle over intensiteit: Zowel fysieke inspanning als hartslag worden
gecontroleerd. Beweging gebeurt op een laag en veilig niveau.
• Minder ‘geheime’ of stiekeme beweging: Door gestructureerde beweging
neemt het risico op verborgen (compensatie)gedrag af.
• Verminderde bewegingsdrang: De dwang om te bewegen wordt vaak minder.
Beweging wordt herleid naar een gezondere vorm van hyperactiviteit, met minder
angst voor gewichtstoename en meer gevoel van controle.
• Meer verantwoordelijkheid voor de patiënt: Door hen geleidelijk aan meer
verantwoordelijkheid te geven, verhoogt de therapietrouw.
• Positieve impact op fysiek en mentaal welzijn: Patiënten behouden of
herstellen hun fysieke conditie op een gezonde manier, wat ook mentaal effect
heeft.
• Sociale interactie wordt gestimuleerd: Door in groep of met begeleiding te
oefenen, worden patiënten ook sociaal actiever.
• Geen negatieve bijwerkingen als het goed begeleid wordt: Onder supervisie zijn
er geen schadelijke gevolgen van beweging.
3. Wetenschappelijke evidentie
• een gestructureerd programma van fysieke activiteit leidt tot minder totale
fysieke activiteit over de week heen
o Dit komt doordat patiënten zich minder gedwongen voelen om op
andere momenten obsessief te bewegen.
Hoeveel lichaamsbeweging is te veel en wanneer wordt lichamelijke activiteit
ongezond?
• Fysieke activiteit is niet slecht, ook niet bij deze groep en biedt in het algemeen meer
voordelen dan nadelen, zelfs voor patiënten met eetstoornissen.
• Hoeveel is te veel? Niet alle fysieke activiteit is gezond.
o Grens: waar beweging omslaat in overbelasting of schadelijk gedrag.
• Of het ongezond wordt bepaald door een medische en contextuele beoordeling.
• niet alleen hoeveel maar ook wanneer
CRITERIA
• *
• Huidige classificatie van 'exercise addiction'
o momenteel nog niet erkend als een officiële ziekte.
o Reden: er is nog geen internationaal gedragen conceptuele consensus over de
exacte definitie of classificatie van deze stoornis.
• Toch is het begrip niet nieuw
o De term "exercise addiction" wordt al gebruikt sinds de jaren 70.
o Men erkent dat er een subgroep bestaat die structureel te veel beweegt, met
schadelijke gevolgen.
• Toekomstig perspectief: brede medische consensus
o compulsief bewegen of exercise addiction in de toekomst moet worden erkend als
een officiële psychische aandoening.
• Erkenning op basis van symptomen en gelijkenissen met andere stoornissen
o Net als bij andere verslavingen (zoals alcohol- of gokverslaving) zien we bij
compulsieve beweging:
▪ Terugkerende, dwangmatige gedragingen
▪ Ontwenningsverschijnselen wanneer er niet bewogen mag worden
MOGELIJKE LICHAMELIJKE SYMPTOMEN
• Motivatie achter compulsieve oefening is vaak lichaamsgerelateerd
o gewicht en lichaamsbeeld.
o spiermassa en algemene fysieke verschijning.
• Typische lichamelijke en psychologische symptomen
o Overmatige focus op uiterlijk:
2
EXERCISE ADDICTION
WAT IS COMPULSIVE EXERCISE BEHAVIOUR ?
Het algemene beeld dat we krijgen is dat sport goed is voor iedereen.
Maar wat als uw patiënt worstelt met dwangmatige lichaamsbeweging en wat
als hij / zij zich buitensporig veel zorgen maakt over gewichtstoename en/of
veranderingen in lichaamsvorm?
1. Compulsieve oefening
• voelt een sterke, dwangmatige drang om te bewegen of te sporten.
• niet gebaseerd op plezier of gezondheid, maar op angst voor gewichtstoename of
het idee dat beweging 'moet'.
• niet langer functioneel ingezet, maar als compensatie of controlemechanisme.
2. Verstoorde lichaamsperceptie
• vertekend beeld van het eigen lichaam.
• Zelfs bij ondergewicht of extreme magerte, kunnen ze zichzelf als ‘te dik’ zien.
• Dit leidt tot een nog grotere motivatie om te blijven sporten, ondanks fysieke
uitputting of medische risico's.
3. Excessieve bezorgdheid rond gewicht en lichaamsvorm
• Er is een overdreven focus op elk klein verschil in lichaamsgewicht of -vorm.
• Gewichtstoename of zelfs het idee daarvan wordt als extreem bedreigend
ervaren.
• Deze bezorgdheid kan de hoofdreden zijn waarom iemand blijft sporten, zelfs als
dat lichamelijk schadelijk is.
4. Klinisch voorbeeld of reflectie
• Er zijn patiënten die objectief ernstig ondergewicht hebben, maar zichzelf toch als
‘te dik’ beschouwen.
Zou je zo een patiënt laten sporten? De meesten zouden nee zeggen maar voor beide
standpunten zijn argumenten
ARGUMENTEN TEGEN
1. Compulsieve oefening is geen normale vorm van bewegen
• Het gaat om abnormaal, dwangmatig gedrag. De drang om te bewegen komt
voort uit een overmatige obsessie om gewichtstoename of veranderingen in
lichaamsvorm te vermijden.
• Het is geen vrijwillige of plezierige vorm van bewegen, maar wordt gedreven door
angst en controlebehoefte.
2. Gezondheidsrisico's van overmatige beweging
• Excessief bewegen brengt belangrijke gezondheidsrisico’s met zich mee, zowel
lichamelijk als psychisch.
• Veel patiënten zijn zich daar niet van bewust
3. Multidisciplinaire behandeling is essentieel
•
Dia 5: kleisculptuur - gemaakt door patiënt met anorexia tijdens creatieve therapie. Toont
iemand die sport maar zonder enig plezier, symboliseert het compulsieve karakter.
ARGUMENTEN VOOR
1. Supervisie is cruciaal bij fysieke activiteit voor patiënten met compulsive
exercise
• Patiënten mogen bewegen, maar alleen onder begeleiding van een expert, zoals
een kinesitherapeut.
• De begeleiding maakt het mogelijk om de intensiteit van de inspanning te
controleren, bijvoorbeeld op basis van hartslag.
• Dit zorgt voor een veilige en ondersteunende omgeving waarin sporten niet
schadelijk is.
1
, 2. Voordelen van begeleide fysieke activiteit
• Controle over intensiteit: Zowel fysieke inspanning als hartslag worden
gecontroleerd. Beweging gebeurt op een laag en veilig niveau.
• Minder ‘geheime’ of stiekeme beweging: Door gestructureerde beweging
neemt het risico op verborgen (compensatie)gedrag af.
• Verminderde bewegingsdrang: De dwang om te bewegen wordt vaak minder.
Beweging wordt herleid naar een gezondere vorm van hyperactiviteit, met minder
angst voor gewichtstoename en meer gevoel van controle.
• Meer verantwoordelijkheid voor de patiënt: Door hen geleidelijk aan meer
verantwoordelijkheid te geven, verhoogt de therapietrouw.
• Positieve impact op fysiek en mentaal welzijn: Patiënten behouden of
herstellen hun fysieke conditie op een gezonde manier, wat ook mentaal effect
heeft.
• Sociale interactie wordt gestimuleerd: Door in groep of met begeleiding te
oefenen, worden patiënten ook sociaal actiever.
• Geen negatieve bijwerkingen als het goed begeleid wordt: Onder supervisie zijn
er geen schadelijke gevolgen van beweging.
3. Wetenschappelijke evidentie
• een gestructureerd programma van fysieke activiteit leidt tot minder totale
fysieke activiteit over de week heen
o Dit komt doordat patiënten zich minder gedwongen voelen om op
andere momenten obsessief te bewegen.
Hoeveel lichaamsbeweging is te veel en wanneer wordt lichamelijke activiteit
ongezond?
• Fysieke activiteit is niet slecht, ook niet bij deze groep en biedt in het algemeen meer
voordelen dan nadelen, zelfs voor patiënten met eetstoornissen.
• Hoeveel is te veel? Niet alle fysieke activiteit is gezond.
o Grens: waar beweging omslaat in overbelasting of schadelijk gedrag.
• Of het ongezond wordt bepaald door een medische en contextuele beoordeling.
• niet alleen hoeveel maar ook wanneer
CRITERIA
• *
• Huidige classificatie van 'exercise addiction'
o momenteel nog niet erkend als een officiële ziekte.
o Reden: er is nog geen internationaal gedragen conceptuele consensus over de
exacte definitie of classificatie van deze stoornis.
• Toch is het begrip niet nieuw
o De term "exercise addiction" wordt al gebruikt sinds de jaren 70.
o Men erkent dat er een subgroep bestaat die structureel te veel beweegt, met
schadelijke gevolgen.
• Toekomstig perspectief: brede medische consensus
o compulsief bewegen of exercise addiction in de toekomst moet worden erkend als
een officiële psychische aandoening.
• Erkenning op basis van symptomen en gelijkenissen met andere stoornissen
o Net als bij andere verslavingen (zoals alcohol- of gokverslaving) zien we bij
compulsieve beweging:
▪ Terugkerende, dwangmatige gedragingen
▪ Ontwenningsverschijnselen wanneer er niet bewogen mag worden
MOGELIJKE LICHAMELIJKE SYMPTOMEN
• Motivatie achter compulsieve oefening is vaak lichaamsgerelateerd
o gewicht en lichaamsbeeld.
o spiermassa en algemene fysieke verschijning.
• Typische lichamelijke en psychologische symptomen
o Overmatige focus op uiterlijk:
2
