STRAFUITVOERINGSBELEID
Inhoudsopgave
INLEIDING...................................................................................................................................................................................................................3
AFBAKENING VAN HET ONDERWERP......................................................................................................................................................................................................... 3
WAT IS STRAFRECHT?........................................................................................................................................................................................................................... 3
Materieel strafrecht – strafrecht...................................................................................................................................................................................................................................................3
Formeel strafrecht – strafvordering, strafrechstpleging, strafprocesrecht..................................................................................................................................................................................3
HET MISDRIJF...............................................................................................................................................................................................................4
DEFINITIE............................................................................................................................................................................................................................................ 4
CONSTITUTIEVE ELEMENTEN VAN EEN MISDRIJF (UITGELEGD AAN DE HAND VAN HET VOORBEELD VAN EEN DIEFSTAL)..............................................................................................4
Materieel element (actus reus) – de objectieve delictsbestanddelen..........................................................................................................................................................................................4
Moreel element (mens rea) – de bedoeling om een eigendom van een ander weg te nemen zonder toestemming................................................................................................................4
Wederrechtelijkheid – het wegnemen van andermans eigendom zonder toestemming is in strijd met het recht op eigendom van anderen........................................................................4
INDELING VAN MISDRIJVEN...................................................................................................................................................................................................................... 4
De (straf)wettelijke driedelige indeling – Art. 1 Sw......................................................................................................................................................................................................................4
De indeling afgeleid uit de Grondwet...........................................................................................................................................................................................................................................4
De indeling volgens het moreel element......................................................................................................................................................................................................................................5
De indeling volgens uitvoeringswijze...........................................................................................................................................................................................................................................5
RECHTVAARDIGINGSGRONDEN VAN EEN MISDRIJF........................................................................................................................................................................................5
Voorschrift van de wet of bevel van de overheid.........................................................................................................................................................................................................................5
Wettige verdediging of noodweer.................................................................................................................................................................................................................................................5
Noodtoestand................................................................................................................................................................................................................................................................................5
VERZACHTENDE OMSTANDIGHEDEN......................................................................................................................................................................................................... 5
VERSCHONINGSGRONDEN...................................................................................................................................................................................................................... 6
Strafuitsluitende of beslissende verschoningsgronden................................................................................................................................................................................................................6
Strafverminderende verschoningsgronden..................................................................................................................................................................................................................................7
VERZWARENDE OMSTANDIGHEDEN.......................................................................................................................................................................................................... 7
DE STRAFRECHTELIJKE VERANTWOORDELIJKHEID..............................................................................................................................................................7
OPZET VS ONACHTZAAMHEID.................................................................................................................................................................................................................. 7
SCHULDUITSLUITINGSGRONDEN............................................................................................................................................................................................................... 7
Dwang of overmacht.....................................................................................................................................................................................................................................................................7
Dwaling of onwetendheid.............................................................................................................................................................................................................................................................7
Schuldonbekwaam........................................................................................................................................................................................................................................................................8
DE STRAFBARE POGING.................................................................................................................................................................................................8
VOORWAARDEN STRAFBARE POGING........................................................................................................................................................................................................ 8
BESTRAFFEN VAN DE POGING................................................................................................................................................................................................................. 8
STRAFBARE DEELNEMING..............................................................................................................................................................................................8
BESTRAFFING...................................................................................................................................................................................................................................... 8
DE SANCTIE.................................................................................................................................................................................................................8
WAT IS EEN SANCTIE?........................................................................................................................................................................................................................... 8
Wat is een straf?...........................................................................................................................................................................................................................................................................8
DE WETTELIJKE INDELING....................................................................................................................................................................................................................... 9
DE VERSCHILLENDE STRAFFEN................................................................................................................................................................................................................ 9
De vrijheidsberovende straf..........................................................................................................................................................................................................................................................9
De geldboete.................................................................................................................................................................................................................................................................................9
De werkstraf..................................................................................................................................................................................................................................................................................9
De straf onder elektronisch toezicht.............................................................................................................................................................................................................................................9
De autonome probatiestraf.........................................................................................................................................................................................................................................................10
De bijzondere verbeurdverklaring..............................................................................................................................................................................................................................................10
De ontzetting uit burgerlijke en politieke rechten......................................................................................................................................................................................................................10
De terbeschikkingsstelling van de strafuitvoeringsrechtbank...................................................................................................................................................................................................10
MAATREGELEN................................................................................................................................................................................................................................... 10
STRAFTOEMETING........................................................................................................................................................................................................11
ALGEMENE BEGINSELEN....................................................................................................................................................................................................................... 11
MODALITEITEN VAN STRAF................................................................................................................................................................................................................... 11
Opschorting van uitspraak..........................................................................................................................................................................................................................................................11
Uitstel van tenuitvoerlegging van straf......................................................................................................................................................................................................................................11
Probatie.......................................................................................................................................................................................................................................................................................11
DE STRAFUITVOERING..................................................................................................................................................................................................11
ALGEMEEN........................................................................................................................................................................................................................................ 11
VERVAL OF TENIETGAAN VAN STRAFFEN.................................................................................................................................................................................................. 12
Dood van de veroordeelde..........................................................................................................................................................................................................................................................12
Verjaring......................................................................................................................................................................................................................................................................................12
Amnestie.....................................................................................................................................................................................................................................................................................12
Genade........................................................................................................................................................................................................................................................................................12
RECHT OP UITVOERING VAN STRAFFEN................................................................................................................................................................................................... 12
WAT IS STRAFPROCESRECHT?.......................................................................................................................................................................................13
HET VERSCHIL TUSSEN STRAFVORDERING EN BURGERLIJKE VORDERING.........................................................................................................................................................13
WIE IS WIE?...................................................................................................................................................................................................................................... 13
De magistratuur..........................................................................................................................................................................................................................................................................13
Het slachtoffer.............................................................................................................................................................................................................................................................................13
De verdachte...............................................................................................................................................................................................................................................................................13
DE WIJZE VAN UITOEFENING VAN DE STRAFVORDERING..............................................................................................................................................................................13
FASE 1 - ONDERZOEK...................................................................................................................................................................................................13
EERSTE WEG – HET OPSPORINGSONDERZOEK..............................................................................................................................................................................14
TWEEDE WEG – HET GERECHTELIJK ONDERZOEK......................................................................................................................................................................... 14
Wat is een gerechtelijk onderzoek?............................................................................................................................................................................................................................................14
FASE 2 – VORDERING...................................................................................................................................................................................................16
AFSLUITING VAN HET OPENBAAR ONDERZOEK......................................................................................................................................................................................... 16
TOEZICHT EN AFSLUITING VAN HET GERECHTELIJK ONDERZOEK...................................................................................................................................................................16
,FASE 3 – DE BERECHTING.............................................................................................................................................................................................18
ALGEMENE PRINCIPES EN FUNDAMENTELE WAARBORGEN............................................................................................................................................................................18
Eerlijk proces...............................................................................................................................................................................................................................................................................18
Onafhankelijkheid en onpartijdigheid van de rechter................................................................................................................................................................................................................18
Openbaarheid..............................................................................................................................................................................................................................................................................19
Mondelingen karakter.................................................................................................................................................................................................................................................................19
Tegenspraak................................................................................................................................................................................................................................................................................19
VONNISGERECHTEN............................................................................................................................................................................................................................ 20
Gewone strafrechtbanken...........................................................................................................................................................................................................................................................20
Hof van Assisen...........................................................................................................................................................................................................................................................................20
VERLOOP VAN DE RECHTSPLEGING VOOR DE GEWONE STRAFGERECHTEN......................................................................................................................................................21
DE UITSPRAAK................................................................................................................................................................................................................................... 22
RECHTSMIDDELEN.............................................................................................................................................................................................................................. 22
INLEIDING.................................................................................................................................................................................................................23
GESCHIEDENIS VAN DE STRAFUITVOERING............................................................................................................................................................................................... 23
Ancien régime.............................................................................................................................................................................................................................................................................23
De verlichting – 18de eeuw..........................................................................................................................................................................................................................................................23
Het klassieke strafrecht – 19de eeuw..........................................................................................................................................................................................................................................23
Het positivisme – late 19de eeuw................................................................................................................................................................................................................................................23
Oud sociaal verweer – 20ste eeuw...............................................................................................................................................................................................................................................23
Nieuw sociaal verweer – na WOII................................................................................................................................................................................................................................................23
Periode voor moderne hervormingen.........................................................................................................................................................................................................................................24
Evolutie na de Dutroux-crisis......................................................................................................................................................................................................................................................24
Strafuitvoering tot 2022..............................................................................................................................................................................................................................................................24
Heden..........................................................................................................................................................................................................................................................................................24
JURIDISCH KADER.......................................................................................................................................................................................................25
DE EXTERNE RECHTSPOSITIE VAN GEDETINEERDEN.........................................................................................................................................................25
STRAFUITVOERINGSMODALITEITEN......................................................................................................................................................................................................... 25
Strafuitvoeringsrechtbank..........................................................................................................................................................................................................................................................25
Niet-uitvoering van de korte gevangenisstraf (door OM)...........................................................................................................................................................................................................26
Beperkte detentie.......................................................................................................................................................................................................................................................................26
Elektronisch toezicht...................................................................................................................................................................................................................................................................26
Voorlopige invrijheidsstelling......................................................................................................................................................................................................................................................27
Voorwaardelijke invrijheidsstelling.............................................................................................................................................................................................................................................27
Beslissingen van de minister van Justitie...................................................................................................................................................................................................................................28
Opvolging: de justitieassistent....................................................................................................................................................................................................................................................28
DETENTIE- EN TRANSITIEHUIZEN............................................................................................................................................................................................................ 28
Detentiehuizen............................................................................................................................................................................................................................................................................28
Transitiehuizen............................................................................................................................................................................................................................................................................28
DE INTERNE RECHTSPOSITIE VAN GEDETINEERDEN..........................................................................................................................................................28
LEEN MUYLKENS – DE KANSENFABRIEK..........................................................................................................................................................................30
Ontstaan......................................................................................................................................................................................................................................................................................30
Wat is een transitiehuis?.............................................................................................................................................................................................................................................................30
It takes a village to re-integrate our prisoners...........................................................................................................................................................................................................................30
situering......................................................................................................................................................................................................................................................................................30
Deelnemers.................................................................................................................................................................................................................................................................................30
4 peilers/ actiedomeinen.............................................................................................................................................................................................................................................................30
Het team......................................................................................................................................................................................................................................................................................31
Werking.......................................................................................................................................................................................................................................................................................31
PROF. DR. STIJN VANDEVELDE.......................................................................................................................................................................................31
INTERNERING..................................................................................................................................................................................................................................... 31
JURIDISCHE ASPECTEN......................................................................................................................................................................................................................... 31
PERSPECTIEVEN VAN GEÏNTERNEERDEN.................................................................................................................................................................................................. 31
REHABILITATIE EN BEHANDELING........................................................................................................................................................................................................... 31
ONDERZOEKSPROJECTEN...................................................................................................................................................................................................................... 31
CIJFERS EN STATISTIEKEN.................................................................................................................................................................................................................... 31
Meer Informatie...........................................................................................................................................................................................................................................................................31
,STRAFRECHT
INLEI DING
AFBAKENING VAN HET ONDERWERP
Strafrecht omvat het geheel van rechtsregels die bepalen:
welke handelingen of onthoudingen misdrijven uitmaken,
Bv iets bedrieglijk wegnemen van een ander, verzuimen hulp te verlenen aan een ander
met welke sancties of maatregelen daarop kan gereageerd worden en
Bv beveiligingsmaatregelingen in de open jeugdzorg of internering
in welke omstandigheden (plaats, tijd …) en
Bv opzettelijk toebrengen van slagen tenzij bij wettige verdediging
ten aanzien van welke personen deze misdrijven kunnen bestraft worden met de voorziene sancties.
De koning kan geen misdaad plegen, minderjarigen zijn in principe niet strafbaar
WAT IS STRAFRECHT?
MATERIEEL STRAFRECHT – STRAFRECHT
Het geheel van rechtsregels waardoor bepaalde menselijke gedragingen strafbaar worden gesteld en gesacntioneerd.
Geeft een antwoord op de vraag onder welke handelingen of voorwaarden als misdrijf kunnen worden beschouwd en met welke sancties
daarop kan gereageerd worden. Het richt zich tot de burgers in de vorm van verbodsbepalingenstelt, stelt geen positieve gedragsregels
voorop, doch sanctioneert (bestraft normenschendingen).
WANNEER IS IETS EEN MISDRIJF + WELKE SANCTIES ZIJN ER VOORZIEN?
FORMEEL STRAFRECHT – STRAFVORDERING, STRAFRECHSTPLEGING, STRAFPROCESRECHT
Het geheel van de procedurele spelregels volgens welke het materieel strafrecht moet worden toegepast.
Omvat de regels omrent de wijze waarop een onderzoek naar een eventueel misdrijf moet gebeuren, hoe de procedure voor een bepaalde
rechtbank verloopt en op welke wijze de straffen moeten worden uitgevoerd.
DE VORM WAARIN HET MATERIAAL STRAFRECHT MOET WORDEN TOEGEPAST
KENMERKEN VAN HET STRAFRECHT
PUBLIEK RECHT : het gaan om de bestraffing van de aantasting van het algemeen belang en niet van een individueel belang. De
vervolgende partij is het openbaar ministerie. De particulier zijn belangen worden behartigd via het burgerlijk recht. Die kan zich
burgerlijke partij stellen voor de strafrechter of een burgerlijke vordering tot schadevergoeding stellen bij een burgerlijke rechtbank
OPENBARE ORDE: bewaken de kern van de maatschappelijke orde en hebben dwingend karakter. De toestemming van het slachtoffer
rechtvaardigt de daad niet en ontneemt dus niet het strafbaar karakter van de strafbare gedragingen.
LEGAAL RECHT : de wetgever moet optreden om een gedragsvorm strafbaar te stellen. Gewoonten en gebruiken kunnen dus niet leiden tot
bestraffing want die staan niet in de strafwet. Soevereine gezag beperken
SANCTIERECHT :
- Preventieve functie: bedreigingen met een straf moet de mensen ervan weerhouden misdrijven te plegen.
- Repressieve functie: de dader moet gestraft worden en de voorziene sancties toegepast worden. Worden momenteel gezien als
een betere begeleidingsfunctie voor een betere reclassering.
TOENEMENDE REPRESSIVITEIT: DE PUBLIEKE OPINIE, MEN GAAT LANGERE STRAFFEN EISEN, GEEN VOORWAARDELIJKE
INVRIJHEIDSTELLING MEER
, HET MI SDRIJF
DEFINITIE
Alle door de wet omschreven strafbaar gestelde menselijke gedragingen.
Een menselijke gedraging: het doen, laten of verrichten van een handeling die op zich niet strafbaar is, maar het wel wordt door het
ongewilde gevolg ervan.
Bijvoorbeeld:
- Persoon A slaat persoon B in het gezicht
- Persoon B loopt ernstige verwondingen op
- Geneesheer C komt voorbij en biedt geen hulp aan de gewonde B
- Toevallig passeert persoon D, die wel wil helpen. Maar hij laat B op zijn buik liggen en legt hem met zijn hoofd in een
kussen, waardoor B komt te overlijden door verstikking.
A: HANDELINGSMISDRIJF DOOR ZIJN ‘DOEN’ (OPZETTELIJKE SLAGEN EN VERWONDINGEN: ART. 398 SW.)
C: VERZUIMSMISDRIJF DOOR ZIJN ‘NIET DOEN’ (SCHULDIG VERZUIM: ART. 422BIS SW.)
D: DE DAAD OP ZICH IS NIET STRAFBAAR, MAAR WORDT STRAFBAAR DOOR HET GEVOLG (ONOPZETTELIJKE DODING: ART. 418 SW.)
Zowel natuurlijke als rechtspersonen kunnen gestraft worden
CONSTITUTIEVE ELEMENTEN VAN EEN MISDRIJF (UITGELEGD AAN DE HAND VAN HET VOORBEELD VAN EEN DIEFSTAL)
MATERIEEL ELEMENT (ACTUS REUS) – DE OBJECTIEVE DELICTSBESTANDDELEN
Het feitelijk wegnemen van andermans eigendom zonder toestemming
Uitwendig waarneembare gedraging, een handeling of een verzuim
TYPES STRAFBARE GEDRAGINGEN:
Handelingsmisdrijven of COMMISSIEDELICTEN : feiten waarmee de dader actieve handelingen stelt die in strijd is met het strafwetboek
(Bijvoorbeeld diefstal, moord, fraude…)
Onthoudingsmisdrijven of OMISSIEDELICTEN : de dader is schuldig door het nalaten van een bepaalde handeling die die verplicht was te
verrichten volgens de wet. Die heeft een misdrijf gepleegd door iets niet te doen. (Bijvoorbeeld niet betalen van belastingen, niet naleven
van veiligheidsvoorschriften op het werk…)
HET BELANGRIJKSTE VERSCHIL LIGT DUS IN DE AARDE VAN HET GEDRAG: HET DOEN – HET NIET DOEN
MOREEL ELEMENT (MENS REA) – DE BEDOELING OM EEN EIGENDOM VAN EEN ANDER WEG TE NEMEN ZONDER TOESTEMMING
De schuld of de schuldige intentie van de dader bij het plegen van het strafbaar feit
De mens rea richt zich op de psychologische toestand en de intenties van de dader op het moment van de strafbare feiten:
Opzettelijke of INTENTIONELE MISDRIJVEN : de dader heeft de strafbare gedraging of onthouding gewild, ongeacht de gevolgen, terwijl die
wist dat die handelingen strafbaar waren. De persoonlijke motieven spelen hierbij geen rol. OPZET MOTIEF.
Onopzettelijke of ONACHTZAAMHEIDSMISDRIJVEN: de dader heeft een bepaalde handeling of onthouding gewild, maar niet de
strafrechtelijke gevolgen daarvan, hoewel die die had moeten voorzien. SCHENDING VAN DE ALGEMENE ZORGVULDIGHEID.
Bijvoorbeeld als je een vuurwapen hanteert, moetje controleren dat dit niet geladen is, oververmoeid rijden
ZORGVULDIGHEIDSNORM: ‘DE GOEDE HUISVADER’
WEDERRECHTELIJKHEID – HET WEGNEMEN VAN ANDERMANS EIGENDOM ZONDER TOESTEMMING IS IN STRIJD MET HET RECHT OP EIGENDOM VAN
ANDEREN
De dader mag niet het recht hebben zich zo te gedragen
Bijvoorbeeld: een tandarts die een kies trekt, maakt zich schuldig aan 'mishandeling' (art. 300 Sr), maar de toestemming van de patiënt,
heft de wederrechtelijkheid van de 'mishandeling' op.
INDELING VAN MISDRIJVEN
DE (STRAF)WETTELIJKE DRIEDELIGE INDELING – ART. 1 SW
HET MISDRIJF, NAAR DE WETTEN STRAFBAAR MET EEN CRIMINELE STRAF, IS EEN MISDAAD.
Criminele straf: vrijheidsberoving van minstens 5 jaar opsluiting tot levenslange hechtenis en een eventuele geldboete van €26 of meer →
HOF VAN ASSISEN
HET MISDRIJF, NAAR DE WETTEN STRAFBAAR MET EEN CORRECTIONELE STRAF, IS EEN WANBEDRIJF.
Correctionele straf: vrijheidsberoving van minstens 8 dagen tot maximum 5 jaar gevangenisstraf en/of een geldboete van minimum €26
en/of een werkstraf van 46u → CORRECTIONELE RECHTBANK
HET MISDRIJF, NAAR DE WETTEN STRAFBAAR MET EEN POLITIESTRAF, IS EEN OVERTREDING.
Politiestraf: vrijheidsberoving van minstens 1 dag tot maximum 7 dagen gevangenisstraf en/of een geldboete van €1 tot €25 en/of een
werkstraf van 20u tot 45u → POLITIERECHTBANK
Bijzonderheden
GECORRECTIONALISEERDE MISDADEN: misdaden die omgezet worden in wanbedrijven door aanname van verzachtende omstandigheden.
De maximale straffen als volgt aangepast (art. 80 Sw.): - overbelasting van Hof van Assisen -
- Van levenslange opsluiting naar 40 jaar opsluiting
- Van opsluiting tussen 30 en 40 jaar naar 38 jaar
- Van opsluiting tussen 20 en 30 jaar naar 28 jaar
- Van opsluiting tussen 15 en 20 jaar naar 15 jaar
- Van opsluiting tussen 10 en 15 jaar naar 10 jaar
- Van opsluiting tussen 5 en 10 jaar naar 5 jaar
GECONTRAVENTIONALISEERDE WANBEDRIJVEN : misdrijven die worden behandeld als overtredingen in plaats van als wanbedrijven
Bijvoorbeeld kleine diefstalen en sommige gevallen van vandalisme
DENATURATIE: Er is sprake van denaturatie van een misdrijf wanneer een bepaald feit omvormt tot een misdrijf van een lagere categorie,
dit na aanneming van verzachtende omstandigheden of een strafverminderende verschoningsgrond.
OPDECIEMEN : geldboetes worden vermenigvuldigd met een coëfficiënt ter aanpassing van de geldboetes aan de economische
omstandigheden van het moment (heden: x 8)
De geldboete wordt zo aangepast aan de index, anders zouden deze met tijd minder effectief worden en zo minder serieus genoemen
worden. Dus een geldboete van €26 komt uiteindelijk neer op een geldboete van €208.
DE INDELING AFGELEID UIT DE GRONDWET
Inhoudsopgave
INLEIDING...................................................................................................................................................................................................................3
AFBAKENING VAN HET ONDERWERP......................................................................................................................................................................................................... 3
WAT IS STRAFRECHT?........................................................................................................................................................................................................................... 3
Materieel strafrecht – strafrecht...................................................................................................................................................................................................................................................3
Formeel strafrecht – strafvordering, strafrechstpleging, strafprocesrecht..................................................................................................................................................................................3
HET MISDRIJF...............................................................................................................................................................................................................4
DEFINITIE............................................................................................................................................................................................................................................ 4
CONSTITUTIEVE ELEMENTEN VAN EEN MISDRIJF (UITGELEGD AAN DE HAND VAN HET VOORBEELD VAN EEN DIEFSTAL)..............................................................................................4
Materieel element (actus reus) – de objectieve delictsbestanddelen..........................................................................................................................................................................................4
Moreel element (mens rea) – de bedoeling om een eigendom van een ander weg te nemen zonder toestemming................................................................................................................4
Wederrechtelijkheid – het wegnemen van andermans eigendom zonder toestemming is in strijd met het recht op eigendom van anderen........................................................................4
INDELING VAN MISDRIJVEN...................................................................................................................................................................................................................... 4
De (straf)wettelijke driedelige indeling – Art. 1 Sw......................................................................................................................................................................................................................4
De indeling afgeleid uit de Grondwet...........................................................................................................................................................................................................................................4
De indeling volgens het moreel element......................................................................................................................................................................................................................................5
De indeling volgens uitvoeringswijze...........................................................................................................................................................................................................................................5
RECHTVAARDIGINGSGRONDEN VAN EEN MISDRIJF........................................................................................................................................................................................5
Voorschrift van de wet of bevel van de overheid.........................................................................................................................................................................................................................5
Wettige verdediging of noodweer.................................................................................................................................................................................................................................................5
Noodtoestand................................................................................................................................................................................................................................................................................5
VERZACHTENDE OMSTANDIGHEDEN......................................................................................................................................................................................................... 5
VERSCHONINGSGRONDEN...................................................................................................................................................................................................................... 6
Strafuitsluitende of beslissende verschoningsgronden................................................................................................................................................................................................................6
Strafverminderende verschoningsgronden..................................................................................................................................................................................................................................7
VERZWARENDE OMSTANDIGHEDEN.......................................................................................................................................................................................................... 7
DE STRAFRECHTELIJKE VERANTWOORDELIJKHEID..............................................................................................................................................................7
OPZET VS ONACHTZAAMHEID.................................................................................................................................................................................................................. 7
SCHULDUITSLUITINGSGRONDEN............................................................................................................................................................................................................... 7
Dwang of overmacht.....................................................................................................................................................................................................................................................................7
Dwaling of onwetendheid.............................................................................................................................................................................................................................................................7
Schuldonbekwaam........................................................................................................................................................................................................................................................................8
DE STRAFBARE POGING.................................................................................................................................................................................................8
VOORWAARDEN STRAFBARE POGING........................................................................................................................................................................................................ 8
BESTRAFFEN VAN DE POGING................................................................................................................................................................................................................. 8
STRAFBARE DEELNEMING..............................................................................................................................................................................................8
BESTRAFFING...................................................................................................................................................................................................................................... 8
DE SANCTIE.................................................................................................................................................................................................................8
WAT IS EEN SANCTIE?........................................................................................................................................................................................................................... 8
Wat is een straf?...........................................................................................................................................................................................................................................................................8
DE WETTELIJKE INDELING....................................................................................................................................................................................................................... 9
DE VERSCHILLENDE STRAFFEN................................................................................................................................................................................................................ 9
De vrijheidsberovende straf..........................................................................................................................................................................................................................................................9
De geldboete.................................................................................................................................................................................................................................................................................9
De werkstraf..................................................................................................................................................................................................................................................................................9
De straf onder elektronisch toezicht.............................................................................................................................................................................................................................................9
De autonome probatiestraf.........................................................................................................................................................................................................................................................10
De bijzondere verbeurdverklaring..............................................................................................................................................................................................................................................10
De ontzetting uit burgerlijke en politieke rechten......................................................................................................................................................................................................................10
De terbeschikkingsstelling van de strafuitvoeringsrechtbank...................................................................................................................................................................................................10
MAATREGELEN................................................................................................................................................................................................................................... 10
STRAFTOEMETING........................................................................................................................................................................................................11
ALGEMENE BEGINSELEN....................................................................................................................................................................................................................... 11
MODALITEITEN VAN STRAF................................................................................................................................................................................................................... 11
Opschorting van uitspraak..........................................................................................................................................................................................................................................................11
Uitstel van tenuitvoerlegging van straf......................................................................................................................................................................................................................................11
Probatie.......................................................................................................................................................................................................................................................................................11
DE STRAFUITVOERING..................................................................................................................................................................................................11
ALGEMEEN........................................................................................................................................................................................................................................ 11
VERVAL OF TENIETGAAN VAN STRAFFEN.................................................................................................................................................................................................. 12
Dood van de veroordeelde..........................................................................................................................................................................................................................................................12
Verjaring......................................................................................................................................................................................................................................................................................12
Amnestie.....................................................................................................................................................................................................................................................................................12
Genade........................................................................................................................................................................................................................................................................................12
RECHT OP UITVOERING VAN STRAFFEN................................................................................................................................................................................................... 12
WAT IS STRAFPROCESRECHT?.......................................................................................................................................................................................13
HET VERSCHIL TUSSEN STRAFVORDERING EN BURGERLIJKE VORDERING.........................................................................................................................................................13
WIE IS WIE?...................................................................................................................................................................................................................................... 13
De magistratuur..........................................................................................................................................................................................................................................................................13
Het slachtoffer.............................................................................................................................................................................................................................................................................13
De verdachte...............................................................................................................................................................................................................................................................................13
DE WIJZE VAN UITOEFENING VAN DE STRAFVORDERING..............................................................................................................................................................................13
FASE 1 - ONDERZOEK...................................................................................................................................................................................................13
EERSTE WEG – HET OPSPORINGSONDERZOEK..............................................................................................................................................................................14
TWEEDE WEG – HET GERECHTELIJK ONDERZOEK......................................................................................................................................................................... 14
Wat is een gerechtelijk onderzoek?............................................................................................................................................................................................................................................14
FASE 2 – VORDERING...................................................................................................................................................................................................16
AFSLUITING VAN HET OPENBAAR ONDERZOEK......................................................................................................................................................................................... 16
TOEZICHT EN AFSLUITING VAN HET GERECHTELIJK ONDERZOEK...................................................................................................................................................................16
,FASE 3 – DE BERECHTING.............................................................................................................................................................................................18
ALGEMENE PRINCIPES EN FUNDAMENTELE WAARBORGEN............................................................................................................................................................................18
Eerlijk proces...............................................................................................................................................................................................................................................................................18
Onafhankelijkheid en onpartijdigheid van de rechter................................................................................................................................................................................................................18
Openbaarheid..............................................................................................................................................................................................................................................................................19
Mondelingen karakter.................................................................................................................................................................................................................................................................19
Tegenspraak................................................................................................................................................................................................................................................................................19
VONNISGERECHTEN............................................................................................................................................................................................................................ 20
Gewone strafrechtbanken...........................................................................................................................................................................................................................................................20
Hof van Assisen...........................................................................................................................................................................................................................................................................20
VERLOOP VAN DE RECHTSPLEGING VOOR DE GEWONE STRAFGERECHTEN......................................................................................................................................................21
DE UITSPRAAK................................................................................................................................................................................................................................... 22
RECHTSMIDDELEN.............................................................................................................................................................................................................................. 22
INLEIDING.................................................................................................................................................................................................................23
GESCHIEDENIS VAN DE STRAFUITVOERING............................................................................................................................................................................................... 23
Ancien régime.............................................................................................................................................................................................................................................................................23
De verlichting – 18de eeuw..........................................................................................................................................................................................................................................................23
Het klassieke strafrecht – 19de eeuw..........................................................................................................................................................................................................................................23
Het positivisme – late 19de eeuw................................................................................................................................................................................................................................................23
Oud sociaal verweer – 20ste eeuw...............................................................................................................................................................................................................................................23
Nieuw sociaal verweer – na WOII................................................................................................................................................................................................................................................23
Periode voor moderne hervormingen.........................................................................................................................................................................................................................................24
Evolutie na de Dutroux-crisis......................................................................................................................................................................................................................................................24
Strafuitvoering tot 2022..............................................................................................................................................................................................................................................................24
Heden..........................................................................................................................................................................................................................................................................................24
JURIDISCH KADER.......................................................................................................................................................................................................25
DE EXTERNE RECHTSPOSITIE VAN GEDETINEERDEN.........................................................................................................................................................25
STRAFUITVOERINGSMODALITEITEN......................................................................................................................................................................................................... 25
Strafuitvoeringsrechtbank..........................................................................................................................................................................................................................................................25
Niet-uitvoering van de korte gevangenisstraf (door OM)...........................................................................................................................................................................................................26
Beperkte detentie.......................................................................................................................................................................................................................................................................26
Elektronisch toezicht...................................................................................................................................................................................................................................................................26
Voorlopige invrijheidsstelling......................................................................................................................................................................................................................................................27
Voorwaardelijke invrijheidsstelling.............................................................................................................................................................................................................................................27
Beslissingen van de minister van Justitie...................................................................................................................................................................................................................................28
Opvolging: de justitieassistent....................................................................................................................................................................................................................................................28
DETENTIE- EN TRANSITIEHUIZEN............................................................................................................................................................................................................ 28
Detentiehuizen............................................................................................................................................................................................................................................................................28
Transitiehuizen............................................................................................................................................................................................................................................................................28
DE INTERNE RECHTSPOSITIE VAN GEDETINEERDEN..........................................................................................................................................................28
LEEN MUYLKENS – DE KANSENFABRIEK..........................................................................................................................................................................30
Ontstaan......................................................................................................................................................................................................................................................................................30
Wat is een transitiehuis?.............................................................................................................................................................................................................................................................30
It takes a village to re-integrate our prisoners...........................................................................................................................................................................................................................30
situering......................................................................................................................................................................................................................................................................................30
Deelnemers.................................................................................................................................................................................................................................................................................30
4 peilers/ actiedomeinen.............................................................................................................................................................................................................................................................30
Het team......................................................................................................................................................................................................................................................................................31
Werking.......................................................................................................................................................................................................................................................................................31
PROF. DR. STIJN VANDEVELDE.......................................................................................................................................................................................31
INTERNERING..................................................................................................................................................................................................................................... 31
JURIDISCHE ASPECTEN......................................................................................................................................................................................................................... 31
PERSPECTIEVEN VAN GEÏNTERNEERDEN.................................................................................................................................................................................................. 31
REHABILITATIE EN BEHANDELING........................................................................................................................................................................................................... 31
ONDERZOEKSPROJECTEN...................................................................................................................................................................................................................... 31
CIJFERS EN STATISTIEKEN.................................................................................................................................................................................................................... 31
Meer Informatie...........................................................................................................................................................................................................................................................................31
,STRAFRECHT
INLEI DING
AFBAKENING VAN HET ONDERWERP
Strafrecht omvat het geheel van rechtsregels die bepalen:
welke handelingen of onthoudingen misdrijven uitmaken,
Bv iets bedrieglijk wegnemen van een ander, verzuimen hulp te verlenen aan een ander
met welke sancties of maatregelen daarop kan gereageerd worden en
Bv beveiligingsmaatregelingen in de open jeugdzorg of internering
in welke omstandigheden (plaats, tijd …) en
Bv opzettelijk toebrengen van slagen tenzij bij wettige verdediging
ten aanzien van welke personen deze misdrijven kunnen bestraft worden met de voorziene sancties.
De koning kan geen misdaad plegen, minderjarigen zijn in principe niet strafbaar
WAT IS STRAFRECHT?
MATERIEEL STRAFRECHT – STRAFRECHT
Het geheel van rechtsregels waardoor bepaalde menselijke gedragingen strafbaar worden gesteld en gesacntioneerd.
Geeft een antwoord op de vraag onder welke handelingen of voorwaarden als misdrijf kunnen worden beschouwd en met welke sancties
daarop kan gereageerd worden. Het richt zich tot de burgers in de vorm van verbodsbepalingenstelt, stelt geen positieve gedragsregels
voorop, doch sanctioneert (bestraft normenschendingen).
WANNEER IS IETS EEN MISDRIJF + WELKE SANCTIES ZIJN ER VOORZIEN?
FORMEEL STRAFRECHT – STRAFVORDERING, STRAFRECHSTPLEGING, STRAFPROCESRECHT
Het geheel van de procedurele spelregels volgens welke het materieel strafrecht moet worden toegepast.
Omvat de regels omrent de wijze waarop een onderzoek naar een eventueel misdrijf moet gebeuren, hoe de procedure voor een bepaalde
rechtbank verloopt en op welke wijze de straffen moeten worden uitgevoerd.
DE VORM WAARIN HET MATERIAAL STRAFRECHT MOET WORDEN TOEGEPAST
KENMERKEN VAN HET STRAFRECHT
PUBLIEK RECHT : het gaan om de bestraffing van de aantasting van het algemeen belang en niet van een individueel belang. De
vervolgende partij is het openbaar ministerie. De particulier zijn belangen worden behartigd via het burgerlijk recht. Die kan zich
burgerlijke partij stellen voor de strafrechter of een burgerlijke vordering tot schadevergoeding stellen bij een burgerlijke rechtbank
OPENBARE ORDE: bewaken de kern van de maatschappelijke orde en hebben dwingend karakter. De toestemming van het slachtoffer
rechtvaardigt de daad niet en ontneemt dus niet het strafbaar karakter van de strafbare gedragingen.
LEGAAL RECHT : de wetgever moet optreden om een gedragsvorm strafbaar te stellen. Gewoonten en gebruiken kunnen dus niet leiden tot
bestraffing want die staan niet in de strafwet. Soevereine gezag beperken
SANCTIERECHT :
- Preventieve functie: bedreigingen met een straf moet de mensen ervan weerhouden misdrijven te plegen.
- Repressieve functie: de dader moet gestraft worden en de voorziene sancties toegepast worden. Worden momenteel gezien als
een betere begeleidingsfunctie voor een betere reclassering.
TOENEMENDE REPRESSIVITEIT: DE PUBLIEKE OPINIE, MEN GAAT LANGERE STRAFFEN EISEN, GEEN VOORWAARDELIJKE
INVRIJHEIDSTELLING MEER
, HET MI SDRIJF
DEFINITIE
Alle door de wet omschreven strafbaar gestelde menselijke gedragingen.
Een menselijke gedraging: het doen, laten of verrichten van een handeling die op zich niet strafbaar is, maar het wel wordt door het
ongewilde gevolg ervan.
Bijvoorbeeld:
- Persoon A slaat persoon B in het gezicht
- Persoon B loopt ernstige verwondingen op
- Geneesheer C komt voorbij en biedt geen hulp aan de gewonde B
- Toevallig passeert persoon D, die wel wil helpen. Maar hij laat B op zijn buik liggen en legt hem met zijn hoofd in een
kussen, waardoor B komt te overlijden door verstikking.
A: HANDELINGSMISDRIJF DOOR ZIJN ‘DOEN’ (OPZETTELIJKE SLAGEN EN VERWONDINGEN: ART. 398 SW.)
C: VERZUIMSMISDRIJF DOOR ZIJN ‘NIET DOEN’ (SCHULDIG VERZUIM: ART. 422BIS SW.)
D: DE DAAD OP ZICH IS NIET STRAFBAAR, MAAR WORDT STRAFBAAR DOOR HET GEVOLG (ONOPZETTELIJKE DODING: ART. 418 SW.)
Zowel natuurlijke als rechtspersonen kunnen gestraft worden
CONSTITUTIEVE ELEMENTEN VAN EEN MISDRIJF (UITGELEGD AAN DE HAND VAN HET VOORBEELD VAN EEN DIEFSTAL)
MATERIEEL ELEMENT (ACTUS REUS) – DE OBJECTIEVE DELICTSBESTANDDELEN
Het feitelijk wegnemen van andermans eigendom zonder toestemming
Uitwendig waarneembare gedraging, een handeling of een verzuim
TYPES STRAFBARE GEDRAGINGEN:
Handelingsmisdrijven of COMMISSIEDELICTEN : feiten waarmee de dader actieve handelingen stelt die in strijd is met het strafwetboek
(Bijvoorbeeld diefstal, moord, fraude…)
Onthoudingsmisdrijven of OMISSIEDELICTEN : de dader is schuldig door het nalaten van een bepaalde handeling die die verplicht was te
verrichten volgens de wet. Die heeft een misdrijf gepleegd door iets niet te doen. (Bijvoorbeeld niet betalen van belastingen, niet naleven
van veiligheidsvoorschriften op het werk…)
HET BELANGRIJKSTE VERSCHIL LIGT DUS IN DE AARDE VAN HET GEDRAG: HET DOEN – HET NIET DOEN
MOREEL ELEMENT (MENS REA) – DE BEDOELING OM EEN EIGENDOM VAN EEN ANDER WEG TE NEMEN ZONDER TOESTEMMING
De schuld of de schuldige intentie van de dader bij het plegen van het strafbaar feit
De mens rea richt zich op de psychologische toestand en de intenties van de dader op het moment van de strafbare feiten:
Opzettelijke of INTENTIONELE MISDRIJVEN : de dader heeft de strafbare gedraging of onthouding gewild, ongeacht de gevolgen, terwijl die
wist dat die handelingen strafbaar waren. De persoonlijke motieven spelen hierbij geen rol. OPZET MOTIEF.
Onopzettelijke of ONACHTZAAMHEIDSMISDRIJVEN: de dader heeft een bepaalde handeling of onthouding gewild, maar niet de
strafrechtelijke gevolgen daarvan, hoewel die die had moeten voorzien. SCHENDING VAN DE ALGEMENE ZORGVULDIGHEID.
Bijvoorbeeld als je een vuurwapen hanteert, moetje controleren dat dit niet geladen is, oververmoeid rijden
ZORGVULDIGHEIDSNORM: ‘DE GOEDE HUISVADER’
WEDERRECHTELIJKHEID – HET WEGNEMEN VAN ANDERMANS EIGENDOM ZONDER TOESTEMMING IS IN STRIJD MET HET RECHT OP EIGENDOM VAN
ANDEREN
De dader mag niet het recht hebben zich zo te gedragen
Bijvoorbeeld: een tandarts die een kies trekt, maakt zich schuldig aan 'mishandeling' (art. 300 Sr), maar de toestemming van de patiënt,
heft de wederrechtelijkheid van de 'mishandeling' op.
INDELING VAN MISDRIJVEN
DE (STRAF)WETTELIJKE DRIEDELIGE INDELING – ART. 1 SW
HET MISDRIJF, NAAR DE WETTEN STRAFBAAR MET EEN CRIMINELE STRAF, IS EEN MISDAAD.
Criminele straf: vrijheidsberoving van minstens 5 jaar opsluiting tot levenslange hechtenis en een eventuele geldboete van €26 of meer →
HOF VAN ASSISEN
HET MISDRIJF, NAAR DE WETTEN STRAFBAAR MET EEN CORRECTIONELE STRAF, IS EEN WANBEDRIJF.
Correctionele straf: vrijheidsberoving van minstens 8 dagen tot maximum 5 jaar gevangenisstraf en/of een geldboete van minimum €26
en/of een werkstraf van 46u → CORRECTIONELE RECHTBANK
HET MISDRIJF, NAAR DE WETTEN STRAFBAAR MET EEN POLITIESTRAF, IS EEN OVERTREDING.
Politiestraf: vrijheidsberoving van minstens 1 dag tot maximum 7 dagen gevangenisstraf en/of een geldboete van €1 tot €25 en/of een
werkstraf van 20u tot 45u → POLITIERECHTBANK
Bijzonderheden
GECORRECTIONALISEERDE MISDADEN: misdaden die omgezet worden in wanbedrijven door aanname van verzachtende omstandigheden.
De maximale straffen als volgt aangepast (art. 80 Sw.): - overbelasting van Hof van Assisen -
- Van levenslange opsluiting naar 40 jaar opsluiting
- Van opsluiting tussen 30 en 40 jaar naar 38 jaar
- Van opsluiting tussen 20 en 30 jaar naar 28 jaar
- Van opsluiting tussen 15 en 20 jaar naar 15 jaar
- Van opsluiting tussen 10 en 15 jaar naar 10 jaar
- Van opsluiting tussen 5 en 10 jaar naar 5 jaar
GECONTRAVENTIONALISEERDE WANBEDRIJVEN : misdrijven die worden behandeld als overtredingen in plaats van als wanbedrijven
Bijvoorbeeld kleine diefstalen en sommige gevallen van vandalisme
DENATURATIE: Er is sprake van denaturatie van een misdrijf wanneer een bepaald feit omvormt tot een misdrijf van een lagere categorie,
dit na aanneming van verzachtende omstandigheden of een strafverminderende verschoningsgrond.
OPDECIEMEN : geldboetes worden vermenigvuldigd met een coëfficiënt ter aanpassing van de geldboetes aan de economische
omstandigheden van het moment (heden: x 8)
De geldboete wordt zo aangepast aan de index, anders zouden deze met tijd minder effectief worden en zo minder serieus genoemen
worden. Dus een geldboete van €26 komt uiteindelijk neer op een geldboete van €208.
DE INDELING AFGELEID UIT DE GRONDWET
