THEORETISCHE BESCHOUWINGEN
1 Algemene theorie
1.1 Cultuur
“Cultuur is een door een gemeenschap gedeeld systeem van waarden, normen, ideeën, attitudes,
gedragingen, communicatiemiddelen en de producten ervan, die van generatie op generatie worden
overgeleverd” (van Oudenhoven 2012)
1) VISIES
Visies op cultuur
- Essentialistisch
- Contextualistisch
- Constructivistisch: cultuur als levensvorm
Risico’s visies: categoriefouten
Belangrijk voor PC
- Transculturele dialoog
- ‘Cultureel’ vermijden
- Goede omgangsvormen
1.2 Sociaal kapitaal
Formele en informele netwerken, normen en sociaal
- Vertrouwen
- Steunfiguren
- Hulpmiddel om doel te bereiken en kansen te vergroten
- Veranderlijk
- Wederkerigheidsprincipe
--> draagt bij aan hogere levenskwaliteit en maatschappijbetrokkenheid
Onderscheid soorten kapitaal
- Economisch
- Cultureel
- Sociaal
- Symbolisch
- Linguïstisch
Habitus
Doxa
Waarom werkt het (Nan Lin): 4 redenen
Of juist niet (Engbersen- artikel online): 2 schaduweffecten (Ne2Kno)
Door migratie vaak vermindering van sociaal kapitaal = ‘ontworteling’
Investeren in het opbouwen van nieuw kapitaal
- Bonding: sterkere band creëren tussen mensen in dezelfde gemeenschap
- Bridging: link/ verbinding sluiten van de ene naar de andere groep (tussen gemeenschappen)
- Linken: hoger op de sociale ladder contact maken met mensen
Belangrijk voor PC: aandacht voor ontwikkelen of vergroten van sociaal kapitaal van cliënt om
werkloosheid & armoede te bestrijden
1
,2 Ontstaan van diverse samenleving
2.2 Wat is migratie?
Het permanent verwisselen van vaste verblijfsplaats van individuen en/of groepen binnen een groter
geografisch gebied dan de geboortestreek
Overlevingsstrategie, maar ook gedwongen bvb geweld, klimaat,...
3 soorten migratie
- Vrijwillig: permanent verwisselen van verblijfplaats door bvb huwelijk, gezinsreünie,
behoefte aan verandering,...
- Semivrijwillig: vanwege gebrek aan werk of gebrek aan toekomstperspectief in land waar je
woont, niet content met huidige economische situatie,...
- Onvrijwillig: gedwongen worden een land te verlaten omdat je vreest voor je leven of
vrijheid, er is een dreiging bvb klimaat, geaardheid, geweld, niet veilig voelen in een land,...
Vluchteling: zijn gedwongen weg te gaan door oorlog of vervolging (onvrijwillig)
Migrant: niet perse gevaar, maar voor familie, vrienden, werk, liefde of leven verbeteren,...
(vrijwillig/semi- vrijwillig: individu maakt beslissing die onderhevig is aan heel wat factoren)
Verklaringen
- Economisch: daar kan ik meer geld verdienen, beter economisch, knelpuntberoepen,...
- Historisch structureel: dangerous, dirty and dumb jobs, overheid nodigt gasten uit er te
komen werken. Denk aan mijnbouw immigratie, mexicanen voor fruit en groententeelt,...
- Migratie systeem: veel dingen hangen samen (kolonies, slavernijverleden,...)
2.2 Migratie naar België
1) GASTARBEIDERS
- Voor WO I: (na ontstaan van België) gastarbeiders kwamen vooral uit buurlanden van België
of van bvb Wallonië naar Vlaanderen
- Interbellum
- Na WO II: toename van andere nationaliteiten
o Polen & Italianen: voor mijnbouw/industrie bijeen geronseld door overheid
o Nadruk lag op tijdelijke intentie: mensen nodig, huizen bouwen en daarna weer weg
o Beleeft economische groei heel erg: alles was kapot en er waren veel mensen nodig
om dit terug op te bouwen
- Jaren 60 met blijvende economische groei --> 1964: tewerkstellingsakkoord met Marokko en
Turkije
- Oliecrisis in 1973: werving van arbeidsmigranten stopgezet door Belgische regering
Vervolg gastarbeiders
- Arbeidsmigranten vestigen zich in hun gastland
- 2 vormen van volgmigratie
o Gezinshereniging: gezin met kinderen halen in thuisland
o Gezinsvorming: partner vinden in thuisland
- Arbeidsmigranten evolueren tot etnische minderheden: doordat ze zich vestigden, groepjes
vormen: zaken opstarten met link naar verleden: moskee, kebabzaak en andere culturele
zaken,...
- Tijdelijkheidsgedachte
2) DEKOLONISERING VAN BELGISCH CONGO
- Terugkerende Belgen (niet gelinkt aan arbeid)
- Daar werk geleverd maar door gevaarlijke omstandigheden nu terugkeren
2
, - Beperkte groep Congolezen/Rwandezen/Burundezen
- Normaal als mensen uit kolonie terugkeerden naar “moederland”, je leerde hier veel over op
school,...
3) EIND JAREN ’80 – BEGIN JAREN ‘90
- 1989 val Berlijnse muur, grote verandering binnen Europa: tot dat moment Europa verdeeld
in West en Oost
- Europese Unie en Verdrag van Schengen (1992)
o Vrije, interne Europese markt opgericht
o Toename van Europese migranten: door vrije interne markt mocht je overal gaan
werken,..
4) GLOBALISERING
- Golfoorlog: Irak kleine oliestaat binnenvallen, Amerika ging zich bemoeien dat ze Koeweit
niet binnen mochten vallen
- 2001: 9/11 gevolg hiervan golfoorlog Dit was de trigger hiervoor
- Joegoslavië valt uiteen: is nu Kroatië, Servië, montenegro,...
Effect op migratie
- Interconnectiviteit: connectie tussen migranten van hetzelfde geboorteland onderling
- Transnationaliteit: wanneer mensen niet langer door 1 nationaliteit of identiteit kunnen
worden gedefinieerd, wonen in België en dagelijks contact met familie uit Marokko
- Transmigratie: ipv zich te vestigen op een vaste locatie verhuist een transmigrant van het
ene land naar het andere
21e eeuw
- Nieuwe ontwikkelingen
o Tot welke generatie roots in migratie
o Nieuwe gastarbeiders
o Financiële crisis van 2008
o Migratiecrisis 2015
- Complexer & diverser
- Andere patronen
o 11% van de bevolking heeft een niet-Belgisch paspoort
o 19% heeft migratieachtergrond bvb minority – majority cities
- Grote steden waarin geen enkele minderheid nog een meerderheid heeft, vroeger bvb
meerderheid van Vlamingen in Antwerpen, nu vele nationaliteiten --> geen meerderheid
- Op een gegeven moment kun je als vreemdeling naturaliseren door Belg te worden
3 Wat gebeurt er in de samenleving hier
3.1 Emancipatiebewegingen
Feminisme (4 golven)
- Vrouwenkiesrecht 1850-1900 in UK, ook arbeidspositie van vrouwen,
- 1965- 1980: arbeids- en rechtspositie van de vrouw, seksualiteit (de pil)
- 1990-2011: diversiteit binnen feminisme, discriminatie, perspectieven,...
- Vanaf 2012-2013: Interseksualiteit
LGBTQ+ beweging: aandacht gegeven aan mensen met een andere seksuele identiteit
- Beweging voor gelijke rechten
- Denkbeeld: patroon doorbroken
3
, Vervolg Emancipatiebewegingen: etnische zelforganisaties
Functies
- Mensen onderling verbinden
- Overbruggend: lid zijn van verschillende groepen
- Instrumenteel: doel willen bereiken
- Een of meerdere etnische achtergronden
3.2 Acculturatie
Acculturatie: moment wanneer je in een land gaat wonen wat niet het jouwe is en andere culturele
gewoonten heersen, je aanpassen en bepaalde elementen overnemen van die cultuur
- Berry: het perspectief van de nieuwkomer
- Bouhris: het perspectief van de mensen in het land van aankomst
2 dimensies
- Behoud cultuur/identiteit
- Contact met meerderheid
België (federaal vs regionaal)
- Asielproblematiek: federaal beleid, wordt bepaald in Brussel
- Uitvoering ervan: integratie --> regionaal: in Vlaanderen, Wallonië,... uitgevoerd
- Heel erg verschillend waar je terecht komt: bepaald hoe je behandeld gaat worden
Tijdslijn
- Jaren 80: geen beleid, vooral assimilatie
- Jaren 90: minderhedenbeleid uitgevoerd focus
o Op onthaal, opvang, emancipatie
o Zelfstandig dingen ondernemen
- Begin 21e eeuw: inburgeringsdecreet
o Focus op de integratie maar wat ze precies bedoelden was niet duidelijk
o Bedoeling: herkomst kloof verkleinen
- 2001: grote wantrouw tov de Islam
- Nu: invloed politiek
o In politiek verschoof ook erg veel: extreme partijen rechts en links opkomen
o Veel ideeën, erg ingewikkeld
4
1 Algemene theorie
1.1 Cultuur
“Cultuur is een door een gemeenschap gedeeld systeem van waarden, normen, ideeën, attitudes,
gedragingen, communicatiemiddelen en de producten ervan, die van generatie op generatie worden
overgeleverd” (van Oudenhoven 2012)
1) VISIES
Visies op cultuur
- Essentialistisch
- Contextualistisch
- Constructivistisch: cultuur als levensvorm
Risico’s visies: categoriefouten
Belangrijk voor PC
- Transculturele dialoog
- ‘Cultureel’ vermijden
- Goede omgangsvormen
1.2 Sociaal kapitaal
Formele en informele netwerken, normen en sociaal
- Vertrouwen
- Steunfiguren
- Hulpmiddel om doel te bereiken en kansen te vergroten
- Veranderlijk
- Wederkerigheidsprincipe
--> draagt bij aan hogere levenskwaliteit en maatschappijbetrokkenheid
Onderscheid soorten kapitaal
- Economisch
- Cultureel
- Sociaal
- Symbolisch
- Linguïstisch
Habitus
Doxa
Waarom werkt het (Nan Lin): 4 redenen
Of juist niet (Engbersen- artikel online): 2 schaduweffecten (Ne2Kno)
Door migratie vaak vermindering van sociaal kapitaal = ‘ontworteling’
Investeren in het opbouwen van nieuw kapitaal
- Bonding: sterkere band creëren tussen mensen in dezelfde gemeenschap
- Bridging: link/ verbinding sluiten van de ene naar de andere groep (tussen gemeenschappen)
- Linken: hoger op de sociale ladder contact maken met mensen
Belangrijk voor PC: aandacht voor ontwikkelen of vergroten van sociaal kapitaal van cliënt om
werkloosheid & armoede te bestrijden
1
,2 Ontstaan van diverse samenleving
2.2 Wat is migratie?
Het permanent verwisselen van vaste verblijfsplaats van individuen en/of groepen binnen een groter
geografisch gebied dan de geboortestreek
Overlevingsstrategie, maar ook gedwongen bvb geweld, klimaat,...
3 soorten migratie
- Vrijwillig: permanent verwisselen van verblijfplaats door bvb huwelijk, gezinsreünie,
behoefte aan verandering,...
- Semivrijwillig: vanwege gebrek aan werk of gebrek aan toekomstperspectief in land waar je
woont, niet content met huidige economische situatie,...
- Onvrijwillig: gedwongen worden een land te verlaten omdat je vreest voor je leven of
vrijheid, er is een dreiging bvb klimaat, geaardheid, geweld, niet veilig voelen in een land,...
Vluchteling: zijn gedwongen weg te gaan door oorlog of vervolging (onvrijwillig)
Migrant: niet perse gevaar, maar voor familie, vrienden, werk, liefde of leven verbeteren,...
(vrijwillig/semi- vrijwillig: individu maakt beslissing die onderhevig is aan heel wat factoren)
Verklaringen
- Economisch: daar kan ik meer geld verdienen, beter economisch, knelpuntberoepen,...
- Historisch structureel: dangerous, dirty and dumb jobs, overheid nodigt gasten uit er te
komen werken. Denk aan mijnbouw immigratie, mexicanen voor fruit en groententeelt,...
- Migratie systeem: veel dingen hangen samen (kolonies, slavernijverleden,...)
2.2 Migratie naar België
1) GASTARBEIDERS
- Voor WO I: (na ontstaan van België) gastarbeiders kwamen vooral uit buurlanden van België
of van bvb Wallonië naar Vlaanderen
- Interbellum
- Na WO II: toename van andere nationaliteiten
o Polen & Italianen: voor mijnbouw/industrie bijeen geronseld door overheid
o Nadruk lag op tijdelijke intentie: mensen nodig, huizen bouwen en daarna weer weg
o Beleeft economische groei heel erg: alles was kapot en er waren veel mensen nodig
om dit terug op te bouwen
- Jaren 60 met blijvende economische groei --> 1964: tewerkstellingsakkoord met Marokko en
Turkije
- Oliecrisis in 1973: werving van arbeidsmigranten stopgezet door Belgische regering
Vervolg gastarbeiders
- Arbeidsmigranten vestigen zich in hun gastland
- 2 vormen van volgmigratie
o Gezinshereniging: gezin met kinderen halen in thuisland
o Gezinsvorming: partner vinden in thuisland
- Arbeidsmigranten evolueren tot etnische minderheden: doordat ze zich vestigden, groepjes
vormen: zaken opstarten met link naar verleden: moskee, kebabzaak en andere culturele
zaken,...
- Tijdelijkheidsgedachte
2) DEKOLONISERING VAN BELGISCH CONGO
- Terugkerende Belgen (niet gelinkt aan arbeid)
- Daar werk geleverd maar door gevaarlijke omstandigheden nu terugkeren
2
, - Beperkte groep Congolezen/Rwandezen/Burundezen
- Normaal als mensen uit kolonie terugkeerden naar “moederland”, je leerde hier veel over op
school,...
3) EIND JAREN ’80 – BEGIN JAREN ‘90
- 1989 val Berlijnse muur, grote verandering binnen Europa: tot dat moment Europa verdeeld
in West en Oost
- Europese Unie en Verdrag van Schengen (1992)
o Vrije, interne Europese markt opgericht
o Toename van Europese migranten: door vrije interne markt mocht je overal gaan
werken,..
4) GLOBALISERING
- Golfoorlog: Irak kleine oliestaat binnenvallen, Amerika ging zich bemoeien dat ze Koeweit
niet binnen mochten vallen
- 2001: 9/11 gevolg hiervan golfoorlog Dit was de trigger hiervoor
- Joegoslavië valt uiteen: is nu Kroatië, Servië, montenegro,...
Effect op migratie
- Interconnectiviteit: connectie tussen migranten van hetzelfde geboorteland onderling
- Transnationaliteit: wanneer mensen niet langer door 1 nationaliteit of identiteit kunnen
worden gedefinieerd, wonen in België en dagelijks contact met familie uit Marokko
- Transmigratie: ipv zich te vestigen op een vaste locatie verhuist een transmigrant van het
ene land naar het andere
21e eeuw
- Nieuwe ontwikkelingen
o Tot welke generatie roots in migratie
o Nieuwe gastarbeiders
o Financiële crisis van 2008
o Migratiecrisis 2015
- Complexer & diverser
- Andere patronen
o 11% van de bevolking heeft een niet-Belgisch paspoort
o 19% heeft migratieachtergrond bvb minority – majority cities
- Grote steden waarin geen enkele minderheid nog een meerderheid heeft, vroeger bvb
meerderheid van Vlamingen in Antwerpen, nu vele nationaliteiten --> geen meerderheid
- Op een gegeven moment kun je als vreemdeling naturaliseren door Belg te worden
3 Wat gebeurt er in de samenleving hier
3.1 Emancipatiebewegingen
Feminisme (4 golven)
- Vrouwenkiesrecht 1850-1900 in UK, ook arbeidspositie van vrouwen,
- 1965- 1980: arbeids- en rechtspositie van de vrouw, seksualiteit (de pil)
- 1990-2011: diversiteit binnen feminisme, discriminatie, perspectieven,...
- Vanaf 2012-2013: Interseksualiteit
LGBTQ+ beweging: aandacht gegeven aan mensen met een andere seksuele identiteit
- Beweging voor gelijke rechten
- Denkbeeld: patroon doorbroken
3
, Vervolg Emancipatiebewegingen: etnische zelforganisaties
Functies
- Mensen onderling verbinden
- Overbruggend: lid zijn van verschillende groepen
- Instrumenteel: doel willen bereiken
- Een of meerdere etnische achtergronden
3.2 Acculturatie
Acculturatie: moment wanneer je in een land gaat wonen wat niet het jouwe is en andere culturele
gewoonten heersen, je aanpassen en bepaalde elementen overnemen van die cultuur
- Berry: het perspectief van de nieuwkomer
- Bouhris: het perspectief van de mensen in het land van aankomst
2 dimensies
- Behoud cultuur/identiteit
- Contact met meerderheid
België (federaal vs regionaal)
- Asielproblematiek: federaal beleid, wordt bepaald in Brussel
- Uitvoering ervan: integratie --> regionaal: in Vlaanderen, Wallonië,... uitgevoerd
- Heel erg verschillend waar je terecht komt: bepaald hoe je behandeld gaat worden
Tijdslijn
- Jaren 80: geen beleid, vooral assimilatie
- Jaren 90: minderhedenbeleid uitgevoerd focus
o Op onthaal, opvang, emancipatie
o Zelfstandig dingen ondernemen
- Begin 21e eeuw: inburgeringsdecreet
o Focus op de integratie maar wat ze precies bedoelden was niet duidelijk
o Bedoeling: herkomst kloof verkleinen
- 2001: grote wantrouw tov de Islam
- Nu: invloed politiek
o In politiek verschoof ook erg veel: extreme partijen rechts en links opkomen
o Veel ideeën, erg ingewikkeld
4
