MENSENRECHTEN
BEGRIP, KENMERKEN, SOORTEN, HISTORIEK VAN EN KRITIEK OP
DE MENSENRECHTEN (I + II + III)
DEFINITIE VAN MENSENRECHTEN
Mensenrechten kan je op 2 manieren interpreteren.
• Filosofisch concept
Mensenrechten zijn morele claims die mensen kunnen doen gelden
• Juridisch concept (wij zien deze betekenis)
Mensenrechten zijn rechten van mensen die worden opgenomen in bronnen van recht. Dat kan
variëren van internationale verdragen of zelfs internationaal gewoonterecht. Je kan het ook
terugvinden in grondwetten, dan spreekt men eerder van rechten en vrijheden.
De 3 kenmerken van mensenrechten:
• Inherente rechten die aan mensen zijn verbonden, ze zijn gelinkt aan mensen. Het inherente
karakter wordt al snel gelinkt aan een filosofische stroming die spreekt van rechten als inherente
rechten, namelijk de stroming van het natuurrecht. Het betekent dat het niet aan de overheden is
om jou rechten als cadeau te geven, je hebt die namelijk al.
• De rechten gelden voor iedereen ongeacht de status, achtergrond, jong of oud, mooi of lelijk,
minderjarig of minderjarig…
• De rechten zijn voor iedereen op gelijke wijze gegarandeerd
KENMERKEN
Inherente rechten die aan mensen zijn verbonden, ze zijn gelinkt aan mensen. Het inherente karakter
wordt al snel gelinkt aan een filosofische stroming die spreekt van rechten als inherente rechten, namelijk
de stroming van het natuurrecht. Het betekent dat het niet aan de overheden is om jou rechten als cadeau
te geven, je hebt die namelijk al. Als je een inherent mensenrecht hebt, kan je die niet verliezen en je kan
er ook geen afstand van doen. Ze zijn met andere woorden onvervreemdbaar. Absolute mensenrechten
kunnen niet beperkt worden en relatieve mensenrechten, kunnen dat wel, maar onder bepaalde
voorwaarden. Er moet een juridische basis voor zijn. Absolute mensenrechten kunnen niet worden
opgeschort. Jij als persoon kan afstand doen van bepaalde rechten, niet van alle rechten.
Rechten zijn vandaag de dag niet altijd meer gelinkt aan mensen. Bedrijven, entiteiten,
geloofsgemeenschappen, politieke partijen kunnen ook mensenrechten hebben, maar natuurlijk niet
allemaal (bv. recht op leven en verbod op foltering kunnen ze niet inroepen). Het recht op privéleven kan
bv ingeroepen worden als er een huiszoeking wordt gedaan in een advocatenkantoor.
Vandaag wordt er ook gesproken over basisrechten van dieren. Dieren kunnen dus ook rechten hebben.
Argentinië heeft een tijdje geleden gezegd dat bepaalde dieren bepaalde rechten kunnen hebben, bv. het
recht op vrijheid. Hoven en rechtbanken kunnen dat dus erkennen. De rechten van dieren is een volledig
nieuwe area of rights waarover al heel veel gediscussieerd is en in volle ontwikkeling is.
,We spreken vandaag vaak over de natuur die rechten kan hebben (natuurgebieden, bossen,
ecosystemen…). Ecuador is het eerste land die de rechten van de natuur in hun grondwet heeft
ingeschreven. De natuur kan beschermd worden op 3 manieren: inschrijven van de rechten van de natuur
in de grondwet, in de wet of via de rechter. Vrij onlangs zien we dat de grootste zoutwater lagune van
Europa in Spanje ook rechten heeft gekregen. Dit is via de wet gebeurd. Dit was nodig omdat zo’n lagune
makkelijk vervuild geraakt. Rechten van ecosystemen zorgen soms ook voor discussies.
Als je mensenrechten niet evolutief interpreteert, zullen die rechten steeds meer vervagen. Je moet
meegaan met evoluties in de maatschappij. Je moet soms nieuwe mensenrechten creëren of bestaande
mensenrechten evolutief interpreteren.
De rechten moeten door eenieder uitgeoefend kunnen worden. Gelijke rechten voor iedereen betekent
niet dat kwetsbare groepen niet nog bijkomende rechten zouden krijgen. Kinderen bijvoorbeeld kunnen
beroep doen op kinderrechten. Ook ouderen (in Afrika en Amerika, nog niet in Europa) kunnen beroep
doen op het speciaal mensenrechtenverdrag die rechten van ouderen beschermt.
Mensenrechten zijn universeel. Iedereen moet die rechten waar ook ter wereld kunnen genieten.
RELIGIEUZE BASIS
Religies en filosofie hebben meegespeeld in de opgang van de mensenrechten.
Religie heeft een rol gespeeld in de zin dat bepaalde ethische waarden (waardigheid, heilig karakter leven,
gelijkheid, vrijheid) terug te vinden zijn in religies. In de belangrijkste godsdiensten vind je de ‘gouden
regel’ terug. Het betekent dat je iemand moet behandelen op een wijze dat je zelf ook behandeld zou
willen worden. Het gaat eigenlijk alleen over plichten uit religieuze teksten en rituelen die verplichtingen
die de mensen hebben ten aanzien van een opperwezen of god of meerdere goden. Het gaat niet over
individuele subjectieve rechten die je kan afdwingen ten aanzien van de overheid of ten aanzien van je
medeburgers.
FILOSOFISCHE BASIS
Ook filosofie heeft een rol gespeeld. Hsün Tzu zei van in een land als China heb je veel strijd
en chaos. Als je een geordende samenleving wil hebben dan ben je verplicht als overheid om
individuele rechten aan de onderdanen te geven, te garanderen. Hij had het over individuele
rechten aan personen.
HET NATUURRECHT
Het natuurrecht is ontstaan in de antieke oudheid, bij de Grieken. Het gaat over het bestaan van een
objectieve wet van de natuur of de door god gegeven wet, een abstracte wet. Het gaat over een natuurwet
en niet over rechten als dusdanig! De universele wet van de natuur of god zorgde ervoor dat de burgers
van de stad zich eraan hielden in hun handelingen, inde wijze waarop ze omgaan met de medeburgers. De
Romeinen hebben dat dan ook overgenomen en de natuurwet vormde dan een soort Touch mark of de
mensen goed handelden of niet. Stoïcijnen vonden dat slaven ook goed behandeld moesten worden. Dat
was al een zekere evolutie, maar we kunnen nog niet spreken van mensenrechten.
John Locke was een overtuigd natuurrechtsfilosoof. Hij vond dat de universele wet
boven iedereen stond. Ook de overheid, heersers moesten de natuurwet naleven. Hij
had het ook over natuurlijke rechten, namelijk eigendom, vrijheid en leven. Iedereen
had de verplichting om die rechten te beschermen en had de verplichting om dezelfde
rechten van derden niet te schaden. Locke zei van als we die natuurlijke rechten
,beschermd willen zien, dan moeten we een contract afsluiten met de overheid. Ze leggen dan de rechten
in de handen van de overheid om deze te laten beschermen. De staat heeft de verplichting om die
natuurlijke rechten te beschermen. Als de staat dat niet doet, als de staat jouw natuurlijke rechten als
burger niet beschermd, dan kan de overheid afgezet worden. Hij gaf zo de aanzet voor een constitutionele
of parlementaire monarchie. De rechten, in zijn termen de natuurlijke rechten, zijn in die monarchie
belangrijk. Hij heeft het eigenlijk nog altijd niet over mensenrechten! Locke was tegen de politieke
slavernij. Hij vond het niet kunnen dat mensen werden geregeerd door absolute monarchen. Wanneer het
ging over armen, bedelaars, dan mochten die zonder enig probleem tewerkgesteld worden. Iemand zoals
hem heeft meegeschreven ooit aan 1 van de grondwetten van de staten in Amerika. Die grondwet
bepaalde uitdrukkelijk dat slavernij perfect gerechtvaardigd was. Locke had aandelen in bedrijven die
handelden in slaven. Hij was dus niet zo’n lief ventje.
Thomas Paine is bekend als een filosoof denker, maar als een pamflettist. Hij schreef
pamfletten waarvan je vandaag zou kunnen zeggen dat ze goed geschreven zijn. 1 van
die pamfletten was ‘In Common Sense’. Hij had het over het feit dat Engelse kolonies
recht hebben op een eigen regering. Hij heeft dat daarin uitgeschreven. Een ander
pamflet was nog belangrijker. De cover staat op de dia. Hij is de eigenlijke uitvinder van
mensenrechten. Het ging over rights of man. Het gaat eigenlijk over mensenrechten. Hij
heeft dan in 1791 geschreven. Hij zei dat de enige taak dat de overheid is, dat ze de
rechten van de personen (in die tijd enkel mannen) moet beschermen.
DE VRIJHEIDSFILOSOFIE
Jean Jacques Rousseau heeft zich ook gemengd in die discussie, maar heeft een ander
idee. Mensen hebben het recht op een natuurlijke vrijheid, maar hij ziet de chaos en het
is alleen op te lossen door onderworpen te zijn aan wetten. Als dusdanig kom je terecht
in een vrije samenleving waar geen uitdrukkelijke nood is aan uitdrukkelijke rechten als
rechten gericht tegen he handelen van de wetgever. Hij had het dus wel al over rechten.
Ook Rousseau was geen heilig boontje. Hij was een racist en iemand die het niet had
met vrouwenrechten. Hij vond dat vrouwen er alleen maar waren om mannen ter wille te zijn. Daar kwam
zware reactie op.
Immanuel Kant was geen natuurrechtfilosoof, zijn ideeën waren gespoeld door de rede.
Mensen hebben het recht op waardigheid. Uit de rede en het recht op waardigheid
komen 3 rechten voort: vrijheid, autonomie en gelijkheid. Non-discriminatie en
economische zelfstandigheid. Kant was net zoals Rousseau ook een racist en had het
ook niet echt hoog op met vrouwenrechten.
De voorgaande filosofen hebben bijgedragen aan de ontwikkeling van mensenrechten.
Thomas Hobbes vertrok van dezelfde uitgangspunten als John Locke. Hij geloofde in
een universele natuurwet, maar hij vond dat mensen dom waren. Mensen zijn wolven
voor elkaar en strijden voor leven en dood voor elkaar. Hij geloofde net als Locke in het
bestaan van natuurlijke rechten. Hij was net als Locke ook een contract denker. De
mensen moesten volgens hem ook hun natuurlijke rechten in de handen van de
overheid leggen. De overheid werd voorgesteld als een God. Een absolute overheid had
de wereldse macht in zijn handen (zwaard) en de religieuze macht (staf en mijter). Hij
was niet verplicht om de natuurlijke rechten van de mens te handhaven. Dit is het grote verschil met
Locke, hij was voor een parlementaire monarchie. Hobbes pleit voor een absolute vorst. Wat hij deed
,heeft dus niet echt geholpen aan de opgang van de mensenrechten. Het idee van nationale soevereiniteit
die toen ontstaan is, krijgt een intellectuele onderbouw via het boek Leviathan van Hobbes. Wanneer
staten vandaag geconfronteerd worden met een schending van de mensenrechten, gaan ze vaak het
argument van hun nationale soevereiniteit bovenhalen. Wij zijn een soeverein land en jij als land mag je
niet bemoeien met ons land.
Edmund Burke was niet tegen rechten en vrijheden, maar het idee van een
natuurwet vond hij onverdraaglijk. Hij zei dat rechten en vrijheden in Engeland,
Frankrijk of in een ander land tot stand kwamen vanuit een bottom up approach
vanuit de samenleving. Op een bepaald moment dacht men vanuit de samenleving
dat de heersers bepaalde rechten aan de burgers moesten geven. Hij geloofde in
rechten en vrijheden en dat evolueert naargelang de tradities in de samenleving
evolueerden. Vergelijk he m niet met natuurrechtfilosofen, want hij is een
conservatieve rechten. Hij is niet voor de natuurwet, maar wel voor rechten en vrijheden.
HET RECHTSPOSITIVISME
Jeremy Bentham was een belangrijke figuur in de humanisering van ons
gevangeniswezen. Het was iemand die een humanist was en een utilitarist en een
rechtspositivist. Hij was pro rechten en vrijheden, maar vond die natuurlijke rechten
maar niets. Hij vond het maar nonsens. De enige rechten en vrijheden die bestaan
zijn de rechten die opgenomen zijn in wetten. Alleen dan zijn dat ook echte rechten
die kunnen worden afgedwongen. Rechtspositivisme is zeer belangrijk voor de
opkomst van de mensenrechten. Tot het begin van de 20 e eeuw werden de ideeën
van denkers en politici enorm beïnvloedt door het idee van het natuurrecht. Vanaf
de 20 eeuw zien we dat het rechtspositivisme de voorkeur krijgt en meer opkomt. Als je het recht hebt als
e
wetgever om rechten en vrijheden toe te kennen, kan je die rechten ook afnemen of opschorten (vb.
nazi’s). Rechtspositivisme kan een positieve invloed hebben, maar kan dus ook wel misbruikt worden.
DE JURIDISCHE ARENA EN EVOLUTIE
Als we naar de regio gaan kijken tussen de Tigris en de Eufraat vinden we codes, kleitabletten. De oudste
is de Ur Nammu. De wetten van Lipit-Ishtar komen daarna. De volgende stap is de codex van
Hammurabi. Dat is de belangrijkste. Het is eigenlijk een wetboek en daar staan een aantal basisrechten
in: gelijkheid voor de wet, eigendomsrechten, bepaalde rechten van vrouwen en ook van kinderen. Als die
rechten geschonden werden konden de daders gestraft worden en die straffen waren meestal de
doodstraf. Dat is eigenlijk niet meer compatibel met hedendaagse mensenrechten. De wetten van de
Hittieten waren ook streng. De straffen waren niet min. Sommige straffen die werden opgelegd als
mensen werden misbruikt, waren gruwelijk. Overspel dat binnenshuis plaatsnam, was de schuld van de
vrouw. Overspel dat buitenshuis plaatsnam, was de schuld van de man. Het zijn allemaal codes uit het
Midden-Oosten. Cyrus was 1 van de koningen van Perzië. In zijn code staat het recht op vrijheid,
eigendomsrecht, vrijheid van beweging en zelfs een aantal sociaaleconomische rechten.
Nu gaan we naar andere culturen kijken. We zien de tijd van keizer Ashoka die toen over Indië,
Bangladesh, Nepal en Pakistan. Die had ook een aantal wetten in steen laten beitelen. De
godsdienstvrijheid werd bv. gegarandeerd door de keizer. De constitutie van Medina garandeerde ook
een aantal basisrechten aan minderheden in de staat Medina i.v.m. religie.
We gaan dan meteen naar de middeleeuwen en hebben het over de charters of keuren waarin de
basisrechten warden vastgelegd. 1 van de oudste is deze van Alfonso de 9 e van het Koninkrijk Léon in
Spanje. Het voorzag in een aantal belangrijke rechten: het recht op een eerlijk proces kwam voor het eerst
,opduiken. In 1215 werd een belangrijk charter aangenomen in Engeland: de Magna Carta. Het werd
afgedwongen door de Engelse clerus en adel. Ze waren niet tevreden met de belastingen die de koning
oplegde om zijn kosten door de oorlog in Frankrijk te financieren. In Hongarije krijgen we de Gouden Bul.
Het is een beetje de voorloper van de ideeën van Locke. In 1689 krijgen we in Engeland de Bill of Rights.
Het bevat een aantal belangrijke rechten. Parlementsleden kunnen zich vrij uitspreken in het recht.
Die charters en keuren waren niet volmaakt. In de Magna Carta was een zeer onvolmaakt recht
opgenomen. De conservatieven zijn daar vandaag de dag nog altijd heel enthousiast over. Het was
afgedwongen door de rijken, de clerus en de adel van de koning. En eenmaal het ondertekend was, gold
het even later niet meer.
“No freeman shall be arrested or imprisoned on the appeal of a
woman for the death of any person except her husband.”
Deze tekst gaat over het recht op vrijheid. Slaven waren niets met het charter, alleen vrije mannen.
Eigenlijk was het charter bedoelt voor mannen, niet voor vrouwen en niet voor kinderen. De man kan
normaal niet gearresteerd worden op basis van een getuigenverklaring van een vrouw, tenzij dat het de
echtgenoot van de vrouw is die overleden is. Dan pas heeft die getuigenis enige waarde. De tekst is dus
onvolmaakt.
In de revolutionaire periode zien we opnieuw nieuwe teksten opduiken. De Engelse kolonies in Noord-
Amerika verklaren zich onafhankelijk via de Declaration of Independence (1776). Enkele jaren later
nemen ze de Amerikaanse Grondwet aan en vervolgend de Bill of Rights. Het is een aanvulling bij de
bestaande grondwet van de VS. Er staat een aantal belangrijke rechten in die soms opduiken. De Franse
declaratie van de rechten van de mens komt op in 1789. Het is in essentie bedoelt voor mannen en voor
de burger (= rijke burgers). Het was eigenlijk een declaratie van en voor mannen en rijke burgers. Het zijn
allemaal opnieuw geen perfecte teksten! Het zijn eigenlijk allemaal nationale teksten, voor intern gebruik.
Enkel de Déclaration des droits de l’Homme et du citoyen (1789) werd als gevolg van de
Napoleontische expansie overal ter wereld bekend. (Oefening dia 18 en 19 van les 1)
BURGERLIJKE RECHTEN
Het recht op leven behoort tot de burgerlijke rechten. Ze beschermen de burger tegen de staat. Het is
een reactie tegen de absolutistische heersers. Het betekent dat ze deze briefjes konden schrijven: les
lettres de cachet. Het komt van de koning verordonneert aan 1 of meer van zijn ambtenaren om een
bepaalde persoon op te pakken en te begeleiden naar een mooi idyllisch eiland. Het waren vrijbrieven van
de koning die hij ondertekende om iemand vast te zetten zonder enig proces. Het recht op vrijheid was
essentieel tegen de almachtige overheid. In het Duits noemt men die rechten ook vaan Afwehrrechten.
POLITIEKE RECHTEN
Vrije meningsuiting behoort tot de politieke rechten. De
bedoeling ervan is niet om je te beschermen tegen de overheid
maar om je te laten deelnemen aan de uitoefening van het
overheidsgezag. In Boston zijn mensen aan het joelen en
worden dingen in de zee gegooid. We zien de Boston Tea Party.
Op de Britse handelsschepen vanuit het Oosten werden taxen
geheven. De kolonisten waren niet vertegenwoordigd in het Britse parlement en dan zeiden ze: wij betalen
geen taxen als wij niet worden vertegenwoordigd.
,Vrijheid van vereniging (bv. het oprichten van een politieke partij) is een uitoefening van het politieke
recht. We kunnen zeggen dat het een recht is die bij de sociaaleconomische rechten hoort. Het
onderscheid tussen die rechten is een vloeibaar onderscheid en sommige rechten zijn terug te vinden zijn
in verschillende soorten categorieën van rechten en soms zelfs bepaalde generaties van rechten.
PROBLEMEN MET BETREKKING TOT RECHTEN EN VERLICHTING
In de tijd van de Verlichting was er ook al veel kritiek op rechten en vrijheden.
• Slaven warden niet beschermd door rechten en vrijheden.
• Racisme werd ook niet aangepakt
• Discriminatie tegenover vrouwen
• Strijd tegen de wijze waarop de arbeiders werden behandeld
REACTIE TEN AANZIEN VAN DE EERSTE GENERATIE RECHTEN
Arbeidersbewegingen zijn ontstaan in de geïndustrialiseerde steden. De klassieke
burgerlijke rechten (vrijheid van meningsuiting…) voegden niets toe aan de realiteit
van hun bestaan. Zij hadden niets aan de vrijheid van meningsuiting als ze zelfs geen
dak boven hun hoofd hadden of als familieleden ziek werden en ze niet eens naar
een dokter konden gaan. De rechten waren eigenlijk geschreven als verplichtingen
aan de overheid om zich niet te mengen. Zij vonden dit onvoldoende, de overheid
moest actief optreden voor hen. Klassieke socialistische bewegingen die ageerden
tegen de bestaande klassieke liberale rechten waarvan men vond dat ze niet zo revolutionair waren. Die
rechten creëerden volgens Marx geen gelijkheid. Alleen de rijken werden door die rechten beschermd.
Een positief optreden van de overheid was noodzakelijk.
ECONOMISCHE, SOCIALE EN CULTURELE RECHTEN
ECOSOC-rechten dateren voornamelijk van eind 19e eeuw, begin 20e eeuw. Als gevolg van die industriële
revolutie en naar aanleiding van nog andere revoluties ontstonden de economische, sociale en culturele
rechten (ECOSOC-rechten). In de Sovjetgrondwet naar aanleiding van de Oktoberrevolutie werd er veel
aandacht gegeven aan ECOSOC-rechten. De arbeiders, de werkende mensen moesten ook iets
aangeboden krijgen. Het internationaal arbeidsbureau werd dan opgericht in 1901. Het hield zich bezig
met rechten van arbeiders en werkmensen. Dit wordt dan hervormd tot de IAO (internationale
arbeidersorganisatie). Vanaf het begin van de 20e eeuw zien we dat de regeringen actief beleid gaan
voeren, waarbij we geëvolueerd zijn naar een sociale welvaartsstaat.
GEVECHTEN VOOR RECHTEN
De middeleeuwen gaf aanleiding tot veel oorlogen, maar dat leidde vaak tot een paar
honderden doden. Maar met de napoleontische oorlogen en ook met de Krimoorlog is er
een nieuwe fase ingetreden in de vorm van oorlogsvoering en werden mensen met
tienduizenden en honderdduizenden afgeslacht. Tijdens de periode van de Krimoorlog was
er een verpleegster die aan het hoofd stond met een veldhospitaal. Ze
heette Florence Nightingale. Aan de andere kant van het spectrum stond
een zakenman uit Genève, Henri Dunant, en die was ook aanwezig na 1 van de grootste
veldslagen in Europa, de Slag bij Solferino. Het was het sluitstuk dat leidde tot de
onafhankelijkheid van Italië. Die man moest in Italië zijn voor zaken en was overweldigd
,over het feit dat er zoveel mensen werden achtergelaten op het slagveld. Hij heeft daar een boek over
geschreven en heeft later ook een initiatief genomen. In 1863 heeft hij het
Internationaal Comité van het Rode Kruis (ICRC) opgericht samen met zijn
medestanders. Het heeft een specifieke taak: het waakt over het humanitair recht. In
1864, 1 jaar daarna is onder impuls van het ICRC een eerste Rode Kruis verdrag
aangenomen. Het had betrekking op de gewonden op slagvelden. Ze moesten op een
humanitaire wijze behandeld worden. Er zijn dan nog wat bijkomende verdragen
aangenomen als gevolg van de eerste en de tweede wereldoorlog, gewonden op zee,
krijgsgevangenen… Samen vormen die de 4 verdragen de verdragen van Genève.
Wat wordt beoogd met die verdragen?
• Een goeie behandeling van gewonden, burgers en krijgsgevangenen
• Gevangenen bezoeken wereldwijd
Wanneer je het embleem van het rode kruis ziet, betekent dat bv. een ziekenhuis met een rood kruis of
een ambulance met een rood kruis niet aangevallen mogen worden. Het ICRC was initieel niet de
behoeder van het internationaal humanitair recht. Finaal is het toezicht toegeworpen aan het ICRC dat
eigenlijk een niet-gouvernementele organisatie is. Er is geen specifiek toezichtsorgaan gecreëerd onder
de verdragen op het internationaal humanitair recht.
Humanitair recht is heel sterk verbonden met mensenrechten. Toezichthouders van mensenrechten
zoals het EHRM gaan ook voor een stukje toepassing maken van het humanitair recht, van de verdragen
van Genève.
INTERVENTIES
Een aantal grote mogendheden gingen actief militair ingrijpen
naar aanleiding van opstanden in het Ottomaanse Rijk. Dit
vooral in de Balkan, maar ook in het Midden-Oosten. Na een
tijdje noemde men dat humanitaire interventies. Het gebeurde
om bepaalde minderheden te beschermen. Het ging vooral over
christelijk-orthodoxe minderheden. Je had heel vaak opstanden.
De sultan zette dan het leger in en die opstanden werden dan op
bloederige wijze de kiem gesmoord. Het resultaat daarvan was
dat de grote mogendheden ingrepen. In 1827 grijpen Frankrijk, Rusland, VK in Griekenland en dit heeft
geleid tot de Griekse onafhankelijkheid. Dezelfde landen maar ook Pruisen en Oostenrijk interveniëren in
Syrië om een bepaalde christelijke minderheid te beschermen. Rusland zelf is ook 1 maal eenzijdig gaan
ingrijpen in de Balkan. Achter die militaire interventies zaten dan soms wel humanistische redenen, maar
heel vaak waren er ook politieke redenen aan verbonden. De russen wouden toegang krijgen tot de
middellandse zee, dus het ging ook vaak om geopolitieke redenen. De sultan werd uiteindelijk gedwongen
om een akkoord te sluiten. In dat akkoord werd bepaald dat aan minderheden in het Ottomaanse Rijk
rechten werden gegeven. Mensenrechten werden oorspronkelijk gegarandeerd op nationaal vlak, maar
geleidelijk aan kwam er een evolutie naar de internationalisering van mensenrechten.
WERELDOORLOG I
De wereldoorlogen zijn aanleiding geweest om een intergouvernementele organisatie op te richten. Er
werden 2 organisaties opgericht (Volkenbond na WOI en VN na WOII) die zich beiden bezighouden met
mensenrechten.
,DE VOLKENBOND (1919)
De Volkenbond is in 1919 als idee gelanceerd door Woodrow Wilson. De VSA zelf werd geen lid. Dit draagt
bij tot zwakheden in de werking van de Volkenbond. Het werd opgericht via een verdrag. Het is opgericht
en heeft zijn zetel in Genève. Het Palais des Nations wordt nu vooral gebruikt voor de Verenigde Naties.
Het is het regionale hoofdkwartier van de VN in Europa.
Het doel van de Volkenbond is om vrede en veiligheid te bewaren. De Volkenbond heeft zeker iets
gedaan op vlak van mensenrechten, ook al had het geen specifiek mensenrechtenmandaat. De
bescherming en de promotie van de mensenrechten was als dusdanig geen doelstelling van de
Volkenbond. Het diende enkel om de vrede en de veiligheid te bewaren. In het oprichtingsverdrag van de
VN staat wel dat naast het bewaken van de vrede en veiligheid, de mensenrechten gepromoot en
beschermd moeten worden. Na WOII kreeg de VN dus wel een apart mensenrechtenmandaat.
Er is een Raad, een Algemene Vergadering en een Secretariaat in de Volkenbond. Wanneer de organen
samenkomen en beslissingen nemen moet dat altijd bij unanimiteit zijn. Dat is al bij al dus zeer weinig
gebeurd, dit was een zwakheid van de Volkenbond. De VSA was geen lid van de Volkenbond, maar het VK
en Frankrijk waren wel lid. Zij stonden wat aan het hoofd, zij domineerden. De verliezers van WOI werden
in eerste instantie niet toegelaten tot de Volkenbond. Ze werden dan uiteindelijk toch toegelaten, maar in
het interbellum zijn ze er weer uitgestapt.
Toch heeft de Volkenbond een aantal zaken in gang gezet op vlak van mensenrechten. De Volkenbond
heeft een volgende stap gezet op het vlak van de strijd tegen de slavernij. 1 van de belangrijkste eerste
stappen was het verdrag: The General Act on the repression of the African slave trait. Het werd in 1890
in Brussel aangenomen. In 1926 komt er een nieuw verdrag waarin duidelijk wordt vermeld da de slavernij
in zijn totaliteit wordt verboden. Kan een verdrag dat aan het begin van de vorige eeuw is aangenomen nog
een rol spelen in het hedendaagse denken rondom slavernij? Ja, het EHRM grijpt nog altijd terug naar de
definitie in het oude slavernijverdrag om slavernij te definiëren.
De oprichting van de eerste Hoge Commissaris voor de vluchtelingen. In Rusland was het tsaristisch
regime vervangen door een communistisch regime. Westerse mogendheden hadden op een bepaald
moment ook legers gestuurd, de oude tsaren en de legers van de tsaren die in eerste instantie onderspit
hadden moeten delven tegen de Bolsjewisten, hadden die verder ondersteund. De Bolsjewisten haalden
toch de overhand en veel vluchtelingen en oude aanhangers van de tsaren zijn gewoon naar het Westen
gevlucht. Op het niveau van de Volkenbond dacht men van iemand moet die vluchtelingenstroom op een
ordentelijke manier hervestigen, verspreid over Europa. Dat wordt de taak van de Hoge Commissaris voor
de vluchtelingen. De eerste Hoge Commissaris was een Noor, Fridjof Nansen. Hij heeft veel
gedaan om die hervestiging van de Russen te organiseren. Om dat te kunnen doen heeft hij
een paspoort gecreëerd. Het Nansen-paspoort. Het gaf de mogelijkheid aan vluchtelingen
om grenzen te overschrijden. Heel veel Armeniërs waren voor de Armeense genocide op de
vlucht en ook Nansen wou voor hen een hervestiging bekomen.
De IAO, de Internationale Arbeidsorganisatie werd opgericht. Er bestond vroeger zoiets
als een klein internationaal arbeidsbureau dat in 1901 werd opgericht. Dat bureau wordt
nu omgevormd tot een volledige organisatie. De IAO is opgericht en ingebed in de
Volkenbond. In het interbellum is de Volkenbond opgehouden met functioneren. De IAO
heeft dat overleefd en is vandaag een organisatie dat onderdeel geworden is van de VN.
Tot op vandaag gaat die de belangen van werknemers, maar ook die van werkgevers ter harte nemen. De
IAO heeft altijd van bij het begin een duidelijk mensenrechtenmandaat gehad. De IAO gaat vaak te werk
door onderhandelingen en het aannemen van internationale mensenrechtenverdragen die wel
toegespitst zijn op rechten en vrijheden van werknemers. De misbruiken die in dat kader vaak gebeuren
,moeten geband worden via internationale verdragen. Er zijn toezichtsorganen opgericht die vaak bestaan
uit vertegenwoordigers uit internationale werkgeversorganisaties, internationale werknemersorganisaties
en vertegenwoordigers van staten die lid zijn bij de IAO. Men spreekt vaak van een tripartiete organisatie.
Je hebt altijd vertegenwoordigers van die 3 partijen die proberen samen te werken, internationale
verdragen proberen te maken en ook in de toezichtsorganen samen beslissingen te nemen. Het is niet zo
dat zij juridisch bindende beslissingen kunnen nemen. In het kader van de bescherming van rechten van
inheemse volkeren is de IAO de eerste internationale organisatie binnen dewelke een internationaal
verdrag is aangenomen dat de rechten van inheemse volkeren beschermt.
De vrijheden in het kader van de bevolkingen die in mandaatgebieden leven. Mandaatgebieden waren
voormalige kolonies van landen die het onderspit hebben moeten delven in WOI, bv. Duitsland. Nog
andere landen die tot het verliezende kamp behoorden, bv. het Ottomaanse Rijk, werden onder het
mandaat van een aantal Westerse mogendheden geplaatst die tot de overwinnaars van WOII behoorden.
Die mandaatgebieden moeten bestuurd worden door Westerse landen tot ze finaal onafhankelijk kunnen
worden. Dat was toch weer een stapje vooruit? De volkeren die in die mandaatgebieden woonden
moesten bepaalde mensenrechten krijgen en misschien moest er een toezichtssysteem gecreëerd
worden. De godsdienstvrijheid, eerlijke arbeidsomstandigheden… moest worden gegarandeerd. Dit door
de landen die dat mandaat uitoefenen. België had Rwanda en Burundi en moest die rechten in die landen
garanderen. De mandaathouders garandeerden die soms eigenlijk niet in hun kolonies. Het
toezichtssysteem was zwak en aanvankelijk had men er zelfs voor gekozen om helemaal geen
toezichtssysteem op te richten. De Mandaatcommissie moest toezicht houden. Die kon geen beslissing
nemen wanneer er schendingen werden vastgesteld, want de beslissingsmacht lag bij de Raad van de
Volkenbond. De mandaatcommissie die beoogde toezicht te houden op de naleving van die rechten, deed
nooit de moeite om mensen of groepen die klachten hebbe ingediend bij de Volkenbond over hoe ze
behandeld werden, werden nooit door de mandaatcommissie gehoord. De leden van de
mandaatcommissie zijn ook nooit ter plaatse gegaan om oog te nemen van de situatie. Er was dus een
toezichtsysteem dat intrinsiek zwak was.
Door het willekeurig trekken van grenzen van Oostenrijk Hongarije werden bepaalde volkeren een
minderheid in al die nieuwe landen. In Albanië had je grotendeels Albanezen, maar je had misschien ook
een aantal Serviërs. Heel wat minderheden kwamen dan onder een vreemd land en een vreemde
minderheid te staan. De Balkan was bekend als kruitvat. We gaan problemen krijgen met de minderheden
in die staten, want ze zullen onderdrukt worden. Tussen de belangrijke leden van de Volkenbond en die
landen zijn veel afzonderlijke minderhedenverdragen afgesloten. Minderheden in die landen werden
rechten gegarandeerd. Het zijn rechten die belangrijk zijn voor die minderheden. Ook de mogelijkheid om
scholen op te richten waar onderwijs wordt gegeven in de taal van de minderheid werd gegarandeerd. Er
zou ook een toezichtssysteem worden gegarandeerd. Als je tot een minderheid behoorde in 1 van die
Balkanlanden, kon je als groep of als individu geen klacht indienen in Genève of bij de Volkenbond. Alleen
de Servische regering kon een klacht indienen tegen bv. Albanië over de behandeling van de Serviërs in
Albanië. Statenklachten konden wel, maar individuele klachten konden niet. De minderhedencommissies
werden dan gecreëerd en die evalueren de situatie, proberen te bemiddelen. Kwam er geen minnelijke
schikking, dan kon ze zaak verwezen worden door 1 van de landen naar de rechtelijke tak van de
Volkenbond, namelijk het Permanent Hof van Internationale Justitie. Het was een klachtsysteem dat maar
een aantal keren is gebruikt. Het kon geen oplossing bieden, want het was een tussenstatelijk
klachtensysteem aan reële problemen die zich voordeden. Finaal zijn er ook vaak klachten ingediend door
individuen en groepen individuen. De Volkenbond heeft dan een speciaal comité opgericht die zich over
die klachten moest buigen. Het comité kon weer geen beslissingen nemen, de zaak moest weer naar de
Raad van de Volkenbond gestuurd worden die bij unanimiteit beslissingen kan nemen.
, • Als je mensenrechten wil beschermen, moet je dat op internationaal vlak doen, moet je een
ruime en goede cataloog opstellen en moet je een degelijk toezichtsmechanisme oprichten met
de mogelijkheid om individuele klachten in te dienen.
HET INTERBELLUM
In de periode tussen de 2 wereldoorlogen hebben veel individuen initiatieven genomen en hebben zelf
documenten opgesteld waarin basisrechten van individuen werden opgenomen.
• Alejandro Alvarez was een prof uit Chili en heeft voor zichzelf en samen met een aantal andere
experten een document opgesteld voor individuele rechten.
• André Mandelstam was een Rus die gevlucht was uit Rusland en die naar Parijs gevlucht was. Hij
heeft samen met een aantal professoren en experten een tekst opgemaakt waarin individuele
mensenrechten werden opgenomen.
• Herbert George Wells was een Engelse schrijver. Hij was voornamelijk bekend door een boekje
dat hij geschreven had (‘The Rights of Man’). Het was een pamflet dat gelezen werd door
belangrijke politici. Daar zou de Amerikaanse president zijn ideeën hebben uitgehaald om de
naoorlogse rechtsorde mee op te bouwen.
Mensenrechten werden dus aanvankelijk op nationaal niveau gegarandeerd met enkele voorbeelden van
internationalisering van mensenrechten (voorbeelden examen!). Na WOII zien we een versnelde
internationalisering van mensenrechten.
WERELDOORLOG II
DE VERENIGDE NATIES (1945)
WOII zal de mensenrechten een nieuwe impuls geven als gevolg van de
wreedheden die begaan zijn. Reeds aan het begin van WOII zijn de VSA toch in
de arena gestapt. Opnieuw was het een Amerikaanse president, Franklin
Roosevelt, die het voortouw heeft genomen voor de heropbouw na WOII. Hij
heeft tijdens zijn State of the Union (= speech die elke Amerikaanse president
geeft aan het begin van het jaar voor de Verenigde Kamers) zijn 4 Freedoms
Speech gegeven (1941). Hierin zegt hij dat de VN zou als wereldorde gebaseerd zijn op 4 vrijheden: vrijheid
van meningsuiting, godsdienstvrijheid, bescherming tegen
armoede en recht op bescherming tegen oorlog. In 1945 zien we
dat het VN-Handvest is aangenomen. Het is het verdrag dat de VN
opricht. Het is opgericht naar aanleiding van de conferentie van
San Francisco. In het VN-Handvest staat er al bij al weinig over
mensenrechten. In art 2(7) HVN staat het beginsel van niet-
inmenging, beginsel van nationale soevereiniteit. Toch zien we een
aantal aspecten van mensenrechten heel duidelijk in het HVN (bv. art 1(3), art 55(c), art 56, art 2(7)).
In de preambule staat duidelijk dat volken van de VN het vertrouwen willen bevestigen in
de fundamentele rechten van de mens. Waardigheid, gelijke rechten voor mannen en
vrouwen (1 van de weinige rechten die reeds in het HVN staan). Er staat geen overzicht in
van allerlei rechten en vrijheden.
In art 1 van de preambule staan 3 doelstellingen van de VN: vrede en veiligheid, goede relaties tussen
staten bevorderen, bevorderen en stimuleren van eerbied voor de rechten van de mens en de
fundamentele vrijheden zonder onderscheid op basis van status, ras…
BEGRIP, KENMERKEN, SOORTEN, HISTORIEK VAN EN KRITIEK OP
DE MENSENRECHTEN (I + II + III)
DEFINITIE VAN MENSENRECHTEN
Mensenrechten kan je op 2 manieren interpreteren.
• Filosofisch concept
Mensenrechten zijn morele claims die mensen kunnen doen gelden
• Juridisch concept (wij zien deze betekenis)
Mensenrechten zijn rechten van mensen die worden opgenomen in bronnen van recht. Dat kan
variëren van internationale verdragen of zelfs internationaal gewoonterecht. Je kan het ook
terugvinden in grondwetten, dan spreekt men eerder van rechten en vrijheden.
De 3 kenmerken van mensenrechten:
• Inherente rechten die aan mensen zijn verbonden, ze zijn gelinkt aan mensen. Het inherente
karakter wordt al snel gelinkt aan een filosofische stroming die spreekt van rechten als inherente
rechten, namelijk de stroming van het natuurrecht. Het betekent dat het niet aan de overheden is
om jou rechten als cadeau te geven, je hebt die namelijk al.
• De rechten gelden voor iedereen ongeacht de status, achtergrond, jong of oud, mooi of lelijk,
minderjarig of minderjarig…
• De rechten zijn voor iedereen op gelijke wijze gegarandeerd
KENMERKEN
Inherente rechten die aan mensen zijn verbonden, ze zijn gelinkt aan mensen. Het inherente karakter
wordt al snel gelinkt aan een filosofische stroming die spreekt van rechten als inherente rechten, namelijk
de stroming van het natuurrecht. Het betekent dat het niet aan de overheden is om jou rechten als cadeau
te geven, je hebt die namelijk al. Als je een inherent mensenrecht hebt, kan je die niet verliezen en je kan
er ook geen afstand van doen. Ze zijn met andere woorden onvervreemdbaar. Absolute mensenrechten
kunnen niet beperkt worden en relatieve mensenrechten, kunnen dat wel, maar onder bepaalde
voorwaarden. Er moet een juridische basis voor zijn. Absolute mensenrechten kunnen niet worden
opgeschort. Jij als persoon kan afstand doen van bepaalde rechten, niet van alle rechten.
Rechten zijn vandaag de dag niet altijd meer gelinkt aan mensen. Bedrijven, entiteiten,
geloofsgemeenschappen, politieke partijen kunnen ook mensenrechten hebben, maar natuurlijk niet
allemaal (bv. recht op leven en verbod op foltering kunnen ze niet inroepen). Het recht op privéleven kan
bv ingeroepen worden als er een huiszoeking wordt gedaan in een advocatenkantoor.
Vandaag wordt er ook gesproken over basisrechten van dieren. Dieren kunnen dus ook rechten hebben.
Argentinië heeft een tijdje geleden gezegd dat bepaalde dieren bepaalde rechten kunnen hebben, bv. het
recht op vrijheid. Hoven en rechtbanken kunnen dat dus erkennen. De rechten van dieren is een volledig
nieuwe area of rights waarover al heel veel gediscussieerd is en in volle ontwikkeling is.
,We spreken vandaag vaak over de natuur die rechten kan hebben (natuurgebieden, bossen,
ecosystemen…). Ecuador is het eerste land die de rechten van de natuur in hun grondwet heeft
ingeschreven. De natuur kan beschermd worden op 3 manieren: inschrijven van de rechten van de natuur
in de grondwet, in de wet of via de rechter. Vrij onlangs zien we dat de grootste zoutwater lagune van
Europa in Spanje ook rechten heeft gekregen. Dit is via de wet gebeurd. Dit was nodig omdat zo’n lagune
makkelijk vervuild geraakt. Rechten van ecosystemen zorgen soms ook voor discussies.
Als je mensenrechten niet evolutief interpreteert, zullen die rechten steeds meer vervagen. Je moet
meegaan met evoluties in de maatschappij. Je moet soms nieuwe mensenrechten creëren of bestaande
mensenrechten evolutief interpreteren.
De rechten moeten door eenieder uitgeoefend kunnen worden. Gelijke rechten voor iedereen betekent
niet dat kwetsbare groepen niet nog bijkomende rechten zouden krijgen. Kinderen bijvoorbeeld kunnen
beroep doen op kinderrechten. Ook ouderen (in Afrika en Amerika, nog niet in Europa) kunnen beroep
doen op het speciaal mensenrechtenverdrag die rechten van ouderen beschermt.
Mensenrechten zijn universeel. Iedereen moet die rechten waar ook ter wereld kunnen genieten.
RELIGIEUZE BASIS
Religies en filosofie hebben meegespeeld in de opgang van de mensenrechten.
Religie heeft een rol gespeeld in de zin dat bepaalde ethische waarden (waardigheid, heilig karakter leven,
gelijkheid, vrijheid) terug te vinden zijn in religies. In de belangrijkste godsdiensten vind je de ‘gouden
regel’ terug. Het betekent dat je iemand moet behandelen op een wijze dat je zelf ook behandeld zou
willen worden. Het gaat eigenlijk alleen over plichten uit religieuze teksten en rituelen die verplichtingen
die de mensen hebben ten aanzien van een opperwezen of god of meerdere goden. Het gaat niet over
individuele subjectieve rechten die je kan afdwingen ten aanzien van de overheid of ten aanzien van je
medeburgers.
FILOSOFISCHE BASIS
Ook filosofie heeft een rol gespeeld. Hsün Tzu zei van in een land als China heb je veel strijd
en chaos. Als je een geordende samenleving wil hebben dan ben je verplicht als overheid om
individuele rechten aan de onderdanen te geven, te garanderen. Hij had het over individuele
rechten aan personen.
HET NATUURRECHT
Het natuurrecht is ontstaan in de antieke oudheid, bij de Grieken. Het gaat over het bestaan van een
objectieve wet van de natuur of de door god gegeven wet, een abstracte wet. Het gaat over een natuurwet
en niet over rechten als dusdanig! De universele wet van de natuur of god zorgde ervoor dat de burgers
van de stad zich eraan hielden in hun handelingen, inde wijze waarop ze omgaan met de medeburgers. De
Romeinen hebben dat dan ook overgenomen en de natuurwet vormde dan een soort Touch mark of de
mensen goed handelden of niet. Stoïcijnen vonden dat slaven ook goed behandeld moesten worden. Dat
was al een zekere evolutie, maar we kunnen nog niet spreken van mensenrechten.
John Locke was een overtuigd natuurrechtsfilosoof. Hij vond dat de universele wet
boven iedereen stond. Ook de overheid, heersers moesten de natuurwet naleven. Hij
had het ook over natuurlijke rechten, namelijk eigendom, vrijheid en leven. Iedereen
had de verplichting om die rechten te beschermen en had de verplichting om dezelfde
rechten van derden niet te schaden. Locke zei van als we die natuurlijke rechten
,beschermd willen zien, dan moeten we een contract afsluiten met de overheid. Ze leggen dan de rechten
in de handen van de overheid om deze te laten beschermen. De staat heeft de verplichting om die
natuurlijke rechten te beschermen. Als de staat dat niet doet, als de staat jouw natuurlijke rechten als
burger niet beschermd, dan kan de overheid afgezet worden. Hij gaf zo de aanzet voor een constitutionele
of parlementaire monarchie. De rechten, in zijn termen de natuurlijke rechten, zijn in die monarchie
belangrijk. Hij heeft het eigenlijk nog altijd niet over mensenrechten! Locke was tegen de politieke
slavernij. Hij vond het niet kunnen dat mensen werden geregeerd door absolute monarchen. Wanneer het
ging over armen, bedelaars, dan mochten die zonder enig probleem tewerkgesteld worden. Iemand zoals
hem heeft meegeschreven ooit aan 1 van de grondwetten van de staten in Amerika. Die grondwet
bepaalde uitdrukkelijk dat slavernij perfect gerechtvaardigd was. Locke had aandelen in bedrijven die
handelden in slaven. Hij was dus niet zo’n lief ventje.
Thomas Paine is bekend als een filosoof denker, maar als een pamflettist. Hij schreef
pamfletten waarvan je vandaag zou kunnen zeggen dat ze goed geschreven zijn. 1 van
die pamfletten was ‘In Common Sense’. Hij had het over het feit dat Engelse kolonies
recht hebben op een eigen regering. Hij heeft dat daarin uitgeschreven. Een ander
pamflet was nog belangrijker. De cover staat op de dia. Hij is de eigenlijke uitvinder van
mensenrechten. Het ging over rights of man. Het gaat eigenlijk over mensenrechten. Hij
heeft dan in 1791 geschreven. Hij zei dat de enige taak dat de overheid is, dat ze de
rechten van de personen (in die tijd enkel mannen) moet beschermen.
DE VRIJHEIDSFILOSOFIE
Jean Jacques Rousseau heeft zich ook gemengd in die discussie, maar heeft een ander
idee. Mensen hebben het recht op een natuurlijke vrijheid, maar hij ziet de chaos en het
is alleen op te lossen door onderworpen te zijn aan wetten. Als dusdanig kom je terecht
in een vrije samenleving waar geen uitdrukkelijke nood is aan uitdrukkelijke rechten als
rechten gericht tegen he handelen van de wetgever. Hij had het dus wel al over rechten.
Ook Rousseau was geen heilig boontje. Hij was een racist en iemand die het niet had
met vrouwenrechten. Hij vond dat vrouwen er alleen maar waren om mannen ter wille te zijn. Daar kwam
zware reactie op.
Immanuel Kant was geen natuurrechtfilosoof, zijn ideeën waren gespoeld door de rede.
Mensen hebben het recht op waardigheid. Uit de rede en het recht op waardigheid
komen 3 rechten voort: vrijheid, autonomie en gelijkheid. Non-discriminatie en
economische zelfstandigheid. Kant was net zoals Rousseau ook een racist en had het
ook niet echt hoog op met vrouwenrechten.
De voorgaande filosofen hebben bijgedragen aan de ontwikkeling van mensenrechten.
Thomas Hobbes vertrok van dezelfde uitgangspunten als John Locke. Hij geloofde in
een universele natuurwet, maar hij vond dat mensen dom waren. Mensen zijn wolven
voor elkaar en strijden voor leven en dood voor elkaar. Hij geloofde net als Locke in het
bestaan van natuurlijke rechten. Hij was net als Locke ook een contract denker. De
mensen moesten volgens hem ook hun natuurlijke rechten in de handen van de
overheid leggen. De overheid werd voorgesteld als een God. Een absolute overheid had
de wereldse macht in zijn handen (zwaard) en de religieuze macht (staf en mijter). Hij
was niet verplicht om de natuurlijke rechten van de mens te handhaven. Dit is het grote verschil met
Locke, hij was voor een parlementaire monarchie. Hobbes pleit voor een absolute vorst. Wat hij deed
,heeft dus niet echt geholpen aan de opgang van de mensenrechten. Het idee van nationale soevereiniteit
die toen ontstaan is, krijgt een intellectuele onderbouw via het boek Leviathan van Hobbes. Wanneer
staten vandaag geconfronteerd worden met een schending van de mensenrechten, gaan ze vaak het
argument van hun nationale soevereiniteit bovenhalen. Wij zijn een soeverein land en jij als land mag je
niet bemoeien met ons land.
Edmund Burke was niet tegen rechten en vrijheden, maar het idee van een
natuurwet vond hij onverdraaglijk. Hij zei dat rechten en vrijheden in Engeland,
Frankrijk of in een ander land tot stand kwamen vanuit een bottom up approach
vanuit de samenleving. Op een bepaald moment dacht men vanuit de samenleving
dat de heersers bepaalde rechten aan de burgers moesten geven. Hij geloofde in
rechten en vrijheden en dat evolueert naargelang de tradities in de samenleving
evolueerden. Vergelijk he m niet met natuurrechtfilosofen, want hij is een
conservatieve rechten. Hij is niet voor de natuurwet, maar wel voor rechten en vrijheden.
HET RECHTSPOSITIVISME
Jeremy Bentham was een belangrijke figuur in de humanisering van ons
gevangeniswezen. Het was iemand die een humanist was en een utilitarist en een
rechtspositivist. Hij was pro rechten en vrijheden, maar vond die natuurlijke rechten
maar niets. Hij vond het maar nonsens. De enige rechten en vrijheden die bestaan
zijn de rechten die opgenomen zijn in wetten. Alleen dan zijn dat ook echte rechten
die kunnen worden afgedwongen. Rechtspositivisme is zeer belangrijk voor de
opkomst van de mensenrechten. Tot het begin van de 20 e eeuw werden de ideeën
van denkers en politici enorm beïnvloedt door het idee van het natuurrecht. Vanaf
de 20 eeuw zien we dat het rechtspositivisme de voorkeur krijgt en meer opkomt. Als je het recht hebt als
e
wetgever om rechten en vrijheden toe te kennen, kan je die rechten ook afnemen of opschorten (vb.
nazi’s). Rechtspositivisme kan een positieve invloed hebben, maar kan dus ook wel misbruikt worden.
DE JURIDISCHE ARENA EN EVOLUTIE
Als we naar de regio gaan kijken tussen de Tigris en de Eufraat vinden we codes, kleitabletten. De oudste
is de Ur Nammu. De wetten van Lipit-Ishtar komen daarna. De volgende stap is de codex van
Hammurabi. Dat is de belangrijkste. Het is eigenlijk een wetboek en daar staan een aantal basisrechten
in: gelijkheid voor de wet, eigendomsrechten, bepaalde rechten van vrouwen en ook van kinderen. Als die
rechten geschonden werden konden de daders gestraft worden en die straffen waren meestal de
doodstraf. Dat is eigenlijk niet meer compatibel met hedendaagse mensenrechten. De wetten van de
Hittieten waren ook streng. De straffen waren niet min. Sommige straffen die werden opgelegd als
mensen werden misbruikt, waren gruwelijk. Overspel dat binnenshuis plaatsnam, was de schuld van de
vrouw. Overspel dat buitenshuis plaatsnam, was de schuld van de man. Het zijn allemaal codes uit het
Midden-Oosten. Cyrus was 1 van de koningen van Perzië. In zijn code staat het recht op vrijheid,
eigendomsrecht, vrijheid van beweging en zelfs een aantal sociaaleconomische rechten.
Nu gaan we naar andere culturen kijken. We zien de tijd van keizer Ashoka die toen over Indië,
Bangladesh, Nepal en Pakistan. Die had ook een aantal wetten in steen laten beitelen. De
godsdienstvrijheid werd bv. gegarandeerd door de keizer. De constitutie van Medina garandeerde ook
een aantal basisrechten aan minderheden in de staat Medina i.v.m. religie.
We gaan dan meteen naar de middeleeuwen en hebben het over de charters of keuren waarin de
basisrechten warden vastgelegd. 1 van de oudste is deze van Alfonso de 9 e van het Koninkrijk Léon in
Spanje. Het voorzag in een aantal belangrijke rechten: het recht op een eerlijk proces kwam voor het eerst
,opduiken. In 1215 werd een belangrijk charter aangenomen in Engeland: de Magna Carta. Het werd
afgedwongen door de Engelse clerus en adel. Ze waren niet tevreden met de belastingen die de koning
oplegde om zijn kosten door de oorlog in Frankrijk te financieren. In Hongarije krijgen we de Gouden Bul.
Het is een beetje de voorloper van de ideeën van Locke. In 1689 krijgen we in Engeland de Bill of Rights.
Het bevat een aantal belangrijke rechten. Parlementsleden kunnen zich vrij uitspreken in het recht.
Die charters en keuren waren niet volmaakt. In de Magna Carta was een zeer onvolmaakt recht
opgenomen. De conservatieven zijn daar vandaag de dag nog altijd heel enthousiast over. Het was
afgedwongen door de rijken, de clerus en de adel van de koning. En eenmaal het ondertekend was, gold
het even later niet meer.
“No freeman shall be arrested or imprisoned on the appeal of a
woman for the death of any person except her husband.”
Deze tekst gaat over het recht op vrijheid. Slaven waren niets met het charter, alleen vrije mannen.
Eigenlijk was het charter bedoelt voor mannen, niet voor vrouwen en niet voor kinderen. De man kan
normaal niet gearresteerd worden op basis van een getuigenverklaring van een vrouw, tenzij dat het de
echtgenoot van de vrouw is die overleden is. Dan pas heeft die getuigenis enige waarde. De tekst is dus
onvolmaakt.
In de revolutionaire periode zien we opnieuw nieuwe teksten opduiken. De Engelse kolonies in Noord-
Amerika verklaren zich onafhankelijk via de Declaration of Independence (1776). Enkele jaren later
nemen ze de Amerikaanse Grondwet aan en vervolgend de Bill of Rights. Het is een aanvulling bij de
bestaande grondwet van de VS. Er staat een aantal belangrijke rechten in die soms opduiken. De Franse
declaratie van de rechten van de mens komt op in 1789. Het is in essentie bedoelt voor mannen en voor
de burger (= rijke burgers). Het was eigenlijk een declaratie van en voor mannen en rijke burgers. Het zijn
allemaal opnieuw geen perfecte teksten! Het zijn eigenlijk allemaal nationale teksten, voor intern gebruik.
Enkel de Déclaration des droits de l’Homme et du citoyen (1789) werd als gevolg van de
Napoleontische expansie overal ter wereld bekend. (Oefening dia 18 en 19 van les 1)
BURGERLIJKE RECHTEN
Het recht op leven behoort tot de burgerlijke rechten. Ze beschermen de burger tegen de staat. Het is
een reactie tegen de absolutistische heersers. Het betekent dat ze deze briefjes konden schrijven: les
lettres de cachet. Het komt van de koning verordonneert aan 1 of meer van zijn ambtenaren om een
bepaalde persoon op te pakken en te begeleiden naar een mooi idyllisch eiland. Het waren vrijbrieven van
de koning die hij ondertekende om iemand vast te zetten zonder enig proces. Het recht op vrijheid was
essentieel tegen de almachtige overheid. In het Duits noemt men die rechten ook vaan Afwehrrechten.
POLITIEKE RECHTEN
Vrije meningsuiting behoort tot de politieke rechten. De
bedoeling ervan is niet om je te beschermen tegen de overheid
maar om je te laten deelnemen aan de uitoefening van het
overheidsgezag. In Boston zijn mensen aan het joelen en
worden dingen in de zee gegooid. We zien de Boston Tea Party.
Op de Britse handelsschepen vanuit het Oosten werden taxen
geheven. De kolonisten waren niet vertegenwoordigd in het Britse parlement en dan zeiden ze: wij betalen
geen taxen als wij niet worden vertegenwoordigd.
,Vrijheid van vereniging (bv. het oprichten van een politieke partij) is een uitoefening van het politieke
recht. We kunnen zeggen dat het een recht is die bij de sociaaleconomische rechten hoort. Het
onderscheid tussen die rechten is een vloeibaar onderscheid en sommige rechten zijn terug te vinden zijn
in verschillende soorten categorieën van rechten en soms zelfs bepaalde generaties van rechten.
PROBLEMEN MET BETREKKING TOT RECHTEN EN VERLICHTING
In de tijd van de Verlichting was er ook al veel kritiek op rechten en vrijheden.
• Slaven warden niet beschermd door rechten en vrijheden.
• Racisme werd ook niet aangepakt
• Discriminatie tegenover vrouwen
• Strijd tegen de wijze waarop de arbeiders werden behandeld
REACTIE TEN AANZIEN VAN DE EERSTE GENERATIE RECHTEN
Arbeidersbewegingen zijn ontstaan in de geïndustrialiseerde steden. De klassieke
burgerlijke rechten (vrijheid van meningsuiting…) voegden niets toe aan de realiteit
van hun bestaan. Zij hadden niets aan de vrijheid van meningsuiting als ze zelfs geen
dak boven hun hoofd hadden of als familieleden ziek werden en ze niet eens naar
een dokter konden gaan. De rechten waren eigenlijk geschreven als verplichtingen
aan de overheid om zich niet te mengen. Zij vonden dit onvoldoende, de overheid
moest actief optreden voor hen. Klassieke socialistische bewegingen die ageerden
tegen de bestaande klassieke liberale rechten waarvan men vond dat ze niet zo revolutionair waren. Die
rechten creëerden volgens Marx geen gelijkheid. Alleen de rijken werden door die rechten beschermd.
Een positief optreden van de overheid was noodzakelijk.
ECONOMISCHE, SOCIALE EN CULTURELE RECHTEN
ECOSOC-rechten dateren voornamelijk van eind 19e eeuw, begin 20e eeuw. Als gevolg van die industriële
revolutie en naar aanleiding van nog andere revoluties ontstonden de economische, sociale en culturele
rechten (ECOSOC-rechten). In de Sovjetgrondwet naar aanleiding van de Oktoberrevolutie werd er veel
aandacht gegeven aan ECOSOC-rechten. De arbeiders, de werkende mensen moesten ook iets
aangeboden krijgen. Het internationaal arbeidsbureau werd dan opgericht in 1901. Het hield zich bezig
met rechten van arbeiders en werkmensen. Dit wordt dan hervormd tot de IAO (internationale
arbeidersorganisatie). Vanaf het begin van de 20e eeuw zien we dat de regeringen actief beleid gaan
voeren, waarbij we geëvolueerd zijn naar een sociale welvaartsstaat.
GEVECHTEN VOOR RECHTEN
De middeleeuwen gaf aanleiding tot veel oorlogen, maar dat leidde vaak tot een paar
honderden doden. Maar met de napoleontische oorlogen en ook met de Krimoorlog is er
een nieuwe fase ingetreden in de vorm van oorlogsvoering en werden mensen met
tienduizenden en honderdduizenden afgeslacht. Tijdens de periode van de Krimoorlog was
er een verpleegster die aan het hoofd stond met een veldhospitaal. Ze
heette Florence Nightingale. Aan de andere kant van het spectrum stond
een zakenman uit Genève, Henri Dunant, en die was ook aanwezig na 1 van de grootste
veldslagen in Europa, de Slag bij Solferino. Het was het sluitstuk dat leidde tot de
onafhankelijkheid van Italië. Die man moest in Italië zijn voor zaken en was overweldigd
,over het feit dat er zoveel mensen werden achtergelaten op het slagveld. Hij heeft daar een boek over
geschreven en heeft later ook een initiatief genomen. In 1863 heeft hij het
Internationaal Comité van het Rode Kruis (ICRC) opgericht samen met zijn
medestanders. Het heeft een specifieke taak: het waakt over het humanitair recht. In
1864, 1 jaar daarna is onder impuls van het ICRC een eerste Rode Kruis verdrag
aangenomen. Het had betrekking op de gewonden op slagvelden. Ze moesten op een
humanitaire wijze behandeld worden. Er zijn dan nog wat bijkomende verdragen
aangenomen als gevolg van de eerste en de tweede wereldoorlog, gewonden op zee,
krijgsgevangenen… Samen vormen die de 4 verdragen de verdragen van Genève.
Wat wordt beoogd met die verdragen?
• Een goeie behandeling van gewonden, burgers en krijgsgevangenen
• Gevangenen bezoeken wereldwijd
Wanneer je het embleem van het rode kruis ziet, betekent dat bv. een ziekenhuis met een rood kruis of
een ambulance met een rood kruis niet aangevallen mogen worden. Het ICRC was initieel niet de
behoeder van het internationaal humanitair recht. Finaal is het toezicht toegeworpen aan het ICRC dat
eigenlijk een niet-gouvernementele organisatie is. Er is geen specifiek toezichtsorgaan gecreëerd onder
de verdragen op het internationaal humanitair recht.
Humanitair recht is heel sterk verbonden met mensenrechten. Toezichthouders van mensenrechten
zoals het EHRM gaan ook voor een stukje toepassing maken van het humanitair recht, van de verdragen
van Genève.
INTERVENTIES
Een aantal grote mogendheden gingen actief militair ingrijpen
naar aanleiding van opstanden in het Ottomaanse Rijk. Dit
vooral in de Balkan, maar ook in het Midden-Oosten. Na een
tijdje noemde men dat humanitaire interventies. Het gebeurde
om bepaalde minderheden te beschermen. Het ging vooral over
christelijk-orthodoxe minderheden. Je had heel vaak opstanden.
De sultan zette dan het leger in en die opstanden werden dan op
bloederige wijze de kiem gesmoord. Het resultaat daarvan was
dat de grote mogendheden ingrepen. In 1827 grijpen Frankrijk, Rusland, VK in Griekenland en dit heeft
geleid tot de Griekse onafhankelijkheid. Dezelfde landen maar ook Pruisen en Oostenrijk interveniëren in
Syrië om een bepaalde christelijke minderheid te beschermen. Rusland zelf is ook 1 maal eenzijdig gaan
ingrijpen in de Balkan. Achter die militaire interventies zaten dan soms wel humanistische redenen, maar
heel vaak waren er ook politieke redenen aan verbonden. De russen wouden toegang krijgen tot de
middellandse zee, dus het ging ook vaak om geopolitieke redenen. De sultan werd uiteindelijk gedwongen
om een akkoord te sluiten. In dat akkoord werd bepaald dat aan minderheden in het Ottomaanse Rijk
rechten werden gegeven. Mensenrechten werden oorspronkelijk gegarandeerd op nationaal vlak, maar
geleidelijk aan kwam er een evolutie naar de internationalisering van mensenrechten.
WERELDOORLOG I
De wereldoorlogen zijn aanleiding geweest om een intergouvernementele organisatie op te richten. Er
werden 2 organisaties opgericht (Volkenbond na WOI en VN na WOII) die zich beiden bezighouden met
mensenrechten.
,DE VOLKENBOND (1919)
De Volkenbond is in 1919 als idee gelanceerd door Woodrow Wilson. De VSA zelf werd geen lid. Dit draagt
bij tot zwakheden in de werking van de Volkenbond. Het werd opgericht via een verdrag. Het is opgericht
en heeft zijn zetel in Genève. Het Palais des Nations wordt nu vooral gebruikt voor de Verenigde Naties.
Het is het regionale hoofdkwartier van de VN in Europa.
Het doel van de Volkenbond is om vrede en veiligheid te bewaren. De Volkenbond heeft zeker iets
gedaan op vlak van mensenrechten, ook al had het geen specifiek mensenrechtenmandaat. De
bescherming en de promotie van de mensenrechten was als dusdanig geen doelstelling van de
Volkenbond. Het diende enkel om de vrede en de veiligheid te bewaren. In het oprichtingsverdrag van de
VN staat wel dat naast het bewaken van de vrede en veiligheid, de mensenrechten gepromoot en
beschermd moeten worden. Na WOII kreeg de VN dus wel een apart mensenrechtenmandaat.
Er is een Raad, een Algemene Vergadering en een Secretariaat in de Volkenbond. Wanneer de organen
samenkomen en beslissingen nemen moet dat altijd bij unanimiteit zijn. Dat is al bij al dus zeer weinig
gebeurd, dit was een zwakheid van de Volkenbond. De VSA was geen lid van de Volkenbond, maar het VK
en Frankrijk waren wel lid. Zij stonden wat aan het hoofd, zij domineerden. De verliezers van WOI werden
in eerste instantie niet toegelaten tot de Volkenbond. Ze werden dan uiteindelijk toch toegelaten, maar in
het interbellum zijn ze er weer uitgestapt.
Toch heeft de Volkenbond een aantal zaken in gang gezet op vlak van mensenrechten. De Volkenbond
heeft een volgende stap gezet op het vlak van de strijd tegen de slavernij. 1 van de belangrijkste eerste
stappen was het verdrag: The General Act on the repression of the African slave trait. Het werd in 1890
in Brussel aangenomen. In 1926 komt er een nieuw verdrag waarin duidelijk wordt vermeld da de slavernij
in zijn totaliteit wordt verboden. Kan een verdrag dat aan het begin van de vorige eeuw is aangenomen nog
een rol spelen in het hedendaagse denken rondom slavernij? Ja, het EHRM grijpt nog altijd terug naar de
definitie in het oude slavernijverdrag om slavernij te definiëren.
De oprichting van de eerste Hoge Commissaris voor de vluchtelingen. In Rusland was het tsaristisch
regime vervangen door een communistisch regime. Westerse mogendheden hadden op een bepaald
moment ook legers gestuurd, de oude tsaren en de legers van de tsaren die in eerste instantie onderspit
hadden moeten delven tegen de Bolsjewisten, hadden die verder ondersteund. De Bolsjewisten haalden
toch de overhand en veel vluchtelingen en oude aanhangers van de tsaren zijn gewoon naar het Westen
gevlucht. Op het niveau van de Volkenbond dacht men van iemand moet die vluchtelingenstroom op een
ordentelijke manier hervestigen, verspreid over Europa. Dat wordt de taak van de Hoge Commissaris voor
de vluchtelingen. De eerste Hoge Commissaris was een Noor, Fridjof Nansen. Hij heeft veel
gedaan om die hervestiging van de Russen te organiseren. Om dat te kunnen doen heeft hij
een paspoort gecreëerd. Het Nansen-paspoort. Het gaf de mogelijkheid aan vluchtelingen
om grenzen te overschrijden. Heel veel Armeniërs waren voor de Armeense genocide op de
vlucht en ook Nansen wou voor hen een hervestiging bekomen.
De IAO, de Internationale Arbeidsorganisatie werd opgericht. Er bestond vroeger zoiets
als een klein internationaal arbeidsbureau dat in 1901 werd opgericht. Dat bureau wordt
nu omgevormd tot een volledige organisatie. De IAO is opgericht en ingebed in de
Volkenbond. In het interbellum is de Volkenbond opgehouden met functioneren. De IAO
heeft dat overleefd en is vandaag een organisatie dat onderdeel geworden is van de VN.
Tot op vandaag gaat die de belangen van werknemers, maar ook die van werkgevers ter harte nemen. De
IAO heeft altijd van bij het begin een duidelijk mensenrechtenmandaat gehad. De IAO gaat vaak te werk
door onderhandelingen en het aannemen van internationale mensenrechtenverdragen die wel
toegespitst zijn op rechten en vrijheden van werknemers. De misbruiken die in dat kader vaak gebeuren
,moeten geband worden via internationale verdragen. Er zijn toezichtsorganen opgericht die vaak bestaan
uit vertegenwoordigers uit internationale werkgeversorganisaties, internationale werknemersorganisaties
en vertegenwoordigers van staten die lid zijn bij de IAO. Men spreekt vaak van een tripartiete organisatie.
Je hebt altijd vertegenwoordigers van die 3 partijen die proberen samen te werken, internationale
verdragen proberen te maken en ook in de toezichtsorganen samen beslissingen te nemen. Het is niet zo
dat zij juridisch bindende beslissingen kunnen nemen. In het kader van de bescherming van rechten van
inheemse volkeren is de IAO de eerste internationale organisatie binnen dewelke een internationaal
verdrag is aangenomen dat de rechten van inheemse volkeren beschermt.
De vrijheden in het kader van de bevolkingen die in mandaatgebieden leven. Mandaatgebieden waren
voormalige kolonies van landen die het onderspit hebben moeten delven in WOI, bv. Duitsland. Nog
andere landen die tot het verliezende kamp behoorden, bv. het Ottomaanse Rijk, werden onder het
mandaat van een aantal Westerse mogendheden geplaatst die tot de overwinnaars van WOII behoorden.
Die mandaatgebieden moeten bestuurd worden door Westerse landen tot ze finaal onafhankelijk kunnen
worden. Dat was toch weer een stapje vooruit? De volkeren die in die mandaatgebieden woonden
moesten bepaalde mensenrechten krijgen en misschien moest er een toezichtssysteem gecreëerd
worden. De godsdienstvrijheid, eerlijke arbeidsomstandigheden… moest worden gegarandeerd. Dit door
de landen die dat mandaat uitoefenen. België had Rwanda en Burundi en moest die rechten in die landen
garanderen. De mandaathouders garandeerden die soms eigenlijk niet in hun kolonies. Het
toezichtssysteem was zwak en aanvankelijk had men er zelfs voor gekozen om helemaal geen
toezichtssysteem op te richten. De Mandaatcommissie moest toezicht houden. Die kon geen beslissing
nemen wanneer er schendingen werden vastgesteld, want de beslissingsmacht lag bij de Raad van de
Volkenbond. De mandaatcommissie die beoogde toezicht te houden op de naleving van die rechten, deed
nooit de moeite om mensen of groepen die klachten hebbe ingediend bij de Volkenbond over hoe ze
behandeld werden, werden nooit door de mandaatcommissie gehoord. De leden van de
mandaatcommissie zijn ook nooit ter plaatse gegaan om oog te nemen van de situatie. Er was dus een
toezichtsysteem dat intrinsiek zwak was.
Door het willekeurig trekken van grenzen van Oostenrijk Hongarije werden bepaalde volkeren een
minderheid in al die nieuwe landen. In Albanië had je grotendeels Albanezen, maar je had misschien ook
een aantal Serviërs. Heel wat minderheden kwamen dan onder een vreemd land en een vreemde
minderheid te staan. De Balkan was bekend als kruitvat. We gaan problemen krijgen met de minderheden
in die staten, want ze zullen onderdrukt worden. Tussen de belangrijke leden van de Volkenbond en die
landen zijn veel afzonderlijke minderhedenverdragen afgesloten. Minderheden in die landen werden
rechten gegarandeerd. Het zijn rechten die belangrijk zijn voor die minderheden. Ook de mogelijkheid om
scholen op te richten waar onderwijs wordt gegeven in de taal van de minderheid werd gegarandeerd. Er
zou ook een toezichtssysteem worden gegarandeerd. Als je tot een minderheid behoorde in 1 van die
Balkanlanden, kon je als groep of als individu geen klacht indienen in Genève of bij de Volkenbond. Alleen
de Servische regering kon een klacht indienen tegen bv. Albanië over de behandeling van de Serviërs in
Albanië. Statenklachten konden wel, maar individuele klachten konden niet. De minderhedencommissies
werden dan gecreëerd en die evalueren de situatie, proberen te bemiddelen. Kwam er geen minnelijke
schikking, dan kon ze zaak verwezen worden door 1 van de landen naar de rechtelijke tak van de
Volkenbond, namelijk het Permanent Hof van Internationale Justitie. Het was een klachtsysteem dat maar
een aantal keren is gebruikt. Het kon geen oplossing bieden, want het was een tussenstatelijk
klachtensysteem aan reële problemen die zich voordeden. Finaal zijn er ook vaak klachten ingediend door
individuen en groepen individuen. De Volkenbond heeft dan een speciaal comité opgericht die zich over
die klachten moest buigen. Het comité kon weer geen beslissingen nemen, de zaak moest weer naar de
Raad van de Volkenbond gestuurd worden die bij unanimiteit beslissingen kan nemen.
, • Als je mensenrechten wil beschermen, moet je dat op internationaal vlak doen, moet je een
ruime en goede cataloog opstellen en moet je een degelijk toezichtsmechanisme oprichten met
de mogelijkheid om individuele klachten in te dienen.
HET INTERBELLUM
In de periode tussen de 2 wereldoorlogen hebben veel individuen initiatieven genomen en hebben zelf
documenten opgesteld waarin basisrechten van individuen werden opgenomen.
• Alejandro Alvarez was een prof uit Chili en heeft voor zichzelf en samen met een aantal andere
experten een document opgesteld voor individuele rechten.
• André Mandelstam was een Rus die gevlucht was uit Rusland en die naar Parijs gevlucht was. Hij
heeft samen met een aantal professoren en experten een tekst opgemaakt waarin individuele
mensenrechten werden opgenomen.
• Herbert George Wells was een Engelse schrijver. Hij was voornamelijk bekend door een boekje
dat hij geschreven had (‘The Rights of Man’). Het was een pamflet dat gelezen werd door
belangrijke politici. Daar zou de Amerikaanse president zijn ideeën hebben uitgehaald om de
naoorlogse rechtsorde mee op te bouwen.
Mensenrechten werden dus aanvankelijk op nationaal niveau gegarandeerd met enkele voorbeelden van
internationalisering van mensenrechten (voorbeelden examen!). Na WOII zien we een versnelde
internationalisering van mensenrechten.
WERELDOORLOG II
DE VERENIGDE NATIES (1945)
WOII zal de mensenrechten een nieuwe impuls geven als gevolg van de
wreedheden die begaan zijn. Reeds aan het begin van WOII zijn de VSA toch in
de arena gestapt. Opnieuw was het een Amerikaanse president, Franklin
Roosevelt, die het voortouw heeft genomen voor de heropbouw na WOII. Hij
heeft tijdens zijn State of the Union (= speech die elke Amerikaanse president
geeft aan het begin van het jaar voor de Verenigde Kamers) zijn 4 Freedoms
Speech gegeven (1941). Hierin zegt hij dat de VN zou als wereldorde gebaseerd zijn op 4 vrijheden: vrijheid
van meningsuiting, godsdienstvrijheid, bescherming tegen
armoede en recht op bescherming tegen oorlog. In 1945 zien we
dat het VN-Handvest is aangenomen. Het is het verdrag dat de VN
opricht. Het is opgericht naar aanleiding van de conferentie van
San Francisco. In het VN-Handvest staat er al bij al weinig over
mensenrechten. In art 2(7) HVN staat het beginsel van niet-
inmenging, beginsel van nationale soevereiniteit. Toch zien we een
aantal aspecten van mensenrechten heel duidelijk in het HVN (bv. art 1(3), art 55(c), art 56, art 2(7)).
In de preambule staat duidelijk dat volken van de VN het vertrouwen willen bevestigen in
de fundamentele rechten van de mens. Waardigheid, gelijke rechten voor mannen en
vrouwen (1 van de weinige rechten die reeds in het HVN staan). Er staat geen overzicht in
van allerlei rechten en vrijheden.
In art 1 van de preambule staan 3 doelstellingen van de VN: vrede en veiligheid, goede relaties tussen
staten bevorderen, bevorderen en stimuleren van eerbied voor de rechten van de mens en de
fundamentele vrijheden zonder onderscheid op basis van status, ras…
