Lost in translation
Les 24 apri ’25
Hoofdgedachte
De auteur onderzoekt of emoties universeel zijn en komt tot de conclusie dat dit niet zo is.
Emoties worden in verschillende culturen anders beleefd, geuit en gewaardeerd. Ze zijn nauw verbonden met
sociale doelen en culturele verwachtingen.
Persoonlijke ervaring als uitgangspunt
Bij haar verhuizing van Nederland naar de VS werd de auteur geconfronteerd met emotionele misverstanden.
Ondanks haar taalvaardigheid en warme ontvangst, voelde ze zich sociaal ongemakkelijk en emotioneel
tekortschietend. → Ze ontdekte dat wat in Nederland als normaal of beleefd geldt, in de VS anders wordt
geïnterpreteerd – en omgekeerd.
Verschillen in emotionele expressie
• In de VS: mensen zijn vaak extravert, bevestigend en positief. Complimenten en waardering zijn
gebruikelijk, zelfs in alledaagse interacties.
• In Nederland: men hecht meer waarde aan bescheidenheid, directheid en gelijkheid. Complimenten
worden spaarzaam gegeven en zelfonthulling gebeurt alleen als het echt gepast is.
Culturele functies van emoties
De auteur merkt dat deze verschillen niet zomaar willekeurig zijn. Ze weerspiegelen diepere sociale doelen:
• In de Nederlandse cultuur ligt de nadruk op verbinding tussen gelijken en op authentieke
uitwisseling, zelfs als dat ongemakkelijk is.
• In de Amerikaanse cultuur draait het vaker om het vergroten van zelfvertrouwen en het bekrachtigen
van individualiteit, met positieve bevestiging als norm.
Voorbeelden van botsingen
1) Voorbeeld : ‘morgen kan ik niet’
Toen de auteur werd uitgenodigd om te lunchen, zei ze simpelweg:
“Morgen kan ik niet.”
Voor haar – als Nederlandse – was dat een duidelijk en eerlijk antwoord. Maar in de VS kwam het over als
kortaf en onbeleefd.
Een Amerikaanse collega legde uit dat ze beter iets had kunnen zeggen als:
“Ik zou graag met je lunchen, maar kan het een andere keer? Morgen heb ik al plannen.”
Dat klinkt vriendelijker en laat zien dat je wél interesse hebt in de ander.
Het verschil zit in de cultuur:
• In Nederland is directheid normaal en beleefd.
• In de VS draait beleefdheid meer om warmte en relatiebevestiging.
Dus: wat in Nederland als eerlijk geldt, kan in de VS overkomen als afstandelijk.
1
,2) Voorbeeld : ‘ hoe gaat het?’
In de VS hoorde de auteur hoe haar Amerikaanse collega enthousiast tegen een winkelmedewerker zei:
“Hoe gaat het?”
De medewerker antwoordde net zo vrolijk:
“Geweldig, en met jou?”
De auteur vroeg zich af of ze elkaar kenden – want in Nederland stel je zo’n vraag meestal alleen aan mensen die
je goed kent. Voor haar voelde het te persoonlijk en overdreven.
Het verschil zit in de bedoeling van de vraag:
• In de VS is “Hoe gaat het?” vaak een sociale beleefdheidsvorm, geen echte vraag.
• In Nederland betekent het meestal dat je oprecht geïnteresseerd bent in het antwoord.
Dus: wat in Amerika normaal sociaal contact is, voelt voor een Nederlander snel fake of oppervlakkig aan.
Conclusie
Emoties zijn niet universeel in vorm of betekenis. Ze worden gevormd door culturele verwachtingen en sociale
relaties. Echte interculturele empathie vraagt niet om het aannemen dat anderen hetzelfde voelen als jij, maar om
het begrijpen van de context waarin hun emoties ontstaan. Emotionele communicatie is dus niet alleen iets van
binnenuit, maar iets wat tussen ons gebeurt – in relatie tot elkaar.
Everybody’s emotions are cultured
Inzicht in de culturele aard van emoties
De auteur beschrijft hoe ze pas echt begon te begrijpen dat haar eigen emoties cultureel gevormd zijn toen ze
naar de Verenigde Staten emigreerde.
→ inzicht kwam onverwacht, aangezien ze zelf cultureel psycholoog is en al zes jaar onderzoek deed naar
culturele verschillen in emoties.
Ondanks haar expertise had ze nooit haar eigen emoties als cultureel bepaald gezien — voor haar voelden ze
‘natuurlijk’ aan.
→ Dit benadrukt hoe moeilijk het is om je eigen emotionele reacties als cultureel geconstrueerd te herkennen,
zeker zolang je in je vertrouwde omgeving blijft.
Het voorbeeld van antropoloog Jean Briggs
Om haar punt te illustreren, haalt ze het bekende voorbeeld aan van Jean Briggs (een antropologe die bij de
Utku Inuit in het Canadese noordpoolgebied verbleef)
De Utku hechtten grote waarde aan kalmte en gemoedsrust. Woede werd als gevaarlijk, immoreel en sociaal
onaanvaardbaar beschouwd.
2
,Briggs, gewend aan het in haar eigen cultuur acceptabele uiten van irritatie of frustratie, kon haar emoties vaak
niet voldoende onderdrukken.
Hoewel haar reacties als normaal zouden gelden in haar eigen samenleving, waren ze ongepast binnen de Utku-
context.
Ze voelde zich daardoor vaak ongemakkelijk en besefte hoe moeilijk het was om te voldoen aan de emotionele
normen van deze gemeenschap.
De uitbarsting en de gevolgen
De situatie escaleerde toen een groep westerse bezoekers (kaplunas) per ongeluk een van de twee boten van de
Utku kapotmaakte en vroeg of ze de andere mochten lenen. → Briggs barstte uit in woede en verweet hen op
harde toon dat het onverantwoord zou zijn om ook die boot uit te lenen.
Hoewel ze dacht op te komen voor de belangen van de gemeenschap, leidde haar boze uitbarsting tot sociale
uitsluiting: de Utku negeerden haar gedurende drie maanden. Pas toen ze een brief las waarin ze werd
beschreven als een leugenaar, driftig en storend, realiseerde ze zich hoe diep haar gedrag als verkeerd werd
gezien. Ze begreep dat haar emotionele reacties niet alleen ongepast waren, maar ook de sociale relaties
ondermijnden die zo belangrijk waren voor de Utku.
Reflectie van de auteur
Hoewel de ze zelf niet is buitengesloten, herkende ze in haar eigen ervaring als immigrant dat ze vaak
emotioneel niet op één lijn zat met de mensen om haar heen.
→ Ze besefte dat haar gevoelens — zoals wat gepast is om te voelen of te uiten — niet universeel zijn, maar
voortkomen uit haar Nederlandse achtergrond.
Dit leidde tot een belangrijk besef:
= haar emoties zijn niet vanzelfsprekend of ‘beter’ dan die van anderen. Ze zijn slechts één van vele culturele
manieren om emoties te ervaren en uit te drukken. Door deze houding los te laten, heeft ze geleerd om met
meer openheid en begrip naar de emoties van anderen te kijken.
Conclusie
Het fragment benadrukt dat emoties niet puur biologisch of universeel zijn, maar sterk worden gevormd door
culturele normen en waarden. Wat in de ene cultuur als gepast of eerlijk wordt gezien, kan in een andere als
onbeleefd of storend worden ervaren. Zowel de auteur als Jean Briggs leerden dit pas echt toen ze zich actief in
een andere cultuur moesten bewegen. Hun ervaringen onderstrepen dat het begrijpen van een andere emotionele
wereld vaak gepaard gaat met zelfreflectie en ongemak, maar uiteindelijk leidt tot grotere interculturele
empathie.
3
, Everybody’s emotions are cultured
Begin van de zoektocht (late jaren 1980)
• De auteur begon haar onderzoek naar emoties als promovenda aan de Universiteit van Amsterdam.
• Onder begeleiding van Nico H. Frijda stelde ze de vraag: Zijn emoties cultureel verschillend, of
universeel?
• De heersende theorie in de psychologie toen was dat basisemoties biologisch en evolutionair bepaald
zijn ("hard-wired"), zoals:
o Anger, fear, happiness, disgust, sadness, surprise.
Invloed van Ekman & Friesen (jaren 1970-1980)
• Paul Ekman en Wallace Friesen claimden dat emoties universeel zijn, en dat ze te herkennen zijn aan
gezichtsuitdrukkingen.
• Zij onderzochten ook afgelegen culturen om te bewijzen dat mensen overal ter wereld emoties aan
gezichten konden aflezen.
• Conclusie van Ekman: Gezichten tonen universele emotionele uitdrukkingen, maar culturen verschillen
in hoe en wanneer ze deze tonen.
Kritiek op universele emotieherkenning (latere reflectie)
• De auteur wijst op een belangrijk probleem: in Ekman’s studies werden emoties niet écht onderzocht —
slechts het koppelen van foto's aan woorden.
• Er werd verondersteld dat woorden als “boos” of “verdrietig” overal hetzelfde betekenen, zonder dit
cultureel te toetsen.
Onderzoek naar emotiewoorden (begin eigen onderzoek)
• Psychologen gingen ook emoties onderzoeken via taal: als bepaalde emotiewoorden overal voorkomen,
kan dat wijzen op universele emoties.
• In de VS kwamen bij respondenten happiness, anger, sadness, fear en love het meest voor.
Emotie-categorisering in VS en China
• In de VS werden 135 emotiewoorden gecategoriseerd in vijf hoofdgroepen: happiness, anger, sadness,
fear, love.
• In China werd een vergelijkbare studie gedaan:
o Er waren gelijkaardige categorieën, maar met verschillen zoals:
▪ Unieke Chinese woorden zoals “rage from shame” en “sad love”.
▪ Love zat bij happiness, en shame vormde een aparte categorie.
Start van veldonderzoek in Amsterdam (eind jaren 1990)
• De auteur begon zelf onderzoek in multicultureel Amsterdam.
4
Les 24 apri ’25
Hoofdgedachte
De auteur onderzoekt of emoties universeel zijn en komt tot de conclusie dat dit niet zo is.
Emoties worden in verschillende culturen anders beleefd, geuit en gewaardeerd. Ze zijn nauw verbonden met
sociale doelen en culturele verwachtingen.
Persoonlijke ervaring als uitgangspunt
Bij haar verhuizing van Nederland naar de VS werd de auteur geconfronteerd met emotionele misverstanden.
Ondanks haar taalvaardigheid en warme ontvangst, voelde ze zich sociaal ongemakkelijk en emotioneel
tekortschietend. → Ze ontdekte dat wat in Nederland als normaal of beleefd geldt, in de VS anders wordt
geïnterpreteerd – en omgekeerd.
Verschillen in emotionele expressie
• In de VS: mensen zijn vaak extravert, bevestigend en positief. Complimenten en waardering zijn
gebruikelijk, zelfs in alledaagse interacties.
• In Nederland: men hecht meer waarde aan bescheidenheid, directheid en gelijkheid. Complimenten
worden spaarzaam gegeven en zelfonthulling gebeurt alleen als het echt gepast is.
Culturele functies van emoties
De auteur merkt dat deze verschillen niet zomaar willekeurig zijn. Ze weerspiegelen diepere sociale doelen:
• In de Nederlandse cultuur ligt de nadruk op verbinding tussen gelijken en op authentieke
uitwisseling, zelfs als dat ongemakkelijk is.
• In de Amerikaanse cultuur draait het vaker om het vergroten van zelfvertrouwen en het bekrachtigen
van individualiteit, met positieve bevestiging als norm.
Voorbeelden van botsingen
1) Voorbeeld : ‘morgen kan ik niet’
Toen de auteur werd uitgenodigd om te lunchen, zei ze simpelweg:
“Morgen kan ik niet.”
Voor haar – als Nederlandse – was dat een duidelijk en eerlijk antwoord. Maar in de VS kwam het over als
kortaf en onbeleefd.
Een Amerikaanse collega legde uit dat ze beter iets had kunnen zeggen als:
“Ik zou graag met je lunchen, maar kan het een andere keer? Morgen heb ik al plannen.”
Dat klinkt vriendelijker en laat zien dat je wél interesse hebt in de ander.
Het verschil zit in de cultuur:
• In Nederland is directheid normaal en beleefd.
• In de VS draait beleefdheid meer om warmte en relatiebevestiging.
Dus: wat in Nederland als eerlijk geldt, kan in de VS overkomen als afstandelijk.
1
,2) Voorbeeld : ‘ hoe gaat het?’
In de VS hoorde de auteur hoe haar Amerikaanse collega enthousiast tegen een winkelmedewerker zei:
“Hoe gaat het?”
De medewerker antwoordde net zo vrolijk:
“Geweldig, en met jou?”
De auteur vroeg zich af of ze elkaar kenden – want in Nederland stel je zo’n vraag meestal alleen aan mensen die
je goed kent. Voor haar voelde het te persoonlijk en overdreven.
Het verschil zit in de bedoeling van de vraag:
• In de VS is “Hoe gaat het?” vaak een sociale beleefdheidsvorm, geen echte vraag.
• In Nederland betekent het meestal dat je oprecht geïnteresseerd bent in het antwoord.
Dus: wat in Amerika normaal sociaal contact is, voelt voor een Nederlander snel fake of oppervlakkig aan.
Conclusie
Emoties zijn niet universeel in vorm of betekenis. Ze worden gevormd door culturele verwachtingen en sociale
relaties. Echte interculturele empathie vraagt niet om het aannemen dat anderen hetzelfde voelen als jij, maar om
het begrijpen van de context waarin hun emoties ontstaan. Emotionele communicatie is dus niet alleen iets van
binnenuit, maar iets wat tussen ons gebeurt – in relatie tot elkaar.
Everybody’s emotions are cultured
Inzicht in de culturele aard van emoties
De auteur beschrijft hoe ze pas echt begon te begrijpen dat haar eigen emoties cultureel gevormd zijn toen ze
naar de Verenigde Staten emigreerde.
→ inzicht kwam onverwacht, aangezien ze zelf cultureel psycholoog is en al zes jaar onderzoek deed naar
culturele verschillen in emoties.
Ondanks haar expertise had ze nooit haar eigen emoties als cultureel bepaald gezien — voor haar voelden ze
‘natuurlijk’ aan.
→ Dit benadrukt hoe moeilijk het is om je eigen emotionele reacties als cultureel geconstrueerd te herkennen,
zeker zolang je in je vertrouwde omgeving blijft.
Het voorbeeld van antropoloog Jean Briggs
Om haar punt te illustreren, haalt ze het bekende voorbeeld aan van Jean Briggs (een antropologe die bij de
Utku Inuit in het Canadese noordpoolgebied verbleef)
De Utku hechtten grote waarde aan kalmte en gemoedsrust. Woede werd als gevaarlijk, immoreel en sociaal
onaanvaardbaar beschouwd.
2
,Briggs, gewend aan het in haar eigen cultuur acceptabele uiten van irritatie of frustratie, kon haar emoties vaak
niet voldoende onderdrukken.
Hoewel haar reacties als normaal zouden gelden in haar eigen samenleving, waren ze ongepast binnen de Utku-
context.
Ze voelde zich daardoor vaak ongemakkelijk en besefte hoe moeilijk het was om te voldoen aan de emotionele
normen van deze gemeenschap.
De uitbarsting en de gevolgen
De situatie escaleerde toen een groep westerse bezoekers (kaplunas) per ongeluk een van de twee boten van de
Utku kapotmaakte en vroeg of ze de andere mochten lenen. → Briggs barstte uit in woede en verweet hen op
harde toon dat het onverantwoord zou zijn om ook die boot uit te lenen.
Hoewel ze dacht op te komen voor de belangen van de gemeenschap, leidde haar boze uitbarsting tot sociale
uitsluiting: de Utku negeerden haar gedurende drie maanden. Pas toen ze een brief las waarin ze werd
beschreven als een leugenaar, driftig en storend, realiseerde ze zich hoe diep haar gedrag als verkeerd werd
gezien. Ze begreep dat haar emotionele reacties niet alleen ongepast waren, maar ook de sociale relaties
ondermijnden die zo belangrijk waren voor de Utku.
Reflectie van de auteur
Hoewel de ze zelf niet is buitengesloten, herkende ze in haar eigen ervaring als immigrant dat ze vaak
emotioneel niet op één lijn zat met de mensen om haar heen.
→ Ze besefte dat haar gevoelens — zoals wat gepast is om te voelen of te uiten — niet universeel zijn, maar
voortkomen uit haar Nederlandse achtergrond.
Dit leidde tot een belangrijk besef:
= haar emoties zijn niet vanzelfsprekend of ‘beter’ dan die van anderen. Ze zijn slechts één van vele culturele
manieren om emoties te ervaren en uit te drukken. Door deze houding los te laten, heeft ze geleerd om met
meer openheid en begrip naar de emoties van anderen te kijken.
Conclusie
Het fragment benadrukt dat emoties niet puur biologisch of universeel zijn, maar sterk worden gevormd door
culturele normen en waarden. Wat in de ene cultuur als gepast of eerlijk wordt gezien, kan in een andere als
onbeleefd of storend worden ervaren. Zowel de auteur als Jean Briggs leerden dit pas echt toen ze zich actief in
een andere cultuur moesten bewegen. Hun ervaringen onderstrepen dat het begrijpen van een andere emotionele
wereld vaak gepaard gaat met zelfreflectie en ongemak, maar uiteindelijk leidt tot grotere interculturele
empathie.
3
, Everybody’s emotions are cultured
Begin van de zoektocht (late jaren 1980)
• De auteur begon haar onderzoek naar emoties als promovenda aan de Universiteit van Amsterdam.
• Onder begeleiding van Nico H. Frijda stelde ze de vraag: Zijn emoties cultureel verschillend, of
universeel?
• De heersende theorie in de psychologie toen was dat basisemoties biologisch en evolutionair bepaald
zijn ("hard-wired"), zoals:
o Anger, fear, happiness, disgust, sadness, surprise.
Invloed van Ekman & Friesen (jaren 1970-1980)
• Paul Ekman en Wallace Friesen claimden dat emoties universeel zijn, en dat ze te herkennen zijn aan
gezichtsuitdrukkingen.
• Zij onderzochten ook afgelegen culturen om te bewijzen dat mensen overal ter wereld emoties aan
gezichten konden aflezen.
• Conclusie van Ekman: Gezichten tonen universele emotionele uitdrukkingen, maar culturen verschillen
in hoe en wanneer ze deze tonen.
Kritiek op universele emotieherkenning (latere reflectie)
• De auteur wijst op een belangrijk probleem: in Ekman’s studies werden emoties niet écht onderzocht —
slechts het koppelen van foto's aan woorden.
• Er werd verondersteld dat woorden als “boos” of “verdrietig” overal hetzelfde betekenen, zonder dit
cultureel te toetsen.
Onderzoek naar emotiewoorden (begin eigen onderzoek)
• Psychologen gingen ook emoties onderzoeken via taal: als bepaalde emotiewoorden overal voorkomen,
kan dat wijzen op universele emoties.
• In de VS kwamen bij respondenten happiness, anger, sadness, fear en love het meest voor.
Emotie-categorisering in VS en China
• In de VS werden 135 emotiewoorden gecategoriseerd in vijf hoofdgroepen: happiness, anger, sadness,
fear, love.
• In China werd een vergelijkbare studie gedaan:
o Er waren gelijkaardige categorieën, maar met verschillen zoals:
▪ Unieke Chinese woorden zoals “rage from shame” en “sad love”.
▪ Love zat bij happiness, en shame vormde een aparte categorie.
Start van veldonderzoek in Amsterdam (eind jaren 1990)
• De auteur begon zelf onderzoek in multicultureel Amsterdam.
4
