Samenvatting - Formeel strafrecht - Prof De coensel en Roelandt (B001635A)

FORMEEL STRAFRECHT
INLEIDING
Krantenkop: “Zaak vermeende kindermishandeling in crèche opnieuw geseponeerd”
 Wat kan je afleiden?
 Het is een opsporingsonderzoek
Krantenkop: “Man ontsnapt aan gewelddadige ontvoeringspoging met foltering in Willebroek: twee Albanezen
aangehouden”
 Wat kan je afleiden?
 Het gaat om een gerechtelijk onderzoek  aanhoudingsbevel kan enkel via onderzoeksrechter NIET via mini-
instructie
Krantenkop: “ De man die X tijdens de Gentse Feesten van 2022 in het water gooide, waarna hij verdronk, moet niet
voor assisen verschijnen. Dat heeft de raadkamer van Gent beslist”
 Wat kan je afleiden?
 Het ging hier om een gerechtelijk onderzoek
Krantenkop: “Openbaar ministerie vraagt om alle verdachten in zaak-Chovanec buiten vervolging te stellen.”
 Wie oordeelt over een mogelijke buitenvervolgstelling?
 Raadkamer  zij beslissen over buitenvervolgstelling MAAR het OM stelt de eindvordering op en vraagt aan
raadkamer voor een buitenvervolgstelling
DEEL 1: ALGEMENE BEGINSELEN STRAFPROCESRECHT
A) DEFINITIE
 Materieel strafrecht
o Het geheel der rechtsregels waardoor bepaalde gedragingen strafbaar worden gesteld en
gesanctioneerd
o Welke gedraging, onder welke voorwaarde en op welke manier, vormt een misdrijf?
o Regels gericht op de gehele bevolking (burgers en overheid)
o Misdrijven & straffen
 Formeel strafrecht = strafprocesrecht = strafrechtspleging = strafvordering sensu lato
o Sensu lato = in de brede zin WANT in de enge zin gaat het over het OM die strafvordering kan stellen
o Inhoud: rechtsregels betreffende opsporing, vervolging en berechting van personen verdacht van een
misdrijf
 Opsporing: verdachte opzoeken en bewijzen verzamelen
 Vervolging: strafvordering instellen – aanhangig maken / voorleggen bij rechter
(vonnisrechter of onderzoeksrechter)
 Berechting: fase van het onderzoek ten gronde – strafrechter – straftoemeting
o Het geheel van de procedurele spelregels volgens welke het materieel strafrecht wordt toegepast
o Regels toegepast op het materieel strafrecht
o Regels gericht op overheid  Aan welke regels moet overheid zich houden om persoon op te
sporen, te vervolgen en te berechten
o Niet altijd vanzelfsprekend
 Vb. regels verjaring
o Sanctie bij overtreden van regel verschilt bij formeel strafrecht dan bij materieel strafrecht
 Bij overtreding kan sanctie verschillen van geval tot geval
o Beschrijft scenario’s & vormvoorschriften tijdens strafprocedure
o Bepaalt rechtspositie betrokken personen
 Slachtoffer, benadeelde persoon, verdachte, inverdenkingsgestelde
o + organisatie & werking rechtscolleges  minder focus in de lessen WANT al gezien bij PGO
o + tenuitvoerlegging beslissingen rechtscolleges  minder focus in de lessen WANT al gezien bij PGO

,BRONNEN
 Grondwet 1830
o Fundamentele rechten
o Bepalingen inzake rechterlijke macht
o Strafrechtelijke verantwoordelijkheid van parlementsleden en ministers
 Wetboek van Strafvordering (Sv.)
o Inclusief voorafgaande titel bij het Wetboek van Strafvordering (VTSv.)
o Relatief oud MAAR al veel wijzigingen gebeurd
 Verzamelwetgeving
o Wetten die aanpassingen doen aan wetboek van strafvorderingen
o Potpourri-wijzigingswetten 2015-2018 m.b.t. diverse bepalingen
o 5 MSS-verzamelwetten 2021-2024
 Wetten van Van Quickenborne
 Menselijker, sneller en straffer
o Digitaliseringswetten & wetten Strafprocesrecht 2023/2024
 Vb. wijziging verjaringsregels
 Nieuw wetboek van strafprocesrecht in het vooruitzicht?
o Nog geen nieuw wetboek voor strafprocesrecht enkel nieuw strafwetboek
o Wetsvoorstel houdende het wetboek van strafprocesrecht (2020)
o Regeerakkoord Bart De Wever (2025)
 “In samenspraak met de onderzoeksrechters en het openbaar ministerie die zelf al
gezamenlijk bepaalde voorstellen formuleerden, wordt het strafprocesrecht hervormd op
voorstel van de regering. Deze hervorming moet de strafprocedure moderniseren, efficiënter
maken en versnellen. Er wordt tevens een oplossing geboden voor de door het
Grondwettelijk Hof ongrondwettig geachte verschil in procedurele rechten van de
verdediging al naargelang het strafonderzoek de vormt aanneemt van een
opsporingsonderzoek dan wel een gerechtelijk onderzoek.
 Na consultatie, onderzoeken we eveneens de rol van de onderzoeksrechter en het openbaar
ministerie, zonder daarbij het principe van rechterlijk toezicht op het gebruik van
dwangmaatregelen en ingrijpende onderzoeksmethoden te verlaten.”
 Impact nieuw strafwetboek?
o Wijzigingsbepalingen VTSv. en Sv.
 Concordantie tussen nummers van wetbepaling van boek II
 Art. 216 novies Sv.: Hof van Assisen & ‘criminele zaken’
 Enkel misdrijven WANT geen sprake meer van de driedeling (misdaad, wanbedrijf en
overtreding)
 Voor wat is het Hof van Assisen dan bevoegd?  hiervoor werd art. 216 novies
ingevoerd
o Art. 78 NSw.
 “Omzetting en bepaling van de strafmaat in bijzondere wetten die geen strafniveau bepalen”
 “§7. Indien de bijzondere strafwet verwijst naar "misdaden", zonder dat hierbij enige
verwijzing wordt gemaakt naar een concrete strafmaat, moet dit worden gelezen als
"misdrijven waarop een straf van niveau 4, 5, 6, 7 of 8 is gesteld".
Indien de bijzondere strafwet verwijst naar "wanbedrijven", zonder dat hierbij enige
verwijzing wordt gemaakt naar een concrete strafmaat, moet dit worden gelezen als
"misdrijven waarop een straf van niveau 1, 2 of 3 is gesteld".
§ 8. Behoudens indien de wet anders bepaalt, moet in de wettelijke bepalingen die voor hun
toepassing verwijzen naar een strafdrempel van een gevangenisstraf van minimum een jaar,
deze verwijzing worden gelezen als een verwijzing naar een gevangenisstraf van niveau 2,
bepaald door artikel 36.“
o Volgende slides PRO MEMORIE (huidig Sw.)

,INDELING MISDRIJVEN HUIDIG STRAFWETBOEK
 Wettelijke driedelige indeling
o Bepaling aard van het misdrijf o.b.v. de strafmaat (kwantitatief criterium)
1) Misdaad (vb. moord)
o Criminele straf
o Vrijheidstraffen (opsluiting en hechtenis): levenslang of tijdelijk (min. 5 jaar)
o Geldboete 26 euro en meer (MAAR nooit als hoofdstraf) (!opdeciemen!)
2) Wanbedrijf (vb. diefstal)
o Correctionele straf
o Vrijheidsstraf (gevangenisstraf): 8 dagen – 5 jaar
o Straf onder elektronisch toezicht, werkstraf, autonome probatiestraf
o Geldboete 26 euro of meer (! Opdeciemen !)
3) Overtreding (vb. vernielen van eigendom)
o Politiestraf
o Vrijheidsstraf (gevangenisstraf): 1 – 7 dagen
o Geldboete: 1 – 25 euro (!opdeciemen!)

Terminologie uitspraken Rechtscolleges Theoretische wettelijke … op basis van strafmaat
driedelige indeling van de (in abstracto)
MISDRIJVEN…
Arresten Hof van Cassatie (Strafkamer)
Arresten Hof van beroep
(Jeugdkamer + correctionele kamer)
Arresten Assisenhof Misdaden Criminele straf
Vonnissen Rechtbank van eerste Wanbedrijven Correctionele straf
aanleg
(jeugdrechtbank + correctionele
rechtbank)
Vonnissen Politierechtbank Overtredingen Politiestraf
 Driedeling hangt samen met de verschillende hoven en rechtbanken MAAR onderscheid achterhaald in
praktijk … => scheeftrekking
 Discrepantie straf in abstracto versus straf in concreto via aannemen verzachtende omstandigheden
o  Misdaad kan met correctionele straf bestraft worden + wanbedrijf kan met politiestraf bestraft
worden
 Wetgever anticipeert op toepassen verzachtende omstandigheden door vonnisgericht via technieken van
correctionalisering en contraventionalisering (door onderzoeksgerechten of procureur de Konings)
DOELSTELLINGEN STRAFPROCES
 Als er een misdrijf gepleegd wordt, komen verschillende belangen tegenover elkaar te
staan
o Gemeenschap  bestraffing criminaliteit
o Slachtoffer  schadevergoeding (burgerlijke vordering)
o Verdachte  recht op eerlijk proces
 Dubbele finaliteit strafproces: waarheidsvinding + bescherming individuele grondrechten
o Waarheidsvinding  algemeen belang
 Optiek openbaar belang
 Op welke wijze bewijzen vergaren + hoe op grond hiervan tot eventuele veroordeling kunnen
komen
 Alles om de juridische waarheid te achterhalen
o Bescherming individuele grondrechten  individuele belang
 Optiek individuele burger
 In kader waarheidsvinding: bevoegdheden die verregaande beperking grondrechten kunnen
inhouden
 Vb. huiszoeking = inperking recht op privéleven
 Vb. inbeslagname = inperking recht op eigendom
  Bevoegdheden t.a.v. verdachten MAAR ook t.a.v. derden!
 Ruimer dan rechten van verdediging doordat elke burger hiermee potentieel kan worden
geconfronteerd

,  Onderling afweging finaliteiten
o 19e en eerste helft 20e E: alles wordt ingezet op waarheidsvinding  algemeen belang
o Pas sinds EVRM dat de bescherming van grondrechten een zelfstandig doel is geworden
o GW + legaliteit + Wet Franchimont 1998
 Zonder rol van onderzoeksrechter aan te tasten – het vooronderzoek tegensprekelijk maken
+ rechtspositie verbeteren
 Wet Franchimont: voerde een reeks verdedigingsrechten in m.b.t. het gerechtelijk onderzoek
o Wettelijk kader van het overheidsoptreden
 Beperkingen van grondrechten moeten steeds op wettelijke basis berusten
 Magna Charta gedachte
 Legaliteitsbeginsel in procedurele betekenis verreist dat een strafvorderlijk
overheidsoptreden slechts kan plaatsvinden op grond van een wet en in vormen door de wet
bepaald (Art. 12 GW)
o EVRM
 Zorgde voor inhoudelijke vereisten m.b.t. overheidsoptreden
 Het volstaat niet dat het overheidsoptreden op wettelijke basis berust, de wet moet in vele
gevallen zekere voorwaarden vervullen opdat de inbreuk op individuele grondrechten zou
geoorloofd zijn
 Vb. huiszoeking moet omstandig gemotiveerd worden
 Vb. aanhouding kan enkel in strikte omstandigheden
o Belangen individu wegen meer door, waarheidsvinding moet af en toe wijken
o Concrete afweging door rechtspraak aan de hand van de rechtsnormen van het EVRM
o Slingerbeweging
 Eerst alles voor waarheidsbevinding
 Dan alles voor bescherming individuele rechten
 DUS slingerbeweging van het ene naar het andere  constante aanpassingen
 Komt vooral door strijd omtrent terrorisme
 Vele landen namen antiterroristische wetten aan waardoor de rechten van de
verdediging sterk werden beperkt

B) ACCUSATOIR VS INQUISITOIR
ACCUSATOIR INQUISITOIR
Horizontale processtructuur Verticale processtructuur
Aanklager en verdediging op gelijke voet en ‘vechten Overheid weegt door op procesvoering + bepaalt
met gelijke wapens’ (equality of arms) procesverloop
Beklaagde niet object, wel volwaardige procespartij Verdachte is eerder een ‘object’ van de rechtspleging
Partijen hebben proces in handen  bepalen welke Overheid bepaalt procesverloop
onderzoeksverrichtingen zullen plaatsvinden en op
welke wijze
Alle onderzoeksverrichtingen worden verricht op Geheim en niet-tegensprekelijk (= beklaagde geeft niet
tegensprekelijke wijze, in aanwezigheid van de partijen de mogelijkheid om de tegen hem verzamelde bewijzen
te weerleggen en de argumenten voor zijn verdediging
naar voren te brengen)
Passieve rol rechter met taak om toe te zien op correct Actieve rol rechter met taak om ‘waarheid’ te
verloop procedure ontdekken a.d.h.v. verregaande bevoegdheden
Volledig openbaar Achter gesloten deuren
Bij ons: FASE TER TERECHTZITTING Bij ons: VOORONDERZOEK
Common Law (Angelsaksische landen) Continentaal-Europees en daarop geïnspireerde landen
Zuiver accusatoir of inquisitoir komt vrijwel nergens (meer) voor!

,C) VERLOOP STRAFPROCES
VERLOOP STRAFPROCES
 Strafproces verloopt in twee fasen
o Vooronderzoek
 Kenmerken: geheime fase, niet tegensprekelijk en schriftelijk
 Grotendeels inquisitoir
o Onderzoek ten gronde = fase ter terechtzitting
 Kenmerken: openbare fase, tegensprekelijk en mondeling
 Grotendeels accusatoir
VOORONDERZOEK
 Doel
o 1) Verdachte identificeren
o 2) Nagaan of er voldoende bezwaren zijn tegen verdachte
 zo niet? onderzoek stopgezet
o GEEN uitspraak over grond van de zaak WANT dat gebeurd enkel door strafrechter
 Twee vormen van vooronderzoek
o Opsporingsonderzoek (90% strafzaken)
 Leiding: Procureur des Konings en hulpofficieren
 Zonder tussenkomst onderzoeksrechter (uitzondering: mini-instructie)
 Afgesloten door beslissing tot niet-vervolging of vervolging of vordering GO
 Niet vervolgen = seponeren
 Vervolgen:
o Voor vonnisgericht brengen (rechtstreekse dagvaarding)
o Snelrechtprocedure
o Oproeping proces verbaal
 Ook mogelijk: buitengerechtelijke afdoening
 Minnelijke schikking (Art. 216bis Sv.)
 Bemiddeling in strafzaken (Art. 216ter Sv.)
 Geen tussenkomst onderzoeksgerechten vereist
o Gerechtelijk onderzoek
 Leiding: onderzoeksrechter
 Op vordering van PDK
 In geval van noodzaak van dwangmaatregelen
 Mini instructie: zaak gaat van opsporingsonderzoek naar gerechtelijk onderzoek door
dwangmaatregel maar de PDK blijft de leidinggevende
 MAAR voor sommige zaken is mini-instructie niet mogelijk
o Nl. huiszoeking indien niet heterdaad, telefoontap, aanhoudingsbevel,
inkijkoperatie in woning en volledig anonieme getuigenis (Art. 28septies Sv.)
o  altijd vraag over dit op het examen!
 Onderzoeksrechter heeft recht om de zaak naar zich toe te trekken = evocatierecht
 Controle door de Kamer van Inbeschuldigingstelling (Art. 136 Sv.)
 Afgesloten door Raadkamer: regeling der rechtspleging = interfase om gerechtelijk
onderzoek af te sluiten
 MAAR NIET onderzoeksrechter die het rechtstreeks bij de raadkamer brengt
 WEL onderzoeksrechter die meedeelt aan PDK en PDK stelt eindvordering op
 Raadkamer sluit het onderzoek af in een aparte procedure (regeling der
rechtspleging)

, Kenmerken (° inquisitoir, maar afgezwakt)
o Geheim
 Art. 28quinquies, §1 (OO) en art. 57, §1 Sv. (GO)
 Waarom? Men wil geen onnodige publiciteit vrijgeven + vermijden dat vooronderzoek
gedwarsboomd wordt
 TOCH bestaan er afwijkingen van dit principe waardoor het vooronderzoek een zekere
openbaarheid krijgt, zowel m.b.t. verdachte en slachtoffer (interne openbaarheid) als t.a.v.
het publiek (externe openbaarheid)
 T.a.v. verdachte en slachtoffer  interne openbaarheid
 Principe: niet betrokken bij onderzoeksverrichtingen DUS ook voor hen is het geheim
 MILDERINGEN door Wet Franchimont (12/03/1998)
o Geheim van vooronderzoek is niet langer absoluut
o Vb. Recht op gratis kopie van de neerslag van de ondervraging
o Vb. Recht om inzage of afschrift te vragen
 = meestal beperkt
 MAAR ruimer wanneer men van vrijheid beroofd werd
(aanhoudingsbevel) + in fase van regeling van de rechtspleging
 Kan tegen in beroep gegaan worden
 T.a.v. de openbare opinie  externe openbaarheid
 Alle onderzoeksverrichtingen en procedurehandelingen zonder publiek
 MILDERINGEN: persmededelingen kunnen gebeuren door PdK of advocaat
o Niet-tegensprekelijk karakter en sturing vooronderzoek
 Verdachte heeft niet het recht om bezwaren te weerleggen (‘tegen te spreken’) en
verweermiddelen aan te voeren
 WANT er is nog geen uitspraak grond van de zaak  dat gebeurd pas in de fase ten gronde
 Opsporingsonderzoek:
 Voor 2024: principe geldt onverkort, mits 1 uitzondering!
o Verzoek tot bijkomende opsporingshandeling mogelijk MAAR geen
rechtsmiddel hiertegen indien weigering
 Sinds 2024 (!):
o Verzoek bijkomende opsporingshandeling + beroep mogelijk indien
weigering
 Gerechtelijk onderzoek:
 Inverdenkinggestelde en burgerlijke partij kunnen mee sturen: art. 61quinquies Sv.
o Bijkomende onderzoeksdaden vragen + beroep mogelijk indien weigering
o Schriftelijk karakter
 Van elke onderzoeksverrichting wordt geschrift opgemaakt = proces-verbaal
 Strafdossier vormt basis voor behandeling zaak op de openbare terechtzitting (onderzoek ten
gronde)
 Strafdossier = alle PV’s samen
 Geen algemene wettelijke regeling voor het op schrift stellen van onderzoeksverrichtingen,
met uitzondering van verhoren en telefoonbewaking/telefoontap
 In principe kan enkel officier van politie een PV opstellen MAAR in praktijk zijn er nog actoren
die dit kunnen doen

,ONDERZOEK TEN GRONDE
 Wat?
o Onderzoeksfase waarin uitspraak wordt gedaan over grond van de zaak = vraag of feiten bewezen
zijn en, indien bevestigend, over straf
o Voor vonnisgerechten
 Kenmerken
o Openbaarheid van terechtzitting en uitspraak
 Voorgeschreven door Grondwet (Art. 148 en 149 Gw.)
 Zowel terechtzitting als uitspraak
 Op straffe van nietigheid
 Alle verrichtingen in aanwezigheid beklaagde als publiek
 Soorten openbaarheid
 Interne openbaarheid = voor betrokken partijen (beklaagde)
o Automatisch inzage in het strafdossier om zich naar behoren te kunnen
verdedigen tegen de aanklacht van het OM
 Externe openbaarheid = voor publiek (en publieke opinie = media en pers)
o Vooral controlefunctie: toezicht uitoefenen op strafrechtspleging
o Minister van Justitie is politiek verantwoordelijk en kan desgevallend door
het parlement ter verantwoording worden geroepen
 Uitzondering: zitting met gesloten deuren  enkel t.o.v. van terechtzitting!
 Indien gevaar voor openbare orde of goede zeden
o Vb. zedenzaken met minderjarigen
 Op grond van Art. 6(1) EVRM onder meer in belang bescherming privéleven
 Uitzondering enkel geldig voor publiek = externe openbaarheid
 Geen uitzondering op openbaarheid uitspraak  uitspraak is ALTIJD openbaar
 Sanctie indien niet openbaar = nietigheid
 Enkel beschikkend gedeelte moet uitgesproken worden in openbaarheid
 Enkel t.a.v. vonnisgerechten NIET t.a.v. onderzoeksgerechten
 Onderzoeksgerechten = Raadkamer en Kamer van Inbeschuldigingstelling
o Doet geen uitspraak over de grond van de zaak
o MAAR soms wel uitspraak over de grond van de zaak IN TWEE GEVALLEN
 1) internering
 2) opschorting van de uitspraak
o DAN gebeurd de zitting ook achter gesloten deuren MAAR moet de uitspraak
wel openbaar zijn!
 Art. 13 §4 Wet Internering + Art. 6 Probatiewet
o Uitspraak van onderzoeksgerechten = beschikking
o Tegensprekelijk karakter van de procedure
 Hier kan men het recht van verdediging ten volle laten gelden
 Onderzoek verloopt in vorm debat tussen vervolgende (OM) en verdedigende partij
(beklaagde)  accusatoir
 Beklaagde kan argumenten ontwikkelen en eventueel tegenbewijzen voorleggen
 Recht MAAR geen plicht!
 Beklaagde is niet verplicht om de terechtzitting bij te wonen en heeft het recht om
de zaak in verstek te laten gaan
 Normaal indien niet aanwezig heb je recht op verzet MAAR hier slechts onder
bepaalde voorwaarden mogelijk
 Wapengelijkheid OM en beklaagde (equality of arms)
 Gelijke toegang van beide partijen tot het strafdossier
 Beide partijen zijn op gelijke wijze in de mogelijkheid om bewijzen aan de rechter
voor te leggen
 Bestaande rechtsmiddelen staan voor beide partijen op gelijke wijze open

,  Praktijk: bewijsvoering hoofdzakelijk gesteund op stukken in het strafdossier
 Vaak zijn de meeste onderzoeksverrichtingen al gebeurd in het vooronderzoek DUS
gaat men zich vooral baseren op het strafdossier en bewijsvoering
o Kritiek: de vonnisrechter vervalt tot een verificatierechter
o Mondeling karakter rechtspleging
 Verrichtingen mondeling: vordering OM, onderzoeksverrichtingen, pleidooien
 MAAR advocaten kunnen schriftelijke conclusies neerleggen
 MAAR WEL schriftelijk verslag van rechtspleging ter terechtzitting = proces-verbaal van de
terechtzitting of zittingsblad (Art. 354 Sv.)
 Griffier zet het algemeen verloop van de procedure uiteen + vermeld voornaamste
verklaringen van de ondervraagde getuigen (Art. 155 Sv.)
 Welke partijen verschijnen? Welke magistraten zijn betrokken? …
D) ACTOREN
VERDACHTE
= persoon die ervan verdacht wordt een strafbaar feit te hebben gepleegd
 Centraal in strafproces
 Verschillende statuten
o ‘Verdachte’ als verzamelnaam
 = overkoepelende term
o MAAR… onderscheid naargelang de fase in het strafrechtelijk onderzoek en relatieve gewicht van de
verdenkingen tegen betrokkene
 Tijdens het VOORONDERZOEK
 Verdachte
= de persoon tegen wie een strafrechtelijk onderzoek (OO of GO) loopt
 Inverdenkinggestelde
= de verdachte tegen wie een formele aanklacht werd geformuleerd
o Heeft te maken met de mate van schuldaanwijzingen
o Als er een vordering tot onderzoek is op naam van specifieke verdachte,
wordt men automatisch in verdenking gesteld
o Kan van bij begin van gerechtelijk onderzoek MAAR ook in het verloop ervan
 ALTIJD IN GERECHTELIJK ONDERZOEK!
o ≠ inbeschuldigingstelling
 Gebeurt door de kamer van inbeschuldigingstelling
 Als men verdachte gaat doorwijzen naar hof van assisen
 Raadkamer wijst door naar KI en zij wijzen door naar Hof van Assisen
 Aan het einde van vooronderzoek
 Tijdens het ONDERZOEK TEN GRONDE
 Beklaagde = de persoon die naar de politierechtbank of naar de correctionele
rechtbank werd verwezen
 Beschuldigde = de persoon die voor het Hof van Assisen moet terechtstaan
 Veroordeelde = de persoon die door het vonnisgerecht werd schuldig bevonden aan
het hem ten laste gelegde feit en tegen wie een in kracht van gewijsde getreden
strafrechtlelijke veroordeling is uitgesproken
STATUUT FASE RECHTEN WAAROP AANSPRAAK
Verdachte Aanvankelijk beperkte rechten:
Minimumrechten verhoor
Onder impuls GwH verder uitgebreid:
! Sinds 2022: verhoorde verdachte ook onderzoeken >1j.
Vooronderzoek aanbrengen bij KI
! Sinds 2024: bijkomende opsporingshandelingen
Inverdenkinggestelde Inzage dossier vragen, bijkomende onderzoeken vorderen en
onderzoeken > 1j aanbrengen bij KI
+ Gebruik maken van verschillende mogelijkheden tot
‘zuivering’ van het strafdossier van procedurefouten (indien
GO)

, Beklaagde Rechten van volwaardige procespartij: automatisch inzage &
Beschuldigde verdediging voeren op terechtzitting (Art. 6 EVRM)
Veroordeelde Onderzoek ten gronde Binnen raam strafuitvoeringsrecht
Niet langer vermoeden van schuld

Rechtspersonen
 Rechtspersonen als verdachte (art. 2 bis VTSv.)
o Lasthebber ad hoc wordt aangewezen door rechter om rechtspersoon te gaan verdedigen
o Indien lasthebber ad hoc niet wordt opgeroepen of verhoord, wordt het recht van verdediging van
de rechtspersoon geschonden
Advocaat
 Verdachte en advocaat vormen samen ‘de verdediging’
 Vertegenwoordiging indien verdachte niet opdaagt en advocaat wel
 Confidentialiteit wettelijk beschermd
o Vb. in gevangenis heeft men recht op confidentieel gesprek
 Rechten van verdediging, ° Salduz
o Salduz: verandering  overleg met advocaat bij eerste verhoor (Art. 47bis §2 °1 Sv.) + bijstand
advocaat (Art. 47bis §6 °7 Sv.)
SLACHTOFFER
 Toename aandacht slachtoffer
o België: hoogtepunt n.a.v. parlementaire onderzoekscommissies Dutroux-Nihoul en Tweede
Bendecommissie => wetswijzigingen
o Verplichting tot correcte bejegening slachtoffer (art. 3bis VTSv.)  Justitie assistent
 Oproep tot terechtzitting voor elk slachtoffer
 Verschillende statuten ‘slachtoffer’
o Slachtoffer hoeft geen noodzakelijke partij te zijn in strafproces
o Wet 12/03/1998: verschillende statuten in leven geroepen (ervoor: enkel burgerlijke partij)

STATUUT RECHTEN WAAROP AANSPRAAK
Slachtoffer in het algemeen Rechtspositie:
 Slachtoffervriendelijke bejegening;
 Verplicht op te roepen voor openbare
terechtzitting;
 Burgerlijke belangen ambtshalve aanhouden
(Art. 4 VTSv.) = ook al is het slachtoffer niet als
burgerlijke partij betrokken, behoudt hij toch
mogelijkheid om schadevergoeding te bekomen
bij burgerlijke rechter (Art. 1034bis GerW.) of de
strafrechter (Art. 4 VTSv.);
 Specifieke regels verhoor minderjarige SO;
Bijstaan door vertrouwenspersoon (Art. 91bis
Sv.)
 Slachtofferhulpfonds;
Voor slachtoffers van opzettelijke gewelddaden
en hun nabestaanden die niet via de normale
kanalen schadevergoeding kunnen verkrijgen
 Wordt aanzien als ‘partner’ in fase
strafuitvoering = kan geïnformeerd worden over
wat de strafrechter beslist + maatregelen voor
veroordeelde kunnen te maken hebben met het
slachtoffer (vb. niet dichtbij SO wonen);
 Herstelbemiddeling tussen dader & SO (art.
3ter VTSv.)
 ≠ bemiddeling in strafzaken
 Kan in eender welke fase
 Ontmoeting tussen dader & SO met

, tussenkomst van een neutrale bemiddelaar



Benadeelde persoon: Rechtspositie:
Diegene die verklaart schade te hebben geleden door  Recht bijstand of vertegenwoordiging advocaat;
misdrijf MAAR die zich niet als burgerlijke partij  Recht op inzage strafdossier;
aangesteld hebben  Indien weigering: hoger beroep bij KI
NIET als je gewoon klacht ingediend hebt bij de politie  Recht om stukken toe te voegen en te worden
ingelicht over verdere verloop zaak (vnl. van
Sinds 1898 belang sepot en buitengerechtelijke
afhandeling) = je wordt op de hoogte
Art. 5 bis VTSv. gehouden;
 krijgen en geven van informatie
 Dezelfde rechten als verdachte (aanvankelijk
beperkt, nu uitgebreid: inzage dossier vragen,
opheffing bepaalde maatregelen vragen,
bijkomende onderzoeken vorderen en
onderzoeken >1j. aanbrengen bij KI)
 GEEN partij in het strafproces
Burgerlijke partij: Enkel burgerlijke vordering GEEN strafvordering!
Volwaardige procespartij  betreft uitsluitende de schadevergoeding
(rechtstreeks slachtoffer die zelf initiatief neemt of DUS oefent de strafvordering NIET uit MAAR kan de
rechtsopvolgers  nabestaanden) strafvordering wel op hang zetten via:
 Klacht met burgerlijke partijstelling bij
Ook rechtspersonen kunnen zich BP stellen onderzoeksrechter
 Slachtoffer kan rechtstreeks dagvaarden voor
vonnisgerecht
Kan veroordeeld worden tot gerechtskosten wanneer in
ongelijk gesteld indien ze zelf de strafvordering op hang
gezet hebben

Rechtspositie:
Recht bijstand of vertegenwoordiging advocaat;
Tussenkomst heeft enkel vergoeding door misdrijf
veroorzaakte schade tot voorwerp;

Dezelfde rechten als inverdenkingsgestelde verdachte:
inzage dossier vragen (Art. 61 ter Sv.), opheffing
bepaalde maatregelen vragen (Art. 61 quater Sv.),
bijkomende onderzoeken vorderen (Art. 61 quinquies
Sv.) en onderzoeken >1j aanbrengen bij KI (Art. 136
tweede lid Sv.), beroep tegen regeling der rechtspleging
RK (Art. 135 §1 Sv.), tijdens GO gehoord worden door
OR (Art. 63 tweede lid Sv.)

Naar een actio popularis?
 Principe: burgerlijke vordering enkel door rechtstreeks slachtoffer
o Wet Racisme en Xenofobie (1981) zet principe op de helling: vorderingsrecht aan bepaalde
verenigingen  OOK verenigingen en instellingen kunnen strafvordering in hang zetten zonder
instemming van slachtoffer(s)
o Uitbreiding of veralgemening vorderingsrecht voor verenigingen wenselijk?
 Krantenartikel: “Geen burgerlijke partijen op proces ‘tiramisumoord’ in Alken: schoonfamilie beschuldigde
blijft geloven in onschuld”
 Krantenartikel: “Ook burgerlijke partijen in zaak-Bart De Pauw gaan niet in beroep”
 Krantenartikel: “Forum der Joodse Organisaties gaat een klacht indienen tegen Dimitri Verhulst: ‘Hij gaat een
grens over’”