HOOFDSTUK 10: HET HORMOONSTELSEL
KEYPOINTS VAN DIT HOOFDSTUK
INLEIDING: ZENUWSTELSEL EN HORMOONSTELSEL.
Welke functie hebben beide orgaanstelsels gemeen?
Beide stelsels coördineren en reguleren de activiteit van andere cellen, weefsels, organen en
stelsels en handhaven de homeostase.
Welke zijn de grote anatomische en fysiologische verschillen tussen zenuwstelsel en endocriene
stelsel?
Zenuwstelsel:
o De bron en de bestemming van signalen zijn zeer specifiek omdat de cel die het signaal
afgeeft (de vurende cel) en de cel die het signaal ontvangt (de doelcel) direct met elkaar
verbonden zijn via één of meerdere zenuwcellen.
o Het effect van de signalen is van korte duur, wat betekent dat de reacties snel optreden en
ook snel weer verdwijnen.
Hormoonstelsel:
o De regulering van lichaamsfuncties wordt verzorgd door chemische signaalstoffen,
hormonen genaamd, die via het bloed door het lichaam worden vervoerd.
o Het effect van deze hormonen is van langere duur. De reacties treden trager op maar
houden langer aan.
HORMONEN EN HUN ALGEMENE WERKING.
Wat is een hormoon? (examen)
Chemische signaalstoffen die in het ene weefsel worden afgegeven en door de bloedstroom naar
doelcellen in andere weefsels worden vervoerd.
Een hormoon is dus een endocrien klierproduct (afgifte rechtstreeks in het bloed).
Welke zijn de drie mogelijke scheikundige structuren van hormonen?
Hormonen kunnen worden ingedeeld in drie hoofdgroepen: aminozuurderivaten,
peptidehormonen en vetderivaten.
1. Aminozuurderivaten zijn hormonen die qua structuur lijken op aminozuren.
Voorbeelden van aminozuurderivaten zijn adrenaline, noradrenaline, melatonine en
schildklierhormonen. Deze hormonen spelen een belangrijke rol in verschillende
lichaamsfuncties, zoals de reactie op stress en de regulatie van de slaap-waakcyclus.
2. Peptidehormonen bestaan uit ketens van aminozuren. Deze hormonen worden geproduceerd
door de hypofyse en de hypothalamus. Voorbeelden van peptidehormonen zijn ADH
(antidiuretisch hormoon), oxytocine en verschillende hormonen van de hypofyse voorkwab,
zoals ACTH (adrenocorticotroop hormoon), TSH (thyroïdstimulerend hormoon), FSH
(follikelstimulerend hormoon), LH (luteïniserend hormoon), PRL (prolactine), GH
(groeihormoon) en MSH (melanocyt-stimulerend hormoon). Peptidehormonen zijn betrokken
bij een breed scala aan fysiologische processen, waaronder groei, voortplanting en
waterhuishouding.
1
, 3. Vetderivaten omvatten steroïdhormonen en eicosanoïden.
Steroïdhormonen zijn opgebouwd op basis van cholesterol en worden geproduceerd door
de voortplantingsorganen en de bijnieren.
Voorbeelden van steroïdhormonen zijn testosteron, oestrogeen en cortisol. Deze hormonen
zijn gebonden aan transporteiwitten in het bloed omdat ze niet oplosbaar zijn in water.
Steroïdhormonen spelen een cruciale rol in de regulatie van de voortplanting, het
immuunsysteem en de stressrespons.
Eicosanoïden zijn afgeleid van het vetzuur arachidonzuur. Een bekend voorbeeld van
eicosanoïden zijn prostaglandinen, die meestal een plaatselijk effect hebben en betrokken
zijn bij ontstekingsreacties en pijnregulatie.
Met welke twee werkingsmechanismen werken hormonen in op lichaamscellen? Som de soorten
hormonen op die deze twee mechanismen gebruiken.
1. Op de wand membraanreceptoren (adrenaline/noradrenaline, peptidehormonen,
eicanosiden)
2. In de cel intracellulaire receptoren (steroïdhormoon, thyroïdhormoon)
Op welke manieren hormonen getransporteerd in het bloed?
Hormonen worden op verschillende manieren door het bloed getransporteerd, afhankelijk van hun
oplosbaarheid:
- Wateroplosbare hormonen.
Deze hormonen lossen direct op in het bloedplasma en worden zo door het lichaam vervoerd.
Ze kunnen niet door de celmembranen heen, dus binden ze zich aan receptoren op het
oppervlak van de doelcellen. Het gaat om niet-steroïdhormonen.
- Vetoplosbare hormonen.
Deze hormonen zijn niet goed oplosbaar in water en binden zich daarom aan transporteiwitten
in het bloed. Deze eiwitten vervoeren de hormonen naar hun doelcellen. Eenmaal aangekomen
ter hoogte van de doelcellen, diffunderen dezehormonen door de celmembranen heen en
binden ze zich aan receptoren binnen in de cellen. Het betreft de steroïdhormonen en de
schildklierhormonen.
DE AS VANUIT DE HYPOTHALAMUS.
Op welke drie manieren reguleert de hypothalamus de werking van het hormoonstelsel?
De hypothalamus speelt zonder twijfel een centrale rol in de regulatie van het hormoonstelsel.
Bovendien is diezelfde hypothalamus ook in het zenuwstelsel erg belangrijk .
De regulering van beide stelsels door de hypothalamus gebeurt op drie verschillende manieren:
1. Afgifte van regulerende hormonen naar de hypofysevoorkwab
De hypothalamus produceert en scheidt regulerende hormonen af die endocriene cellen in de
hypofysevoorkwab aansturen. Deze regulerende hormonen kunnen worden onderverdeeld in
twee categorieën:
o Releasing hormonen (RH): stimuleren de synthese en secretie van andere hormonen in
de voorkwab van de hypofyse.
o Inhiberende hormonen (IH): verminderen de synthese en secretie van hormonen in de
voorkwab van de hypofyse.
2
KEYPOINTS VAN DIT HOOFDSTUK
INLEIDING: ZENUWSTELSEL EN HORMOONSTELSEL.
Welke functie hebben beide orgaanstelsels gemeen?
Beide stelsels coördineren en reguleren de activiteit van andere cellen, weefsels, organen en
stelsels en handhaven de homeostase.
Welke zijn de grote anatomische en fysiologische verschillen tussen zenuwstelsel en endocriene
stelsel?
Zenuwstelsel:
o De bron en de bestemming van signalen zijn zeer specifiek omdat de cel die het signaal
afgeeft (de vurende cel) en de cel die het signaal ontvangt (de doelcel) direct met elkaar
verbonden zijn via één of meerdere zenuwcellen.
o Het effect van de signalen is van korte duur, wat betekent dat de reacties snel optreden en
ook snel weer verdwijnen.
Hormoonstelsel:
o De regulering van lichaamsfuncties wordt verzorgd door chemische signaalstoffen,
hormonen genaamd, die via het bloed door het lichaam worden vervoerd.
o Het effect van deze hormonen is van langere duur. De reacties treden trager op maar
houden langer aan.
HORMONEN EN HUN ALGEMENE WERKING.
Wat is een hormoon? (examen)
Chemische signaalstoffen die in het ene weefsel worden afgegeven en door de bloedstroom naar
doelcellen in andere weefsels worden vervoerd.
Een hormoon is dus een endocrien klierproduct (afgifte rechtstreeks in het bloed).
Welke zijn de drie mogelijke scheikundige structuren van hormonen?
Hormonen kunnen worden ingedeeld in drie hoofdgroepen: aminozuurderivaten,
peptidehormonen en vetderivaten.
1. Aminozuurderivaten zijn hormonen die qua structuur lijken op aminozuren.
Voorbeelden van aminozuurderivaten zijn adrenaline, noradrenaline, melatonine en
schildklierhormonen. Deze hormonen spelen een belangrijke rol in verschillende
lichaamsfuncties, zoals de reactie op stress en de regulatie van de slaap-waakcyclus.
2. Peptidehormonen bestaan uit ketens van aminozuren. Deze hormonen worden geproduceerd
door de hypofyse en de hypothalamus. Voorbeelden van peptidehormonen zijn ADH
(antidiuretisch hormoon), oxytocine en verschillende hormonen van de hypofyse voorkwab,
zoals ACTH (adrenocorticotroop hormoon), TSH (thyroïdstimulerend hormoon), FSH
(follikelstimulerend hormoon), LH (luteïniserend hormoon), PRL (prolactine), GH
(groeihormoon) en MSH (melanocyt-stimulerend hormoon). Peptidehormonen zijn betrokken
bij een breed scala aan fysiologische processen, waaronder groei, voortplanting en
waterhuishouding.
1
, 3. Vetderivaten omvatten steroïdhormonen en eicosanoïden.
Steroïdhormonen zijn opgebouwd op basis van cholesterol en worden geproduceerd door
de voortplantingsorganen en de bijnieren.
Voorbeelden van steroïdhormonen zijn testosteron, oestrogeen en cortisol. Deze hormonen
zijn gebonden aan transporteiwitten in het bloed omdat ze niet oplosbaar zijn in water.
Steroïdhormonen spelen een cruciale rol in de regulatie van de voortplanting, het
immuunsysteem en de stressrespons.
Eicosanoïden zijn afgeleid van het vetzuur arachidonzuur. Een bekend voorbeeld van
eicosanoïden zijn prostaglandinen, die meestal een plaatselijk effect hebben en betrokken
zijn bij ontstekingsreacties en pijnregulatie.
Met welke twee werkingsmechanismen werken hormonen in op lichaamscellen? Som de soorten
hormonen op die deze twee mechanismen gebruiken.
1. Op de wand membraanreceptoren (adrenaline/noradrenaline, peptidehormonen,
eicanosiden)
2. In de cel intracellulaire receptoren (steroïdhormoon, thyroïdhormoon)
Op welke manieren hormonen getransporteerd in het bloed?
Hormonen worden op verschillende manieren door het bloed getransporteerd, afhankelijk van hun
oplosbaarheid:
- Wateroplosbare hormonen.
Deze hormonen lossen direct op in het bloedplasma en worden zo door het lichaam vervoerd.
Ze kunnen niet door de celmembranen heen, dus binden ze zich aan receptoren op het
oppervlak van de doelcellen. Het gaat om niet-steroïdhormonen.
- Vetoplosbare hormonen.
Deze hormonen zijn niet goed oplosbaar in water en binden zich daarom aan transporteiwitten
in het bloed. Deze eiwitten vervoeren de hormonen naar hun doelcellen. Eenmaal aangekomen
ter hoogte van de doelcellen, diffunderen dezehormonen door de celmembranen heen en
binden ze zich aan receptoren binnen in de cellen. Het betreft de steroïdhormonen en de
schildklierhormonen.
DE AS VANUIT DE HYPOTHALAMUS.
Op welke drie manieren reguleert de hypothalamus de werking van het hormoonstelsel?
De hypothalamus speelt zonder twijfel een centrale rol in de regulatie van het hormoonstelsel.
Bovendien is diezelfde hypothalamus ook in het zenuwstelsel erg belangrijk .
De regulering van beide stelsels door de hypothalamus gebeurt op drie verschillende manieren:
1. Afgifte van regulerende hormonen naar de hypofysevoorkwab
De hypothalamus produceert en scheidt regulerende hormonen af die endocriene cellen in de
hypofysevoorkwab aansturen. Deze regulerende hormonen kunnen worden onderverdeeld in
twee categorieën:
o Releasing hormonen (RH): stimuleren de synthese en secretie van andere hormonen in
de voorkwab van de hypofyse.
o Inhiberende hormonen (IH): verminderen de synthese en secretie van hormonen in de
voorkwab van de hypofyse.
2
