Erfrecht A.-L. Verbeke 2019-2020
ERFRECHT & GIFTEN
INLEIDING
De erfwetten 2017 en 2018 zijn op 1 september 2018 in werking getreden.
- Vanaf 1 september 2017: overgangsperiode zodat burgers via notariële akte de oude
regeling kunnen behouden. Deze periode eindigt 1 september 2019 (normaal 2018, maar
is een jaar verlengd )
5 krachtlijnen
- Erfrechtelijke reserve
o Van een reserve in natura naar een reserve in waarde
o De globale reserve wordt herleid tot de helft van de fictieve massa
o De waardering van schenkingen voor toevoeging aan die fictieve massa met het
oog op eventuele inkorting wordt vereenvoudigd en uniform gemaakt met de
waardering bij inbreng: waarde op het moment van de schenking, geïndexeerd
tot het tijdstip van overlijden
o De reserve van de ascendenten wordt afgeschaft en er komt een
onderhoudsvordering voor hen
- Inbreng van giften
o Voor afstammelingen is er een wettelijk vermoeden dat giften een voorschot zijn
op hun erfenis
o Inbreng in giften gebeurt in waarde
o De waardering van giften wordt vereenvoudigd en uniform met deze van
inkorting
- Verdeling
o Duidelijke regeling over de inbreng van schulden
o Betere organisatie van de regels in het BW
- Verbod op erfovereenkomsten wordt versoepeld
o Onderscheid OK over de nalatenschap van een 3de en deze over de eigen
nalatenschap. Dubbele OBT-ok wordt onbeperkt toegelaten
o Een aantal punctuele erfovereenkomsten worden mogelijk (vb 918 BW wordt
aangepast)
o Een globale erfOK tussen ouder(s) en kinderen wordt mogelijk
o Strikte formaliteiten
- Evenwicht tussen langstlevende echtgenote en kinderen wordt herijkt t.v.v. kinderen
o De reserve van de kinderen kan pas in laatste instantie met het VG van de
langstlevende worden bezwaard, daarvoor moet eerst het beschikbaar deel
worden bezwaard (858ter en 914 BW)
o De langstlevende echtgenote kan geen inbreng van giften meer vorderen,
evenmin als dit van haar kan worden geëist, maar als ere een schenking met
voorbehoud van VG is gedaan tijdens het huwelijk, dan kan ze dit VG voortzetten
na het overlijden van de langstlevende
o De langstlevende kan geen erfrechten meer laten gelden op schenking gebeurd
voor haar huwelijk
o Stiefkinderen kunnen omzetting van VG verkrijgen, ook de langstlevende kan dat
vragen
1/132
,Erfrecht A.-L. Verbeke 2019-2020
Overgangsrecht
- Principe: nieuwe regels van toepassing op nalatenschappen die zijn opengevallen vanaf 1
september 2018 en op giften voor deze datum, voor zover de erflater overlijdt vanaf 1
september 2018 (art 66 erfwet 2017)
- Uitzondering: aspecten die onderworpen blijven aan dan geldende recht
o Materiële en formele geldigheid van giften beoordeeld naar de dan geldende
regels (66, §1, 1e lid)
o Kwalificatie van de schenking (66, §2, 2e lid)
o Schenkingen t.a.v. langstlevende echtgenote (66, §3, 1e lid)
o Schenkingen t.a.v. kind met voorbehoud van vruchtgebruik (66, §4)
- Bepalingen m.b.t. inbreng en inkorting: oude recht blijft in 2 gevallen gelden
o Als er uitdrukkelijk werd bedongen dat de inbreng/inkorting in natura moet
gebeuren
o Als de schenker binnen een jaar na de publicatie van de wet een verklaring aflegt
waarin hij aangeeft dat hij wenst dat de vroegere bepalingen van toepassing
blijven
▪ Moet in authentieke akte zijn opgemaakt
2/132
,Erfrecht A.-L. Verbeke 2019-2020
DEEL 1: ERFRECHT
Interstaats erfrecht geldt als je geen contract hebt opgemaakt
1 Erven
1.1 Basisbegrippen
Iedere persoon is titularis van een vermogen (partimonium).
- Erven: het verkrijgen van het V door overlijden van de titularis
- Erfopvolging: de personen die het vermogen erven, volgens de overleden persoon
- Nalatenschap of erfenis: V dat nagelaten is & wordt geërfd door de nieuwe titularissen
- Erfrecht: geheel van rechtsregels dat de nieuwe titularissen van het geërfde vermogen
aanwijst en de regels bevat over de wijze waarop de vermogensovergang plaatsvindt en
de gevolgen daarvan
- Erfbelasting: belasting die wegens de overgang van het vermogen door overlijden
worden geïnd
o Bevoegdheid van de gewesten
o = fiscaal (4 maanden)
- Erfgerechtigd: personen die erfgenaam kunnen worden (W,T,C), maar ze zijn nog geen
erfgenaam omdat ze nog niet beslist hebben of ze de nalatenschap wel willen verkrijgen.
→ wie op de nalatenschap gerech gd is, is niet verplicht om erfgenaam te worden
↓
Iemand die volgens de wet in aanmerking komt om te erven, maar deze moet kunnen en
willen erven
o STAP 1: Kunnen = erfbekwaam zijn, in de voorwaarden zijn om te erven
▪ Erfbekwaam: personen die erfgerechtigd zijn en die de nalatenschap
mogen aanvaarden
● Vb. van erfonbekwamen: onwaardig (bv. vader vermoord), reeds
overleden
o STAP 2: Willen = optierecht:
▪ Je kan aanvaarden
▪ Verwerpen
▪ Aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving
→ Je hebt 30 jaar om deze op es uit te oefenen (in praktijk minder lang)
↓
Pas na test of je kan en wil, dan ben je erfgenaam:
- Erfgenaam: degene die de nalatenschap krachtens erfrecht verkrijgt
o Wettelijke
o Testamentaire
o Contactuele
Kan slechts uitzonderlijk door contractuele erfstelling (/ schenking van
toekomstige goederen) = contract waarbij iemand onder kosteloze titel over de goederen
beschikt die zijn nalatenschap zullen samenstellen. Schenker = erfsteller & begiftigde =
erfgestelde (of erfgenaam)
3/132
, Erfrecht A.-L. Verbeke 2019-2020
Zelfs als je erfgenaam wordt na 28 jaar, dan word je geacht erfgenaam te zijn vanaf het
overlijden van de persoon
→ °juridische fictie waardoor men zorgt dat er geen gat komt in het ‘kapiteinschap’ van
het vermogen van de overledene
= terugwerkende kracht
→ Om het gat van 28 jaar de dichten: ° saisine (je wordt gegrepen door de dode, maar je
kunt zeggen dat je wel gegrepen wordt, maar 30 jaar kunt nadenken of je wel gegrepen
wil worden. De saisine zegt dat je tijdens de bedenktijd wel nog voorlopige daden van
beheer etc kan stellen zodat het vermogen wel bewaard wordt. Van zodra je toestemt,
word je teruggegrepen naar dat moment en ben je vanaf dan terug eigenaar als
erfgenaam.)
↓
- Saisine heeft een de iure en een de facto betekenis
o de iure: omdat je erfgerechtigd bent, ga je door de actie van le mort saisie le vif
het juridisch bezit krijgen dat noodzakelijk is om te kunnen eigenaar worden van
het V
▪ als iemand een legataris is (vriend Antonio) gaat deze een aflevering
moeten krijgen van het bezit (legaatsaflevering) van de juridische
erfgenamen
o de facto: feitelijk bezit om het goed te bewaren zolang je de optie niet uitvoert
1.2 Openvallen van de nalatenschap
De nalatenschap valt open op het ogenblik dat de titularis van het vermogen overlijdt (718 BW).
> Het erfrecht gaat vanaf dan in werking treden
Het overlijden wordt bewezen:
- Door de overlijdensakte
o Opgemaakt door de ABS (78 en 79 BW)
- Door een vonnis dat het overlijden gerechtelijk vaststelt (126 BW)
- Uitzonderlijk kan het nalatenschap open vallen zonder dat het overlijden is vastgesteld
o Persoon is afwezig verklaard (118 BW)
▪ Vonnis geldt dan als akte van de ABS, dezelfde gevolgen als overlijden
vanaf de datum van overschrijving (121, §2 BW)
Devolutie
De personen die als erfgerechtigden tot een opengevallen nalatenschap geroepen worden,
worden aangewezen door de regels van de devolutie (of toewijzing) van de nalatenschap
< ? Naar wie vloeit het toe?
- Wettelijk, testamentair of contractueel
o Wettelijke:
= intestaat of ab intestato erfopvolging en deze regels gelden omdat er geen
testament is of omdat het testament geen uitwerking heeft
o Testamentair: Giften (deel II)
4/132
ERFRECHT & GIFTEN
INLEIDING
De erfwetten 2017 en 2018 zijn op 1 september 2018 in werking getreden.
- Vanaf 1 september 2017: overgangsperiode zodat burgers via notariële akte de oude
regeling kunnen behouden. Deze periode eindigt 1 september 2019 (normaal 2018, maar
is een jaar verlengd )
5 krachtlijnen
- Erfrechtelijke reserve
o Van een reserve in natura naar een reserve in waarde
o De globale reserve wordt herleid tot de helft van de fictieve massa
o De waardering van schenkingen voor toevoeging aan die fictieve massa met het
oog op eventuele inkorting wordt vereenvoudigd en uniform gemaakt met de
waardering bij inbreng: waarde op het moment van de schenking, geïndexeerd
tot het tijdstip van overlijden
o De reserve van de ascendenten wordt afgeschaft en er komt een
onderhoudsvordering voor hen
- Inbreng van giften
o Voor afstammelingen is er een wettelijk vermoeden dat giften een voorschot zijn
op hun erfenis
o Inbreng in giften gebeurt in waarde
o De waardering van giften wordt vereenvoudigd en uniform met deze van
inkorting
- Verdeling
o Duidelijke regeling over de inbreng van schulden
o Betere organisatie van de regels in het BW
- Verbod op erfovereenkomsten wordt versoepeld
o Onderscheid OK over de nalatenschap van een 3de en deze over de eigen
nalatenschap. Dubbele OBT-ok wordt onbeperkt toegelaten
o Een aantal punctuele erfovereenkomsten worden mogelijk (vb 918 BW wordt
aangepast)
o Een globale erfOK tussen ouder(s) en kinderen wordt mogelijk
o Strikte formaliteiten
- Evenwicht tussen langstlevende echtgenote en kinderen wordt herijkt t.v.v. kinderen
o De reserve van de kinderen kan pas in laatste instantie met het VG van de
langstlevende worden bezwaard, daarvoor moet eerst het beschikbaar deel
worden bezwaard (858ter en 914 BW)
o De langstlevende echtgenote kan geen inbreng van giften meer vorderen,
evenmin als dit van haar kan worden geëist, maar als ere een schenking met
voorbehoud van VG is gedaan tijdens het huwelijk, dan kan ze dit VG voortzetten
na het overlijden van de langstlevende
o De langstlevende kan geen erfrechten meer laten gelden op schenking gebeurd
voor haar huwelijk
o Stiefkinderen kunnen omzetting van VG verkrijgen, ook de langstlevende kan dat
vragen
1/132
,Erfrecht A.-L. Verbeke 2019-2020
Overgangsrecht
- Principe: nieuwe regels van toepassing op nalatenschappen die zijn opengevallen vanaf 1
september 2018 en op giften voor deze datum, voor zover de erflater overlijdt vanaf 1
september 2018 (art 66 erfwet 2017)
- Uitzondering: aspecten die onderworpen blijven aan dan geldende recht
o Materiële en formele geldigheid van giften beoordeeld naar de dan geldende
regels (66, §1, 1e lid)
o Kwalificatie van de schenking (66, §2, 2e lid)
o Schenkingen t.a.v. langstlevende echtgenote (66, §3, 1e lid)
o Schenkingen t.a.v. kind met voorbehoud van vruchtgebruik (66, §4)
- Bepalingen m.b.t. inbreng en inkorting: oude recht blijft in 2 gevallen gelden
o Als er uitdrukkelijk werd bedongen dat de inbreng/inkorting in natura moet
gebeuren
o Als de schenker binnen een jaar na de publicatie van de wet een verklaring aflegt
waarin hij aangeeft dat hij wenst dat de vroegere bepalingen van toepassing
blijven
▪ Moet in authentieke akte zijn opgemaakt
2/132
,Erfrecht A.-L. Verbeke 2019-2020
DEEL 1: ERFRECHT
Interstaats erfrecht geldt als je geen contract hebt opgemaakt
1 Erven
1.1 Basisbegrippen
Iedere persoon is titularis van een vermogen (partimonium).
- Erven: het verkrijgen van het V door overlijden van de titularis
- Erfopvolging: de personen die het vermogen erven, volgens de overleden persoon
- Nalatenschap of erfenis: V dat nagelaten is & wordt geërfd door de nieuwe titularissen
- Erfrecht: geheel van rechtsregels dat de nieuwe titularissen van het geërfde vermogen
aanwijst en de regels bevat over de wijze waarop de vermogensovergang plaatsvindt en
de gevolgen daarvan
- Erfbelasting: belasting die wegens de overgang van het vermogen door overlijden
worden geïnd
o Bevoegdheid van de gewesten
o = fiscaal (4 maanden)
- Erfgerechtigd: personen die erfgenaam kunnen worden (W,T,C), maar ze zijn nog geen
erfgenaam omdat ze nog niet beslist hebben of ze de nalatenschap wel willen verkrijgen.
→ wie op de nalatenschap gerech gd is, is niet verplicht om erfgenaam te worden
↓
Iemand die volgens de wet in aanmerking komt om te erven, maar deze moet kunnen en
willen erven
o STAP 1: Kunnen = erfbekwaam zijn, in de voorwaarden zijn om te erven
▪ Erfbekwaam: personen die erfgerechtigd zijn en die de nalatenschap
mogen aanvaarden
● Vb. van erfonbekwamen: onwaardig (bv. vader vermoord), reeds
overleden
o STAP 2: Willen = optierecht:
▪ Je kan aanvaarden
▪ Verwerpen
▪ Aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving
→ Je hebt 30 jaar om deze op es uit te oefenen (in praktijk minder lang)
↓
Pas na test of je kan en wil, dan ben je erfgenaam:
- Erfgenaam: degene die de nalatenschap krachtens erfrecht verkrijgt
o Wettelijke
o Testamentaire
o Contactuele
Kan slechts uitzonderlijk door contractuele erfstelling (/ schenking van
toekomstige goederen) = contract waarbij iemand onder kosteloze titel over de goederen
beschikt die zijn nalatenschap zullen samenstellen. Schenker = erfsteller & begiftigde =
erfgestelde (of erfgenaam)
3/132
, Erfrecht A.-L. Verbeke 2019-2020
Zelfs als je erfgenaam wordt na 28 jaar, dan word je geacht erfgenaam te zijn vanaf het
overlijden van de persoon
→ °juridische fictie waardoor men zorgt dat er geen gat komt in het ‘kapiteinschap’ van
het vermogen van de overledene
= terugwerkende kracht
→ Om het gat van 28 jaar de dichten: ° saisine (je wordt gegrepen door de dode, maar je
kunt zeggen dat je wel gegrepen wordt, maar 30 jaar kunt nadenken of je wel gegrepen
wil worden. De saisine zegt dat je tijdens de bedenktijd wel nog voorlopige daden van
beheer etc kan stellen zodat het vermogen wel bewaard wordt. Van zodra je toestemt,
word je teruggegrepen naar dat moment en ben je vanaf dan terug eigenaar als
erfgenaam.)
↓
- Saisine heeft een de iure en een de facto betekenis
o de iure: omdat je erfgerechtigd bent, ga je door de actie van le mort saisie le vif
het juridisch bezit krijgen dat noodzakelijk is om te kunnen eigenaar worden van
het V
▪ als iemand een legataris is (vriend Antonio) gaat deze een aflevering
moeten krijgen van het bezit (legaatsaflevering) van de juridische
erfgenamen
o de facto: feitelijk bezit om het goed te bewaren zolang je de optie niet uitvoert
1.2 Openvallen van de nalatenschap
De nalatenschap valt open op het ogenblik dat de titularis van het vermogen overlijdt (718 BW).
> Het erfrecht gaat vanaf dan in werking treden
Het overlijden wordt bewezen:
- Door de overlijdensakte
o Opgemaakt door de ABS (78 en 79 BW)
- Door een vonnis dat het overlijden gerechtelijk vaststelt (126 BW)
- Uitzonderlijk kan het nalatenschap open vallen zonder dat het overlijden is vastgesteld
o Persoon is afwezig verklaard (118 BW)
▪ Vonnis geldt dan als akte van de ABS, dezelfde gevolgen als overlijden
vanaf de datum van overschrijving (121, §2 BW)
Devolutie
De personen die als erfgerechtigden tot een opengevallen nalatenschap geroepen worden,
worden aangewezen door de regels van de devolutie (of toewijzing) van de nalatenschap
< ? Naar wie vloeit het toe?
- Wettelijk, testamentair of contractueel
o Wettelijke:
= intestaat of ab intestato erfopvolging en deze regels gelden omdat er geen
testament is of omdat het testament geen uitwerking heeft
o Testamentair: Giften (deel II)
4/132
