SOCIOLOGIE EN RECHTSSOCIOLOGIE
- Sociologie samenvatting!
HC1
INHOUDSTAFEL
1. Wat is rechtssociologie? XX
2. Sociologie, een wetenschap van de samenleving; deel 1 XX
3. Sociologie, een wetenschap van de samenleving; deel 2 XX
4. Sociologie, een wetenschap van de samenleving; deel 3 XX
5. Regelgeving XX
6. Handhaving XX
7. Formele conflictbeslechting XX
8. Sociologie van de Straf (Gastcollege) XX
9. Informele conflictbeslechting XX
10. Juridische beroepen XX
11. Legitimiteit van recht (justitie en burger) XX
12. Recht en de Risicomaatschappij
A WAT IS (RECHTS)SOCIOLOGIE
Empirische wetenschappelijke discipline die wederzijdse beïnvloeden tussen recht en samenleving bestudeerd
Mate waarin juridische constructies betekenis krijgen in de samenleving. Ze gaan opzoek naar de achterliggende context bij
de totstandkoming en de effecten van het ontstaan van het recht.
1 EEN 1 E DEFINITIE: WAT IS RECHT (HUYS)
Als we het recht willen bestuderen moeten we weten wat we bedoelen met het recht binnen sociologie
Opvatting van juristen
Geheel van regels die zich bevinden in bronnen dat moet worden toegepast bij het oplossen van een conflict in de praktijk
van rp en rl
- Intern
- Juristen moeten Specifieke problemen oplossen binnen een bepaalde situatie en recht biedt oplossingen voor deze
problemen
- Recht heeft bronnen met regels (→ wetgeving, RP)
- Systeem met consistentie en logica
,filosofen
Ideaalbeeld van normen en waarden binnen een ms die het sociale leven moeten structuren
- Ideaal plaatje over hoe het recht moet zijn om rechtvaardig te worden beschouwd
- Niet daadwerkelijk bestaande regels
sociologie
Sociaal Fenomeen in de ms wat kan bestudeerd worden via wetenschappelijke methoden en technieken
- Extern perspectief: recht als maatschappelijk verschijnsel en daar worden sociologische inzichten op losgelaten.
- Rechtssociologie is een deeldiscipline van de sociologie
- Enerzijds nauw anderzijds breed
o nauw: maatschappelijke controle uitgeoefend door systematische aanwending van macht
o Recht (breed): geheel van collectieve gedragingen en normen die het sociale leven structureren.
Founding fathers van de rechtssociologie; weber, marx en durkheim
Kijkt naar de wisselwerking tussen recht en maatschappij: ‘’hoe beïnvloedt de ms het recht en omgekeerd’’
Om die wisselwerking te kunnen begrijpen moeten we een onderscheid maken tussen
1. Law in books vs law in action
2. Sociale productie vs sociale werking
1.1 LAW IN BOOKS VS LAW IN ACTION (HUYS)
Roscoe Pound
law in books Law in action
= leidraad voor de juristen om problemen op te = recht zoals het daadwerkelijk terugvinden in de
lossen (theoretisch) ms (daadwerkelijk) & kritische vraagtekens bij de
juridische oplossingen
Bevoegde organen Wat zijn de gevolgen van de genomen beslissingen
door de bevoegde organen
Wetteksten / vonissen Hoe zijn deze totstandgekomen en Welke factoren
spelen een rol bij naleving van het wet – welke
worden nageleefd en welke niet
Interpretatief Waarneembare onderzoek
Huls zijn definitie volgt hierop
‘Rechtssociologie is een empirische discipline waarin het recht wordt opgevat als een sociaal verschijnsel, als product van
menselijke interactie’
- Empirisch: fenomen die we kunne waarnemen (= de basis voor sociologisch wetenschap)
1.2 RESULTAAT+ RULE OF LAW
Er is een evolutie van een nationale staat naar een verzorginsstaat met als gevolg:
- Regels stijgen
- Staat heeft meer bevoegdheden: zowel publieke als private sector
PUBLIEK PRIVAAT
Milieu Standaardcontract
Veiligheid Polissen
Tegen discriminatie kwaliteitsvoorschriften
Sociale zekerheid
, Rule of law= betekent dat zowel publieke (overheid) als private (burgers en bedrijven) machten worden beperkt door
wetten die democratisch tot stand zijn gekomen. Dit houdt in dat iedereen, inclusief de overheid, zich aan de wet moet
houden
1.3 JURIDISERING
= invloed van wetten en juridische procedures in verschillende delen van de samenleving
Negatieve rol van juridisering: Kritiek: formele regels kunnen individuen belemmeren in hun vrijheid en ondernemingen
kunnen dwingen om hoge kosten te maken, bijvoorbeeld door milieuregels die veel financiële lasten met zich meebrengen.
Positieve rol van juridisering: emancipatie van mensen. Door middel van wetgeving kunnen groepen die voorheen minder
rechten hadden, zoals vrouwen of minderheden, meer vrijheid en gelijkheid verwerven.
Rechtssociologen = neutraal ten opzichte van de bestaande rechtsorde. analyseren hoe het recht functioneert in de
samenleving. Binnen dit debat bestaan er twee uiterste opvattingen.
- "true believers", = hoe meer regels en rechtssystemen, hoe beter voor de samenleving.
- de sceptici= maatschappij gebaat bij minder wetgeving en procedures. Sommigen uiten zelfs extreme kritiek door
te zeggen "kill all the lawyers"
1.4 INSTRUMENTELE EN EXPRESSIEF RECHT (NOOD AAN EVENWICHT TUSSEN BEIDE)
instrumenteel recht
- dienende taak, instrument dat wordt ingezet door wetgever (doel is wet bereiken) om bindende regels tot stand te
brengen, conflicten oplossen
expressief recht
- waarden samenleving: Het drukt uit wat een maatschappij belangrijk vindt en welke morele principes het wil
beschermen.
- rechtsbescherming individu zoals EVRM
2 TWEERICHTINGSVERKEER RECHT + SAMENLEVING
RECHTSSOCIOLOGIE
- sociaal verschijnsel
- mate waarin juridische constructies betekenis krijgen
- zoeken achterliggende context
SOCIALE PRODUCTIE EN SOCIALE WERKING (HUYS)
sociale productie Sociale werking
Invloed van samenleving op het recht Invloed en de sturende kracht van het recht op de
samenleving
→ hoe komen wetten tot stand → naleving van de wetten
2.1 SOCIALE PRODUCTIE VAN HET RECHT
Sociale factoren en actoren relevant voor totstandkoming van recht
INTERNE FORMELE BRONNEN VAN RECHT (JURISTEN)
- Wetgeving
- Rechtspraak
- Doctrine
, - Gewoonterecht
- Algemene Rechtsbeginselen
MAATSCHAPPELIJKE BRONNEN VAN RECHT(PRODUCENTEN) (SOCIOLOGEN)
- Politiek
- Economisch-Technologisch Ontwikkelingen
- Juridische Professionals
- Rechtsopvattingen Burgers
POLITIEK
De bestaande politieke machtsverhouding van een land. Recht is belangrijke mate product van de bestaande politiek.
Sociologen vragen zich af hoe deze tot stand is gekomen. Dit kunnen er verschillende zijn
- Publieke machtsfactoren -> hen beslissingen raken de grondbeginselen van de rechtsstaat
o Politieke partijen
o Ambtenaren
o bestuurders
- Private Machtsfactoren -> beinvloeden politieke besluitvorming soor hen gewenste richting
o Lobby Bedrijfsleven
o Vakbonden
o Milieuorganisaties
- Internationale Politiek -> men neemt ondergeschikte positive aan tov de internationale geldende regels
o Internationale verdragen
o Regelgeving EU
o Naties
o Navo
ECONOMISCH TECHNOLOGISCHE ONTWIKKELIJK
De ondernemingsgewijze productie en de technologische innovatie zijn sterk bepalend voor de inrichting van het
rechtssysteem.
Als je naar het recht kijkt van een bepaalde samenleving kan je zien wat zij belangrijk vinden -, en wat hen economische
vorm is want dit w gereflecteerd in hen recht.
In België: steeds nieuwe uitdagingen en technologieën
Economische orde:
- contractvrijheid en eigendom
- onze materiele welvaart is op de kapitalistische wijze gebaseerd, waardoor van recht wordt gevraagd dat het zich
aanpast aan de eisen van de economie.
- Nationale overheden houden moeilijk greep op de eigen multinationale ondernemingen die op hen beurt beinvloed
worden door ontwikkelingen op de internationale markten.
Wetenschappelijke vooruitgang:
- brengen ook nieuwe eisen aan het recht
- als een nieuwe technologie eenmaal beschikbaar is en de burgers van een land vrij zijn, zal de regelgeving vroeg of
laat volgen
Rampen:
- schokkende gebeurtenissen die leiden tot politieke reacties in de vorm van nieuwe regels en verscherpte handhaving.
JURIDISCHE PROFESSIONALS
- Rechtspraak: ‘’Recht is wat rechters doen in de praktijk’’, Abstracte wetten krijgen pas betekenis in hun toepassing
door rechters dus is het belangrijk om te weten hoe deze rechterlijke macht functioneert
- Advocatuur: wat is de rol van de advocatuur, deze evolueert ook met de tijd (verzakelijkt met de komende
internationalisering)
- Ambtenaren: spelen grotere rol dan we dachten
- Sociologie samenvatting!
HC1
INHOUDSTAFEL
1. Wat is rechtssociologie? XX
2. Sociologie, een wetenschap van de samenleving; deel 1 XX
3. Sociologie, een wetenschap van de samenleving; deel 2 XX
4. Sociologie, een wetenschap van de samenleving; deel 3 XX
5. Regelgeving XX
6. Handhaving XX
7. Formele conflictbeslechting XX
8. Sociologie van de Straf (Gastcollege) XX
9. Informele conflictbeslechting XX
10. Juridische beroepen XX
11. Legitimiteit van recht (justitie en burger) XX
12. Recht en de Risicomaatschappij
A WAT IS (RECHTS)SOCIOLOGIE
Empirische wetenschappelijke discipline die wederzijdse beïnvloeden tussen recht en samenleving bestudeerd
Mate waarin juridische constructies betekenis krijgen in de samenleving. Ze gaan opzoek naar de achterliggende context bij
de totstandkoming en de effecten van het ontstaan van het recht.
1 EEN 1 E DEFINITIE: WAT IS RECHT (HUYS)
Als we het recht willen bestuderen moeten we weten wat we bedoelen met het recht binnen sociologie
Opvatting van juristen
Geheel van regels die zich bevinden in bronnen dat moet worden toegepast bij het oplossen van een conflict in de praktijk
van rp en rl
- Intern
- Juristen moeten Specifieke problemen oplossen binnen een bepaalde situatie en recht biedt oplossingen voor deze
problemen
- Recht heeft bronnen met regels (→ wetgeving, RP)
- Systeem met consistentie en logica
,filosofen
Ideaalbeeld van normen en waarden binnen een ms die het sociale leven moeten structuren
- Ideaal plaatje over hoe het recht moet zijn om rechtvaardig te worden beschouwd
- Niet daadwerkelijk bestaande regels
sociologie
Sociaal Fenomeen in de ms wat kan bestudeerd worden via wetenschappelijke methoden en technieken
- Extern perspectief: recht als maatschappelijk verschijnsel en daar worden sociologische inzichten op losgelaten.
- Rechtssociologie is een deeldiscipline van de sociologie
- Enerzijds nauw anderzijds breed
o nauw: maatschappelijke controle uitgeoefend door systematische aanwending van macht
o Recht (breed): geheel van collectieve gedragingen en normen die het sociale leven structureren.
Founding fathers van de rechtssociologie; weber, marx en durkheim
Kijkt naar de wisselwerking tussen recht en maatschappij: ‘’hoe beïnvloedt de ms het recht en omgekeerd’’
Om die wisselwerking te kunnen begrijpen moeten we een onderscheid maken tussen
1. Law in books vs law in action
2. Sociale productie vs sociale werking
1.1 LAW IN BOOKS VS LAW IN ACTION (HUYS)
Roscoe Pound
law in books Law in action
= leidraad voor de juristen om problemen op te = recht zoals het daadwerkelijk terugvinden in de
lossen (theoretisch) ms (daadwerkelijk) & kritische vraagtekens bij de
juridische oplossingen
Bevoegde organen Wat zijn de gevolgen van de genomen beslissingen
door de bevoegde organen
Wetteksten / vonissen Hoe zijn deze totstandgekomen en Welke factoren
spelen een rol bij naleving van het wet – welke
worden nageleefd en welke niet
Interpretatief Waarneembare onderzoek
Huls zijn definitie volgt hierop
‘Rechtssociologie is een empirische discipline waarin het recht wordt opgevat als een sociaal verschijnsel, als product van
menselijke interactie’
- Empirisch: fenomen die we kunne waarnemen (= de basis voor sociologisch wetenschap)
1.2 RESULTAAT+ RULE OF LAW
Er is een evolutie van een nationale staat naar een verzorginsstaat met als gevolg:
- Regels stijgen
- Staat heeft meer bevoegdheden: zowel publieke als private sector
PUBLIEK PRIVAAT
Milieu Standaardcontract
Veiligheid Polissen
Tegen discriminatie kwaliteitsvoorschriften
Sociale zekerheid
, Rule of law= betekent dat zowel publieke (overheid) als private (burgers en bedrijven) machten worden beperkt door
wetten die democratisch tot stand zijn gekomen. Dit houdt in dat iedereen, inclusief de overheid, zich aan de wet moet
houden
1.3 JURIDISERING
= invloed van wetten en juridische procedures in verschillende delen van de samenleving
Negatieve rol van juridisering: Kritiek: formele regels kunnen individuen belemmeren in hun vrijheid en ondernemingen
kunnen dwingen om hoge kosten te maken, bijvoorbeeld door milieuregels die veel financiële lasten met zich meebrengen.
Positieve rol van juridisering: emancipatie van mensen. Door middel van wetgeving kunnen groepen die voorheen minder
rechten hadden, zoals vrouwen of minderheden, meer vrijheid en gelijkheid verwerven.
Rechtssociologen = neutraal ten opzichte van de bestaande rechtsorde. analyseren hoe het recht functioneert in de
samenleving. Binnen dit debat bestaan er twee uiterste opvattingen.
- "true believers", = hoe meer regels en rechtssystemen, hoe beter voor de samenleving.
- de sceptici= maatschappij gebaat bij minder wetgeving en procedures. Sommigen uiten zelfs extreme kritiek door
te zeggen "kill all the lawyers"
1.4 INSTRUMENTELE EN EXPRESSIEF RECHT (NOOD AAN EVENWICHT TUSSEN BEIDE)
instrumenteel recht
- dienende taak, instrument dat wordt ingezet door wetgever (doel is wet bereiken) om bindende regels tot stand te
brengen, conflicten oplossen
expressief recht
- waarden samenleving: Het drukt uit wat een maatschappij belangrijk vindt en welke morele principes het wil
beschermen.
- rechtsbescherming individu zoals EVRM
2 TWEERICHTINGSVERKEER RECHT + SAMENLEVING
RECHTSSOCIOLOGIE
- sociaal verschijnsel
- mate waarin juridische constructies betekenis krijgen
- zoeken achterliggende context
SOCIALE PRODUCTIE EN SOCIALE WERKING (HUYS)
sociale productie Sociale werking
Invloed van samenleving op het recht Invloed en de sturende kracht van het recht op de
samenleving
→ hoe komen wetten tot stand → naleving van de wetten
2.1 SOCIALE PRODUCTIE VAN HET RECHT
Sociale factoren en actoren relevant voor totstandkoming van recht
INTERNE FORMELE BRONNEN VAN RECHT (JURISTEN)
- Wetgeving
- Rechtspraak
- Doctrine
, - Gewoonterecht
- Algemene Rechtsbeginselen
MAATSCHAPPELIJKE BRONNEN VAN RECHT(PRODUCENTEN) (SOCIOLOGEN)
- Politiek
- Economisch-Technologisch Ontwikkelingen
- Juridische Professionals
- Rechtsopvattingen Burgers
POLITIEK
De bestaande politieke machtsverhouding van een land. Recht is belangrijke mate product van de bestaande politiek.
Sociologen vragen zich af hoe deze tot stand is gekomen. Dit kunnen er verschillende zijn
- Publieke machtsfactoren -> hen beslissingen raken de grondbeginselen van de rechtsstaat
o Politieke partijen
o Ambtenaren
o bestuurders
- Private Machtsfactoren -> beinvloeden politieke besluitvorming soor hen gewenste richting
o Lobby Bedrijfsleven
o Vakbonden
o Milieuorganisaties
- Internationale Politiek -> men neemt ondergeschikte positive aan tov de internationale geldende regels
o Internationale verdragen
o Regelgeving EU
o Naties
o Navo
ECONOMISCH TECHNOLOGISCHE ONTWIKKELIJK
De ondernemingsgewijze productie en de technologische innovatie zijn sterk bepalend voor de inrichting van het
rechtssysteem.
Als je naar het recht kijkt van een bepaalde samenleving kan je zien wat zij belangrijk vinden -, en wat hen economische
vorm is want dit w gereflecteerd in hen recht.
In België: steeds nieuwe uitdagingen en technologieën
Economische orde:
- contractvrijheid en eigendom
- onze materiele welvaart is op de kapitalistische wijze gebaseerd, waardoor van recht wordt gevraagd dat het zich
aanpast aan de eisen van de economie.
- Nationale overheden houden moeilijk greep op de eigen multinationale ondernemingen die op hen beurt beinvloed
worden door ontwikkelingen op de internationale markten.
Wetenschappelijke vooruitgang:
- brengen ook nieuwe eisen aan het recht
- als een nieuwe technologie eenmaal beschikbaar is en de burgers van een land vrij zijn, zal de regelgeving vroeg of
laat volgen
Rampen:
- schokkende gebeurtenissen die leiden tot politieke reacties in de vorm van nieuwe regels en verscherpte handhaving.
JURIDISCHE PROFESSIONALS
- Rechtspraak: ‘’Recht is wat rechters doen in de praktijk’’, Abstracte wetten krijgen pas betekenis in hun toepassing
door rechters dus is het belangrijk om te weten hoe deze rechterlijke macht functioneert
- Advocatuur: wat is de rol van de advocatuur, deze evolueert ook met de tijd (verzakelijkt met de komende
internationalisering)
- Ambtenaren: spelen grotere rol dan we dachten
