IPR Inhoudstafel
DEEL I. ALGEMEEN DEEL ..........................................................................................................................5
HOOFDSTUK 1. INLEIDING ................................................................................................................................ 5
HOOFDSTUK 2. BRONNEN VAN HET INTERNATIONAAL PRIVAATRECHT ............................................................. 6
Bronnen uit het EU-recht ........................................................................................................................................................... 6
Bronnen uit het internationaal recht ........................................................................................................................................ 8
Bronnen uit het Belgisch recht .................................................................................................................................................. 8
OEFENINGEN............................................................................................................................................................................... 9
HOOFDSTUK 3: BEGRIPPEN IN HET INTERNATIONAAL PRIVAATRECHT ............................................................. 10
Woonplaats .............................................................................................................................................................................. 10
Gewone verblijfplaats .............................................................................................................................................................. 10
Nationaliteit.............................................................................................................................................................................. 12
Domicile .................................................................................................................................................................................... 12
COMI ......................................................................................................................................................................................... 13
HOOFDSTUK 4: INTERNATIONALE BEVOEGDHEID ALGEMENE REGELS .............................................................. 13
4.1. Wat is internationale bevoegdheid? ................................................................................................................................ 13
4.2. Waar vinden we de regels van internationale bevoegdheid?......................................................................................... 13
4. 3. Toepassingsgebied van EU-verordeningen en internationale verdragen ...................................................................... 14
▪ 1. Brussel I bis-verordening ............................................................................................................................................. 15
▪ 2. Brussel II ter-verordening ............................................................................................................................................ 15
▪ 3. Insolventie-verordening............................................................................................................................................... 16
▪ 4. Onderhoud-verordening .............................................................................................................................................. 16
▪ 5. Erfrecht-verordening ................................................................................................................................................... 16
▪ 6. Huwelijksvermogen-verordening................................................................................................................................. 17
▪ 7. Partnervermogen-verordening .................................................................................................................................... 17
▪ 8. Verdrag van Lugano ..................................................................................................................................................... 17
▪ 9. Kinderbeschermingsverdrag van Den Haag ................................................................................................................. 17
▪ 10. Onderhoudsverdrag 2007 van Den Haag................................................................................................................... 17
▪ 11. Forumbedingenverdrag ............................................................................................................................................. 18
▪ 12. Volwassenbeschermingsverdrag van Den Haag ........................................................................................................ 18
4. 4. Bevoegdheidsladder in de verschillende bronnen.......................................................................................................... 18
▪ 1. Brussel I bis-verordening ............................................................................................................................................. 18
▪ 2. Brussel II-ter ................................................................................................................................................................. 19
▪ 3. Insolventie-verordening............................................................................................................................................... 19
▪ 4. Onderhoud-verordening .............................................................................................................................................. 19
▪ 5. Erfrecht-verordening ................................................................................................................................................... 19
▪ 6. Huwelijksvermogen-verordening................................................................................................................................. 19
▪ 7. Partnervermogen-verordening .................................................................................................................................... 19
▪ 8. Verdrag van Lugano ..................................................................................................................................................... 20
▪ 9. WIPR ............................................................................................................................................................................ 20
4.5. Voorlopige maatregelen ................................................................................................................................................... 20
HOOFDSTUK 5: TOEPASSELIJK RECHT: ALGEMENE REGELS ............................................................................... 21
5.1. Wat is toepasselijk recht? ................................................................................................................................................. 21
5.2 Waar vinden we de regels?................................................................................................................................................ 21
5.3 Toepassingsgebied van EU-verordeningen en internationale verdragen ........................................................................ 21
▪ 1. Rome I-Verordening..................................................................................................................................................... 22
▪ 2. Rome II-Verordening.................................................................................................................................................... 22
▪ 3. Rome III-Verordening................................................................................................................................................... 22
▪ 4. Insolventie-verordening............................................................................................................................................... 22
▪ 5 Onderhoud-verordening en Protocol van Den Haag .................................................................................................... 22
▪ 6. Erfrecht-verordening ................................................................................................................................................... 22
▪ 7. Huwelijksvermogen-verordening................................................................................................................................. 22
▪ 8. Partnervermogen-verordening .................................................................................................................................... 22
▪ 9. Verdrag van Den Haag 1956 over onderhoudsverplichtingen tegenover kinderen .................................................... 22
1
, ▪ 10. Testamentenverdrag van Den Haag .......................................................................................................................... 22
▪ 11. Verkeersongevallenverdrag van Den Haag ................................................................................................................ 23
▪ 12. Kinderbeschermingsverdrag van Den Haag ............................................................................................................... 23
▪ 13. Volwassenbeschermingsverdrag van Den Haag ........................................................................................................ 23
5.4. Conflictenrechtelijke methode (het vinden van het toepasselijke recht) ...................................................................... 23
5.5. Complicaties bij de conflictenrechtelijke methode ......................................................................................................... 25
5.6. Doorkruising van de conflictenrechtelijke methode: voorrangsregels........................................................................... 25
5.7. Correctie op de conflictenrechtelijke methode: uitzonderingsclausules ....................................................................... 26
5.8. Toepassing van het aangewezen materieel recht ........................................................................................................... 26
5.9. Manipulatie van de conflictenrechtelijke methode: wetsontduiking ............................................................................ 27
HOOFDSTUK 6: ERKENNING EN UITVOERBAARHEID: ALGEMENE REGELS ......................................................... 27
6.1. Algemeen ........................................................................................................................................................................... 27
6.2. Belang van onderscheid: beslissing/schikking/akte ........................................................................................................ 27
6.3. Waar vinden we de regels?............................................................................................................................................... 28
6.4. Afbakening van de instrumenten ..................................................................................................................................... 28
6.5. Algemene regels over erkenning en uitvoerbaarheid ..................................................................................................... 29
▪ 1. Brussel I bis-verordening ............................................................................................................................................. 29
▪ 2. EET-verordening .......................................................................................................................................................... 29
▪ 3. Brussel II ter-verordening ............................................................................................................................................ 30
▪ 4. Insolventie-verordening............................................................................................................................................... 30
▪ 5 Onderhoud-verordening ............................................................................................................................................... 30
▪ 6. Erfrecht-verordening ................................................................................................................................................... 30
▪ 7. Huwelijksvermogen-verordening en partnervermogen verordening .......................................................................... 30
▪ 8. Internationale verdragen ............................................................................................................................................. 31
▪ 9. WIPR ............................................................................................................................................................................ 31
6.6. Legalisatie en apostille ....................................................................................................................................................... 31
HOOFDSTUK 7: ADMINISTRATIEVE EN GERECHTELIJKE SAMENWERKING ......................................................... 32
7.1. Algemeen ........................................................................................................................................................................... 32
7.2. Centrale autoriteiten......................................................................................................................................................... 32
7.3. Rechtstreekse communicatie tussen rechters ................................................................................................................. 32
7.4. Justitiële samenwerking binnen EU ................................................................................................................................. 32
7.5. Verdrag van Londen 1968 ................................................................................................................................................. 33
HOOFDSTUK 8: PROCESRECHT: OVERIGE ........................................................................................................ 33
8.1. Parallelle procedures ........................................................................................................................................................ 33
• Probleemstelling: soms heb je op één niveau verschillende rechters: ........................................................................ 33
• A. Internationale aanhangigheid/litispendentie .............................................................................................................. 33
• B. Internationale samenhang........................................................................................................................................... 35
• C. Forum non Conveniens ................................................................................................................................................ 35
• D. Doorverwijzing............................................................................................................................................................. 36
• E. Anti-suit injunctions ..................................................................................................................................................... 36
8.2. Betekening ......................................................................................................................................................................... 37
8.3. Bewijs ................................................................................................................................................................................. 38
HOOFDSTUK 9: ALTERNATIEVE VORMEN VAN INTERNATIONALE GESCHILLENBESLECHTING ............................. 38
9.1. Internationale arbitrage.................................................................................................................................................... 38
9.2. Internationale bemiddeling .............................................................................................................................................. 39
DEEL II. BIJZONDER DEEL ....................................................................................................................... 40
HOOFDSTUK 10: PERSONEN ........................................................................................................................... 40
10.1. Algemeen ......................................................................................................................................................................... 40
10.2. Bronnen ........................................................................................................................................................................... 40
10.3. Staat en bekwaamheid ................................................................................................................................................... 40
• A. Wat is staat en bekwaamheid?.................................................................................................................................... 40
• B. Internationale bevoegdheid ........................................................................................................................................ 40
• C. Toepasselijk recht ........................................................................................................................................................ 40
• D. Erkenning en uitvoerbaarheid ..................................................................................................................................... 40
10.4. Bescherming van volwassenen ....................................................................................................................................... 40
• A. Wat is bescherming van volwassenen? ....................................................................................................................... 40
• B. Internationale bevoegdheid ........................................................................................................................................ 40
2
, • C. Toepasselijk recht ........................................................................................................................................................ 41
• D. Erkenning en uitvoerbaarheid ..................................................................................................................................... 41
10.5. Naam................................................................................................................................................................................ 41
• A. Internationale bevoegdheid ........................................................................................................................................ 41
• B. Toepasselijk recht ........................................................................................................................................................ 42
• C. Erkenning en uitvoerbaarheid ..................................................................................................................................... 42
10.6. Afwezigheid ..................................................................................................................................................................... 43
• A. Wat valt onder afwezigheid? ....................................................................................................................................... 43
• B. Internationale bevoegdheid ........................................................................................................................................ 43
• C. Toepasselijk recht ........................................................................................................................................................ 43
• D. Erkenning en uitvoerbaarheid ..................................................................................................................................... 43
10.7. Aanpassing van het geslacht........................................................................................................................................... 43
• A. Wat valt onder geslachtsaanpassing? ......................................................................................................................... 43
• B. Internationale bevoegdheid ........................................................................................................................................ 43
• C. Toepasselijk recht ........................................................................................................................................................ 43
• D. Erkenning en uitvoerbaarheid ..................................................................................................................................... 43
HOOFDSTUK 11: FAMILIE................................................................................................................................ 44
11.1 Algemeen .......................................................................................................................................................................... 44
11.2. Huwelijk ........................................................................................................................................................................... 44
• A. Internationale bevoegdheid ........................................................................................................................................ 44
• B. Toepasselijk recht ........................................................................................................................................................ 44
• C. Erkenning ..................................................................................................................................................................... 45
• D. Schijnhuwelijken.......................................................................................................................................................... 45
11.3. Echtscheiding ................................................................................................................................................................... 45
• A. Internationale bevoegdheid ........................................................................................................................................ 45
• B. Toepasselijk recht ........................................................................................................................................................ 47
• C. Erkenning ..................................................................................................................................................................... 47
11.4. Relatie van samenleven.................................................................................................................................................... 48
• A. Internationale bevoegdheid ........................................................................................................................................ 48
• B. Toepasselijk recht ........................................................................................................................................................ 48
• C. Erkenning ..................................................................................................................................................................... 48
11.5. Natuurlijke afstamming .................................................................................................................................................... 48
• A. Internationale bevoegdheid ........................................................................................................................................ 48
• B. Toepasselijk recht ........................................................................................................................................................ 49
• C. Erkenning ..................................................................................................................................................................... 49
11.6. Adoptie ............................................................................................................................................................................. 50
• A. Internationale bevoegdheid ........................................................................................................................................ 50
• B. Toepasselijk recht ........................................................................................................................................................ 50
• C. Erkenning ..................................................................................................................................................................... 50
• D. Specifieke adoptieprocedures ..................................................................................................................................... 51
11.7. Ouderlijke verantwoordelijkheid ...................................................................................................................................... 51
• A. Internationale bevoegdheid ........................................................................................................................................ 51
• B. Toepasselijk recht ........................................................................................................................................................ 52
• C. Erkenning ..................................................................................................................................................................... 53
11.8. Internationale kinderontvoering ...................................................................................................................................... 53
• A. Herstel van situatie ...................................................................................................................................................... 53
• B. Beslissing ten gronde ................................................................................................................................................... 54
HOOFDSTUK 12: RELATIEVERMOGEN ............................................................................................................. 55
12.1 Algemeen & Bronnen ....................................................................................................................................................... 55
12.4. Toepasselijk recht............................................................................................................................................................ 56
• A. Huwelijksvermogen-Vo................................................................................................................................................ 56
• B. Partnervermogen-Vo ................................................................................................................................................... 57
• C. Oud recht: WIPR en daarvoor ...................................................................................................................................... 57
12.5. Erkenning en uitvoerbaarheid (zowel voor partnersvermogen als huwelijksvermogen-Vo) ...................................... 58
HOOFDSTUK 13: ONDERHOUDSVERPLICHTINGEN ........................................................................................... 58
13.1 Algemeen en bronnen...................................................................................................................................................... 58
13.3. Toepasselijk recht............................................................................................................................................................ 59
13.4. Erkenning en uitvoerbaarheid ........................................................................................................................................ 60
3
, HOOFDSTUK 14: ERFOPVOLGING .................................................................................................................... 60
14.1 Algemeen en Bronnen...................................................................................................................................................... 60
14.3. Toepasselijk recht............................................................................................................................................................ 61
14.4. Erkenning en uitvoerbaarheid ........................................................................................................................................ 61
14.5. Europese erfrechtverklaring ........................................................................................................................................... 62
HOOFDSTUK 15: GOEDEREN ........................................................................................................................... 62
15.1 Algemeen .......................................................................................................................................................................... 62
15.2. Bronnen ........................................................................................................................................................................... 62
15.4. Toepasselijk recht............................................................................................................................................................ 62
15.5. Erkenning en uitvoerbaarheid ........................................................................................................................................ 63
15.6. Europese octrooien ......................................................................................................................................................... 63
HOOFDSTUK 16: CONTRACTEN ....................................................................................................................... 63
16.1 Algemeen en Bronnen...................................................................................................................................................... 63
16.2. Internationale bevoegdheid ........................................................................................................................................... 65
16.3. Toepasselijk recht............................................................................................................................................................ 68
16.4. Erkenning en uitvoerbaarheid ........................................................................................................................................ 72
16.5. Materieel recht................................................................................................................................................................ 72
HOOFDSTUK 17: NIET-CONTRACTUELE VERBINTENISSEN................................................................................. 72
17.1. Algemeen en bronnen..................................................................................................................................................... 72
17.2. Onderscheid tussen contractuele en niet-contractuele aansprakelijkheid .................................................................. 72
17.3. Internationale bevoegdheid ........................................................................................................................................... 73
17.4. Toepasselijk recht op onrechtmatige daad .................................................................................................................... 76
17.5. Toepasselijk recht voor andere niet-contractuele verbintenissen ............................................................................... 78
17.6. Erkenning en uitvoerbaarheid ........................................................................................................................................ 78
HOOFDSTUK 18: RECHTSPERSONEN................................................................................................................ 78
18.1. Algemeen en bronnen..................................................................................................................................................... 78
18.2. Statutaire versus werkelijke zetelleer ............................................................................................................................ 79
18.3. Invloed van het EU-verkeer op het IPR .......................................................................................................................... 80
18.4. Internationale bevoegdheid ........................................................................................................................................... 80
18.5. Toepasselijk recht............................................................................................................................................................ 81
18.6. Erkenning en uitvoerbaarheid ........................................................................................................................................ 81
HOOFDSTUK 20: INSOLVENTIE ........................................................................................................................ 82
20.1. Algemeen en bronnen..................................................................................................................................................... 82
20.2. Theorie: universaliteit en territorialiteit ........................................................................................................................ 82
20.3. Toepassingsgebied Insolventie-Verordening ................................................................................................................. 83
20.4. Internationale bevoegdheid ........................................................................................................................................... 84
20.5. Toepasselijk recht............................................................................................................................................................ 85
20.6. Coördinatie tussen hoofd -en territoriale insolventieprocedures ................................................................................ 85
20.7. Erkenning en uitvoerbaarheid ........................................................................................................................................ 85
4