Samenvatting - Abdomen 1 partim spijsverteringsorganen

Samenvatting
spijsverteringsorganen
Algemene gastro-enterologie

1. Leg de begrippen endocrien, paracrien en neurocrien uit aan
de hand van telkens 2 voorbeelden uit de gastro-intestinale
tractus.
ENDOCRIEN
= hormonen circuleren in het bloed en gaan op andere plaatsen een effect hebben
Voorbeelden:
 Cholecystokinine
o Geproduceerd door entero-endocriene cellen in proximale jejunum
o In duodenum: eerste absorptie; oiv voedselbolus gaan endocriene cellen
cholecystokinine produceren en volgende effecten hebben:
 Werkt endocrien op galblaasmusculatuur: contractie  toename in galzout
afvoer naar dunne darm (voor vetvertering)
 Bevordert productie pancreassap  lipasen (vetvertering stimuleren) en
proteolytische enzymen (eiwitdigestie)
 Effect op maagcontractiliteit: inhiberend effect waarbij maagmotiliteit wordt
geremd  er is voedsel toegekomen, dus er is een feedback systeem naar de
maag, zodat duodenum tijd krijgt om voedsel te verwerken
 Dit geeft verzadiging als maaglediging wordt geremd 
verzadigingsgevoel
 Inhibeert maagzuursecretie
 Secretine
o Geactiveerd door verzuring van duodenum
o Wordt ook aangemaakt door entero-endocriene cellen thv dunne darm
o Werkt in op pancreas: stimuleert pancreassecretie  lipasen en proteolytische
enzymen, maar ook veel bicarbonaat  zuur dat mee uit de maag komt met het
voedsel wordt gebufferd en geneutraliseerd
 DUS voedselbolus komt aan  secretine geproduceerd  aciditeit
voedselbolus onmiddellijk gebufferd
o Werkt ook in op maaglediging: remmend  zorgt dat bij toevoer van nutriënten
maag op rust wordt gezet
o Ook zuursecretie tijdelijk onderdrukt door secretine

PARACRIEN
= endocriene cellen stellen hormonen vrij die gaan inwerken op een doelwitcel in de directe
omgeving
Voorbeelden:

1

,  Somatostatine
o In maag: D-cellen (endocriene cellen die somatostatine vrijstellen)
o Werkt in op receptoren van G-cellen (gastrine producerende entero-endocriene
cellen in maag)
o Gaat activatie/productie van gastrine tegengaan  zuurremmend effect in maag
 Histamine
o Werkt prosecretoir: histaminevrijstelling gebeurt oiv gastrine
o Stimuleert de maagzuursecretie door pariëtale cellen
 Anti-histaminica om maagzuursecretie te remmen en patiënten met reflux te
behandelen

NEUROCRIEN
= entero-neurocriene cel wordt direct beïnvloed door zenuwbanen die GI-peptiden en hormonen
vrijstellen
= zenuwuiteinden stellen peptide vrij die zal inwerken op effectorcel (bv. gastirnecel, epitheelcel,
gladde spiercel…) zodat er communicatie kan plaatsvinden
Voorbeelden:
 Gastrine releasing hormoon (GRP)
o Vrijgesteld door zenuwuiteinden en werkt in op G-cellen van de maag 
maagzuursecretie beïnvloeden (door vrijstelling gastrine)
 VIP (vasoactief intestinaal peptide)
o Uitgescheiden door zenuwuiteinden thv spieren van het maag-darmsysteem
o Getriggerd door hoge maag pH
o Werkt rechtstreeks in op GSC en leidt tot relaxatie van GSC
o Potente vasodilatator en stimuleert vocht- en elektrolytensecretie
 Enkefalines
o Geproduceerd door zenuwuiteinden
o Zijn een vorm van endogene opiaten die op opiaat receptoren gaan inwerken in het
maag-darmsysteem
 Andere mediatoren die op deze manier kunnen communiceren: gastrine, somatostatine,
neurotensine, substance P



2. Beschrijf hoe algemeen de gastro-intestinale tractus
bezenuwd wordt.
EXTRINSIEKE INNERVATIE
 Zenuwuiteinden vanuit ruggenmerg en hersenstam zakken af naar wand darmstelsel; gaan
daar zenuwuiteinden doen penetreren tot bij epitheel GSC om activiteit maag-darmsysteem
te moduleren
 Onderscheid innervatie:
o Autonoom zenuwstelsel:
 Extrinsieke factor: OS en PS
 Intrinsieke factor: enterisch zenuwstelsel

2

, o Willekeurig zenuwstelsel
 Slikmechanisme: CN XII (n. hypoglossus) en IX (n. glossopharyngeus)
 Defecatie: pelvische zenuwen en n. pudendus
ENTERISCH ZENUWSTELSEL
= verzameling neuronen: motorische, secretoire, sensorische neuronen en interneuronen die in
lokale reflexen met elkaar gaan communiceren.
- Prikkel  sensorisch neuron  interneuron  secreto-motorisch neuron  effect
- Motorneuronen:
o Excitatoir: acetylcholine en substance P (contractie GSC)
o Relaxerend: NO en VIP (relaxatie GSC)
 Locatie van ganglia:
o Submucosale plexus van Meisner: tussen epitheel en circulaire spierlaag  werkt vnl
in op secretoire processen
o Myenterische plexus van Auerbach: tussen circulaire en longitudinale spierlaag 
werkt vnl in op contractiliteit
Verdere uitleg enterisch zenuwstelsel: zie SV pauliena

Parasympatische innervatie
 N. vagus (X)
o Efferente functie waarbij signaal vanuit hersenstam naar periferie wordt gestuurd:
gebeurt via dorsale motor nucleus van n. vagus die zich in hersenstam bevindt
o Afferent signaal van periferie naar hersenstam gecapteerd thv ganglion nodosum om
uiteindelijk aan te komen in nucleus tractus solitarius en van daaruit naar hoger
gelegen hersencentra gaan
o Geen betrekking van hogere hersencentra (afferent signaal  ganglion nodosum 
nucleus tractus solitarius  dorsale motor nucleus  efferente activiteit):
vasovagale reflexen, bv. appelflauwte
 Nn. splanchnici pelvici: takt af vanuit sacrale niveau  periferie, maar kent ook afferente
zenuwbanen die naar spinale ganglia toe gaan en naar dorsale wortel ganglia

Sympathische innervatie
 Splanchnische zenuwen (major en minor), lumbale en sacrale zenuwen
o Efferente trajecten: vanuit thoracolumbale segmenten van ruggenmerg via
prevertebrale ganglia naar eindorganen
o Afferente functie: signalen gecapteerd  via thoracolumbale ganglia  dorsale
wortel ganglia  ruggenmerg



3. Beschrijf de functionele anatomie en werking van de gladde
spiercellagen van de gastro-intestinale tractus.
 Verschillen gladspierweefsel en dwarsgestreept spierweefsel, gladde spiercellen zijn
o Kleiner
o Geen sarcomeren

3

, o Geen individuele innervatie → er is niet per spiercel 1 individueel neuron dat de
innervatie verzorgt, maar het zal functioneren als een elektrisch gekoppeld
syncytium waarbij de spiercellen onderling het elektrisch signaal aan elkaar
doorgeven → georchestreerd door intestinale cellen van Cajal
 Fasische contracties = contracties die op en af gaan, intermittente contracties
 Tonische contracties = aangehouden spiercontracties met een bepaalde basale spanning die
we meer gaan terugvinden bij de sfincters van het maag-darmsysteem
 Regeling van die contracties
o Myogeen waarbij spiercellen zelf gaan reageren op prikkels vanuit omgeving (bij
genoeg oprekken zal cel zelf samentrekken)
o Ook door de cellen van Cajal die als mediator tussen zenuwcellen en gladde
spiercellen instaan
o Endocriene, paracriene en neurocriene mechanismen gaan ook spieractiviteit
mediëren
(verdere uitleg in SV)



4. Beschrijf de verschillende fazen van de normale slikbeweging.
 Orofaryngeale fase
o Malen, mengen met speeksel
o Bolus naar de posterieure farynx, induceert slikreflex
 Farynxconstrictie
 Afsluiten van larynx door epiglottis
 Palatum elevatie sluit mondholte en nasofarynx af
 UES (= bovenste sfincter) relaxatie
 Slokdarmfase
o Rol = transport door peristaltiek
o Primaire peristaltiek
 = peristaltiek die ingezet wordt door een slikbeweging die uitgelokt wordt
door een voedselboluspassage
o Secundaire peristaltiek (= anti-reflux mechanisme)
 = peristaltiek waarbij geen bolus aanwezig moet zijn om een contractie uit te
lokken, het gebeurt vnl. wanneer er reflux vanuit de maag optreedt → de
secundaire peristaltische contractie duwt de reflux terug de maag in



5. Wat is GERD?
= gastro-oesofageale refluxziekte

OORZAKEN
 Dysfunctie van de oesofagogastrische junctie
o Hypotensie van de LES
o Transient lower esophageal sphincter relaxations (TLESR)

4