Filosofie 2e bachelor TEW
FILOSOFIE
INLEIDING
Doel: inleiding tot westerse wijsbegeerte met uitwijkingen erbuiten
3momenten in de tijd Grieken – moderniteit – postmoderne samenleving
Inzicht krijgen in origine van onze cultuur en aantal belangrijke vertegenwoordigers ervan
1. Rol van Griekenland
- Belang van stroomculturen
- Griekenland is voetnoot, maar dominant in Rome
Grieken nemen veel elementen over uit Babylonische en Egyptische cultuur.
Romeinse cultuur is Grieks, Griekse cultuur heeft zich over de gehele regio verspreid.
- Veel geschreven teksten
- Relevant tot vandaag in taal, cultuur, religie…
- Griekeland is een voetnoot in termen van de politieke macht,
- de griekse cultuur gaat doorgeven aan romen.
- De politiek gaat zich doorzetten tot in onze streken
Rondom grote stromen ontstaan grote structuren meer mensen leven op korte afstand bij
elkaar; waardoor verschillende stroomstructuren ontwikkelen.
Egyptische cultuur is monumentaal belangrijk herrijzen is de link tussen vader en zoon,
symbolen zoals aureool, rol van de engel… Grote godsdiensten zitten voor stuk in erfenis van
Egypte.
2. Wat is wijsbegeerte?
2.1. Wijsbegeerte bevat alleen voorlopige antwoorden die steeds nieuwe vragen opwerpen en
staat tegenover meningen en overtuigingen die steunen op autoriteiten.
Wijsbegeerte is afkeur van elke vorm van fundamentalisme !!
Wijsbegeerte onderscheidt zich van de wetenschap door radicaliteit van vraagstelling, door
type vraag, door gerichtheid van vragen.
2.2. Mens kan niet leven zonder bestaan zin te verlenen
Door het differentiëren van sociale relaties kan een mens zich situeren in een leefwereld
Belangrijk onderscheid tussen wereld en leefwereld !!
Toepassing:
objectieve dier (biologie) en beleefde dier (culturele ruimte)
Leefwereld is cultureel gestuurd, 99% van het leven speelt zich af in de leefwereld.
o leven in essentie speelt zich af in leefwereld
o filosofie speelt zich af in de leefwereld (filosofie is geen wetenschap!!)
o filosofie denkt op een bepaalde manier binnenin de leefwereld zodat het denken
zich objectiveerde en uitmondde in wetenschappelijke blik
(geen belangrijke wetenschappelijke inzichten, wel wat het kan bieden en wat het
niet kan bieden)
o leren gedragen op een bepaalde manier en hoe je met elkaar moet omgaan
= socialiseren
Leefwereld vs wereld
1
,Filosofie 2e bachelor TEW
o Niet een kat maar u kat = een verschil tussen de leefwereld en de wereld ,
o de symboliek is belangrijk
o bv u vrouw vs een patiënt
Vb. Bambi en hert
Vb. Grindadrap (massa moord op dolfijnen voor jaarlijks festival in Faeröer)
2
,Filosofie 2e bachelor TEW
Mens wil universum waarin het leven goed is
In de moderne maatschappij steunen we daarvoor op techniek
techniek laat toe dat de mens de natuur aan hem dienstbaar maakt
Moderne mens hecht belang aan zijn instrumentele relaties tot de natuur.
Verhouding tot andere mensen is van groot belang !!
Omvorming van natuur tot wereld van vervangbare en manipuleerbare objecten is niet
hetzelfde als de vorming van een leefwereld
In evenwichtige mens- en maatschappijopvatting dient de wereld te worden ingebed in
dimensie van bestaan waarin wij afhankelijkheid van anderen ervaren.
2.3. Leefbaar universum fenomenen rondom interpreteren, dingen betekenis verlenen en zo
omgeving structureren. Interpretatie is nooit werk van individu alleen, individu wordt
geholpen door andere mensen interpretatiekaders.
Zoals aanleren van een taal: niet alleen de grammatica, spelling maar ook geïnitieerd in
levens- en wereldvisie. Taal leert wat binnen deze wereld betekenisvol is en wat niet.
Taal = raster om werkelijkheid te interpreteren.
o Nederlands = taal der bijen
o Arabisch = taal der filosofen
2.4. Woorden condenseren geschiedenis van hele cultuur en verwijzen naar verhalen.
Elk mens nestelt zich ergens in verhalen presenteren de mens modellen voor het leven:
wat te verwachten van anderen, wat anderen van jou verwachten, hoe wereld in elkaar
steekt en hoe je iets kan bekomen.
Veel soorten verhalen
Wijsbegeerte is een verhaal dat onze ervaring van wereld organiseert en structureert
Filosofie is bijzonder verhaalvorm, een apart genre
2.5. Oorsprong wijsbegeerte is Grieks genre
Nog steeds vandaag zinvol te verwijzen naar manier waarop oud Griekse filosofen over
gelijkaardig probleem hebben gesproken
onderscheidt wijsbegeerte van wetenschap
o Wijsbegeerte komt voort uit menselijke behoefte om betekenis te verlenen aan
leven en de wereld
o Wetenschap situeert in perspectief van beheersing van
natuur Verschil wetenschappelijke tijd en beleefde tijd
o Wetenschappelijke tijd is lineair, zonder verschil
o Beleefde tijd bevat de hoogtes en laagtes (nieuwjaar, verjaardag, gewoon dinsdag)
3
, Filosofie 2e bachelor TEW
3. Thema’s in filosofie
Binnen leefwereld komen talrijke thema’s voortdurend terug
- Wie ben ik?
- Waarom ben ik er?
- Ben ik vrij?
- Wat is mijn relatie tot anderen?
- Wat is de waarheid?
- Wat is rechtvaardigheid?
- ….
Basisinzichten bevatten een passief element, je kan het niet kopen of managen.
Dezelfde vraagstukken komen al duizenden jaren terug in de filosofie geen vooruitgang
Verstaan van onze rol en wereld gebeurt via de taal taal is een interpretatiekader dat
opgebouwd is vanuit de leefwereld en tegelijk de leefwereld opbouwt
Filosofie is een talige activiteit
- Filosofie is geen literatuur, geen poëzie, roman… maar taal vormen kunnen wel
interessant zijn en komen aan bod.
- Filosofie zal voortdurend teruggrijpen naar oude teksten, wetenschap niet, in essentie omdat
de zinvraag eeuwig is en niet fundamenteel wijzigt.
Filosofie bouwt niet op zoals wetenschap
4. Verklaringsmodellen: magie, mythologie en filosofie
- Magie is kennisvorm in oude culturen, laat toe de wereld te beheersen en is vaak
verbonden met taboe het magische object beheerst de wereld
Onderdeel van onze leefwereld, maar ondergeschikt.
Wetenschap heeft magie opzij geduwd, maar magie is nog steeds aanwezig.
- Mythologie speelde grote rol, legendarische verhalen vormen collectief geheugen waarin alle
dingen een plaats krijgen. Het feit dat je probeert dingen te vatten in de vorm van
mythologische verhalen deze leren ons over de leefwereld.
Elke cultuur heeft/had zijn eigen mythologie. Homeros had een belangrijke rol, is eerste die
de mondelinge verhalen heeft opgeschreven. Ankerpunt voor beschavingen om je plaats in
de wereld te kennen.
Vanaf 6e eeuw ontstaat een andere taal die niet genoeg heeft aan magische of mythologische
verhalen. Volgens Plato en Aristoteles verstekken vanuit verwondering, steunen op
doorbreken van evidente aanwezigheid in de wereld en op vraagtekens plaatsen.
Plaats in de wereld zoeken
4.1. De Miletiërs
Ontstaat in Ionië in relatief onafhankelijke Griekse stadstaten.
Geloven nog in goden, maar geen bovennatuurlijke wezens in de verklaringen. Object van
de analyse = natuur. Overgang van chaos naar orde wordt verklaard door een natuurlijk
proces dat op grond van immanente wetmatigheid ontwikkelt.
Natuur beschrijven vanuit vochtige, vuur, lucht en aarde wereld verklaren vanuit 4
elementen. Een regel in de natuur die de elementen van de wereld volgens regelmatige
figuren verdeelt.
Opkomst natuurfilosofie algemene transformatie van Griekse maatschappij
4
FILOSOFIE
INLEIDING
Doel: inleiding tot westerse wijsbegeerte met uitwijkingen erbuiten
3momenten in de tijd Grieken – moderniteit – postmoderne samenleving
Inzicht krijgen in origine van onze cultuur en aantal belangrijke vertegenwoordigers ervan
1. Rol van Griekenland
- Belang van stroomculturen
- Griekenland is voetnoot, maar dominant in Rome
Grieken nemen veel elementen over uit Babylonische en Egyptische cultuur.
Romeinse cultuur is Grieks, Griekse cultuur heeft zich over de gehele regio verspreid.
- Veel geschreven teksten
- Relevant tot vandaag in taal, cultuur, religie…
- Griekeland is een voetnoot in termen van de politieke macht,
- de griekse cultuur gaat doorgeven aan romen.
- De politiek gaat zich doorzetten tot in onze streken
Rondom grote stromen ontstaan grote structuren meer mensen leven op korte afstand bij
elkaar; waardoor verschillende stroomstructuren ontwikkelen.
Egyptische cultuur is monumentaal belangrijk herrijzen is de link tussen vader en zoon,
symbolen zoals aureool, rol van de engel… Grote godsdiensten zitten voor stuk in erfenis van
Egypte.
2. Wat is wijsbegeerte?
2.1. Wijsbegeerte bevat alleen voorlopige antwoorden die steeds nieuwe vragen opwerpen en
staat tegenover meningen en overtuigingen die steunen op autoriteiten.
Wijsbegeerte is afkeur van elke vorm van fundamentalisme !!
Wijsbegeerte onderscheidt zich van de wetenschap door radicaliteit van vraagstelling, door
type vraag, door gerichtheid van vragen.
2.2. Mens kan niet leven zonder bestaan zin te verlenen
Door het differentiëren van sociale relaties kan een mens zich situeren in een leefwereld
Belangrijk onderscheid tussen wereld en leefwereld !!
Toepassing:
objectieve dier (biologie) en beleefde dier (culturele ruimte)
Leefwereld is cultureel gestuurd, 99% van het leven speelt zich af in de leefwereld.
o leven in essentie speelt zich af in leefwereld
o filosofie speelt zich af in de leefwereld (filosofie is geen wetenschap!!)
o filosofie denkt op een bepaalde manier binnenin de leefwereld zodat het denken
zich objectiveerde en uitmondde in wetenschappelijke blik
(geen belangrijke wetenschappelijke inzichten, wel wat het kan bieden en wat het
niet kan bieden)
o leren gedragen op een bepaalde manier en hoe je met elkaar moet omgaan
= socialiseren
Leefwereld vs wereld
1
,Filosofie 2e bachelor TEW
o Niet een kat maar u kat = een verschil tussen de leefwereld en de wereld ,
o de symboliek is belangrijk
o bv u vrouw vs een patiënt
Vb. Bambi en hert
Vb. Grindadrap (massa moord op dolfijnen voor jaarlijks festival in Faeröer)
2
,Filosofie 2e bachelor TEW
Mens wil universum waarin het leven goed is
In de moderne maatschappij steunen we daarvoor op techniek
techniek laat toe dat de mens de natuur aan hem dienstbaar maakt
Moderne mens hecht belang aan zijn instrumentele relaties tot de natuur.
Verhouding tot andere mensen is van groot belang !!
Omvorming van natuur tot wereld van vervangbare en manipuleerbare objecten is niet
hetzelfde als de vorming van een leefwereld
In evenwichtige mens- en maatschappijopvatting dient de wereld te worden ingebed in
dimensie van bestaan waarin wij afhankelijkheid van anderen ervaren.
2.3. Leefbaar universum fenomenen rondom interpreteren, dingen betekenis verlenen en zo
omgeving structureren. Interpretatie is nooit werk van individu alleen, individu wordt
geholpen door andere mensen interpretatiekaders.
Zoals aanleren van een taal: niet alleen de grammatica, spelling maar ook geïnitieerd in
levens- en wereldvisie. Taal leert wat binnen deze wereld betekenisvol is en wat niet.
Taal = raster om werkelijkheid te interpreteren.
o Nederlands = taal der bijen
o Arabisch = taal der filosofen
2.4. Woorden condenseren geschiedenis van hele cultuur en verwijzen naar verhalen.
Elk mens nestelt zich ergens in verhalen presenteren de mens modellen voor het leven:
wat te verwachten van anderen, wat anderen van jou verwachten, hoe wereld in elkaar
steekt en hoe je iets kan bekomen.
Veel soorten verhalen
Wijsbegeerte is een verhaal dat onze ervaring van wereld organiseert en structureert
Filosofie is bijzonder verhaalvorm, een apart genre
2.5. Oorsprong wijsbegeerte is Grieks genre
Nog steeds vandaag zinvol te verwijzen naar manier waarop oud Griekse filosofen over
gelijkaardig probleem hebben gesproken
onderscheidt wijsbegeerte van wetenschap
o Wijsbegeerte komt voort uit menselijke behoefte om betekenis te verlenen aan
leven en de wereld
o Wetenschap situeert in perspectief van beheersing van
natuur Verschil wetenschappelijke tijd en beleefde tijd
o Wetenschappelijke tijd is lineair, zonder verschil
o Beleefde tijd bevat de hoogtes en laagtes (nieuwjaar, verjaardag, gewoon dinsdag)
3
, Filosofie 2e bachelor TEW
3. Thema’s in filosofie
Binnen leefwereld komen talrijke thema’s voortdurend terug
- Wie ben ik?
- Waarom ben ik er?
- Ben ik vrij?
- Wat is mijn relatie tot anderen?
- Wat is de waarheid?
- Wat is rechtvaardigheid?
- ….
Basisinzichten bevatten een passief element, je kan het niet kopen of managen.
Dezelfde vraagstukken komen al duizenden jaren terug in de filosofie geen vooruitgang
Verstaan van onze rol en wereld gebeurt via de taal taal is een interpretatiekader dat
opgebouwd is vanuit de leefwereld en tegelijk de leefwereld opbouwt
Filosofie is een talige activiteit
- Filosofie is geen literatuur, geen poëzie, roman… maar taal vormen kunnen wel
interessant zijn en komen aan bod.
- Filosofie zal voortdurend teruggrijpen naar oude teksten, wetenschap niet, in essentie omdat
de zinvraag eeuwig is en niet fundamenteel wijzigt.
Filosofie bouwt niet op zoals wetenschap
4. Verklaringsmodellen: magie, mythologie en filosofie
- Magie is kennisvorm in oude culturen, laat toe de wereld te beheersen en is vaak
verbonden met taboe het magische object beheerst de wereld
Onderdeel van onze leefwereld, maar ondergeschikt.
Wetenschap heeft magie opzij geduwd, maar magie is nog steeds aanwezig.
- Mythologie speelde grote rol, legendarische verhalen vormen collectief geheugen waarin alle
dingen een plaats krijgen. Het feit dat je probeert dingen te vatten in de vorm van
mythologische verhalen deze leren ons over de leefwereld.
Elke cultuur heeft/had zijn eigen mythologie. Homeros had een belangrijke rol, is eerste die
de mondelinge verhalen heeft opgeschreven. Ankerpunt voor beschavingen om je plaats in
de wereld te kennen.
Vanaf 6e eeuw ontstaat een andere taal die niet genoeg heeft aan magische of mythologische
verhalen. Volgens Plato en Aristoteles verstekken vanuit verwondering, steunen op
doorbreken van evidente aanwezigheid in de wereld en op vraagtekens plaatsen.
Plaats in de wereld zoeken
4.1. De Miletiërs
Ontstaat in Ionië in relatief onafhankelijke Griekse stadstaten.
Geloven nog in goden, maar geen bovennatuurlijke wezens in de verklaringen. Object van
de analyse = natuur. Overgang van chaos naar orde wordt verklaard door een natuurlijk
proces dat op grond van immanente wetmatigheid ontwikkelt.
Natuur beschrijven vanuit vochtige, vuur, lucht en aarde wereld verklaren vanuit 4
elementen. Een regel in de natuur die de elementen van de wereld volgens regelmatige
figuren verdeelt.
Opkomst natuurfilosofie algemene transformatie van Griekse maatschappij
4
