Volledige samenvatting Samenleving en Gezondheid 2020

Inhoudsopgave
1. Volksgezondheid.................................................................................................................................5
1.1 Inleiding........................................................................................................................................5
1.1.1 Gezondheid............................................................................................................................5
1.1.2 Volksgezondheid: wat en waarom?.......................................................................................5
1.1.3 Volksgezondheidsonderzoek.................................................................................................6
1.2 Indicatoren van volksgezondheid.................................................................................................7
1.3 Determinanten van volksgezondheid...........................................................................................9
1.3.1 Modellen................................................................................................................................9
1.3.2 Determinanten van gezondheid..........................................................................................10
1.4 Organisaties van de gezondheidszorg.........................................................................................11
1.4.1 Overheidsbevoegdheden inzake gezondheidszorg (BE/VL).................................................11
1.4.2 Verplichte zorgverzekering in België....................................................................................11
2. Preventieve gezondheidszorg...........................................................................................................17
2.1 Grondslagen van preventieve gezondheidszorg.........................................................................17
2.1.1 Definities..............................................................................................................................17
2.1.2 Indeling................................................................................................................................17
2.2 Preventie in de praktijk...............................................................................................................19
2.3 Toekomstperspectieven.............................................................................................................20
3. Gezondheidspromotie......................................................................................................................24
3.1 Gezondheid en gezondheidsgedrag bij jongeren........................................................................24
3.2 Gezondheidsbevordering............................................................................................................25
3.3 Theoretische gedragsverklaringsmodellen.................................................................................26
3.3.1 Individuele modellen...........................................................................................................26
3.3.2 Ecologische modellen..........................................................................................................26
4. Medische sociologie.........................................................................................................................32
4.1 De mens binnen zijn bredere maatschappelijke context............................................................32
4.1.1 Wat is sociologie?................................................................................................................32
4.1.2 Sociale groepen begrijpen...................................................................................................32
4.1.3 Gezondheid en ziekte begrijpen..........................................................................................33
4.1.4 Ziektegedrag begrijpen........................................................................................................35
4.2 Sociale verschillen in gezondheid...............................................................................................36
4.2.1 Verschillen in gezondheid: intro..........................................................................................36
4.2.2 Verschillen in gezondheid naar geslacht..............................................................................36
4.2.3 Verschillen in gezondheid naar SES.....................................................................................36


1

, 4.2.4 Verschillen in gezondheid naar etniciteit.............................................................................37
4.2.5 Biologische verklaringen voor sociale verschillen in gezondheid.........................................38
4.2.6 Leefstijl als verklaring voor sociale verschillen in gezondheid.............................................38
4.2.7 Sociale mechanismen als verklaring voor sociale verschillen in gezondheid.......................38
5. Sociale netwerken, buurten en gezondheidszorg.............................................................................42
5.1 Sociale netwerken als determinant van gezondheid..................................................................42
5.2 Sociale netwerken: theoretische achtergrond............................................................................43
5.2.1 Definitie en kenmerken sociale netwerken.........................................................................43
5.2.2 Begripsverheldering op basis van kenmerken van sociale netwerken.................................43
5.3 Historiek: Durkheim en wat bepaalt gedrag...............................................................................44
5.4 De negatieve kant van sociale netwerken, gelinkt aan sociale ongelijkheid...............................45
5.5 Buurten en gezondheid..............................................................................................................45
5.5.1 Theoretische achtergrond....................................................................................................45
5.5.2 Verklaringen........................................................................................................................45
5.5.3 Implicaties voor het beleid..................................................................................................46
5.6 Buurtgerichte zorg......................................................................................................................46
6. Medische antropologie.....................................................................................................................51
6.1 Cultuur, diversiteit en taal..........................................................................................................51
6.1.1 Cultuur.................................................................................................................................51
6.1.2 Taal......................................................................................................................................53
6.1.3 Diversiteit............................................................................................................................54
6.2 Medische antropologie...............................................................................................................55
6.2.1 Wat is medische antropologie?...........................................................................................55
6.2.2 Disease and illness...............................................................................................................56
6.2.3 Sickness en sick role.............................................................................................................56
6.2.4 Idioms of distress.................................................................................................................57
6.2.5 Explanatory models (A. Kleinman).......................................................................................57
6.2.6 Cultural concepts of distress (CCD)......................................................................................57
6.2.7 Universalistisch VS relativistische benadering.....................................................................58
6.3 Medische antropologie toegepast op diversiteitscompetenties in de zorg: casuïstiek...............58
6.3.1 Generieke competenties......................................................................................................58
6.3.2 Het TOPOI model.................................................................................................................59
6.3.3 Werken rond taalbarrières..................................................................................................60
7. Global health....................................................................................................................................62
7.1 Public Health, International Health en Global Health.................................................................62
7.2 Wat is het belang van Global Health...........................................................................................62

2

,7.3 Huidige wereldwijde ziektelast...................................................................................................63
7.4 Internationale betrekkingen en mondiale diplomatie................................................................65
7.5 Functies van Global Health.........................................................................................................66
7.6 Samenvatting..............................................................................................................................67




3

,4

, 1. Volksgezondheid
1.1 Inleiding
1.1.1 Gezondheid
- Biomedisch model: afwezigheid van ziekte  niet ziek = gezond (enkel lichamelijk)
- WHO: toestand volledig welbevinden (breder)
o Psychisch
o Sociaal
o Lichamelijk
o = health is a state of complete physical, mental and social well-being and not merely
the absence of disease or infirmity (gebrek)
 veel minder mensen stemmer hier mee in ...
- Kritiek
o Volledig welbevinden: niet haalbaar  risico voor medicalisering: meer hulp zoeken
dan nodig
o Stijging levensverwachting en chronische ziekten  mensen w gelabeld als ongezond
- Ottawa charter voor gezondheidspromotie
o Sociale en persoonlijke resources
o Fysieke capaciteit
- Recente veranderingen
o Mogelijkheid zichzelf aan te passen en te managen op vlak:
 Lichamelijk: allostasis = behoud fysiologische homeostase, tijdens wisselende
omstandigheden
 Mentaal: sense of coherence = subjectief welbevinden (coping)
 Sociaal: dynamische balans tss kansen en beperkingen, omgaan met
toenemende beperkingen (met leeftijd)
- Uitbreiding def
o Gezondheid / welzijn / kwaliteit van leven
o Je kiest zelf hoe dicht je bij compleet welbevinden moet liggen
o = perceptie van het individu van zijn/haar positie in het leven in het kader vd cultuur-
en waardesystemen in waarin hij/zij leeft in relatie tot zijn/haar doelen,
verwachtingen en zorgen

1.1.2 Volksgezondheid: wat en waarom?
- Wat is volksgezondheid
o Wetenschap die
 Gezondheid van gemeenschap van mensen
 Beschermen en verbeteren
 Door onderwijs/opleiding, promotiecampagnes en onderzoek naar ziekte- en
ongeval preventie
o Professionelen in VGZ …
 Analyseren
 Effect op gezondheid
 Van levensstijl en omgeving
 Om programma’s te ontwikkelen
 Die gezondheid van gemeenschap
 Beschermen en bevorderen

5