Samenvatting didactiek Nederlands - Vives Brugge - 2de jaar (2de semester)

WAT IS SCHRIJVEN?

- Kunnen daaronder alles verstaan
o Schoonschrift
o Correct leren spellen
o Schrijven als motorische vaardigheid
 Om krullen te leren vormen
o Schrijfproces
 Lln gaan zelf teksten creëren
- Behoort tot schriftelijke vaardigheden
- Productieve vaardigheid  net zoals spreken
o Duidelijke verschillen tussen spreken en schrijven
 Schrijven: ideeën structureren en geordend op papier krijgen
 Directe mondelinge feedback ontbreekt
o Geen non-verbale signalen over hoe het overkomt bij
ontvanger
 Respons laat langer op zich wachten
o Berichten: sneller feedback van ontvanger
 Emojis vervangen gedeeltelijk de non-verbale
signalen
 Schrijven: blijvend van aard
- Lln in 1ste leerjaar en kleuter  staan te popelen om te leren schrijven
o Kdn vertellen dan nog hun verhalen met tekeningen
o Vanaf in contact met geschreven taal
 Proberen deze neer te schrijven
o Schrijfmotivatie koesteren
- Eigenlijke schrijven
o Pas vanaf 2de graad
o Kan wel vroeger starten  spelling integreren in schrijflessen

Schrijven  meerdere functies

- Communicatieve
o Boodschap doorgeven aan iemand anders
- Expressieve
o Gevoelens en gedachten uiten op papier
- Conceptualiserende
o Ideeën ordenen
o Grip op complexe inhouden
- Sociale
o Hoe je schrijft, bepaald tot welke groep je behoort

 ≠ functies  schrijfopdrachten kunnen sterk uiteenlopen




1

,DE SCHRIJVER

Schrijfproces wordt beïnvloed door schrijver

- Wat weet hij al over onderwerp?
- Is hij geïnteresseerd in het thema?
- Heeft hij een grote woordenschat?
- Is hij gemotiveerd om te beginnen schrijven?

DE SOCIOCULTURELE CONTEXT

Talige competenties zijn verbonden met socioculturele context

- Is er een rijke geletterdheid in de omgeving, school?
- Zien ze regelmatig anderen schrijven?
- Veel boeken in omgeving?

Culturele achtergrond speelt een rol
 Wie verhaal van sneeuwwitje kent, zal het makkelijker kunnen herschrijven

DE DENKACTIVITEIT BIJ HET SCHRIJVEN

- Schrijver: steeds lezer en schrijfdoel in achterhoofd houden
o Welke voorkennis heeft lezer al?
o Waarom schrijft hij die tekst?
- Veel factoren waar schrijver rekening mee moet houden  schrijven is een complexe
denkactiviteit
o Moet veel info verzameld worden
o Info ordenen en verwoorden
 Doet daarvoor beroep op taalkennis
 Komen ook veel schrijfstrategieën bij kijken
- Gaandeweg: ontstaat tekst die bijgestuurd wordt

 Schrijven is dus een complex samenspel van wat je wilt schrijven, hoe en met welk gemak je
schrijft

WAAROM INZETTEN OP SCHRIJVEN?

- Communicatiemiddel  schrijven niet minder, maar op andere manieren
o Diversiteit aan manieren
 Zorgt dat lln onderscheid moeten leren maken tussen situaties die
 Formeel taalregister vragen
 Waarin informeel taalgebruik mogelijk is
 Hangt af van lezer en van gebruikte communicatiekanaal
- Online schrijven
o Schrijfproduct = visitekaartje (geeft bepaalde indruk bij lezer)
 Bepaalt waarin je actief en succesvol kunt deelnemen aan samenleving

2

, - Staat in verbinding met andere domeinen van Nederlands
o Leren lezen en schrijven: verbonden met elkaar
 Willen schrijven  kunnen lezen
 Veel leest  schrijft beter
o Kennis en vaardigheden uit andere domeinen
 Mondelinge verwoordingen van schrijfideeën en formuleringen
 belangrijke stap in schrijfproces
- Taalbeschouwing  draagt bij tot beter schrijven
- Schrijven = voortdurend reflecteren over taal

Besluit:

- Schrijven = meest synthetiserende competentie van allemaal
o Is samenspel van alle vaardigheden en kennis die een taalleerder beheerst
- Spelling en taalbeschouwing: staan ten dienste van schrijven

HOE LEREN LEERLINGEN SCHRIJVEN?

HOUD REKENING MET BEGINSITUATIE

Beginsituatie =

- Situatie waarin ze zich bevinden als ze aankomen in lager onderwijs
- Hun situatie in begin van elke les


DE START VAN DE LAGERE SCHOOL

- Begint al in kleuterklas
o Schrijfhoek
o Opnemen maaltijden
o Begin van thema: grote woorden schrijven
- Tekenen is grootste voorloper van schrijven
o Maken al kennis met eigenschappen van schrijven
o Eigen naam leren ‘blokletteren’  zijn ze ook nog aan het tekenen
 Kopiëren: vorm
 Maar herkennen afzonderlijke letters en de bijhorende klanken niet
 Alle letters verklanken  maken foneem-grafeemkoppeling
- In kleuterklas
o Veilig en positief schrijfklimaat waarin inhoud > vorm
 Schrijfmotivatie wordt gestimuleerd  ontwikkelen zo een positief talige
grondhouding




3