Vermogensplanning – Samenvatting
Hoofdstuk 1 Algemene inleiding vermogensplanning
1 Onderscheid erfrecht – successierechten
Het erfrecht zorgt dat materiële dingen overgaan in handen van andere personen, de erfgenamen of van de staat. Bij
de overgang wordt een belasting geheven erfbelasting of successierechten.
Het zijn beide afzonderlijke rechtstakken.
Erfrecht: Bepaald wie hoeveel erft. Onderdeel van het burgerlijk recht
Erfbelasting: bepaald hoeveel belasting men op zijn erfdeel betaalt. Onderdeel van het fiscaal recht
Erfbelasting is een verzamelnaam voor successierechten en recht van overgang. Het successierecht wordt toegepast
op de waarde van alles uit het nalatenschap. Recht van overgang wordt gevestigd op de waarde van de onroerende
goederen die in België liggen.
2 Onderscheidt intestaat – testamentair erfrecht
Testamentair erfrecht: bepaald de verdeling van de nalatenschap wanneer een testament is opgemaakt. Bepaalde
erfgenamen hebben sowieso recht op een deel reservataire erfgenamen.
Intestaat (wettelijk) erfrecht: bepaald de verdeling van het nalatenschap als er geen testament is opgemaakt of
wanneer er wel een testament is maar niet voor de gehele nalatenschap.
3 Het openvallen van de nalatenschap
Nalatenschap valt enkel open door de dood in de laatste woonplaats van de overledene.
Vanaf overlijden worden kluizen en rekeningen geblokkeerd. Voor deblokkeren moet men bewijzen dat men
erfgenaam is.
Attest van erfopvolging gratis door kantoor rechtszekerheid
Akte van erfopvolging door notaris
De LLE kan wel geld afhalen voor dringende uitgaven als de rekeningen geblokkeerd zijn:
Max. ½ van het bedrag van alle rekeningen samen
Max. 5000 €
Uitgaven voor begrafenis en laatste ziekenkosten
Geldt niet voor feitelijk samenwonende partners.
Na deblokkeren kunnen erfgenamen enkel geld afhalen indien men een volmacht van de rekening heeft.
4 Erfbekwaamheid
2 voorwaarden:
De erfgenaam moet bestaan op het moment dat de erfenis openvalt.
o Ongeboren kind als het levensvatbaar wordt geboren
o Erfgenaam moet zelf nog in leven zijn
o Als vrouw en man samen omkomen. Degene die laatst overlijdt, erft van de eerste. Wanneer dit niet
kan worden afgeleid wordt het nalatenschap afgewikkeld zonder rekening te houden met het
bestaan van de andere.
De erfgenaam mag niet onwaardig zijn om te erven.
o Feiten die rechtstreeks tot onwaardigheid leiden
Verkrachting, aanranding van de eerbare
Doodslag, moord en vergiftiging
Opzettelijke slagen en verwondingen met de dood tot gevolg
Pagina 1 van 31
, Indien de dader is overleden voor hij voor een van deze feiten kan veroordeeld worden, dan kan de
rechtbank de onwaardigheid nog uitspreken op vraag van de overheid.
o Feiten die aanleiding geven tot onwaardigheid als de rechtbank hiertoe beslist
Feiten waarvoor de rechtbank de dader schuldig bevindt:
Verkrachting
Opzettelijke slagen en verwondingen
Opzettelijke toedienen van gevaarlijke stoffen
De rechtbank zal de onwaardigheid als straf uitspreken. Voortaan kan ook plaatsvervulling doorgaan.
5 Aanvaarding en verwerping van de nalatenschap
Wie tot de erfenis wordt geroepen heeft keuze tot:
Zuiver aanvaarden
Aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving
Verwerpen
De keuze om te aanvaarden of verwerpen blijft 30 jaar bestaan.
Keuze is vrij op enkele uitzonderingen:
Minderjarig kan enkel aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving of verwerpen.
Wanneer iemand goederen van de erfenis heeft achtergehouden is deze verplicht de erfenis te aanvaarden.
Als de erfgenaam nog geen keuze had gemaakt en overlijdt, moeten zijn erfgenamen aanvaarden of
verwerpen. Als ze het niet eens geraken moeten ze aanvaarde onder boedelbeschrijving.
Als de LLE meer dan 5000€ van de gezamenlijke rekening heeft afgenomen terwijl de rekeningen nog
geblokkeerd zijn moet er zuiver aanvaard worden.
Keuze is onherroepelijk
5.1 Zuivere aanvaarding
Gebeurt in een authentieke of onderhandse akte. Wordt in praktijk vaak stilzwijgend gedaan. Indienen van een
nalatenschapsaangifte wordt nooit gezien als een stilzwijgende aanvaarding is vervullen van fiscale plicht.
De erfgenaam treedt volledig in de rechten en plichten van de overledene, behalve contracten intuitu personae.
De erfgenamen die zuiver aanvaarden staan met zijn eigen vermogen in voor de betaling van de schulden van de
erflater in verhouding tot zijn erfdeel.
5.2 Aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving
Aangewezen wanneer men vreest’ voor meer schulden van baten bij de erfenis. Schulden en lasten moeten pas
betaald worden met de goederen die de erfgenaam uit de erfenis krijgt, staat niet met eigen vermogen in voor de
betaling van de schulden.
Verklaring moet overstaan worden aan een notaris en binnen 15 dagen gepubliceerd in BS met vermelding van het
verzoek aan de schuldeisers om hun rechten binnen 3 maand kenbaar te maken.
Er wordt een nauwkeurige inventaris van de nalatenschap opgemaakt door de notaris. Wanneer de erfgenaam hier
toe verplicht is, moet dit gebeuren binnen 3 maand.
Nadeel:
De erflaten die aanvaard wordt belast met het beheer en vereffening van de goederen van de nalatenschap en moet
verantwoording afleggen.
5.3 De verwerping
Verwerping gebeurt in een eenzijdige verklaring die wordt afgelegd ten overstaan van een notaris. Door verwerping
wordt men geacht nooit erfgenaam te zijn geweest. Erfdeel van de mede-erfgenamen wordt groter de aanwas.
Pagina 2 van 31
,6 Invloed van huwelijksvermogensrecht op samenstelling van
de nalatenschap
Bij overlijden wordt eerst het huwelijksstelsel vereffend.
6.1 Het wettelijk stelsel
Er komen 3 vermogens voor:
Eigen vermogen man EVM
Eigen vermogen vrouw EVV
Gemeenschappelijk vermogen GV
Elk vermogen heeft activa als passiva.
Bij ontbinding van het huwelijksstelsel wordt het gemeenschappelijk vermogen gelijk verdeeld on de echtgenoten.
De LLE krijgt haar eigen vermogen en de helft van het GV. Andere helft van het GV en EVM komt in zijn nalatenschap.
6.2 Gemeenschap van goederen
Alle goederen en schulden vallen hier in het enige gemeenschappelijke vermogen. Bij ontbinding komt de helft toe
aan de LLE, de helft van de overledene vormt dan de nalatenschap.
6.3 Scheiding van goederen
Er zijn maar 2 vermogens, EVM en EVV. Gemeenschappelijke aankopen of aankopen waarvan de eigenaar niet kan
toegekend worden komt in de onverdeeldheid. Bij de ontbinding van de nalatenschap van de overledene uit zijn
eigen vermogen.
In het huwelijkscontract kan een verrekbeding worden opgenomen. Dit beding bepaalt hoe de aanwinsten tijdens
het huwelijk op het einde zullen verrekend worden.
Pagina 3 van 31
, Hoofdstuk 2 Aangifte van de nalatenschap
1 Verplichtingen met betrekking tot de aangifte
6.4 Wie moet de aangifte indienen
Wettelijke verplicht om een nalatenschapsaangifte in de dienen:
Wettelijke erfgenamen
Algemene legatarissen Elke persoon of instelling die door een testament begunstigd wordt met een
legaat, geld of goederen
Begiftigden Natuurlijk of rechtspersoon die schenking uit erfenis ontvangt
Indieningsplicht verplicht aangifte ondertekenen.
De verschillende erfgenamen moeten samen 1 aangifte indienen.
6.5 Waar moet de aangifte ingediend worden
Successierechten zijn belastingen geheven dor het gewest. Vlaamse successierechten worden geheven als de
overledene zijn laatste fiscale woonplaats in Vlaanderen was. Indien de fiscale woonplaats van de overledene in 5
jaar voor zijn overlijden n meer dan 1 gewest lag, dan dient men de aangifte binnen het gewest waar de fiscale
woonplaats van de overledene in die 5 jaar het langste gevestigd was.
6.6 Termijn voor de indiening van de aangifte
Termijn is 4 maand vanaf datum van het overlijden.
Overlijden gebeur in andere EU-land 5 maanden.
Overlijden buiten Europees Economische ruimte 6 maanden
Om grondige redenen kan wel uitstel verkregen worden.
Te laat indienen belastingverhoging wordt aangerekend
Niet indienen administratie werkt via ambtshalve
6.7 Verbeteringen of aanvullingen
Zolang de termijn niet verstreken is kunne aanvullingen of verbeteringen gebeuren. Na de termijn kunnen ook nog
aanpassingen doorgevoerd worden.
Het aangifteformulier kan men gratis bekomen bij de administratie.
7 Algemene gegevens in de aangifte
7.1 Gegevens van aangevers en overledene
Overledene: Naam, beroep, domicilie, plaats en datum van overlijden.
Aangevers: Naam, beroep, domicilie en plaats en datum van geboorte.
Graad van verwantschap
Wat uit de nalatenschap wordt verkregen
Gegevens van kinderen
Van erfopvolgers moeten de gegevens apart ingevuld worden. Bijzondere legatarissen, legatarissen onder algemene
titel.
7.2 Keuze van woonst
Elke aangifte moet een keuze van woonst inhouden. Is 1 van de erfgenamen of de notaris. Hiernaar worden alle
documenten verstuurd.
Pagina 4 van 31
Hoofdstuk 1 Algemene inleiding vermogensplanning
1 Onderscheid erfrecht – successierechten
Het erfrecht zorgt dat materiële dingen overgaan in handen van andere personen, de erfgenamen of van de staat. Bij
de overgang wordt een belasting geheven erfbelasting of successierechten.
Het zijn beide afzonderlijke rechtstakken.
Erfrecht: Bepaald wie hoeveel erft. Onderdeel van het burgerlijk recht
Erfbelasting: bepaald hoeveel belasting men op zijn erfdeel betaalt. Onderdeel van het fiscaal recht
Erfbelasting is een verzamelnaam voor successierechten en recht van overgang. Het successierecht wordt toegepast
op de waarde van alles uit het nalatenschap. Recht van overgang wordt gevestigd op de waarde van de onroerende
goederen die in België liggen.
2 Onderscheidt intestaat – testamentair erfrecht
Testamentair erfrecht: bepaald de verdeling van de nalatenschap wanneer een testament is opgemaakt. Bepaalde
erfgenamen hebben sowieso recht op een deel reservataire erfgenamen.
Intestaat (wettelijk) erfrecht: bepaald de verdeling van het nalatenschap als er geen testament is opgemaakt of
wanneer er wel een testament is maar niet voor de gehele nalatenschap.
3 Het openvallen van de nalatenschap
Nalatenschap valt enkel open door de dood in de laatste woonplaats van de overledene.
Vanaf overlijden worden kluizen en rekeningen geblokkeerd. Voor deblokkeren moet men bewijzen dat men
erfgenaam is.
Attest van erfopvolging gratis door kantoor rechtszekerheid
Akte van erfopvolging door notaris
De LLE kan wel geld afhalen voor dringende uitgaven als de rekeningen geblokkeerd zijn:
Max. ½ van het bedrag van alle rekeningen samen
Max. 5000 €
Uitgaven voor begrafenis en laatste ziekenkosten
Geldt niet voor feitelijk samenwonende partners.
Na deblokkeren kunnen erfgenamen enkel geld afhalen indien men een volmacht van de rekening heeft.
4 Erfbekwaamheid
2 voorwaarden:
De erfgenaam moet bestaan op het moment dat de erfenis openvalt.
o Ongeboren kind als het levensvatbaar wordt geboren
o Erfgenaam moet zelf nog in leven zijn
o Als vrouw en man samen omkomen. Degene die laatst overlijdt, erft van de eerste. Wanneer dit niet
kan worden afgeleid wordt het nalatenschap afgewikkeld zonder rekening te houden met het
bestaan van de andere.
De erfgenaam mag niet onwaardig zijn om te erven.
o Feiten die rechtstreeks tot onwaardigheid leiden
Verkrachting, aanranding van de eerbare
Doodslag, moord en vergiftiging
Opzettelijke slagen en verwondingen met de dood tot gevolg
Pagina 1 van 31
, Indien de dader is overleden voor hij voor een van deze feiten kan veroordeeld worden, dan kan de
rechtbank de onwaardigheid nog uitspreken op vraag van de overheid.
o Feiten die aanleiding geven tot onwaardigheid als de rechtbank hiertoe beslist
Feiten waarvoor de rechtbank de dader schuldig bevindt:
Verkrachting
Opzettelijke slagen en verwondingen
Opzettelijke toedienen van gevaarlijke stoffen
De rechtbank zal de onwaardigheid als straf uitspreken. Voortaan kan ook plaatsvervulling doorgaan.
5 Aanvaarding en verwerping van de nalatenschap
Wie tot de erfenis wordt geroepen heeft keuze tot:
Zuiver aanvaarden
Aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving
Verwerpen
De keuze om te aanvaarden of verwerpen blijft 30 jaar bestaan.
Keuze is vrij op enkele uitzonderingen:
Minderjarig kan enkel aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving of verwerpen.
Wanneer iemand goederen van de erfenis heeft achtergehouden is deze verplicht de erfenis te aanvaarden.
Als de erfgenaam nog geen keuze had gemaakt en overlijdt, moeten zijn erfgenamen aanvaarden of
verwerpen. Als ze het niet eens geraken moeten ze aanvaarde onder boedelbeschrijving.
Als de LLE meer dan 5000€ van de gezamenlijke rekening heeft afgenomen terwijl de rekeningen nog
geblokkeerd zijn moet er zuiver aanvaard worden.
Keuze is onherroepelijk
5.1 Zuivere aanvaarding
Gebeurt in een authentieke of onderhandse akte. Wordt in praktijk vaak stilzwijgend gedaan. Indienen van een
nalatenschapsaangifte wordt nooit gezien als een stilzwijgende aanvaarding is vervullen van fiscale plicht.
De erfgenaam treedt volledig in de rechten en plichten van de overledene, behalve contracten intuitu personae.
De erfgenamen die zuiver aanvaarden staan met zijn eigen vermogen in voor de betaling van de schulden van de
erflater in verhouding tot zijn erfdeel.
5.2 Aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving
Aangewezen wanneer men vreest’ voor meer schulden van baten bij de erfenis. Schulden en lasten moeten pas
betaald worden met de goederen die de erfgenaam uit de erfenis krijgt, staat niet met eigen vermogen in voor de
betaling van de schulden.
Verklaring moet overstaan worden aan een notaris en binnen 15 dagen gepubliceerd in BS met vermelding van het
verzoek aan de schuldeisers om hun rechten binnen 3 maand kenbaar te maken.
Er wordt een nauwkeurige inventaris van de nalatenschap opgemaakt door de notaris. Wanneer de erfgenaam hier
toe verplicht is, moet dit gebeuren binnen 3 maand.
Nadeel:
De erflaten die aanvaard wordt belast met het beheer en vereffening van de goederen van de nalatenschap en moet
verantwoording afleggen.
5.3 De verwerping
Verwerping gebeurt in een eenzijdige verklaring die wordt afgelegd ten overstaan van een notaris. Door verwerping
wordt men geacht nooit erfgenaam te zijn geweest. Erfdeel van de mede-erfgenamen wordt groter de aanwas.
Pagina 2 van 31
,6 Invloed van huwelijksvermogensrecht op samenstelling van
de nalatenschap
Bij overlijden wordt eerst het huwelijksstelsel vereffend.
6.1 Het wettelijk stelsel
Er komen 3 vermogens voor:
Eigen vermogen man EVM
Eigen vermogen vrouw EVV
Gemeenschappelijk vermogen GV
Elk vermogen heeft activa als passiva.
Bij ontbinding van het huwelijksstelsel wordt het gemeenschappelijk vermogen gelijk verdeeld on de echtgenoten.
De LLE krijgt haar eigen vermogen en de helft van het GV. Andere helft van het GV en EVM komt in zijn nalatenschap.
6.2 Gemeenschap van goederen
Alle goederen en schulden vallen hier in het enige gemeenschappelijke vermogen. Bij ontbinding komt de helft toe
aan de LLE, de helft van de overledene vormt dan de nalatenschap.
6.3 Scheiding van goederen
Er zijn maar 2 vermogens, EVM en EVV. Gemeenschappelijke aankopen of aankopen waarvan de eigenaar niet kan
toegekend worden komt in de onverdeeldheid. Bij de ontbinding van de nalatenschap van de overledene uit zijn
eigen vermogen.
In het huwelijkscontract kan een verrekbeding worden opgenomen. Dit beding bepaalt hoe de aanwinsten tijdens
het huwelijk op het einde zullen verrekend worden.
Pagina 3 van 31
, Hoofdstuk 2 Aangifte van de nalatenschap
1 Verplichtingen met betrekking tot de aangifte
6.4 Wie moet de aangifte indienen
Wettelijke verplicht om een nalatenschapsaangifte in de dienen:
Wettelijke erfgenamen
Algemene legatarissen Elke persoon of instelling die door een testament begunstigd wordt met een
legaat, geld of goederen
Begiftigden Natuurlijk of rechtspersoon die schenking uit erfenis ontvangt
Indieningsplicht verplicht aangifte ondertekenen.
De verschillende erfgenamen moeten samen 1 aangifte indienen.
6.5 Waar moet de aangifte ingediend worden
Successierechten zijn belastingen geheven dor het gewest. Vlaamse successierechten worden geheven als de
overledene zijn laatste fiscale woonplaats in Vlaanderen was. Indien de fiscale woonplaats van de overledene in 5
jaar voor zijn overlijden n meer dan 1 gewest lag, dan dient men de aangifte binnen het gewest waar de fiscale
woonplaats van de overledene in die 5 jaar het langste gevestigd was.
6.6 Termijn voor de indiening van de aangifte
Termijn is 4 maand vanaf datum van het overlijden.
Overlijden gebeur in andere EU-land 5 maanden.
Overlijden buiten Europees Economische ruimte 6 maanden
Om grondige redenen kan wel uitstel verkregen worden.
Te laat indienen belastingverhoging wordt aangerekend
Niet indienen administratie werkt via ambtshalve
6.7 Verbeteringen of aanvullingen
Zolang de termijn niet verstreken is kunne aanvullingen of verbeteringen gebeuren. Na de termijn kunnen ook nog
aanpassingen doorgevoerd worden.
Het aangifteformulier kan men gratis bekomen bij de administratie.
7 Algemene gegevens in de aangifte
7.1 Gegevens van aangevers en overledene
Overledene: Naam, beroep, domicilie, plaats en datum van overlijden.
Aangevers: Naam, beroep, domicilie en plaats en datum van geboorte.
Graad van verwantschap
Wat uit de nalatenschap wordt verkregen
Gegevens van kinderen
Van erfopvolgers moeten de gegevens apart ingevuld worden. Bijzondere legatarissen, legatarissen onder algemene
titel.
7.2 Keuze van woonst
Elke aangifte moet een keuze van woonst inhouden. Is 1 van de erfgenamen of de notaris. Hiernaar worden alle
documenten verstuurd.
Pagina 4 van 31
