Verbintenissenrecht semester 1
Les 1: 02/10/2020: pp 1
Basisinformatie:
- Boek 1 en een stukje van boek 1 bis worden dit semester behandeld
- Boek 2 volgend semester
- Examen bestaat uit: Korte theorievragen, casussen en een essay vraag
- Nieuw burgerlijk wetboek in het leven roepen.
- Wetgeving meenemen en de nieuwe voorstellen printen en meenemen op examen
Inleiding:
§1. Plaats van het verbintenissenrecht in het BW en in het recht
We bevinden ons in boek 2: ‘Goederen en verschillende beperkingen van de eigendom’ en in Boek 3:
‘op welke wijze eigendom verkregen wordt’. Die 2 samen vormen het vermogensrecht of ‘ droit
patrimonial’. In boek 3 bevinden we ons onder titel III: ‘Contracten of verbintenissen uit overeenkomst
in het algemeen.’ Dit wordt behandeld in de boeken 1 en 2 van de cursus. In Titel IV: ‘Verbintenissen
buiten overeenkomst’ en in titel IVbis: ‘Vergoeding van de schade door abnormalen veroorzaakt’,
vinden we de zaken die in boek 1bis van de cursus worden behandeld.
Het verbintenissenrecht is gemeen recht ( = droit commun).
§2. De vermogensrechtelijke verbintenis
De vermogensrechtelijke verbintenis (= obligation patrimoniale) is een rechtsband tussen twee of
meer personen, ontstaan krachtens de wet ingevolge een eenzijdige of een meerzijdige
rechtshandeling of ingevolge een andere menselijke gedraging, op grond waarvan de ene(n) jegens de
andere(n) in geld waardeerbare en juridisch afdwingbare aanspraken kan (kunnen) doen gelden.
Voorontwerp van art. 5.1: Een verbintenis is een rechtsband op grond waarvan een schuldeiser van
een schuldenaar in rechte de uitvoering van een prestatie mag eisen en indien nodig, gebruik mag
maken van de middelen van tenuitvoerlegging.
Een rechtsband tussen schuldeiser en schuldenaar heeft slechts een verbintenis terwijl een wederkerig
contract minstens 2 verbintenissen doet ontstaan.
VB 1:
VB 2:
1
,We kunnen het verbintenissenrecht/ vorderingsrecht scheiden van het zakelijk recht en beiden intern
en extern bekijken. Numerus clausus betekent dat de zakelijke rechten enkel bestaan voor zover de
wet ze voorschrijft.
De bronnen van verbintenissen worden opgesomd in art. 1370 BW, ten eerste de overeenkomst dit
kan BV een contract zijn. Ten tweede de onrechtmatige daad ( VB: 1382 BW dat later nog aan bod
komt) en ten derde quasi-contracten ( dit zijn BV. zaakwaarnemingen dit komt later ook nog aan bod).
Ondanks het feit dat deze wetsbepaling lijkt te bevestigen dat ons verbintenissenstelsel als een
gesloten systeem wordt opgevat, heeft de rechtspraak toch uitzonderlijk een obligatoire werking
toegekend aan bepaalde handelingen of gedragingen die nochtans niet uitdrukkelijk door de wet zijn
erkend als bron van verbintenissen. Een voorbeeld hiervan is de verbintenis uit eenzijdige
rechtshandeling (BV. een aanbod).
Het voorwerp van de verbintenissen heeft een in geld waarneembare aanspraak en hiertoe verbindt
de schuldenaar zich. Eerst was er het onderscheid in verbintenissen tot dare, facere en non-facere (
verbintenis tot doen, niets doen of geven art. 1136-1145 BW). Onderscheid vervaagt omdat de
verbintenis tot het geven van een genuszaak in eerste instantie een verbintenis is om iets te doen. Het
onderscheid tussen genus- en species- zaken is nog wel relevant op het vlak van de
eigendomsovergang en de risico-overdracht. Men maakt nu een onderscheid tussen resultaats- en
inspanningsverbintenissen. Er is een belang hierbij inzake de bewijslast en bij twijfel tussen beide moet
gekeken worden naar de gemeenschappelijke bedoeling van de partijen.
Art. 1134 BW: “Alle overeenkomsten die wettig zijn aangegaan, strekken degenen die deze hebben
aangegaan, tot wet. Zij kunnen niet herroepen worden dan met hun wederzijdse toestemming of op
de gronden door de wet erkend. Zij moeten te goeder trouw worden ten uitvoer gebracht.” Dit artikel
bevestigt de obligatoire kracht van een overeenkomst en bij een geldige verbintenis zal zo nodig door
de rechtsorde gesanctioneerd worden.
Primair hebben we de dwanguitvoering. Dit is de verbintenis tot het uitgeven van een species-zaak: BV
revindicatie ( art. 1514 Ger.W). De verbintenis tot het doen of niet doen, uitvoering in natura? Het
heeft een verbod om fysieke dwang uit te oefenen ( je kan iemand dus niet dwingen). Wel is het
mogelijk om onrechtstreekse uitvoering in natura te hebben zoals neergeschreven staat in art. 1143-
1144 BW. Uitvoering van natura onder verbeurte van een dwangsom is ook een mogelijkheid en komt
2
,voornamelijk voor bij verbintenissen intuitu personae in hoofde van de schuldenaar. Subsidiair is er
een uitvoering bij equivalent of een schadevergoeding mogelijk. Merk op dat op basis van de
afdwingbaarheid men een onderscheid kan maken tussen de juridische verbintenis en niet-juridische
of louter morele verbintenissen.
Verbintenissen uit overeenkomst
Hoofdstuk 1: begrippen en soorten overee nkomsten
Het begrip overeenkomst:
Een overeenkomst is een op wilsovereenstemming of consensus berustende meerzijdige
rechtshandeling waarbij een of meerdere partijen jegens een of meer anderen, dan wel over en weer,
juridisch bindende verbintenissen aangaan.
Kenmerken van een overeenkomst:
- De overeenkomst berust op een wilsovereenstemming= consensus tussen de partijen.
VB:
- De overeenkomst wordt gesloten tussen twee of meerdere personen. Let op dat bij een
tweepartijencontract dit contract meerdere partijen kan bevatten als ze dezelfde belangen
delen.
VB:
- Er is sprake van een meerpartijenovereenkomst als er meer dan twee groepen partijen zijn met
tegengestelde of onderscheiden belangen. Hier zijn er dus 3 groepen met 5 partijen, maar 5 partijen.
VB:
3
, - De overeenkomst veronderstelt de bedoeling om rechtsgevolgen te doen ontstaan. Partijen
hebben de bedoeling zich juridisch te verbinden. Zij beogen de vestiging, overdracht, wijziging
of het tenietdoen van een vermogensrechtelijke verbintenis of van zakelijke rechten. Art. 1134
BW vermeldt dat de partijen wensen dat de wet hun afspraken bindende kracht verleent.
Soorten overeenkomsten:
• Andere privaatrechtelijke overeenkomsten: bv: familierechtelijke overeenkomsten, dit is een
analogische toepassing van het gemeen verbintenissenrecht
• Verdragen
• Publiekrechtelijke overeenkomsten
• Contracten tussen de Overheid en particulieren, dit kunnen gewone overeenkomsten zijn of
administratieve overeenkomsten (zoals concessies, overheidsopdrachten),
beleidsovereenkomsten en beheerscontracten.
Soorten vermogensrechtelijke overeenkomsten:
• Consensuele contracten: dit zijn contracten die tot stand komen door de loutere toestemming
van de partijen (bv. Koop species zaak (1138 BW)).
• Zakelijke overeenkomsten: dit zijn Contracten die tot stand komen doordat, naast de
consensus, ook het voorwerp van het contract aan de schuldeiser wordt overhandigd (bv.
Bruikleen (1875 BW), bewaargeving (1919 BW) en handgift).
• Plechtige overeenkomsten: dit is een Contract waarvan de geldigheid aan bepaalde
vormvereisten is onderworpen (bv. Schenking (931 BW), hypotheekstelling (76
hypotheekwet), subrogatie op vraag van de schuldenaar (1250, 2° BW) en borgtocht).
• Wederkerige overeenkomsten: staat neergeschreven in art. 1102 BW. Dit zijn contracten
waarin ze over en weer ten aanzien van elkaar zich verbinden.
• Eenzijdige overeenkomsten: Staat neergeschreven in art. 1103 BW. Dit is een contract waarbij
alleen ten laste van 1 partij verbintenissen ontstaan.
• De verschillen tussen een wederkerige overeenkomst en een eenzijdige overeenkomst.
4
Les 1: 02/10/2020: pp 1
Basisinformatie:
- Boek 1 en een stukje van boek 1 bis worden dit semester behandeld
- Boek 2 volgend semester
- Examen bestaat uit: Korte theorievragen, casussen en een essay vraag
- Nieuw burgerlijk wetboek in het leven roepen.
- Wetgeving meenemen en de nieuwe voorstellen printen en meenemen op examen
Inleiding:
§1. Plaats van het verbintenissenrecht in het BW en in het recht
We bevinden ons in boek 2: ‘Goederen en verschillende beperkingen van de eigendom’ en in Boek 3:
‘op welke wijze eigendom verkregen wordt’. Die 2 samen vormen het vermogensrecht of ‘ droit
patrimonial’. In boek 3 bevinden we ons onder titel III: ‘Contracten of verbintenissen uit overeenkomst
in het algemeen.’ Dit wordt behandeld in de boeken 1 en 2 van de cursus. In Titel IV: ‘Verbintenissen
buiten overeenkomst’ en in titel IVbis: ‘Vergoeding van de schade door abnormalen veroorzaakt’,
vinden we de zaken die in boek 1bis van de cursus worden behandeld.
Het verbintenissenrecht is gemeen recht ( = droit commun).
§2. De vermogensrechtelijke verbintenis
De vermogensrechtelijke verbintenis (= obligation patrimoniale) is een rechtsband tussen twee of
meer personen, ontstaan krachtens de wet ingevolge een eenzijdige of een meerzijdige
rechtshandeling of ingevolge een andere menselijke gedraging, op grond waarvan de ene(n) jegens de
andere(n) in geld waardeerbare en juridisch afdwingbare aanspraken kan (kunnen) doen gelden.
Voorontwerp van art. 5.1: Een verbintenis is een rechtsband op grond waarvan een schuldeiser van
een schuldenaar in rechte de uitvoering van een prestatie mag eisen en indien nodig, gebruik mag
maken van de middelen van tenuitvoerlegging.
Een rechtsband tussen schuldeiser en schuldenaar heeft slechts een verbintenis terwijl een wederkerig
contract minstens 2 verbintenissen doet ontstaan.
VB 1:
VB 2:
1
,We kunnen het verbintenissenrecht/ vorderingsrecht scheiden van het zakelijk recht en beiden intern
en extern bekijken. Numerus clausus betekent dat de zakelijke rechten enkel bestaan voor zover de
wet ze voorschrijft.
De bronnen van verbintenissen worden opgesomd in art. 1370 BW, ten eerste de overeenkomst dit
kan BV een contract zijn. Ten tweede de onrechtmatige daad ( VB: 1382 BW dat later nog aan bod
komt) en ten derde quasi-contracten ( dit zijn BV. zaakwaarnemingen dit komt later ook nog aan bod).
Ondanks het feit dat deze wetsbepaling lijkt te bevestigen dat ons verbintenissenstelsel als een
gesloten systeem wordt opgevat, heeft de rechtspraak toch uitzonderlijk een obligatoire werking
toegekend aan bepaalde handelingen of gedragingen die nochtans niet uitdrukkelijk door de wet zijn
erkend als bron van verbintenissen. Een voorbeeld hiervan is de verbintenis uit eenzijdige
rechtshandeling (BV. een aanbod).
Het voorwerp van de verbintenissen heeft een in geld waarneembare aanspraak en hiertoe verbindt
de schuldenaar zich. Eerst was er het onderscheid in verbintenissen tot dare, facere en non-facere (
verbintenis tot doen, niets doen of geven art. 1136-1145 BW). Onderscheid vervaagt omdat de
verbintenis tot het geven van een genuszaak in eerste instantie een verbintenis is om iets te doen. Het
onderscheid tussen genus- en species- zaken is nog wel relevant op het vlak van de
eigendomsovergang en de risico-overdracht. Men maakt nu een onderscheid tussen resultaats- en
inspanningsverbintenissen. Er is een belang hierbij inzake de bewijslast en bij twijfel tussen beide moet
gekeken worden naar de gemeenschappelijke bedoeling van de partijen.
Art. 1134 BW: “Alle overeenkomsten die wettig zijn aangegaan, strekken degenen die deze hebben
aangegaan, tot wet. Zij kunnen niet herroepen worden dan met hun wederzijdse toestemming of op
de gronden door de wet erkend. Zij moeten te goeder trouw worden ten uitvoer gebracht.” Dit artikel
bevestigt de obligatoire kracht van een overeenkomst en bij een geldige verbintenis zal zo nodig door
de rechtsorde gesanctioneerd worden.
Primair hebben we de dwanguitvoering. Dit is de verbintenis tot het uitgeven van een species-zaak: BV
revindicatie ( art. 1514 Ger.W). De verbintenis tot het doen of niet doen, uitvoering in natura? Het
heeft een verbod om fysieke dwang uit te oefenen ( je kan iemand dus niet dwingen). Wel is het
mogelijk om onrechtstreekse uitvoering in natura te hebben zoals neergeschreven staat in art. 1143-
1144 BW. Uitvoering van natura onder verbeurte van een dwangsom is ook een mogelijkheid en komt
2
,voornamelijk voor bij verbintenissen intuitu personae in hoofde van de schuldenaar. Subsidiair is er
een uitvoering bij equivalent of een schadevergoeding mogelijk. Merk op dat op basis van de
afdwingbaarheid men een onderscheid kan maken tussen de juridische verbintenis en niet-juridische
of louter morele verbintenissen.
Verbintenissen uit overeenkomst
Hoofdstuk 1: begrippen en soorten overee nkomsten
Het begrip overeenkomst:
Een overeenkomst is een op wilsovereenstemming of consensus berustende meerzijdige
rechtshandeling waarbij een of meerdere partijen jegens een of meer anderen, dan wel over en weer,
juridisch bindende verbintenissen aangaan.
Kenmerken van een overeenkomst:
- De overeenkomst berust op een wilsovereenstemming= consensus tussen de partijen.
VB:
- De overeenkomst wordt gesloten tussen twee of meerdere personen. Let op dat bij een
tweepartijencontract dit contract meerdere partijen kan bevatten als ze dezelfde belangen
delen.
VB:
- Er is sprake van een meerpartijenovereenkomst als er meer dan twee groepen partijen zijn met
tegengestelde of onderscheiden belangen. Hier zijn er dus 3 groepen met 5 partijen, maar 5 partijen.
VB:
3
, - De overeenkomst veronderstelt de bedoeling om rechtsgevolgen te doen ontstaan. Partijen
hebben de bedoeling zich juridisch te verbinden. Zij beogen de vestiging, overdracht, wijziging
of het tenietdoen van een vermogensrechtelijke verbintenis of van zakelijke rechten. Art. 1134
BW vermeldt dat de partijen wensen dat de wet hun afspraken bindende kracht verleent.
Soorten overeenkomsten:
• Andere privaatrechtelijke overeenkomsten: bv: familierechtelijke overeenkomsten, dit is een
analogische toepassing van het gemeen verbintenissenrecht
• Verdragen
• Publiekrechtelijke overeenkomsten
• Contracten tussen de Overheid en particulieren, dit kunnen gewone overeenkomsten zijn of
administratieve overeenkomsten (zoals concessies, overheidsopdrachten),
beleidsovereenkomsten en beheerscontracten.
Soorten vermogensrechtelijke overeenkomsten:
• Consensuele contracten: dit zijn contracten die tot stand komen door de loutere toestemming
van de partijen (bv. Koop species zaak (1138 BW)).
• Zakelijke overeenkomsten: dit zijn Contracten die tot stand komen doordat, naast de
consensus, ook het voorwerp van het contract aan de schuldeiser wordt overhandigd (bv.
Bruikleen (1875 BW), bewaargeving (1919 BW) en handgift).
• Plechtige overeenkomsten: dit is een Contract waarvan de geldigheid aan bepaalde
vormvereisten is onderworpen (bv. Schenking (931 BW), hypotheekstelling (76
hypotheekwet), subrogatie op vraag van de schuldenaar (1250, 2° BW) en borgtocht).
• Wederkerige overeenkomsten: staat neergeschreven in art. 1102 BW. Dit zijn contracten
waarin ze over en weer ten aanzien van elkaar zich verbinden.
• Eenzijdige overeenkomsten: Staat neergeschreven in art. 1103 BW. Dit is een contract waarbij
alleen ten laste van 1 partij verbintenissen ontstaan.
• De verschillen tussen een wederkerige overeenkomst en een eenzijdige overeenkomst.
4
