SOCIOLOGIE VAN DE STAD
SEMESTER 2
1
,Inhoudsopgave
les 1: Mondialisering is verstedelijking.......................................................................................................... 4
1. Wat is een stad?................................................................................................................................... 4
2. Wat is stedelijkheid?............................................................................................................................. 5
3. Vlaanderen worstelt met zijn steden..................................................................................................... 6
Les 2: cities and urban life............................................................................................................................ 8
Steden vroeger en nu: context.................................................................................................................. 8
Steden vroeger en nu: steden in oudheid................................................................................................. 8
steden vroeger en nu: Industrialisering en urbanisering............................................................................8
steden vroeger en nu: Ontwikkeling van de moderne stad.......................................................................9
Wat is een stad volgens Giddens.............................................................................................................. 9
Stads en economische sociologe saskia sassen......................................................................................9
Sociologische theorieën over stedelijkheid............................................................................................. 10
Community and urban personality........................................................................................................... 10
Georg Simmel (1858 – 1918) – the metropolis en mental life 1903........................................................11
The chicago school 1920-1940............................................................................................................... 11
louis Wirth – urbanism as a way of life.................................................................................................... 11
City spaces, surveillance en stedelije ongelijkheid..................................................................................12
Stad als resultaat van sociale bewegingen en collectieve consumptie...................................................13
3. Stedelijke trends en de duurzame stad............................................................................................... 14
Stedelijke trends in developed world: stadsvernieuwing......................................................................14
stedelijke trends in de ‘developed world’: stadsvernieuwing................................................................14
Urbanisering in de ‘ontwikkelende wereld’...........................................................................................14
Stedelijke infrastructuur en de duurzame stad....................................................................................14
Governing the city................................................................................................................................ 15
Besluit:.................................................................................................................................................... 15
Les 3: steden in vlaanderen........................................................................................................................ 16
1. De gebouwde stad.............................................................................................................................. 18
2. De publieke stad, of het belang van de publieke ruimte......................................................................19
3. De ondernemende stad: oude stedelijke economie onder druk..........................................................20
4. De solidaire stad................................................................................................................................. 21
5. De pluri-culturele stad = volgende lessen superdiverse stad..............................................................21
6. De deelnemende stad......................................................................................................................... 22
Les 4: de transitie naar superdiversiteit...................................................................................................... 24
2
, achterliggende vraag: Voor wie ontwerpen we?.....................................................................................24
Vlaanderen: nog nooit zo divers als vandaag......................................................................................... 24
Waar komt het vandaan, wat is superdiversiteit?....................................................................................25
Een korte geschiedenis van de migratie in België...............................................................................25
De superdiversiteit van de 21ste eeuw..................................................................................................... 26
Wat is superdiversiteit? (examenvraag)..............................................................................................26
Brussel.................................................................................................................................................... 28
Les 5: de ruimtelijke spreiding van superdiversiteit....................................................................................30
superdiversiteit vertaal zich ruimtelijk...................................................................................................... 30
investeren in superdiverse wijken.......................................................................................................... 31
Superdiversiteit in 16 (stads)portretten................................................................................................... 32
Les 6: ontwerpen in (stedelijke) contexten van superdiversiteit..................................................................35
superdiversiteit als nieuwe realiteit.......................................................................................................... 38
Les 7: ongelijkheid en gentrification............................................................................................................ 42
Een kritische kijk op gentrification- TEKST 1: voorbij de sociale mix......................................................44
TEKST 2: stad en sociale ongelijkheid: naar een sociale stijgings-perspectief?.....................................46
Les 8: uitdaging 3: naar duurzame, gezonde en klimaatneutrale steden....................................................49
Wat is klimaatopwarming en waarom is het zo urgent............................................................................49
Wat betekende het klimaatakkoord van Parijs van 2015.........................................................................50
Waarom hebben steden de sleutel voor een klimaatbeleid (mee) in handen?........................................51
Tekst 1: de stad als hefboom: de transitie op vele fronten......................................................................52
Tekst 2: Panel voor klimaat en duurzaamheid........................................................................................ 54
les 9: de rol van de publieke ruimte in de stad en nabijheid Deel 2: vooruitblik..........................................56
Jan Gehl – steden voor mensen nieuw denken over publieke ruimte.....................................................57
De stad beter na corona – boek.............................................................................................................. 59
3
, LES 1: MONDIALISERING IS VERSTEDELIJKING
VRAGEN DEEL I:
o Wat een stad is en wat stedelijkheid is
o Wat stadssociologie is
o Welke basisinzichten uit de stadssociologie van de 20ste eeuw zijn
o Waarom de 21ste eeuw de eeuw van de stad is en wordt
o Hoe steden ontwikkelen
o Wat de basisinzichten en auters van de stadssociologie zijn
o Waarom Vlaanderen een anti-stedelijk klimaat kende en kent
o Welke verschillende gezichten en functies steden hebben
o Meerderheid van de wereldbevolking vandaag woon in steden
Hierdoor zijn steden importante
o Proces van verstedelijking/ urbanisering gaat verder in 21ste eeuw
Nog nooit zoveel volk in stad gewoond en zal niet verminderen
− Rond 80% in midden van 21ste eeuw
o Hoe maken we steden leefbaar? => volgend stuk
1. WAT IS EEN STAD?
o Hoogbouw?
Is dat een criteria? Nee want in Brugge is er geen hoogbouw bv dus dan zouden we dat geen
stad mogen noemen
o Historisch centrum?
Als dat een voorwaarde moet zijn dan zijn steden in Amerika en Dubai geen steden dus dat kan
ook geen eigenschap zijn
=> ontelbare definities
o 3 kernelementen komen in bijna alle definities terug
Een stad is een plaats waar zeer veel mensen wonen
Op een beperkte oppervlakte
En dus met een grote densiteit of dichtheid (aantal inwoners / km²)
o Een stad heeft vele functies:
Woonfunctie
− Steeds moeilijker om betaalbare woning te vinden (groeiende wooncrisis)
Economische functie
− Kantoorcomplexen, winkels, horeca,.. (werken en winkels)
− Grootste deel van welvaar geproduceerd in steden
˂ Voorbeeld: haven van Antwerpen
Bestuursfunctie
− Parlementszetel, Bart de wever in Antwerpen,..
Culturele functie
− 2 manieren:
˂ Historisch (kerken, stadhuizen,..) en nieuwe tonelen etc (kunst van nu)
˂ Meeste musea bevindt zich in stedelijke omgeving, theaters, dansvoorstellingen,
schrijvers, kunstenaars,..
4
SEMESTER 2
1
,Inhoudsopgave
les 1: Mondialisering is verstedelijking.......................................................................................................... 4
1. Wat is een stad?................................................................................................................................... 4
2. Wat is stedelijkheid?............................................................................................................................. 5
3. Vlaanderen worstelt met zijn steden..................................................................................................... 6
Les 2: cities and urban life............................................................................................................................ 8
Steden vroeger en nu: context.................................................................................................................. 8
Steden vroeger en nu: steden in oudheid................................................................................................. 8
steden vroeger en nu: Industrialisering en urbanisering............................................................................8
steden vroeger en nu: Ontwikkeling van de moderne stad.......................................................................9
Wat is een stad volgens Giddens.............................................................................................................. 9
Stads en economische sociologe saskia sassen......................................................................................9
Sociologische theorieën over stedelijkheid............................................................................................. 10
Community and urban personality........................................................................................................... 10
Georg Simmel (1858 – 1918) – the metropolis en mental life 1903........................................................11
The chicago school 1920-1940............................................................................................................... 11
louis Wirth – urbanism as a way of life.................................................................................................... 11
City spaces, surveillance en stedelije ongelijkheid..................................................................................12
Stad als resultaat van sociale bewegingen en collectieve consumptie...................................................13
3. Stedelijke trends en de duurzame stad............................................................................................... 14
Stedelijke trends in developed world: stadsvernieuwing......................................................................14
stedelijke trends in de ‘developed world’: stadsvernieuwing................................................................14
Urbanisering in de ‘ontwikkelende wereld’...........................................................................................14
Stedelijke infrastructuur en de duurzame stad....................................................................................14
Governing the city................................................................................................................................ 15
Besluit:.................................................................................................................................................... 15
Les 3: steden in vlaanderen........................................................................................................................ 16
1. De gebouwde stad.............................................................................................................................. 18
2. De publieke stad, of het belang van de publieke ruimte......................................................................19
3. De ondernemende stad: oude stedelijke economie onder druk..........................................................20
4. De solidaire stad................................................................................................................................. 21
5. De pluri-culturele stad = volgende lessen superdiverse stad..............................................................21
6. De deelnemende stad......................................................................................................................... 22
Les 4: de transitie naar superdiversiteit...................................................................................................... 24
2
, achterliggende vraag: Voor wie ontwerpen we?.....................................................................................24
Vlaanderen: nog nooit zo divers als vandaag......................................................................................... 24
Waar komt het vandaan, wat is superdiversiteit?....................................................................................25
Een korte geschiedenis van de migratie in België...............................................................................25
De superdiversiteit van de 21ste eeuw..................................................................................................... 26
Wat is superdiversiteit? (examenvraag)..............................................................................................26
Brussel.................................................................................................................................................... 28
Les 5: de ruimtelijke spreiding van superdiversiteit....................................................................................30
superdiversiteit vertaal zich ruimtelijk...................................................................................................... 30
investeren in superdiverse wijken.......................................................................................................... 31
Superdiversiteit in 16 (stads)portretten................................................................................................... 32
Les 6: ontwerpen in (stedelijke) contexten van superdiversiteit..................................................................35
superdiversiteit als nieuwe realiteit.......................................................................................................... 38
Les 7: ongelijkheid en gentrification............................................................................................................ 42
Een kritische kijk op gentrification- TEKST 1: voorbij de sociale mix......................................................44
TEKST 2: stad en sociale ongelijkheid: naar een sociale stijgings-perspectief?.....................................46
Les 8: uitdaging 3: naar duurzame, gezonde en klimaatneutrale steden....................................................49
Wat is klimaatopwarming en waarom is het zo urgent............................................................................49
Wat betekende het klimaatakkoord van Parijs van 2015.........................................................................50
Waarom hebben steden de sleutel voor een klimaatbeleid (mee) in handen?........................................51
Tekst 1: de stad als hefboom: de transitie op vele fronten......................................................................52
Tekst 2: Panel voor klimaat en duurzaamheid........................................................................................ 54
les 9: de rol van de publieke ruimte in de stad en nabijheid Deel 2: vooruitblik..........................................56
Jan Gehl – steden voor mensen nieuw denken over publieke ruimte.....................................................57
De stad beter na corona – boek.............................................................................................................. 59
3
, LES 1: MONDIALISERING IS VERSTEDELIJKING
VRAGEN DEEL I:
o Wat een stad is en wat stedelijkheid is
o Wat stadssociologie is
o Welke basisinzichten uit de stadssociologie van de 20ste eeuw zijn
o Waarom de 21ste eeuw de eeuw van de stad is en wordt
o Hoe steden ontwikkelen
o Wat de basisinzichten en auters van de stadssociologie zijn
o Waarom Vlaanderen een anti-stedelijk klimaat kende en kent
o Welke verschillende gezichten en functies steden hebben
o Meerderheid van de wereldbevolking vandaag woon in steden
Hierdoor zijn steden importante
o Proces van verstedelijking/ urbanisering gaat verder in 21ste eeuw
Nog nooit zoveel volk in stad gewoond en zal niet verminderen
− Rond 80% in midden van 21ste eeuw
o Hoe maken we steden leefbaar? => volgend stuk
1. WAT IS EEN STAD?
o Hoogbouw?
Is dat een criteria? Nee want in Brugge is er geen hoogbouw bv dus dan zouden we dat geen
stad mogen noemen
o Historisch centrum?
Als dat een voorwaarde moet zijn dan zijn steden in Amerika en Dubai geen steden dus dat kan
ook geen eigenschap zijn
=> ontelbare definities
o 3 kernelementen komen in bijna alle definities terug
Een stad is een plaats waar zeer veel mensen wonen
Op een beperkte oppervlakte
En dus met een grote densiteit of dichtheid (aantal inwoners / km²)
o Een stad heeft vele functies:
Woonfunctie
− Steeds moeilijker om betaalbare woning te vinden (groeiende wooncrisis)
Economische functie
− Kantoorcomplexen, winkels, horeca,.. (werken en winkels)
− Grootste deel van welvaar geproduceerd in steden
˂ Voorbeeld: haven van Antwerpen
Bestuursfunctie
− Parlementszetel, Bart de wever in Antwerpen,..
Culturele functie
− 2 manieren:
˂ Historisch (kerken, stadhuizen,..) en nieuwe tonelen etc (kunst van nu)
˂ Meeste musea bevindt zich in stedelijke omgeving, theaters, dansvoorstellingen,
schrijvers, kunstenaars,..
4
