SoFa: Lijst met belangrijke begrippen
Sociologie: maatschappijleer of samenlevingskunde. De wetenschappelijke benadering van
menselijke interactie op diverse niveau’s (micro, meso, macro)
micro-sociologie: bestudeert de relatie tussen individuen (vb. broer en zus)
meso-sociologie: bestudeert de groeperingen (vb. buurtwerking)
macro-sociologie: bestudeert grote samenlevingsverbanden (vb. onderzoek “maakt geld
gelukkig?”, “hoe draagt het sociale systeem (kapitalisme) bij aan het ontstaan en in stand
houden van sociale klassen?”
Sociologische bril: andere manier om naar de werkelijkheid te kijken. Achterliggende
werkelijkheid ontdekken.
Sociologische verbeelding: specifieke manier van kijken naar wat met mensen in hun leven
gebeurt. Een hulpmiddel om te begrijpen wat er gebeurt en om betekenis te kunnen geven
aan hetgeen we waarnemen.
Sociologische invalshoek: de individuele keuzes die mensen maken worden als het ware
voorgeprogrammeerd via hun positie in de samenleving en de maatschappelijke bepaalde
verdeling van vorming, kennis, overtuiging en attitude.
De magische driehoek: de interactie tussen handelen en structuren. De samenleving is een
objectieve werkelijkheid ↔️ de samenleving is een menselijk product ↔️ De mens is een
sociaal product. (Berger en Luckmann)
Common sense: gezond verstand
Empirisch: gebaseerd op door onderzoek vastgestelde feiten
Systematisch: volgens een bepaald systeem (verbanden tussen de feiten)
Generaliserend: veralgemenend (generalisatie)
Representatief: met bepaalde kenmerken een groep of geheel vertegenwoordigend
Validiteit: geldigheid of juistheid. Meten we wat we willen meten?
Selectief waarnemen: slechts een gedeelte waarnemen. Een deel wordt genegeerd. Dit
doen we onbewust.
Referentiekader: het geheel van normen, waarden, ervaringen, overtuigingen, kennis en
perspectieven dat we gebruiken om de wereld om ons heen te begrijpen, te interpreteren
en te beoordelen.
Selective perception: we zijn selectief in wat we zien, horen ect.
Selective exposure: we zijn selectief in waar we ons voor openstellen
Selective retention: we zijn selectief in wat we onthouden
Socialisatieproces: het proces waarbij een individu de normen, waarden, gedragingen,
kennis en gewoonten van een bepaalde samenleving of groep leert en eigen maakt. Door
socialisatie wordt iemand in staat gesteld om te functioneren binnen de sociale omgeving
waarin hij of zij leeft. Het is een continu proces dat plaatsvindt gedurende het hele leven.
Objectief: gebaseerd op feiten
Subjectief: gebaseerd op meningen
zelfbeeld: het beeld dat iemand van zichzelf heeft. Dit kan positief of negatief zijn. vb. ik vind
mezelf mooi. Dit wordt sterk beïnvloed door de ervaring dat anderen bepaalde beelden van
ons hebben.
Stereotypen: een gefixeerde en daarom moeilijk te veranderen voorstelling over de leden
van een bepaalde groepering. vb. Jongeren zijn altijd verslaafd aan hun telefoon.
, Vooroordeel: een vooraf gevormde mening of houding over een persoon, groep of situatie,
zonder dat deze gebaseerd is op feiten, kennis of ervaring. Men blijft hardnekkig
vasthouden aan negatieve stereotypering, zelfs wanneer men het tegendeel aantoont met
overtuigende feiten.
Self-fulfilling prophecy: een zelfvervullende voorspelling is een situatie waarin een
verwachting of voorspelling over een persoon, groep, of gebeurtenis zodanig gedrag
beïnvloedt dat de voorspelling daadwerkelijk uitkomt. Met andere woorden, de verwachting
roept het gedrag of de uitkomst op die het aanvankelijk alleen voorspelde. Positief
voorbeeld: Een coach die gelooft dat een speler veel potentie heeft, geeft die speler meer
aandacht en motivatie. De speler gaat beter presteren en voldoet uiteindelijk aan de hoge
verwachting. Negatief voorbeeld: Een leraar denkt dat een bepaalde leerling niet goed is in
wiskunde en geeft die leerling minder kansen om mee te doen of minder positieve
feedback. Hierdoor raakt de leerling minder gemotiveerd en presteert uiteindelijk slechter,
wat de verwachting van de leraar bevestigt.
Ontmenselijking: het proces waarbij mensen of groepen van mensen worden behandeld
alsof ze geen menselijke waardigheid of rechten hebben. Het verwijst naar het ontkennen
van de menselijke eigenschappen van anderen, waardoor zij als minderwaardig of als "niet-
menselijk" worden gezien. Ontmenselijking leidt vaak tot schadelijke en onrechtvaardige
behandeling van mensen, omdat het de empathie en het respect voor de ander vermindert.
Psychologisme: het eenzijdig en uitsluitend verklaren van (inter)menselijk gedrag uit interne
factoren: natuurlijke aanleg, driften, instincten of behoeften van mensen.
Sociologisme: het eenzijdig en uitsluitend verklaren van (inter)menselijk gedrag uit externe
factoren, vanuit hun sociale omgeving.
Nature versus nurture: debat tussen psychologisme en sociologisme
Verinnerlijking of internalisatie: Het betekent eigenlijk dat je iets niet meer hoeft te
onthouden of te vragen, omdat je het van binnen al weet en het vanzelf doet. Het is alsof
het een gewoonte wordt die je zelf hebt gemaakt, omdat je geleerd hebt wat goed is.
Primaire socialisatie: in het gezin waar je opgroeit / peergroup. Je ondervindt aan de lijve de
opvattingen, waarden en normen, doelstellingen en verwachtingen. Vaak informeel en
onbewust.
Secundaire socialisatie: is het proces waarbij een persoon de normen, waarden,
gedragingen en verwachtingen leert die gelden in bredere sociale omgevingen, buiten het
gezin, zoals op school, op het werk of binnen vriendengroepen. Het vindt meestal plaats na
de primaire socialisatie (die plaatsvindt in het gezin) en helpt een individu zich verder aan te
passen aan de samenleving en zijn rol daarin.
Tertiaire socialisatie: voornamelijk via de massamedia. Aangeleerde principes uit de
primaire en secundaire socialisatie versterken of verzwakken. Indirect en vaak
onpersoonlijk.
Gendersocialisatie: is het proces waarbij individuen leren wat er van hen verwacht wordt op
basis van hun geslacht binnen een bepaalde cultuur of samenleving. Het gaat erom hoe
mensen via sociale interacties, opvoeding, media en andere invloeden bepaalde rollen,
gedragingen, waarden en verwachtingen aannemen die worden geassocieerd met hun
geslacht.
Genderrolsocialisatie: is het proces waarbij mensen leren wat de specifieke verwachtingen,
gedragingen en rollen zijn die de samenleving aan hen toekent op basis van hun geslacht.
Het betreft het leren van de "normen" of "rollen" die geassocieerd worden met
Sociologie: maatschappijleer of samenlevingskunde. De wetenschappelijke benadering van
menselijke interactie op diverse niveau’s (micro, meso, macro)
micro-sociologie: bestudeert de relatie tussen individuen (vb. broer en zus)
meso-sociologie: bestudeert de groeperingen (vb. buurtwerking)
macro-sociologie: bestudeert grote samenlevingsverbanden (vb. onderzoek “maakt geld
gelukkig?”, “hoe draagt het sociale systeem (kapitalisme) bij aan het ontstaan en in stand
houden van sociale klassen?”
Sociologische bril: andere manier om naar de werkelijkheid te kijken. Achterliggende
werkelijkheid ontdekken.
Sociologische verbeelding: specifieke manier van kijken naar wat met mensen in hun leven
gebeurt. Een hulpmiddel om te begrijpen wat er gebeurt en om betekenis te kunnen geven
aan hetgeen we waarnemen.
Sociologische invalshoek: de individuele keuzes die mensen maken worden als het ware
voorgeprogrammeerd via hun positie in de samenleving en de maatschappelijke bepaalde
verdeling van vorming, kennis, overtuiging en attitude.
De magische driehoek: de interactie tussen handelen en structuren. De samenleving is een
objectieve werkelijkheid ↔️ de samenleving is een menselijk product ↔️ De mens is een
sociaal product. (Berger en Luckmann)
Common sense: gezond verstand
Empirisch: gebaseerd op door onderzoek vastgestelde feiten
Systematisch: volgens een bepaald systeem (verbanden tussen de feiten)
Generaliserend: veralgemenend (generalisatie)
Representatief: met bepaalde kenmerken een groep of geheel vertegenwoordigend
Validiteit: geldigheid of juistheid. Meten we wat we willen meten?
Selectief waarnemen: slechts een gedeelte waarnemen. Een deel wordt genegeerd. Dit
doen we onbewust.
Referentiekader: het geheel van normen, waarden, ervaringen, overtuigingen, kennis en
perspectieven dat we gebruiken om de wereld om ons heen te begrijpen, te interpreteren
en te beoordelen.
Selective perception: we zijn selectief in wat we zien, horen ect.
Selective exposure: we zijn selectief in waar we ons voor openstellen
Selective retention: we zijn selectief in wat we onthouden
Socialisatieproces: het proces waarbij een individu de normen, waarden, gedragingen,
kennis en gewoonten van een bepaalde samenleving of groep leert en eigen maakt. Door
socialisatie wordt iemand in staat gesteld om te functioneren binnen de sociale omgeving
waarin hij of zij leeft. Het is een continu proces dat plaatsvindt gedurende het hele leven.
Objectief: gebaseerd op feiten
Subjectief: gebaseerd op meningen
zelfbeeld: het beeld dat iemand van zichzelf heeft. Dit kan positief of negatief zijn. vb. ik vind
mezelf mooi. Dit wordt sterk beïnvloed door de ervaring dat anderen bepaalde beelden van
ons hebben.
Stereotypen: een gefixeerde en daarom moeilijk te veranderen voorstelling over de leden
van een bepaalde groepering. vb. Jongeren zijn altijd verslaafd aan hun telefoon.
, Vooroordeel: een vooraf gevormde mening of houding over een persoon, groep of situatie,
zonder dat deze gebaseerd is op feiten, kennis of ervaring. Men blijft hardnekkig
vasthouden aan negatieve stereotypering, zelfs wanneer men het tegendeel aantoont met
overtuigende feiten.
Self-fulfilling prophecy: een zelfvervullende voorspelling is een situatie waarin een
verwachting of voorspelling over een persoon, groep, of gebeurtenis zodanig gedrag
beïnvloedt dat de voorspelling daadwerkelijk uitkomt. Met andere woorden, de verwachting
roept het gedrag of de uitkomst op die het aanvankelijk alleen voorspelde. Positief
voorbeeld: Een coach die gelooft dat een speler veel potentie heeft, geeft die speler meer
aandacht en motivatie. De speler gaat beter presteren en voldoet uiteindelijk aan de hoge
verwachting. Negatief voorbeeld: Een leraar denkt dat een bepaalde leerling niet goed is in
wiskunde en geeft die leerling minder kansen om mee te doen of minder positieve
feedback. Hierdoor raakt de leerling minder gemotiveerd en presteert uiteindelijk slechter,
wat de verwachting van de leraar bevestigt.
Ontmenselijking: het proces waarbij mensen of groepen van mensen worden behandeld
alsof ze geen menselijke waardigheid of rechten hebben. Het verwijst naar het ontkennen
van de menselijke eigenschappen van anderen, waardoor zij als minderwaardig of als "niet-
menselijk" worden gezien. Ontmenselijking leidt vaak tot schadelijke en onrechtvaardige
behandeling van mensen, omdat het de empathie en het respect voor de ander vermindert.
Psychologisme: het eenzijdig en uitsluitend verklaren van (inter)menselijk gedrag uit interne
factoren: natuurlijke aanleg, driften, instincten of behoeften van mensen.
Sociologisme: het eenzijdig en uitsluitend verklaren van (inter)menselijk gedrag uit externe
factoren, vanuit hun sociale omgeving.
Nature versus nurture: debat tussen psychologisme en sociologisme
Verinnerlijking of internalisatie: Het betekent eigenlijk dat je iets niet meer hoeft te
onthouden of te vragen, omdat je het van binnen al weet en het vanzelf doet. Het is alsof
het een gewoonte wordt die je zelf hebt gemaakt, omdat je geleerd hebt wat goed is.
Primaire socialisatie: in het gezin waar je opgroeit / peergroup. Je ondervindt aan de lijve de
opvattingen, waarden en normen, doelstellingen en verwachtingen. Vaak informeel en
onbewust.
Secundaire socialisatie: is het proces waarbij een persoon de normen, waarden,
gedragingen en verwachtingen leert die gelden in bredere sociale omgevingen, buiten het
gezin, zoals op school, op het werk of binnen vriendengroepen. Het vindt meestal plaats na
de primaire socialisatie (die plaatsvindt in het gezin) en helpt een individu zich verder aan te
passen aan de samenleving en zijn rol daarin.
Tertiaire socialisatie: voornamelijk via de massamedia. Aangeleerde principes uit de
primaire en secundaire socialisatie versterken of verzwakken. Indirect en vaak
onpersoonlijk.
Gendersocialisatie: is het proces waarbij individuen leren wat er van hen verwacht wordt op
basis van hun geslacht binnen een bepaalde cultuur of samenleving. Het gaat erom hoe
mensen via sociale interacties, opvoeding, media en andere invloeden bepaalde rollen,
gedragingen, waarden en verwachtingen aannemen die worden geassocieerd met hun
geslacht.
Genderrolsocialisatie: is het proces waarbij mensen leren wat de specifieke verwachtingen,
gedragingen en rollen zijn die de samenleving aan hen toekent op basis van hun geslacht.
Het betreft het leren van de "normen" of "rollen" die geassocieerd worden met
