Taal in samenhang en algemene richtlijnen
Vaktaalwoorden
Een positieve talige grondhouding
betekent dat de leerkracht een open,
waarderende en stimulerende houding
aanneemt ten opzichte van taal en
taalgebruik. Dit houdt in dat taaldiversiteit
(zoals dialecten of thuistalen van
Positief talige grondhouding
leerlingen) wordt gewaardeerd en ingezet
als een kracht in het onderwijs. Het gaat
om een houding waarin fouten maken
wordt gezien als een leerproces en waarin
succes in taalgebruik wordt
aangemoedigd.
Contextrijk taalonderwijs biedt leerlingen
taal aan in betekenisvolle situaties en
praktische contexten. Dit kan
bijvoorbeeld door taal te koppelen aan
alledaagse situaties, verhalen, vakken als
Contextrijk taalonderwijs aardrijkskunde of geschiedenis, of aan
activiteiten zoals een uitstapje. De
context geeft de taal betekenis, waardoor
leerlingen beter begrijpen hoe en waarom
ze bepaalde woorden of zinnen
gebruiken.
Functioneel taalonderwijs richt zich op
het gebruik van taal als een praktisch
hulpmiddel om specifieke doelen te
bereiken. Bijvoorbeeld: een leerling leert
Functioneel taalonderwijs schrijven door een echte brief op te
stellen of leert spreekvaardigheid door
een presentatie te geven. Het leren van
taal staat hier niet op zichzelf, maar is
gericht op toepassing in de praktijk.
Bij (inter)actief taalonderwijs staat
interactie centraal: leerlingen leren taal
door samen te werken, te discussiëren, te
luisteren en te spreken. Door interactie
(inter)actief taalonderwijs worden leerlingen actief betrokken bij hun
eigen leerproces en leren ze taal in
sociale, dynamische situaties. Dit kan
zowel in een klassikale setting als in
kleine groepen plaatsvinden.
, Ondersteuning bij taalonderwijs omvat
het bieden van hulpmiddelen, begeleiding
en structuur om leerlingen te helpen taal
te leren. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren
door scaIolding (opbouwende
Ondersteuning bij taalonderwijs
ondersteuning die geleidelijk wordt
afgebouwd), visuele ondersteuning (zoals
afbeeldingen of schema's) of strategieën
om leerlingen zelfstandiger te laten
werken aan hun taalvaardigheid.
• Impliciet leren: Leerlingen leren
taal onbewust en indirect,
bijvoorbeeld door gesprekken te
voeren, naar verhalen te luisteren
of teksten te lezen zonder dat er
expliciete uitleg wordt gegeven
over taalregels. Dit gebeurt vaak
spelenderwijs of door
blootstelling.
• Expliciet leren: Dit is het bewuste
leren van taalregels en -structuren,
Impliciet en expliciet leren
zoals grammatica, spelling of
woordenschat. De leerkracht legt
uit hoe taal werkt, en leerlingen
oefenen gericht om deze kennis
toe te passen.
Samen vormen deze benaderingen een
krachtige combinatie, waarbij impliciet
leren zorgt voor natuurlijke taalverwerving
en expliciet leren de benodigde
verdieping en correctheid biedt.
, Reflectie in taalonderwijs betekent dat
leerlingen nadenken over hun eigen
taalgebruik en taalontwikkeling. Ze krijgen
de kans om te analyseren wat ze goed
doen en waar ze zich kunnen verbeteren.
Dit kan bijvoorbeeld door:
• Feedback van de leerkracht of
medeleerlingen.
Kansen tot reflectie • Zelfevaluatie (bijv. via checklists of
rubrics).
• Bewust nadenken over strategieën
om te lezen, schrijven, spreken of
luisteren.
Reflectie helpt leerlingen taal bewuster
en eIectiever te gebruiken en maakt hen
eigenaar van hun leerproces.
Taal in de taalles: Dit is het expliciete
taalonderwijs, zoals spelling, grammatica
en begrijpend lezen. Hier wordt gericht
gewerkt aan taalvaardigheden met de
focus op leren over taal.
Taal buiten de taalles: Taal leren vindt
ook plaats in andere vakken en buiten de
school. Bijvoorbeeld:
Taal in en buiten de taalles • In zaakvakken zoals geschiedenis
(begrijpen van teksten).
• Praktische vakken zoals techniek
(begrip van instructies).
• Tijdens buitenschoolse activiteiten
of informele interacties.
Taal buiten de taalles speelt een
belangrijke rol, omdat het leerlingen laat
zien hoe taal in echte contexten
functioneert en wordt toegepast.
, Taalbeleid is het geheel van afspraken,
strategieën en maatregelen binnen een
school of onderwijsinstelling om
taalonderwijs en taalontwikkeling te
bevorderen. Een eIectief taalbeleid richt
zich op:
• Het creëren van een taalrijke
leeromgeving.
• Samenwerking tussen
vakdocenten om taal te integreren
Taalbeleid in alle vakken.
• Ondersteuning van meertaligheid
en taaldiversiteit.
• Professionalisering van
leerkrachten op het gebied van
taalonderwijs.
Een goed taalbeleid zorgt ervoor dat
taalontwikkeling een gezamenlijke
verantwoordelijkheid is binnen de school,
wat bijdraagt aan betere leerresultaten
voor alle leerlingen.
Vaktaalwoorden
Een positieve talige grondhouding
betekent dat de leerkracht een open,
waarderende en stimulerende houding
aanneemt ten opzichte van taal en
taalgebruik. Dit houdt in dat taaldiversiteit
(zoals dialecten of thuistalen van
Positief talige grondhouding
leerlingen) wordt gewaardeerd en ingezet
als een kracht in het onderwijs. Het gaat
om een houding waarin fouten maken
wordt gezien als een leerproces en waarin
succes in taalgebruik wordt
aangemoedigd.
Contextrijk taalonderwijs biedt leerlingen
taal aan in betekenisvolle situaties en
praktische contexten. Dit kan
bijvoorbeeld door taal te koppelen aan
alledaagse situaties, verhalen, vakken als
Contextrijk taalonderwijs aardrijkskunde of geschiedenis, of aan
activiteiten zoals een uitstapje. De
context geeft de taal betekenis, waardoor
leerlingen beter begrijpen hoe en waarom
ze bepaalde woorden of zinnen
gebruiken.
Functioneel taalonderwijs richt zich op
het gebruik van taal als een praktisch
hulpmiddel om specifieke doelen te
bereiken. Bijvoorbeeld: een leerling leert
Functioneel taalonderwijs schrijven door een echte brief op te
stellen of leert spreekvaardigheid door
een presentatie te geven. Het leren van
taal staat hier niet op zichzelf, maar is
gericht op toepassing in de praktijk.
Bij (inter)actief taalonderwijs staat
interactie centraal: leerlingen leren taal
door samen te werken, te discussiëren, te
luisteren en te spreken. Door interactie
(inter)actief taalonderwijs worden leerlingen actief betrokken bij hun
eigen leerproces en leren ze taal in
sociale, dynamische situaties. Dit kan
zowel in een klassikale setting als in
kleine groepen plaatsvinden.
, Ondersteuning bij taalonderwijs omvat
het bieden van hulpmiddelen, begeleiding
en structuur om leerlingen te helpen taal
te leren. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren
door scaIolding (opbouwende
Ondersteuning bij taalonderwijs
ondersteuning die geleidelijk wordt
afgebouwd), visuele ondersteuning (zoals
afbeeldingen of schema's) of strategieën
om leerlingen zelfstandiger te laten
werken aan hun taalvaardigheid.
• Impliciet leren: Leerlingen leren
taal onbewust en indirect,
bijvoorbeeld door gesprekken te
voeren, naar verhalen te luisteren
of teksten te lezen zonder dat er
expliciete uitleg wordt gegeven
over taalregels. Dit gebeurt vaak
spelenderwijs of door
blootstelling.
• Expliciet leren: Dit is het bewuste
leren van taalregels en -structuren,
Impliciet en expliciet leren
zoals grammatica, spelling of
woordenschat. De leerkracht legt
uit hoe taal werkt, en leerlingen
oefenen gericht om deze kennis
toe te passen.
Samen vormen deze benaderingen een
krachtige combinatie, waarbij impliciet
leren zorgt voor natuurlijke taalverwerving
en expliciet leren de benodigde
verdieping en correctheid biedt.
, Reflectie in taalonderwijs betekent dat
leerlingen nadenken over hun eigen
taalgebruik en taalontwikkeling. Ze krijgen
de kans om te analyseren wat ze goed
doen en waar ze zich kunnen verbeteren.
Dit kan bijvoorbeeld door:
• Feedback van de leerkracht of
medeleerlingen.
Kansen tot reflectie • Zelfevaluatie (bijv. via checklists of
rubrics).
• Bewust nadenken over strategieën
om te lezen, schrijven, spreken of
luisteren.
Reflectie helpt leerlingen taal bewuster
en eIectiever te gebruiken en maakt hen
eigenaar van hun leerproces.
Taal in de taalles: Dit is het expliciete
taalonderwijs, zoals spelling, grammatica
en begrijpend lezen. Hier wordt gericht
gewerkt aan taalvaardigheden met de
focus op leren over taal.
Taal buiten de taalles: Taal leren vindt
ook plaats in andere vakken en buiten de
school. Bijvoorbeeld:
Taal in en buiten de taalles • In zaakvakken zoals geschiedenis
(begrijpen van teksten).
• Praktische vakken zoals techniek
(begrip van instructies).
• Tijdens buitenschoolse activiteiten
of informele interacties.
Taal buiten de taalles speelt een
belangrijke rol, omdat het leerlingen laat
zien hoe taal in echte contexten
functioneert en wordt toegepast.
, Taalbeleid is het geheel van afspraken,
strategieën en maatregelen binnen een
school of onderwijsinstelling om
taalonderwijs en taalontwikkeling te
bevorderen. Een eIectief taalbeleid richt
zich op:
• Het creëren van een taalrijke
leeromgeving.
• Samenwerking tussen
vakdocenten om taal te integreren
Taalbeleid in alle vakken.
• Ondersteuning van meertaligheid
en taaldiversiteit.
• Professionalisering van
leerkrachten op het gebied van
taalonderwijs.
Een goed taalbeleid zorgt ervoor dat
taalontwikkeling een gezamenlijke
verantwoordelijkheid is binnen de school,
wat bijdraagt aan betere leerresultaten
voor alle leerlingen.
