,Les 1: inleiding
1.1 decreet ‘14
Doelstellingen:
- Vermaatschappelijking van de jeugdhulp
- Tijdige toegang tot jeugdhulp organiseren
- Flexibiliteit en continuïteit van de jeugdhulpverlening waarborgen
- Gepast omgaan met verontrustende situaties
- Een subsidiair aanbod van crisisjeugdhulpverlening voorzien
- Minderjarigen en hun context maximaal in de jeugdhulp laten participeren
- Een integrale aanpak realiseren bij het organiseren en aanbieden van de jeugdhulp
1.2 een 2.0 aanpak voor integrale jeugdhulp in Vlaanderen
Verfijning van de doelstelling:
1.2.1 aandacht voor preventie en vroeg detectie versterken
- De toekomst is jong: eerste 1000 dagen na de geboorte bepalen veel voor het kind
- Alert zijn voor psychische problemen bij kinderen en jongeren
- Kinderen en jongeren helpen door problemen bij ouders aan te pakken bv zelfhulpgroepen,
kindreflex
1.2.2 inzetten op vermaatschappelijking van de jeugdzorg
- Meer krachtgericht werken als basishouding in de jeugdhulp: positieve kanten van het gezin
ondersteunen zodat ze op lange termijn krachtiger zijn
- Kiezen voor pleegzorg als eerste optie (opvang binnen een gezinscontext)
- De mogelijkheden van de vertrouwenspersoon en het belang van ervaringsdeskundigheid – lus vzw
1.2.3 een duidelijke toegang tot jeugdhulp
- Nieuwe maatschappelijke noden, nieuwe antwoorden bv voor vluchtelingen
- Radicalisering als bijzondere uitdaging
- Actieplan online hulpverlening: bandbreedte (= opleiding voor hulpverleners)
1.2.4 flexibiliteit en continuïteit van de jeugdhulp waarborgen
- Kinderen, jongeren en gezinnen verdienen continuïteit in de jeugdhulp bv eenzelfde begeleider
- De bestaande mogelijkheden versterkt inzetten of bijsturen bv cliëntoverleg
- Een netwerkaanpak met duidelijke verantwoordelijkheden
- De brug naar de volwassenheid (veel typemodules mogelijk tot 25j)
1.2.5 gevat optreden in verontrustende situaties in de jeugdhulp
- 1712: het nummer voor elke burger, ook voor kinderen en jongeren
- Alert zijn en optreden in verontrusting: een duidelijke opdracht in de jeugdhulp (signs of safety)
- Toegankelijke ondersteuning door de gemandateerde voorzieningen (consultfunctie van VK en OCJ)
- Veilig huis (family justice center en CO3)
2.1 kader IJH
Zie schema op pagina 1
2
,Les 2: verontrusting
1. aanmelden intersectorale toegangspoort (ITP)
1.1 wanneer aanmelden bij de toegangspoort
Voor alle kinderen en jongeren, al dan niet met een (vermoeden van) een handicap en met problemen of
ondersteuningsnoden die een meer intensief en ingrijpend hulpaanbod vragen (NRT)
- Als de geboden (NRT) jeugdhulp niet geschikt blijkt
- Als er binnen (NRT) jeugdhulp bijkomende problemen opduiken bv een time-out in andere
voorziening
1.2 wie kan aanmelden bij de toegangspoort
- Erkende multidisciplinaire teams (= MDT’s) (zowel uit RTJ en NRTJ)
- Jeugdhulpaanbieders uit rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp (RTJ)
- Jeugdhulpaanbieders uit de niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp (NRTJ)
Erkende multidisciplinaire teams:
- Centra voor leerlingenbegeleiding (CLB) rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp
- Centra voor geestelijke gezondheidszorg (CGG)
- Onthaal- oriëntatie- en observatiecentra (OOOC) niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp
- Observatie- en behandelingscentra (OBC)
- Revalidatiecentra
- Centra voor ontwikkelingsstoornissen (COG) jeugdhulp buiten toepassingsgebied integrale jeugdhulp
- K-diensten
Jeugdhulpaanbieders uit de RTJ en NRTJ:
- JAC-medewerker
- Contextbegeleider
- Pleegzorgbegeleider
- …
1.3 hoe aanmelden bij de toegangspoort
Via een aanmeldingsdocument (= A-doc). Dit is een uitgebreide beschrijving van de huidige situatie: de
reeds geboden hulpverlening, de krachten en moeilijkheden van alle gezinsleden en jongere. Met daarin de
visie van het cliëntsysteem (ouders, leerkracht, iedereen die belangrijk is) en ook van de hulpverlener. Het
A-doc is een vrijwillige aanvraag voor NRTJ, dus het is enkel mogelijk met een akkoord van de ouders en
vanaf 12j ook van
de jongere
2. definitie verontrusting
= situatie waarbij de ontwikkeling van de minderjarige bedreigd wordt, doordat zijn psychische, fysieke of
seksuele integriteit of van één of meer leden van zijn gezin wordt aangetast of doordat zijn affectieve,
3
, morele, intellectuele of sociale ontplooiingskansen in het gedrang komen. Waardoor het aanbieden van
jeugdhulpverlening van maatschappelijke noodzaak kan zijn
- Voorbeelden: verwaarlozing, (dreiging tot) zelfdoding, druggebruik, prostitutie, grensoverschrijdend
gedrag tussen jongeren, geweld, jongeren in extreme armoede, hoogconflictscheiding, …
Gemelde problematiek vertrouwenscentrum kindermishandeling:
(Het nummer 1712 is voor burgers die
kunnen bellen als ze iets verontrustend
opmerken bv bij de buren)
Verontrusting heeft een gedeelde verantwoordelijkheid op 3 niveaus: hulpverleners, organisaties/
voorzieningen, gemandateerde voorzieningen (OCJ en VK)
Continuüm hulpverlening: vrijwillig - aanklampend - gedwongen
Belangrijk om de signalen te zien en ermee aan de slag te gaan:
- Situatie inschatten: signalen inventariseren, objectiveringsinstrumenten, objectiveren,
teambespreking, aandacht voor risicofactoren en protectieve factoren
- Verontrusting bespreken: met cliënt, met team, met andere hulpverleners
3. signaallijst verontrustende opvoedingssituatie
Van elke jeugdhulpaanbieder wordt verwacht te kunnen omgaan met verontrusting. De signaallijst helpt
om een inschatting te maken, maar verder is ook kennis, ervaring en buikgevoel belangrijk
- Afwezig, twijfelachtig of aanwezig
De signaallijst bestaat uit 5 blokken
1. Interactie tussen hulpverlener en ouder
a. De hulpverlener ervaart een wantrouwende, defensieve houding of schijnopenheid vanwege
de ouder tijdens de contacten met de hulpverlener
b. De ouder komt de gemaakte afspraken (huisbezoeken of consultaties) niet na
2. Individuele ouderkenmerken
a. De ouder is op jonge leeftijd voor het eerst moeder/vader geworden
b. De ouder vertoont kenmerken van een depressie
c. De ouder heeft psychische/psychiatrische problemen
d. De ouder gebruikt middelen (alcohol, drugs, medicatie)
3. Gezinskenmerken
a. De ouder heeft in hun volwassen leven meerdere (opeenvolgende) crisissen meegemaakt
b. De ouder is opgegroeid in een problematische opvoedingssituatie die onverwerkt,
onbespreekbaar is (bv weinig liefde in gezin, plaatsing, mishandeling, verwaarlozing,
misbruik)
c. Het gezin heeft een lage socio-economische status (armoede, werkloosheid, opleidings-
niveau, huisvesting)
d. De ouder is alleenstaand of heeft onstabiele relaties
e. Er zijn spanningen in de partnerrelatie (van ruzies tot vechtscheiding), al dan niet met
tekenen van psychisch of fysiek geweld
4
1.1 decreet ‘14
Doelstellingen:
- Vermaatschappelijking van de jeugdhulp
- Tijdige toegang tot jeugdhulp organiseren
- Flexibiliteit en continuïteit van de jeugdhulpverlening waarborgen
- Gepast omgaan met verontrustende situaties
- Een subsidiair aanbod van crisisjeugdhulpverlening voorzien
- Minderjarigen en hun context maximaal in de jeugdhulp laten participeren
- Een integrale aanpak realiseren bij het organiseren en aanbieden van de jeugdhulp
1.2 een 2.0 aanpak voor integrale jeugdhulp in Vlaanderen
Verfijning van de doelstelling:
1.2.1 aandacht voor preventie en vroeg detectie versterken
- De toekomst is jong: eerste 1000 dagen na de geboorte bepalen veel voor het kind
- Alert zijn voor psychische problemen bij kinderen en jongeren
- Kinderen en jongeren helpen door problemen bij ouders aan te pakken bv zelfhulpgroepen,
kindreflex
1.2.2 inzetten op vermaatschappelijking van de jeugdzorg
- Meer krachtgericht werken als basishouding in de jeugdhulp: positieve kanten van het gezin
ondersteunen zodat ze op lange termijn krachtiger zijn
- Kiezen voor pleegzorg als eerste optie (opvang binnen een gezinscontext)
- De mogelijkheden van de vertrouwenspersoon en het belang van ervaringsdeskundigheid – lus vzw
1.2.3 een duidelijke toegang tot jeugdhulp
- Nieuwe maatschappelijke noden, nieuwe antwoorden bv voor vluchtelingen
- Radicalisering als bijzondere uitdaging
- Actieplan online hulpverlening: bandbreedte (= opleiding voor hulpverleners)
1.2.4 flexibiliteit en continuïteit van de jeugdhulp waarborgen
- Kinderen, jongeren en gezinnen verdienen continuïteit in de jeugdhulp bv eenzelfde begeleider
- De bestaande mogelijkheden versterkt inzetten of bijsturen bv cliëntoverleg
- Een netwerkaanpak met duidelijke verantwoordelijkheden
- De brug naar de volwassenheid (veel typemodules mogelijk tot 25j)
1.2.5 gevat optreden in verontrustende situaties in de jeugdhulp
- 1712: het nummer voor elke burger, ook voor kinderen en jongeren
- Alert zijn en optreden in verontrusting: een duidelijke opdracht in de jeugdhulp (signs of safety)
- Toegankelijke ondersteuning door de gemandateerde voorzieningen (consultfunctie van VK en OCJ)
- Veilig huis (family justice center en CO3)
2.1 kader IJH
Zie schema op pagina 1
2
,Les 2: verontrusting
1. aanmelden intersectorale toegangspoort (ITP)
1.1 wanneer aanmelden bij de toegangspoort
Voor alle kinderen en jongeren, al dan niet met een (vermoeden van) een handicap en met problemen of
ondersteuningsnoden die een meer intensief en ingrijpend hulpaanbod vragen (NRT)
- Als de geboden (NRT) jeugdhulp niet geschikt blijkt
- Als er binnen (NRT) jeugdhulp bijkomende problemen opduiken bv een time-out in andere
voorziening
1.2 wie kan aanmelden bij de toegangspoort
- Erkende multidisciplinaire teams (= MDT’s) (zowel uit RTJ en NRTJ)
- Jeugdhulpaanbieders uit rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp (RTJ)
- Jeugdhulpaanbieders uit de niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp (NRTJ)
Erkende multidisciplinaire teams:
- Centra voor leerlingenbegeleiding (CLB) rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp
- Centra voor geestelijke gezondheidszorg (CGG)
- Onthaal- oriëntatie- en observatiecentra (OOOC) niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp
- Observatie- en behandelingscentra (OBC)
- Revalidatiecentra
- Centra voor ontwikkelingsstoornissen (COG) jeugdhulp buiten toepassingsgebied integrale jeugdhulp
- K-diensten
Jeugdhulpaanbieders uit de RTJ en NRTJ:
- JAC-medewerker
- Contextbegeleider
- Pleegzorgbegeleider
- …
1.3 hoe aanmelden bij de toegangspoort
Via een aanmeldingsdocument (= A-doc). Dit is een uitgebreide beschrijving van de huidige situatie: de
reeds geboden hulpverlening, de krachten en moeilijkheden van alle gezinsleden en jongere. Met daarin de
visie van het cliëntsysteem (ouders, leerkracht, iedereen die belangrijk is) en ook van de hulpverlener. Het
A-doc is een vrijwillige aanvraag voor NRTJ, dus het is enkel mogelijk met een akkoord van de ouders en
vanaf 12j ook van
de jongere
2. definitie verontrusting
= situatie waarbij de ontwikkeling van de minderjarige bedreigd wordt, doordat zijn psychische, fysieke of
seksuele integriteit of van één of meer leden van zijn gezin wordt aangetast of doordat zijn affectieve,
3
, morele, intellectuele of sociale ontplooiingskansen in het gedrang komen. Waardoor het aanbieden van
jeugdhulpverlening van maatschappelijke noodzaak kan zijn
- Voorbeelden: verwaarlozing, (dreiging tot) zelfdoding, druggebruik, prostitutie, grensoverschrijdend
gedrag tussen jongeren, geweld, jongeren in extreme armoede, hoogconflictscheiding, …
Gemelde problematiek vertrouwenscentrum kindermishandeling:
(Het nummer 1712 is voor burgers die
kunnen bellen als ze iets verontrustend
opmerken bv bij de buren)
Verontrusting heeft een gedeelde verantwoordelijkheid op 3 niveaus: hulpverleners, organisaties/
voorzieningen, gemandateerde voorzieningen (OCJ en VK)
Continuüm hulpverlening: vrijwillig - aanklampend - gedwongen
Belangrijk om de signalen te zien en ermee aan de slag te gaan:
- Situatie inschatten: signalen inventariseren, objectiveringsinstrumenten, objectiveren,
teambespreking, aandacht voor risicofactoren en protectieve factoren
- Verontrusting bespreken: met cliënt, met team, met andere hulpverleners
3. signaallijst verontrustende opvoedingssituatie
Van elke jeugdhulpaanbieder wordt verwacht te kunnen omgaan met verontrusting. De signaallijst helpt
om een inschatting te maken, maar verder is ook kennis, ervaring en buikgevoel belangrijk
- Afwezig, twijfelachtig of aanwezig
De signaallijst bestaat uit 5 blokken
1. Interactie tussen hulpverlener en ouder
a. De hulpverlener ervaart een wantrouwende, defensieve houding of schijnopenheid vanwege
de ouder tijdens de contacten met de hulpverlener
b. De ouder komt de gemaakte afspraken (huisbezoeken of consultaties) niet na
2. Individuele ouderkenmerken
a. De ouder is op jonge leeftijd voor het eerst moeder/vader geworden
b. De ouder vertoont kenmerken van een depressie
c. De ouder heeft psychische/psychiatrische problemen
d. De ouder gebruikt middelen (alcohol, drugs, medicatie)
3. Gezinskenmerken
a. De ouder heeft in hun volwassen leven meerdere (opeenvolgende) crisissen meegemaakt
b. De ouder is opgegroeid in een problematische opvoedingssituatie die onverwerkt,
onbespreekbaar is (bv weinig liefde in gezin, plaatsing, mishandeling, verwaarlozing,
misbruik)
c. Het gezin heeft een lage socio-economische status (armoede, werkloosheid, opleidings-
niveau, huisvesting)
d. De ouder is alleenstaand of heeft onstabiele relaties
e. Er zijn spanningen in de partnerrelatie (van ruzies tot vechtscheiding), al dan niet met
tekenen van psychisch of fysiek geweld
4
