Samenvatting alles hoofdstuk 4 en 5

Hoofdstuk 4: aminoacidopathie

1. INLEIDING

- AZ: GF en bijna volledig TR  [AZ] laag in urine
- Soms (hyper)aminoacidurie -> 1 AZ of groep AZ in de urine >>> N
- Soms ook ↗ [AZ] in plasma

Aminoacidopathie: oorzaken

- aangeboren genetische afwijking: ‘inborn error ':
o primaire aminoacidopathie
- verworven probleem door nier- of leveraandoening
o secundaire aminoacidopathie
- verworven probleem door bepaalde diëten

Inborn error:




Eventuele 'inborn error' vlug opsporen  kan leiden tot mentale achterstand en dood

Momenteel + 40 'inborn errors‘ gekend i.v.m. AZ-metabolisme

HET OVERFLOW TYPE (INBORN ERROR)

Fout eiwit = enzym

- rol bij enzymatische omzetting van AZ (defect aan enzym)
- AZ en/of metabolieten en/of precursoren stapelen op in serum
Precursor 
- Overmatig aanbod aan nier
- TR-drempel overschreden enzym

Voorbeelden AZ  metabolieten

- Fenylketonurie (PKU)
o Phe   Tyr↘ enzym
- Tyrosinemie
…
o Tyr  
- Alcaptonurie
o Tyr   homogentisinezuur  
o Dus homogentisinezuur  alcapton (bruin)

Overflow kan ook soms komen door verworven probleem

,Hepatisch coma: toxische ammoniak wordt niet verteerd naar ureum  ammoniak zal
reageren me glutamaat en maakt glutamine aan

HET RENAAL TYPE (INBORN ERROR)

Fout eiwit = transportproteïne

- rol bij TR van groep AZ (vb. basische)
- AZ stapelen op in niertubulicellen en urine (niet in serum)

Voorbeeld

- Cystinurie
o In urine verhoogde conc van Cystine (dimeer van cysteïne verbonden door
zwavelbrug)

2. KLINISCHE RELEVANTIE

eventuele ‘inborn error’ of verworven probleem vlug opsporen, want kan leiden tot
mentale achterstand, andere problemen en/of dood

wanneer screening?

- Bij vermoeden aminoacidopathie
o bij zieke pasgeborenen
o kinderen en volwassenen met bepaalde symptomen
- Bij alle pasgeborenen screenen op fenylketonurie (zie verder)
- Ook AZ bepalen bij opvolging gekende aminoacidopathie

Bepalingen van AZ op: urine en/of bloed of plasma

3. STAALNAME VOOR AMINOACIDOPATHIEËN

- Meestal plasma, onmiddellijk invriezen
o Rekening houden met diurnale variatie AZ in plasma: kan tot 30 % zijn

Bij pasgeborenen bloed via hielprik of capillaire vingerprik

Soms urine, bij voorkeur 24h

- mengen en totaal volume noteren
- 1 deel invriezen

Stel 24h niet mogelijk (o.a. bij kinderen): willekeurig urinestaal; dan resultaten in µmol
AZ/µmol creatinine

, 4. BEPALING AMINOACIDOPATHIEËN

KWALITATIEF


DUNNE LAAG CHROMATOGRAFIE (DLC)

DLC: waardevol maar niet veel toegepast

Helpt kwantitatieve chromatografie beter begrijpen

Blanco DL-plaat bedekt met silicagel

- Applicatie
o Hierop aangebracht als kleine spotjes
o Positie 3 : Staal met AZ (?)
o Positie 4 : Zuivere opl. van 4 gekende AZ (=referentieoplossingen)
o Let op: nog geen kleuren zichtbaar!
- Plaat paar cm in organisch solventmengsel (1)
o trekt door capillariteit over plaat en sleurt AZ in silicagellaag mee
o met ≠ snelheden ∼ ≠ water/vetoplosbaarheid
- Als solventfront (5) bovenkant van plaat (2) bijna bereikt plaat uit
chromatografiebak
- AZ zijn nu gescheiden
- AZ kleuren door ninhydrine op plaat te spuiten:
o Ninhydrine + AZ → gekleurd product
- AZ waarnemen als gekleurde vlekken
- AZ identificeren m.b.v. referentieoplossingen




KLEURREACTIE VAN EEN BEPAALD AZ

Bepaalde kleurreactie specifiek voor 1 AZ of welbepaalde groep AZ

KWANTITATIEF


CHROMATOGRAFISCHE SCHEIDING EN NINHYDRINE REACTIE

AZ in plasma of in urine

scheiden met ionenuitwisselingschromatografie (techniek zie later)

- Gescheiden AZ + ninhydrine
- Aldus > 30 AZ fotometrisch bij λ opt 570 nm

AZ-spectrum van patiënt (LET OP ≠ A-spectrum)

Absorbantie