Samenvatting powerpoint H1-2

KLINISCHE CHEMIE
HOOFDSTUK 1: Klinisch labo

Overzicht medische labo’s:

Medisch klinisch labo is privé, universitair of ziekenhuis.

Medisch secretariaat

Klinisch bioloog (apr of dr) Anatoom-
patholoog (dr)

MLT MLT



Microbiologie hematologie klinische chemie anatoom-
pathologie

Moleculaire diagnostiek: ondersteunt de 4 grote diensten met nieuwe moleculaire
technieken

- Moleculair bioloog (sc of apr of dr)
- MLT: voeren moleculaire testen uit ingeval de courante testen
onvoldoende info geven

1. DOEL VAN HET NEMEN VAN EEN BIOLOGISCH STAAL

Meten van bepaalde parameters of analyts (glu, prot…)

Als hulpmiddel voor:

- Diagnose ondersteunen (vermoeden van bepaalde ziekte)
- Behandeling opvolgen (chemotherapie)
- Screenen op ziekte, ook bij schijnbaar gezonde mensen (HIV)
o Screening: onderzoek met test op grote groep van bevolking zonder
deze allemaal symptomen vertonen
- Plasmaspiegels van geneesmiddelen opvolgen (digoxine)

2. VERLOOP VAN HET ANALYSEPROCES

PRE-ANALYTISCHE FASE


TOESTAND PATIËNT I.F.V. STAALNAME EN ANALYSE

Meestal geen speciale voorzorgen bij staalname, maar

- Nuchter
- Meestal zitten (soms liggen)

, - Soms voorbereiden op staalname
o Dieet volgen
o Niet roken
o Niet intensief sporten


SOORT MONSTERAFNAME I.F.V. ANALYSE

4 soorten

- Serum (bloed)
- Plasma (bloed)
- Urine (24h, fractie of ochtenurine)
- Faeces (24h of fractie)
- Andere biologische vochten
o Lumbaal vocht
o Pleuracoht (long)
o Synovial vocht (gewricht)
o Maagvocht
o Ascites (buikholte)


BLOED:

Meestal veneus bloed

- Serum: buis zonder anticoagulans en centrifugeren (geen
stollingseiwitten)
- Plasma: buis met anticoagulans en centrifugeren (stollingseiwitten)
- Volbloed: buis met anticoagulans en niet centrifugeren

Soms capillair bloed

- Bloed in capillaire of buisje met anticoagulans
- In vingertop

Uitzonderlijk arterieel bloed

- Bloed in spuit met anticoagulans (door arts)

Bij baby’s hielprik

- Bloed op speciaal papiertje of buisje met anticoagulans
- Bv. Voor screening op erfelijke ziekten
o Fenylketonurie (PKU): Phe  Tyr
enzym kapot  geen omzetting  opstapeling Phe  aantastingen
hersenweefsel




AFNAME EN TRANSPORT VAN STAAL

,Afname door

- MLT of verpleegkundigen
o In ziekenhuizen, rust en verzorgingstehuizen (RVT)
o In kamer patiënt
o In afnamekamer met zetel, bed, toilet en lavabo
- Artsen

Transport: Stalen naar labo tussen 2 – 8°C (soms uitzonderingen)

Identificatie: streepjescodes op stalen en aanvraagblad




AANKOMST VAN STALEN IN LABO
Controle: idem streepjescodes op stalen en aanvraagblad?

In computer

- Administratieve gegevens (naam, geslacht, adres, mut, arts)
- Welke analyses, afname datum en uur
- Eventueel klinische gegevens patiënt i.f.v. analyse

Originele buis: moederbuis of primaire buis

Indien nodig snel centrifugeren en verdelen in ≠ buisjes i.f.v. de testen:
dochterbuis of secundaire buis

Bewaring analyt

- 2 – 8°C (koelkast)
- -20°C (vriezer)
- Kamertemperatuur


ANALYTISCHE FASE

- Controles en resultaten worden analytisch gevalideerd
- Alarmwaarden worden onmiddellijk gesignaleerd en evt hernomen
(grenswaarde per labo ≠)




POST-ANALYTISCHE FASE

- Resultaat wordt gekoppeld aan naam patiënt
- Klinisch bioloog doet klinische validatie van resultaten
- Rapport wordt opgesteld met referentiewaarden en eventuele commentaar
- Rapport gaat naar arts en die stuurt het naar patiënt

, 3. VEILIGHEID BIJ MANIPULATIE VAN EEN STAAL

Alles wordt gezien als potentieel pathogeen

4. AANPASSEN AAN VOORKEURSEENHEDEN

Een labo mag niet zijn eigen eenheden kiezen voor parameters: bepaald door
WIV (wetenschappelijk instituur volksgezondheid)