Samenvatting Duurzame rechtvaardigheid

Celine Van Horenbeeck


Duurzame rechtvaardigheid: samenvatting
POLARISATIE
Alle thema’s zijn gelinkt met polarisatie. Hoe vergroot het thema de polarisatie in
de wereld?
 Migratie
 Media en digitalisering
 Politiek
 Klimaat
 Industrialisering
 Body positivity vs healthy life
 Woke
 Israel VS Palestina
 Racisme
 Seksuele opvoeding lessen in Wallonië
Polarisatie op school verminderen.
 Checken of ze de juiste informatie hebben
 Open gesprekken voeren
 Focussen op gemeenschappelijk doel
 Dit gaat niet werken binnen de hitte van de polarisatie (bij escalatie fase gaat
dit niet lukken)
WEL: luisteren en praten met de groep apart

1. Polarisatie
Brandsma: aan de slag met dynamiek van wij/zij-denken
2 soorten:
 Ideologische polarisatie
bv. AI
o Polarisatie als een tegenstelling tussen opvattingen of conflicterende
wereldbeelden
o Hoe kijk je naar de wereld?
 Affectieve polarisatie
bv. identiteit
o Kloof die ontstaat door hoe we over elkaar denken of
identiteitsissues
o Raakt ons vaak harder, emoties zijn hoger

2. Conflict VS polarisatie
Polarisatie is NIET hetzelfde als een conflict
Conflict
 Duidelijke probleemeigenaren
bv. ruzie met zus, scheiding, klas: 2 groepen tegenover elkaar bij een
discussie
 Gedwongen of gekozen

1

,Celine Van Horenbeeck


 Betrokkenen gemakkelijk herkenbaar
 Gemakkelijker om te bemiddelen
Polarisatie
 Je kan kiezen of je een probleem eigenaar wordt
o Keuze: ga ik er mee instappen of niet?
o Als je een standpunt inneemt, dan kom je in een dynamiek terecht
waar je als individu geen invloed op hebt.
o Kan gedwongen voelen om een standpunt in te nemen
bv. Palestina: als je geen standpunt inneemt, dan ben je
medeplichtig
 Niet zo duidelijk wie je kan aanspreken of wie polarisatie versterkt
 Kan een conflict heftiger maken


2.1. Wisselwerking
Conflict heeft 4 fases:
1. Preventie
2. Interventie
3. Bemiddeling
4. Verzoening
Conflict kan opgelost geraken,
ook al is de polarisatie niet
opgelost
-> staat niet meer met elkaar
in verband
Balkan-effect
= conflict is opgelost, maar
onderhuids is de polarisatie
niet opgelost. Om de zoveel
tijd flakkert dit terug op.




2

,Celine Van Horenbeeck


3. Polarisatie in de wereld




Blauw: gebaseerd op identiteit
Oranje: gebaseerd op wereldbeelden

4. Voedingsbodem
Oorzaken van polarisatie:
 Soort democratie
o Consensusdemocratieën met proportionele kiesstelsels
 België: als je naar consensus (coalitie) moet zoeken.
Polarisatie wordt genuanceerder – minder zwart-wit, maar
grijze zone
 En Nederland, Oostenrijk, Denemarken…
o Meerderheidsdemocratieën met meerderheidsstelsel
 US: 2 blokken – democraten en republikeinen
 En VS en Frankrijk
 Vertrouwen in instellingen (regering)
o Hoe minder vertrouwen, hoe vatbaarder we zijn voor polarisatie
 Publieke debat en sociale media
o 2015-2020: toename Nederlandstalige berichten op sociale media
met een beledigend, racistisch, seksistisch of bedreigend karakter +
verhoogde toxiciteit
 De polarisering tussen extremistische ideologieën neemt toe
 Verharding en verscherping van het taalgebruik op sociale
media
 (nieuws)media als katalysator
o Laten twee tegenovergestelde partijen gelijktijdig aan het woord –
ook al bevat beide partijen niet evenveel voorstanders
bv. 80% weet dat de aarde opwarmt en maakt zich daar zorgen
over, maar de media zet beide kanten, waarvan één persoon dat
vertegenwoordigd, tegenover elkaar. Hierdoor krijgen beide groepen
evenveel, waardoor de polarisatie wordt versterkt.


3

, Celine Van Horenbeeck


o Opstoten van racistisch taalgebruik gelinkt aan nieuwsberichten of
ophefmakende opiniestukken
 Woord en wederwoordprincipe

5. Drie wetmatigheden bij polarisatie
Wetmatigheid 1: gedachteconstructie
 Het wordt gevorm, het is geen feit
 Wij VS Zij beeld wordt gecreëerd
 Alles wat er wordt gezegd (positief, negatief, feiten) over een groep dat de
identiteit versterkt, versterkt polarisatie
 Beeld kan veranderen
bv. beeld over vrouwen
bv. vluchtelingen dragen bij aan de samenleving -> versterkt polarisatie


Wetmatigheid 2: brandstof
 Als iets niet wordt aangewakkerd, dan gaat het vuur uit
 Iedereen kan brandstof geven
bv. voorstanders, tegenstanders, sociale media


Wetmatigheid 3: gevoelsdynamiek
 Hoe meer polarisatie:
o Hoe feller het gevoel en de hitte
o Hoe kleiner de redelijkheid
o Hoe minder mensen openstaan voor informatie

6. Vijf rollen
Vijf verschillende rollen hebben een andere functie in de polarisatie:
 Pusher
o Levert brandstop voor het wij/zij-denken
o Verhoogt polarisatiedruk
o Eigen morele gelijk
o Energie, extremen
o Ze zijn 100% zeker van hun gelijk

bv. campagne voeren, opiniestukken schrijven
 Joiner
o Kiest partij binnen spanningsveld
o Minder extreem
o Kamp medestanders
o Niet 100% overtuigd, maar sluit aan bij hun waardenkader
 Silent
o Groep mensen die geen kant kiezen
o Onverschilligen of juist heel betrokken
o Neutraliteit

4