Chapter 9: Technical reading and writing
ZOOMING IN
DEFINITIONS OF (IL)LITERACY ~ UNESCO
The reading and writing of a short personal statement (1951)
= Beyond its conventional concept as a set of reading, writing and counting skills, literacy
is now understood as a means of identification, understanding, interpretation, creation,
and communication in an increasingly digital, text-mediated, information-rich and fast-
changing world. Literacy is a continuum of learning and proficiency in reading, writing
and using numbers throughout life and is part of a larger set of skills, which include
digital skills, media literacy, education for sustainable development and global citizenship
as well as job-specific skills. Literacy skills themselves are expanding and evolving as
people engage more and more with information and learning through digital technology.
(2023)
= Volgens UNESCO is geletterdheid meer dan alleen kunnen lezen, schrijven en rekenen.
In 1951 werd geletterdheid gedefinieerd als het vermogen om een korte persoonlijke
verklaring te lezen en te schrijven. Tegenwoordig (2023) wordt geletterdheid breder
gezien: het gaat om identificeren, begrijpen, interpreteren, creëren en communiceren in
een wereld die steeds digitaler, informatie-rijker en sneller veranderend wordt.
Geletterdheid is een continu leerproces dat zich gedurende het hele leven ontwikkelt en
omvat naast traditionele lees- en schrijfvaardigheden ook digitale vaardigheden,
mediawijsheid, onderwijs voor duurzame ontwikkeling, wereldburgerschap en
beroepsspecifieke vaardigheden.
TECHNICAL READING AND WRITING
(Formal) instruction is needed: We need instruction, it is not spontaneously
Certain level of cognition required
Usually starts around age 5
o Then children have the necessary cognitive and motor skills
Literacy instruction in preschool or ECE settings?
Kenmerken van technisch lezen en schrijven:
Instructie is noodzakelijk: Technische lees- en schrijfvaardigheden ontwikkelen
zich niet spontaan. Onderwijs is essentieel.
Pagina 1 van 67
, Cognitief niveau vereist: Een bepaald cognitief niveau is nodig om deze
vaardigheden aan te leren.
Begint rond de leeftijd van 5 jaar: Op deze leeftijd hebben kinderen meestal
voldoende cognitieve en motorische vaardigheden om te beginnen met
geletterdheidsonderwijs.
Geletterdheid in de vroege kinderjaren:
Er wordt gediscussieerd over het starten van geletterdheidsonderwijs in de voorschoolse
of vroegeducatieve settings (ECE). Dit kan een basis leggen voor de verdere ontwikkeling
van lees- en schrijfvaardigheden, maar het is afhankelijk van de ontwikkelingsfase van
het kind.
EMERGENT LITERACY
“New” perspective on how children become literate: emergent literacy
= knowledge and skills
o acquired before the start of formal schooling
o acquired through informal and adult-directed activities
o facilitating the acquisition of reading and writing skills (and speaking and
listening)
o Emergent literacy = een nieuwe kijk op hoe kinderen geletterd worden.
Het omvat de kennis en vaardigheden die kinderen ontwikkelen vóór de
start van formeel onderwijs. Deze vaardigheden worden verworven via
informele activiteiten en interacties met volwassenen. Ze vormen de basis
voor het leren lezen, schrijven, spreken en luisteren.
Why emergent literacy?
o Acquisition of literacy as a developmental continuum that starts (long)
before the formal teaching of reading and writing, and is ongoing
Ontwikkelingscontinuüm: Geletterdheid begint ruim vóór het
formeel onderwijs en blijft zich ontwikkelen.
o Reading, writing and oral language are interrelated
Interrelatie: Lezen, schrijven en mondelinge taal hangen nauw
samen.
o Not only language-rich environments, but also literacy-rich environments
Omgevingsfactoren: Naast een taalrijke omgeving is een
geletterdheidsrijke omgeving belangrijk.
Roots (wortels) of emergent-literacy perspective
o Neo-Piagetian: children discover and learn about literacy through their own
attempts at reading and writing
Kinderen leren door eigen pogingen om te lezen en schrijven.
o Neo-Vygotskian: children learn from their interactions with experienced
others
Kinderen leren door interacties met volwassenen of meer ervaren
anderen.
Educational context: before start of formal schooling
o = home environment, daycare, preschool, kindergarten ECEC
o Onderwijskundige context: Emergent literacy speelt zich af vóór het
formeel onderwijs, zoals thuis, in de kinderopvang, peuterspeelzaal en
Pagina 2 van 67
,kleuterschool (ECEC). Hier ontwikkelen kinderen hun eerste
geletterdheidsvaardigheden in een ondersteunende omgeving.
Pagina 3 van 67
, DIFFERENT FRAMEWORKS OR MODELS WITH DIFFERENT TERMINOLOGY
Er bestaan verschillende modellen om geletterdheidsontwikkeling te beschrijven, elk met
hun eigen terminologie. Hier bespreken we twee belangrijke modellen.
1) OUTSIDE-IN, INSIDE-OUT MODEL (WHITEHURST & LONIGAN, 1998)
Outside-in processes = understanding of the context in which the writing occurs
o Hierbij gaat het om het begrijpen van de context waarin geschreven taal
voorkomt. Denk aan het interpreteren van een verhaal of het begrijpen van
de betekenis van een tekst in relatie tot de wereld.
Inside-out processes = knowledge of the rules for translating between letters
and sounds
o Dit verwijst naar kennis van de regels voor het omzetten van letters naar
klanken en omgekeerd. Het gaat om technische vaardigheden zoals
fonemisch bewustzijn en klank-letterkoppelingen.
2) FOUR-COMPONENT MODEL (MASON & STEWART, 1990)
Knowledge about letters and words = het herkennen van letters, woorden en
hun betekenis
Concepts and functions = Begrip van de rol en het doel van geschreven taal,
zoals het lezen van boeken of het schrijven van boodschappen.
Writing and composing : Het vermogen om zelf geschreven taal te produceren,
van simpele krabbels tot volledige zinnen.
Listening comprehension and word understanding = luisterbegrip en
woordenschat, het begrijpen van gesproken taal en het vergroten van de
woordenschat.
Beide modellen benadrukken dat geletterdheid meer omvat dan alleen technisch leren
lezen en schrijven. Het gaat ook om context, begrip en toepassing.
EMERGENT LITERACY
Different models … telling only part of the story Rohde et al. (2015):
comprehensive emergent literacy model
o Hoewel verschillende modellen aspecten van emergent literacy belichten,
bieden ze vaak maar een deel van het verhaal. Rohde et al. (2015)
presenteren een omvattend model dat meerdere componenten
samenbrengt en extra overwegingen benadrukt.
Additional considerations / belangrijke overwegingen
1. Each emergent literacy component has its own developmental
sequence
o Elke component van emergent literacy heeft een eigen
ontwikkelingsproces.
2. Each emergent literacy component supports the development of other
components (i.e., holistic nature)
o Holistische aard: De verschillende componenten ondersteunen elkaar en
werken samen aan geletterdheidsontwikkeling.
3. Important role of the environment
o Omgevingsrol: De omgeving speelt een cruciale rol in het stimuleren van
emergent literacy.
Pagina 4 van 67
ZOOMING IN
DEFINITIONS OF (IL)LITERACY ~ UNESCO
The reading and writing of a short personal statement (1951)
= Beyond its conventional concept as a set of reading, writing and counting skills, literacy
is now understood as a means of identification, understanding, interpretation, creation,
and communication in an increasingly digital, text-mediated, information-rich and fast-
changing world. Literacy is a continuum of learning and proficiency in reading, writing
and using numbers throughout life and is part of a larger set of skills, which include
digital skills, media literacy, education for sustainable development and global citizenship
as well as job-specific skills. Literacy skills themselves are expanding and evolving as
people engage more and more with information and learning through digital technology.
(2023)
= Volgens UNESCO is geletterdheid meer dan alleen kunnen lezen, schrijven en rekenen.
In 1951 werd geletterdheid gedefinieerd als het vermogen om een korte persoonlijke
verklaring te lezen en te schrijven. Tegenwoordig (2023) wordt geletterdheid breder
gezien: het gaat om identificeren, begrijpen, interpreteren, creëren en communiceren in
een wereld die steeds digitaler, informatie-rijker en sneller veranderend wordt.
Geletterdheid is een continu leerproces dat zich gedurende het hele leven ontwikkelt en
omvat naast traditionele lees- en schrijfvaardigheden ook digitale vaardigheden,
mediawijsheid, onderwijs voor duurzame ontwikkeling, wereldburgerschap en
beroepsspecifieke vaardigheden.
TECHNICAL READING AND WRITING
(Formal) instruction is needed: We need instruction, it is not spontaneously
Certain level of cognition required
Usually starts around age 5
o Then children have the necessary cognitive and motor skills
Literacy instruction in preschool or ECE settings?
Kenmerken van technisch lezen en schrijven:
Instructie is noodzakelijk: Technische lees- en schrijfvaardigheden ontwikkelen
zich niet spontaan. Onderwijs is essentieel.
Pagina 1 van 67
, Cognitief niveau vereist: Een bepaald cognitief niveau is nodig om deze
vaardigheden aan te leren.
Begint rond de leeftijd van 5 jaar: Op deze leeftijd hebben kinderen meestal
voldoende cognitieve en motorische vaardigheden om te beginnen met
geletterdheidsonderwijs.
Geletterdheid in de vroege kinderjaren:
Er wordt gediscussieerd over het starten van geletterdheidsonderwijs in de voorschoolse
of vroegeducatieve settings (ECE). Dit kan een basis leggen voor de verdere ontwikkeling
van lees- en schrijfvaardigheden, maar het is afhankelijk van de ontwikkelingsfase van
het kind.
EMERGENT LITERACY
“New” perspective on how children become literate: emergent literacy
= knowledge and skills
o acquired before the start of formal schooling
o acquired through informal and adult-directed activities
o facilitating the acquisition of reading and writing skills (and speaking and
listening)
o Emergent literacy = een nieuwe kijk op hoe kinderen geletterd worden.
Het omvat de kennis en vaardigheden die kinderen ontwikkelen vóór de
start van formeel onderwijs. Deze vaardigheden worden verworven via
informele activiteiten en interacties met volwassenen. Ze vormen de basis
voor het leren lezen, schrijven, spreken en luisteren.
Why emergent literacy?
o Acquisition of literacy as a developmental continuum that starts (long)
before the formal teaching of reading and writing, and is ongoing
Ontwikkelingscontinuüm: Geletterdheid begint ruim vóór het
formeel onderwijs en blijft zich ontwikkelen.
o Reading, writing and oral language are interrelated
Interrelatie: Lezen, schrijven en mondelinge taal hangen nauw
samen.
o Not only language-rich environments, but also literacy-rich environments
Omgevingsfactoren: Naast een taalrijke omgeving is een
geletterdheidsrijke omgeving belangrijk.
Roots (wortels) of emergent-literacy perspective
o Neo-Piagetian: children discover and learn about literacy through their own
attempts at reading and writing
Kinderen leren door eigen pogingen om te lezen en schrijven.
o Neo-Vygotskian: children learn from their interactions with experienced
others
Kinderen leren door interacties met volwassenen of meer ervaren
anderen.
Educational context: before start of formal schooling
o = home environment, daycare, preschool, kindergarten ECEC
o Onderwijskundige context: Emergent literacy speelt zich af vóór het
formeel onderwijs, zoals thuis, in de kinderopvang, peuterspeelzaal en
Pagina 2 van 67
,kleuterschool (ECEC). Hier ontwikkelen kinderen hun eerste
geletterdheidsvaardigheden in een ondersteunende omgeving.
Pagina 3 van 67
, DIFFERENT FRAMEWORKS OR MODELS WITH DIFFERENT TERMINOLOGY
Er bestaan verschillende modellen om geletterdheidsontwikkeling te beschrijven, elk met
hun eigen terminologie. Hier bespreken we twee belangrijke modellen.
1) OUTSIDE-IN, INSIDE-OUT MODEL (WHITEHURST & LONIGAN, 1998)
Outside-in processes = understanding of the context in which the writing occurs
o Hierbij gaat het om het begrijpen van de context waarin geschreven taal
voorkomt. Denk aan het interpreteren van een verhaal of het begrijpen van
de betekenis van een tekst in relatie tot de wereld.
Inside-out processes = knowledge of the rules for translating between letters
and sounds
o Dit verwijst naar kennis van de regels voor het omzetten van letters naar
klanken en omgekeerd. Het gaat om technische vaardigheden zoals
fonemisch bewustzijn en klank-letterkoppelingen.
2) FOUR-COMPONENT MODEL (MASON & STEWART, 1990)
Knowledge about letters and words = het herkennen van letters, woorden en
hun betekenis
Concepts and functions = Begrip van de rol en het doel van geschreven taal,
zoals het lezen van boeken of het schrijven van boodschappen.
Writing and composing : Het vermogen om zelf geschreven taal te produceren,
van simpele krabbels tot volledige zinnen.
Listening comprehension and word understanding = luisterbegrip en
woordenschat, het begrijpen van gesproken taal en het vergroten van de
woordenschat.
Beide modellen benadrukken dat geletterdheid meer omvat dan alleen technisch leren
lezen en schrijven. Het gaat ook om context, begrip en toepassing.
EMERGENT LITERACY
Different models … telling only part of the story Rohde et al. (2015):
comprehensive emergent literacy model
o Hoewel verschillende modellen aspecten van emergent literacy belichten,
bieden ze vaak maar een deel van het verhaal. Rohde et al. (2015)
presenteren een omvattend model dat meerdere componenten
samenbrengt en extra overwegingen benadrukt.
Additional considerations / belangrijke overwegingen
1. Each emergent literacy component has its own developmental
sequence
o Elke component van emergent literacy heeft een eigen
ontwikkelingsproces.
2. Each emergent literacy component supports the development of other
components (i.e., holistic nature)
o Holistische aard: De verschillende componenten ondersteunen elkaar en
werken samen aan geletterdheidsontwikkeling.
3. Important role of the environment
o Omgevingsrol: De omgeving speelt een cruciale rol in het stimuleren van
emergent literacy.
Pagina 4 van 67
