Geschiedenis van de
Eigentijd
Samenvatting 2023-2024; Milan Piron; 1
Maarten van Ginderachter
,2
,Oekraïne als inleiding
Ecologie
Oekraïne wordt gezien als de graanschuur van Europa maar wordt enorm bewerkt door kunstmest, waardoor je Eutroficatie
creëert
Eutroficatie = een overschot/surplus van stikstof in water waardoor er veel meer algen komen.
Om deze enorme graanvraag te beantwoorden maken ze gebruik van veel kunstmest, en het overschot hiervan wordt ook een
deel weggespoeld. Hierdoor komen er veel algen in de zee van Azov.
Maar Rusland is een v/d grootste kunstmestproducenten ter wereld waardoor door de oorlog er een tekort is ontstaan op de
globale markt.
Energie en demografie
Energie: Om kunstmest te maken heb je enorm veel energie nodig en wordt gemaakt d.m.v. olie. Deze natuurlijke oliereserves
liggen voornamelijk in het Midden-Oosten. Waardoor de kunstmest prijs enorm afhankelijk is van de globale olieprijs.
Die afhankelijkheid van olie en reserves in het midden oosten zal ook in de Koude oorlog de Carter Doctrine bepalen.
Demografie: Er is een na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie een terugval van de Russische populatie, dat haar wortels als heeft
door de enorme dodentallen na WOII. Door de oorlog in Oekraïne en al haar militaire slachtoffers zal dit demografisch gat nog
verslechteren. + vergrijzing v/d Russische bevolking door de lagere fertiliteitscijfers, waar deze trend is in gans het westen te
zien. Wat in Rusland harder omhoog komt is de hogere mortaliteitscijfers door de slechte levenstandaarden tov het westen.
Economie en maatschappij
Door de oorlog in Oerkaine krijg je een enorm groot vluchtelingen toestroom naar Europa. Wat voor veel sociale
onrust zorgt en verdeeldheid onder bv de EU leden.
Internationale politiek
De problemen die gecreëerd zijn rond Oekraïne hebben hun wortels in de Koude oorlog (Krim-probleem ook) en de
mentaliteit dat achteraf is blijven bestaan. Rusland, NAVO is uitgebreid tot aan de Russische grens en niet Rusland
heeft betroken maar echter als vijand is blijven bekijken. Amerikanen zijn de overwinnaars van de koude oorlog.
Veroorzaakt een zeer unilateraal handelen, na de koude oorlog maar 1 supermacht over in de wereld. Het idee van
dioe overwinning is om politieagent van de wereld te zijn en overal in de wereld mogen we alles en kunnen we alles
doen.
1. Inleiding
Waarom 1945 begin van de eigentijds geschiedenis?
-Je zit met een enorm grote versnelling van menselijk handelen dat nog nooit eerder is
voortgekomen
o Snelste Bevolkingsgroei
o Snelste economische groei
o Snelste stijging energieverbruik
3
, o Snelste stijging CO2-uitstoot
- Methodologische argumentatie: een historicus kan zelf zijn/haar bronnen gaan creëren door met de
getuigen zelf te gaan spreken en aan Criticel Oral History te doen→ Deze argumentatie zorgt wel
voor een verschuiving van beginperiode, want de oudste mens bepalen dan het begin v/d periode.
→ Eigentijdse geschiedschrijving begint rond de shock van WOI (ervoor altijd over het verre verleden). Het is
wel een paradox, door een overvloed aan informatie maar ook een tekort eraan want niet alle archieven, voor
achter de schermen, zijn al volledig vrijgegeven
Casus Aralmeer
Aralmeer is de grootste irrigatieramp van de eigentijdse geschiedenis en goed
voorbeeld van Eigentijdse globale perspectief.
De Sovjet Unie wouw proberen in de Kazachse steppe rond het Aralmeer de
Katoenindustrie omgang te brengen zodat het katoenafhankelijk kon worden v/d
rest v/d wereld.
Doordat de vlaktes zo droog waren, gebruikte ze het zoetwater v/h Aralmeer om
aan irrigatie landbouw te doen. Maar irrigatie landbouw is de grootste slokop
van zoetwater. Ze tapte de twee rivieren (Syr Dar’Ya en Amy Dar’Ya) die het
Aralmeer voedde af waardoor geen water meer toestroomde nar het Aralmeer en
deze stilaan opdroogde. En het gebied rond het Aralmeer, en deel wat opdroogde
als vruchtbare landbouwgrond te gebruiken.
Maar het katoen afkomstig van dit gebeid was van zodanig slechte kwaliteit dat
niet op de globale markt het wouw en zelfs niet de Sovjet satellietstaten. + Door de overmatige waterconsumptie
kon de USSR niet op structurele langdurige manier aan katoenteelt gedaan worden en droogde het gehele gebied
op wat effect had op het lokale klimaat
→ Gevolgen:
- Hetere zomers
- Drogere lucht en dus minder neerslag,
- Verzilting (rechtstreeks gevolg van irrigatielandbouw: je gebruikt zoet water om te irrigeren, maar
niet al het water kan snel genoeg in de grond dringen en een klein laagje blijft achter wat verdampt
en voor een zoutlaagje creëert.) en desertificatie → twee grote problemen waarmee irrigatie
landbouw te maken krijgt.
- Uitsterven van diersoorten + verdwijnen visserij.
- Desertificatie v/h gebied (verzanding en verdroging)
Door het uitdrogen v/h meer is het zoetwatermeer zoutwater geworden, lokale visvangst weggevallen en dus
ontwrichting v/d lokale economie en sociale stabiliteit + veel mensen zijn weggetrokken uit de steden rond het
meer.
Ecologische ramp dat er plaats vindt, dat samenhangt met de economische politiek van de Sovjet Unie en
zorgt voor complete verandingen van het lokaal klimaat → voorbeeld globaal perspectief.
4
,2. Biosfeer onder druk: ecologie
The Great Sulfur pyramids of Alberta: zeer modern restproduct van niet
conventionale oliewinning dat eervoor heeft gezorgd dat VS vandaag een v/d
grootste olieproducenten is ter wereld.: Rest product ervan is sulfur, leidt tot
enorme daling van Sulufprijs in de wereld want overschot. → Voorbeeld van
toenemende druk dat de mensheid door de toename van de bevolking en
steeds grote vraag van energie op de Aarde.
Peak Oil = moment waarop er het meeste olie wordt geproduceerd.
In 1950 werd deze theorie gemaakt en zal in 2000 haar piek
krijgen.
Is niet gebeurt door technolosche innovaties en hierdoor wordt deze
datum constant wordt aangepast.
Die peak Oil theorie bleek te kloppen tot dat de VS niet
conventionele manieren te krijgen om olie te exploiteren.
Voornamelijk door Fracking
Argument dat eigentijdse contsnat in beweging is. Deze opgaande
lijn heeft ervoor bijgedragen dat de VS weer meer olie produceerd
dan het zelf gebruikt en terug een olie exploiteur is.
Op lange termùijn gaat die Hubert curve weer plaats vinden en de
niet conventionele olie weer zal afnemen
Heeft de VS Peak Oil bereikt?
Ecologie: Klimaat verandering en de grote overstromingen aan de oost kust van de VS waar gemleentes en gebieden
onder water komen te staan.
Hoe komt het dat onze ecologie onder druk komt?:
▪ Bevolkingsgroei
▪ economische groei
▪ groeiende nood aan energie
→Bekijken wat gebeurt met bodem, lucht en water.
Bodem
1) Bodemvervuiling:
5
,Grafiek dat de verveelvoudiging laat zien van de metaalproductie
na WOII (voorbeeld grote versnelling)
Metaalontginning heeft een enorme impact op het milieu. Bv: In
Japan heb je een Bauxietprobleem waarbij 10% van de agrarische
voedselgronden vervuild is door cadmium of zink doordat de
industrie dicht bij deze velden is. Japan te grote bevolking op een
te klein land
2) Bodemuitputting:
Industriële landbouw is structureel afhankelijk van kunstmest
stoffen, dit doordat je de macronutriënten van de bodem uitput.
Je kunt dat compenseren met kunstmeststoffen, ma helpt niet altijd
3) Bodemerosie:
Probleem van bodemerosie door de landbouw, ontbossing en bevolkingsexplosie
Lucht
Spanningen lokaal-globaal: Luchtvervuiling was voor de 19de
eeuw een lokaal probleem, meestal in de steden waar houtskool
gestookt werd. Die luchtvervuiling wordt een globaal probleem na
de IR.
Twee verbeelde uit de wereldgeschiedenis van luchtvervuiling. De
koper toename zorgt voor een enorme luchtvervuiling in het
Romeinse Rijk (door veralgemenisering van het muntgebruik) en
de Song (proto-industrie toename)
Balans luchtvervuiling na 1945
- Westen gaat haar eigen luchtkwaliteit verbeteren en haar milieuproblemen exporteren (zoals Great
Smog of Londen) naar andere de tweede en derde wereld.
- Globale problemen met broeikasgassen
Water
Waterschaarste is het probleem van de 21ste eeuw → grootste deel
van de mensheid wordt gevoed met irrigatielandbouw en dit vraag
enorm veel water en dat naast de watervraag v/d industrie en
huishouden.
Oorzaken waterschaarste:
6
,- Grootste deel v/h beschikbaar water op de Aarde is zoutwater.
-Stijgend verbruik door de groeiende bevolking
- Water vervuiling
“Easily humanity’s most costly pollution problem” John McNeill.
Als je geen zuiver water hebt of makkelijke toegang leidt dat voor
veel doden en ziekte. → Daarom volgens Mcneill is water vervuiling het
dodelijkste ding van de mensheid sinds 1945
- Desertificatie bv Aralmeer
Kaartje niet uitbereidng van bestaand woestijnen maar
gebieden waar door klimaat vernadering droogte is ontstaan en
problemen zorgt voor landbouw en watervoorziening
3. Oorzaken druk op milieu: demografie en energie
“Post 1945 een enorme bevolkingsgroei dat ontstond door de
overschakeling van organische naar fossiele brandstof”
Bevolkingsgroei en urbanisering
Grafiek: groeivoet v/d wereld! Niet bevolkingsaantal
Groeivoet is aan het afnemen (nu 0,94) ma neemt nog steeds toe want geen 0%
Grote put in de jaren 60 door Moa’s grote sprong voorwaarts. (Hongersnoden zorgen
voor hoge mortaliteit en daling fertiliteit)
Vrouw met gemiddeld 2,1 kind zorgt voor gelijke bevolking.
Bovenste groene lijn verwijst naar geboorte, onderste
sterfte cijfers.
Daling mortaliteit; meer voedsel, hygiënische toename en
medische vooruitgang.
Daling fertiliteit: heeft te maken dat gezinnen collectief
het besluit nemen om in de stad als arbeider minder
kinderen te hebben dan toen ze nog op het platteland
leefde.
Fase 2: eerst dalen de mortaliteitscijfers, en pas later
stijging fertilteit. In dat groen tussen vak zal de bevolking
spectaculair stijgen.
Het westen zit in een andere fase van de demografische
transitie (fase 4) terwijl de minder ontwikkelde landen in fase 2 of fase 3.
Niet alle landen v/d wereld zitten op hetzelfde moment in een demografische transitie. Verklaard daarom ook globale
ongelijkheid
Mortaliteitstransitie
7
,Daling mortaliteit door: ziektebestrijding, stijging voedselproductie en globalisering wereldvoedselmarkt
1) Ziektebestrijding:
▪ Daling besmettelijk ziektes na 1945 (lagere sterftecijfers) en stijging van de levensstandaard. → Komt door
medische doorbraken (penicilline en antibiotica), meestal rond oorlogen.
▪ Beter hygiënische omstandigheden. Scheiding afval en drinkwater. Voordien al in westen na 1945 ook in globale
zuiden.
▪ Nationale en internationale gezondheidsprogramma’s om ziektes ui te roeien (bv mazelen)
Voorbeeld Koude oorlog mentaliteit:
Links VS: Rechts China, beide ontwikkeld tijdens Vietnam om malaria te bestrijden. Eerste
instantie voor eigen soldaten, extra: aan locals geven om goodwill te laten zien. Chinees was
medicinaal beter maar niet erkend door WHO (VS invloed- + Moa zag het als staatsgeheim en enkel voor de Chinese
bevolking. Opmerkelijk wel, wordt ontwikkeld tijdens Moa’s Culturele revolutie, waarin hij intellectuele wantrouwden .
Globale ongelijkheid:
Westen voornaamste doodsoorzaak: welvaartsziektes, en klein aandeel besmettelijk longziektes → Low income
countries is longziektes de dodelijkste. Alsook natale en prenatale sterfte.
Komt door geen toegang te hebben tot hoogwaardige medicijnen en de globale voedselmarkt + voldoende voedsel. + als
je niet oud wordt kunde vaak niet de condities hebben voor welvaart ziektes
2) Voedselproductie:
Waarom is Modern agriculture = eating fossil fuels?
1) De transport keten is enorm lang, lamsvlees van Nieuw Zeeland duurt enorm lang en door de lange
voedselketen vraagt veel diesel
2) Kunstmest, productie ervan is zeer intensief en energie vragend
Structurele voorwaarde voor stijging wereldbevolking: groeivoet v/d aantal kweekgewassen moet groter zijn
dan de groeivoot v/d wereldbevolking. (Dus bevolking x2,4 moet je voedselproductie x 2,6 Ahja geen eten geen
meer mensen.)
Er worden nieuwe landbouwgronden gemaakt
in het globale zuiden maar hoe komt dan dat de
‘Area Harvested’lijn gelijk bleef ondanks extra
grond → Door uitputting elders in de wereld
van gronden.
De grond blijft hetzelfde maar de opbrengts
per stukje grond stijgt enorm door onze
industriele hoogprodutcieve samenleveing
Oorzaken productievere landbouw?:
Groter deel v/d landvouw wordt geirrigeerd, gebruik van kunstmest en pesticide, mechanisering van de landbouw
waardoor grotere stukken grond bewerkt kunnen worden en productievere plantenvariëteiten.
Irrigatie: draagt een probleem van verzilting mee
Kunstmest/pesticiden: effectievere planten productie doordat planten niet meer kapot gemaakt worden door
insecten en ziektes → productiviteit v/d grond stijgt en bedrijf wordt groter.
8
, Om te groeien hebben planten drie macronutrientien nodig dat alle drie in kunstmest aanwezig zijn. Hierdoor
is kunstmest cruciaal om onze blijvende vraag naar voedsel te ondersteunen (bv vandaag stijging van
voedselprijzen door de oorlog in Oekraïne gestegen doordat Rusland een van de grootste producenten van
kunstmest is) MAAR hierdor is Modern agriculture = eating fossil fuels
Gevolg van overmatig kunstmest/pesticiden → Watervervuiling door eutroficatie.
Redenen Easting Fossil Fuel
1) Twee van de macronutriënten dat in kunstmest zitten onder de grond en gaat dus samen
met mijnbouw, dat een enorm energie vragende scetor is.
2) Stikstofkunstmest komt door stikstof uit de atmosfeer te trekken, en kost veel energie
3) De lange globale voedselketens (bv lamsvlees van Nieuw-Zeeland na hier te brengen
vraagt veel diesel)
Mechanisering zorgt voor sneller en grotere oppervlaktes grond te bewerken.
Groene revolutie in de 3de wereld: Heeft in de jaren 70 gezorgd voor een
enorme stijging v/d voedselproductie in het globale zuiden. Kwam tot stand door
Norman Borlaug die een reeks dwerggewassen heeft gecreërd dat veel
productiever waren dan de gewassen voordien. Dit zorgt ervoor dat het de
grootste geschatte opbrengststijging van gewassen is sinds het ontstaan v/d
mensheid. En groene revolutie werd door de VS gebruikt om honger tegen te gaan
in de wereld als bestrijding tegen het rode gevaar.
Is niet gebasseerd op mechanisering (dat ervoor zorgt dat geen grote inbvesteringen zoals een traktor nodig zijn)
maar eerder op klein schalige schaal (dat de boeren in globale zuiden ten goede komt) met kunstmest, irrigatie,
pesticiden en plantenverdeling (sterke gewassen selecteren en met elkaar laten kruisen). Hierdoor worden de
boeren structureel afhankelijk van de wereldmarkt en onrechtrsreeks v/d prijzen v/d wereldeconomie (van de
fossiele olie prijzen) doordat ze pesticiden en kunstmest moeten gaan kopen.
Door de introductie van die hoogproducerende in Latijns Amerika en Azië is een bevolkingsboom mogelijk.
Koude oorlog link:
VS wouw met deze revolutie de wereld voedselzekerheid verstreken, om zo ellende en honger in de wereld te
bannen → dat vaak de drijfveer is tot een commie revolutie.
Zo zal China ook niet de dwergmais en tarwe van de VS overnemen maar eigen onderzoek creeëren met
dwergrijst.
“These and other developments in the field of agriculture contain the makings of a new revolution. It
is not a violent Red Revolution like that of the Soviets [...] I call it the Green Revolution.”
William Gaud, 1968 USAID director
Waarom geen groene revolutie in Sub-Sahara-Afrika en wel in Azie en Latijns Amerika?
▪ Mais en Tarwe (dat de basis was van die revolutie) konden minder effectief geteeld worden.
▪ Irrigatie, dat een cruciaal deel is van de revolutie, is een groot probleem door waterschaarste in Afrika.
▪ Toegang tot krediet: boeren moeten leningen kunnen aangaan om de dwergzaden, infatrsuctuur voor irrigatie en het
pesticide te kopen MAAR je hebt hier geen overheid dat zo’n krediet kan voorzien
→daarom tot op vandaag Afrika een groot voedseltekort heeft en niet zelfvoorzienend is voor voedsel
2) Globalisering wereldvoedselmarkt
9
, Stijging v/d wereldwijde voedselproductie is niet voldoende om een bevolking te doen stijgen, het moet ook
nog tot bij de mensen geraken.
Daarom kijken na de globalisering v/d wereldvoedselmarkt.
Door doe globalisering v/d wereldvoedselmarkt zit je met ‘Long Distance breakfeast’. (Eating Fossil Fuels).
Doordat sinds 1960 de voedselexport is 10x (weer voorbeeld van de grote versnelling) + je langere
voedselketens (wat weer gepaard gaat met meer voedselverlies.)
Voorbeeld globalisering v/d wereldvoedselmarkt: Casus Victoria Baars
Victoria baars is een Baarssoort dat door Britse kolonisators is uitgezet om op te
sportvissen en Zorgt ervoor dat de lokale vishandel kapot gaat.
▪ De inheemse vissen werden weggeconcureerd en opgegeten
▪ De lokale vissers konden met hun oude apparatuur niet meer die baars
vangen waardoor ze sterke boten, netten etc moesten kopen maar
hierdoor krediet moeten aangaan en schulden genereren om dat
financieel te betalen.
▪ Is een vis dat vetter is dan de inheemse soort, waardoor ze enkel kon
bewaard worden door langer te roken, wat ervoor zorgt dat er een lokale sterke boskapping kwam. En op zijn
beurt tot grotere erosie rond het meer doordat de bomen weg zijn.
Werd later gedomineerd door bedrijven, dat die niet meer lokaal zullen verkopen voor voor de globale voedselmarkt
en dus bij onze Belgische Delhaize’s. Wij willen niet de gerookte versie, maar de verse. Wat voor Ijscontainers,
koeldingen vraagt om die na ons te brengen.
Die investeringen leidde tot Urbanisering, HIV, Aids en prostitutie en sociale ontwricgting
Het feit dat lokale voedseltekorten kunnen anagevuld worden door internationale handel zoals bv in Afrika is
goed. Maar juist door die afhankelijkheid v/d internationale markt zijn ze gevoelig voor markt shocken bv
grote prijsstijgingen van kunstmest.
Gevolgen Groene revolutie en globalisering wereldvoedselmarkt.
1) Wereldwijde daling van armoede en stijging voedselzekerheid. Doordat er nu genoeg voedsel geproduceerd wordt
voor de gehele mensheid, enige probleem is dat het niet steeds tot de mensen geraakt.
Keerzijde:
2) Ecologische verarming v/d gewassen doordat de boeren overschakelen naar die ‘super gewassen’ v/d Groene revolutie
en de overschakeling van Subistence crops naar cash crops. (Meer afhankelijkheid v/d wereldmarkt).
Boeren gaan zich nu meer specialiseren in 1 diersoort of gewas, waardoor ze economisch gevoeliger worden (doordat
alles nu van dat ene afhangt en geen buffer van andere gewassen of dieren hebben om dat op te vangen.)
In Globale zuiden gaan ze wel eerst het nodige nog consumeren voor ze het exporteren.
3) Boeren worden structureel afhankelijk van de globale markt. Door die shift van
subsitence crops (waar ze alles zelf voorziende) moet je bij cash crops de zaden
aankopen, investeren in irrigatie infrastructuur, kunstmest etc., die weer afhankelijk
zijn van de olieprijzen en wereldeconomie.
Deze investeringen eindigen in een potentiële schuldcyclus waarin de kleine lokale
boeren weggeconcurreerd worden door de grotere bedrijven.
4) Boeren zijn meer afhankelijk v/d exportmarkt, doordat ze zich juist specialiseren
in 1 gewas of dier. (Tabel hiernaast).
10
Eigentijd
Samenvatting 2023-2024; Milan Piron; 1
Maarten van Ginderachter
,2
,Oekraïne als inleiding
Ecologie
Oekraïne wordt gezien als de graanschuur van Europa maar wordt enorm bewerkt door kunstmest, waardoor je Eutroficatie
creëert
Eutroficatie = een overschot/surplus van stikstof in water waardoor er veel meer algen komen.
Om deze enorme graanvraag te beantwoorden maken ze gebruik van veel kunstmest, en het overschot hiervan wordt ook een
deel weggespoeld. Hierdoor komen er veel algen in de zee van Azov.
Maar Rusland is een v/d grootste kunstmestproducenten ter wereld waardoor door de oorlog er een tekort is ontstaan op de
globale markt.
Energie en demografie
Energie: Om kunstmest te maken heb je enorm veel energie nodig en wordt gemaakt d.m.v. olie. Deze natuurlijke oliereserves
liggen voornamelijk in het Midden-Oosten. Waardoor de kunstmest prijs enorm afhankelijk is van de globale olieprijs.
Die afhankelijkheid van olie en reserves in het midden oosten zal ook in de Koude oorlog de Carter Doctrine bepalen.
Demografie: Er is een na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie een terugval van de Russische populatie, dat haar wortels als heeft
door de enorme dodentallen na WOII. Door de oorlog in Oekraïne en al haar militaire slachtoffers zal dit demografisch gat nog
verslechteren. + vergrijzing v/d Russische bevolking door de lagere fertiliteitscijfers, waar deze trend is in gans het westen te
zien. Wat in Rusland harder omhoog komt is de hogere mortaliteitscijfers door de slechte levenstandaarden tov het westen.
Economie en maatschappij
Door de oorlog in Oerkaine krijg je een enorm groot vluchtelingen toestroom naar Europa. Wat voor veel sociale
onrust zorgt en verdeeldheid onder bv de EU leden.
Internationale politiek
De problemen die gecreëerd zijn rond Oekraïne hebben hun wortels in de Koude oorlog (Krim-probleem ook) en de
mentaliteit dat achteraf is blijven bestaan. Rusland, NAVO is uitgebreid tot aan de Russische grens en niet Rusland
heeft betroken maar echter als vijand is blijven bekijken. Amerikanen zijn de overwinnaars van de koude oorlog.
Veroorzaakt een zeer unilateraal handelen, na de koude oorlog maar 1 supermacht over in de wereld. Het idee van
dioe overwinning is om politieagent van de wereld te zijn en overal in de wereld mogen we alles en kunnen we alles
doen.
1. Inleiding
Waarom 1945 begin van de eigentijds geschiedenis?
-Je zit met een enorm grote versnelling van menselijk handelen dat nog nooit eerder is
voortgekomen
o Snelste Bevolkingsgroei
o Snelste economische groei
o Snelste stijging energieverbruik
3
, o Snelste stijging CO2-uitstoot
- Methodologische argumentatie: een historicus kan zelf zijn/haar bronnen gaan creëren door met de
getuigen zelf te gaan spreken en aan Criticel Oral History te doen→ Deze argumentatie zorgt wel
voor een verschuiving van beginperiode, want de oudste mens bepalen dan het begin v/d periode.
→ Eigentijdse geschiedschrijving begint rond de shock van WOI (ervoor altijd over het verre verleden). Het is
wel een paradox, door een overvloed aan informatie maar ook een tekort eraan want niet alle archieven, voor
achter de schermen, zijn al volledig vrijgegeven
Casus Aralmeer
Aralmeer is de grootste irrigatieramp van de eigentijdse geschiedenis en goed
voorbeeld van Eigentijdse globale perspectief.
De Sovjet Unie wouw proberen in de Kazachse steppe rond het Aralmeer de
Katoenindustrie omgang te brengen zodat het katoenafhankelijk kon worden v/d
rest v/d wereld.
Doordat de vlaktes zo droog waren, gebruikte ze het zoetwater v/h Aralmeer om
aan irrigatie landbouw te doen. Maar irrigatie landbouw is de grootste slokop
van zoetwater. Ze tapte de twee rivieren (Syr Dar’Ya en Amy Dar’Ya) die het
Aralmeer voedde af waardoor geen water meer toestroomde nar het Aralmeer en
deze stilaan opdroogde. En het gebied rond het Aralmeer, en deel wat opdroogde
als vruchtbare landbouwgrond te gebruiken.
Maar het katoen afkomstig van dit gebeid was van zodanig slechte kwaliteit dat
niet op de globale markt het wouw en zelfs niet de Sovjet satellietstaten. + Door de overmatige waterconsumptie
kon de USSR niet op structurele langdurige manier aan katoenteelt gedaan worden en droogde het gehele gebied
op wat effect had op het lokale klimaat
→ Gevolgen:
- Hetere zomers
- Drogere lucht en dus minder neerslag,
- Verzilting (rechtstreeks gevolg van irrigatielandbouw: je gebruikt zoet water om te irrigeren, maar
niet al het water kan snel genoeg in de grond dringen en een klein laagje blijft achter wat verdampt
en voor een zoutlaagje creëert.) en desertificatie → twee grote problemen waarmee irrigatie
landbouw te maken krijgt.
- Uitsterven van diersoorten + verdwijnen visserij.
- Desertificatie v/h gebied (verzanding en verdroging)
Door het uitdrogen v/h meer is het zoetwatermeer zoutwater geworden, lokale visvangst weggevallen en dus
ontwrichting v/d lokale economie en sociale stabiliteit + veel mensen zijn weggetrokken uit de steden rond het
meer.
Ecologische ramp dat er plaats vindt, dat samenhangt met de economische politiek van de Sovjet Unie en
zorgt voor complete verandingen van het lokaal klimaat → voorbeeld globaal perspectief.
4
,2. Biosfeer onder druk: ecologie
The Great Sulfur pyramids of Alberta: zeer modern restproduct van niet
conventionale oliewinning dat eervoor heeft gezorgd dat VS vandaag een v/d
grootste olieproducenten is ter wereld.: Rest product ervan is sulfur, leidt tot
enorme daling van Sulufprijs in de wereld want overschot. → Voorbeeld van
toenemende druk dat de mensheid door de toename van de bevolking en
steeds grote vraag van energie op de Aarde.
Peak Oil = moment waarop er het meeste olie wordt geproduceerd.
In 1950 werd deze theorie gemaakt en zal in 2000 haar piek
krijgen.
Is niet gebeurt door technolosche innovaties en hierdoor wordt deze
datum constant wordt aangepast.
Die peak Oil theorie bleek te kloppen tot dat de VS niet
conventionele manieren te krijgen om olie te exploiteren.
Voornamelijk door Fracking
Argument dat eigentijdse contsnat in beweging is. Deze opgaande
lijn heeft ervoor bijgedragen dat de VS weer meer olie produceerd
dan het zelf gebruikt en terug een olie exploiteur is.
Op lange termùijn gaat die Hubert curve weer plaats vinden en de
niet conventionele olie weer zal afnemen
Heeft de VS Peak Oil bereikt?
Ecologie: Klimaat verandering en de grote overstromingen aan de oost kust van de VS waar gemleentes en gebieden
onder water komen te staan.
Hoe komt het dat onze ecologie onder druk komt?:
▪ Bevolkingsgroei
▪ economische groei
▪ groeiende nood aan energie
→Bekijken wat gebeurt met bodem, lucht en water.
Bodem
1) Bodemvervuiling:
5
,Grafiek dat de verveelvoudiging laat zien van de metaalproductie
na WOII (voorbeeld grote versnelling)
Metaalontginning heeft een enorme impact op het milieu. Bv: In
Japan heb je een Bauxietprobleem waarbij 10% van de agrarische
voedselgronden vervuild is door cadmium of zink doordat de
industrie dicht bij deze velden is. Japan te grote bevolking op een
te klein land
2) Bodemuitputting:
Industriële landbouw is structureel afhankelijk van kunstmest
stoffen, dit doordat je de macronutriënten van de bodem uitput.
Je kunt dat compenseren met kunstmeststoffen, ma helpt niet altijd
3) Bodemerosie:
Probleem van bodemerosie door de landbouw, ontbossing en bevolkingsexplosie
Lucht
Spanningen lokaal-globaal: Luchtvervuiling was voor de 19de
eeuw een lokaal probleem, meestal in de steden waar houtskool
gestookt werd. Die luchtvervuiling wordt een globaal probleem na
de IR.
Twee verbeelde uit de wereldgeschiedenis van luchtvervuiling. De
koper toename zorgt voor een enorme luchtvervuiling in het
Romeinse Rijk (door veralgemenisering van het muntgebruik) en
de Song (proto-industrie toename)
Balans luchtvervuiling na 1945
- Westen gaat haar eigen luchtkwaliteit verbeteren en haar milieuproblemen exporteren (zoals Great
Smog of Londen) naar andere de tweede en derde wereld.
- Globale problemen met broeikasgassen
Water
Waterschaarste is het probleem van de 21ste eeuw → grootste deel
van de mensheid wordt gevoed met irrigatielandbouw en dit vraag
enorm veel water en dat naast de watervraag v/d industrie en
huishouden.
Oorzaken waterschaarste:
6
,- Grootste deel v/h beschikbaar water op de Aarde is zoutwater.
-Stijgend verbruik door de groeiende bevolking
- Water vervuiling
“Easily humanity’s most costly pollution problem” John McNeill.
Als je geen zuiver water hebt of makkelijke toegang leidt dat voor
veel doden en ziekte. → Daarom volgens Mcneill is water vervuiling het
dodelijkste ding van de mensheid sinds 1945
- Desertificatie bv Aralmeer
Kaartje niet uitbereidng van bestaand woestijnen maar
gebieden waar door klimaat vernadering droogte is ontstaan en
problemen zorgt voor landbouw en watervoorziening
3. Oorzaken druk op milieu: demografie en energie
“Post 1945 een enorme bevolkingsgroei dat ontstond door de
overschakeling van organische naar fossiele brandstof”
Bevolkingsgroei en urbanisering
Grafiek: groeivoet v/d wereld! Niet bevolkingsaantal
Groeivoet is aan het afnemen (nu 0,94) ma neemt nog steeds toe want geen 0%
Grote put in de jaren 60 door Moa’s grote sprong voorwaarts. (Hongersnoden zorgen
voor hoge mortaliteit en daling fertiliteit)
Vrouw met gemiddeld 2,1 kind zorgt voor gelijke bevolking.
Bovenste groene lijn verwijst naar geboorte, onderste
sterfte cijfers.
Daling mortaliteit; meer voedsel, hygiënische toename en
medische vooruitgang.
Daling fertiliteit: heeft te maken dat gezinnen collectief
het besluit nemen om in de stad als arbeider minder
kinderen te hebben dan toen ze nog op het platteland
leefde.
Fase 2: eerst dalen de mortaliteitscijfers, en pas later
stijging fertilteit. In dat groen tussen vak zal de bevolking
spectaculair stijgen.
Het westen zit in een andere fase van de demografische
transitie (fase 4) terwijl de minder ontwikkelde landen in fase 2 of fase 3.
Niet alle landen v/d wereld zitten op hetzelfde moment in een demografische transitie. Verklaard daarom ook globale
ongelijkheid
Mortaliteitstransitie
7
,Daling mortaliteit door: ziektebestrijding, stijging voedselproductie en globalisering wereldvoedselmarkt
1) Ziektebestrijding:
▪ Daling besmettelijk ziektes na 1945 (lagere sterftecijfers) en stijging van de levensstandaard. → Komt door
medische doorbraken (penicilline en antibiotica), meestal rond oorlogen.
▪ Beter hygiënische omstandigheden. Scheiding afval en drinkwater. Voordien al in westen na 1945 ook in globale
zuiden.
▪ Nationale en internationale gezondheidsprogramma’s om ziektes ui te roeien (bv mazelen)
Voorbeeld Koude oorlog mentaliteit:
Links VS: Rechts China, beide ontwikkeld tijdens Vietnam om malaria te bestrijden. Eerste
instantie voor eigen soldaten, extra: aan locals geven om goodwill te laten zien. Chinees was
medicinaal beter maar niet erkend door WHO (VS invloed- + Moa zag het als staatsgeheim en enkel voor de Chinese
bevolking. Opmerkelijk wel, wordt ontwikkeld tijdens Moa’s Culturele revolutie, waarin hij intellectuele wantrouwden .
Globale ongelijkheid:
Westen voornaamste doodsoorzaak: welvaartsziektes, en klein aandeel besmettelijk longziektes → Low income
countries is longziektes de dodelijkste. Alsook natale en prenatale sterfte.
Komt door geen toegang te hebben tot hoogwaardige medicijnen en de globale voedselmarkt + voldoende voedsel. + als
je niet oud wordt kunde vaak niet de condities hebben voor welvaart ziektes
2) Voedselproductie:
Waarom is Modern agriculture = eating fossil fuels?
1) De transport keten is enorm lang, lamsvlees van Nieuw Zeeland duurt enorm lang en door de lange
voedselketen vraagt veel diesel
2) Kunstmest, productie ervan is zeer intensief en energie vragend
Structurele voorwaarde voor stijging wereldbevolking: groeivoet v/d aantal kweekgewassen moet groter zijn
dan de groeivoot v/d wereldbevolking. (Dus bevolking x2,4 moet je voedselproductie x 2,6 Ahja geen eten geen
meer mensen.)
Er worden nieuwe landbouwgronden gemaakt
in het globale zuiden maar hoe komt dan dat de
‘Area Harvested’lijn gelijk bleef ondanks extra
grond → Door uitputting elders in de wereld
van gronden.
De grond blijft hetzelfde maar de opbrengts
per stukje grond stijgt enorm door onze
industriele hoogprodutcieve samenleveing
Oorzaken productievere landbouw?:
Groter deel v/d landvouw wordt geirrigeerd, gebruik van kunstmest en pesticide, mechanisering van de landbouw
waardoor grotere stukken grond bewerkt kunnen worden en productievere plantenvariëteiten.
Irrigatie: draagt een probleem van verzilting mee
Kunstmest/pesticiden: effectievere planten productie doordat planten niet meer kapot gemaakt worden door
insecten en ziektes → productiviteit v/d grond stijgt en bedrijf wordt groter.
8
, Om te groeien hebben planten drie macronutrientien nodig dat alle drie in kunstmest aanwezig zijn. Hierdoor
is kunstmest cruciaal om onze blijvende vraag naar voedsel te ondersteunen (bv vandaag stijging van
voedselprijzen door de oorlog in Oekraïne gestegen doordat Rusland een van de grootste producenten van
kunstmest is) MAAR hierdor is Modern agriculture = eating fossil fuels
Gevolg van overmatig kunstmest/pesticiden → Watervervuiling door eutroficatie.
Redenen Easting Fossil Fuel
1) Twee van de macronutriënten dat in kunstmest zitten onder de grond en gaat dus samen
met mijnbouw, dat een enorm energie vragende scetor is.
2) Stikstofkunstmest komt door stikstof uit de atmosfeer te trekken, en kost veel energie
3) De lange globale voedselketens (bv lamsvlees van Nieuw-Zeeland na hier te brengen
vraagt veel diesel)
Mechanisering zorgt voor sneller en grotere oppervlaktes grond te bewerken.
Groene revolutie in de 3de wereld: Heeft in de jaren 70 gezorgd voor een
enorme stijging v/d voedselproductie in het globale zuiden. Kwam tot stand door
Norman Borlaug die een reeks dwerggewassen heeft gecreërd dat veel
productiever waren dan de gewassen voordien. Dit zorgt ervoor dat het de
grootste geschatte opbrengststijging van gewassen is sinds het ontstaan v/d
mensheid. En groene revolutie werd door de VS gebruikt om honger tegen te gaan
in de wereld als bestrijding tegen het rode gevaar.
Is niet gebasseerd op mechanisering (dat ervoor zorgt dat geen grote inbvesteringen zoals een traktor nodig zijn)
maar eerder op klein schalige schaal (dat de boeren in globale zuiden ten goede komt) met kunstmest, irrigatie,
pesticiden en plantenverdeling (sterke gewassen selecteren en met elkaar laten kruisen). Hierdoor worden de
boeren structureel afhankelijk van de wereldmarkt en onrechtrsreeks v/d prijzen v/d wereldeconomie (van de
fossiele olie prijzen) doordat ze pesticiden en kunstmest moeten gaan kopen.
Door de introductie van die hoogproducerende in Latijns Amerika en Azië is een bevolkingsboom mogelijk.
Koude oorlog link:
VS wouw met deze revolutie de wereld voedselzekerheid verstreken, om zo ellende en honger in de wereld te
bannen → dat vaak de drijfveer is tot een commie revolutie.
Zo zal China ook niet de dwergmais en tarwe van de VS overnemen maar eigen onderzoek creeëren met
dwergrijst.
“These and other developments in the field of agriculture contain the makings of a new revolution. It
is not a violent Red Revolution like that of the Soviets [...] I call it the Green Revolution.”
William Gaud, 1968 USAID director
Waarom geen groene revolutie in Sub-Sahara-Afrika en wel in Azie en Latijns Amerika?
▪ Mais en Tarwe (dat de basis was van die revolutie) konden minder effectief geteeld worden.
▪ Irrigatie, dat een cruciaal deel is van de revolutie, is een groot probleem door waterschaarste in Afrika.
▪ Toegang tot krediet: boeren moeten leningen kunnen aangaan om de dwergzaden, infatrsuctuur voor irrigatie en het
pesticide te kopen MAAR je hebt hier geen overheid dat zo’n krediet kan voorzien
→daarom tot op vandaag Afrika een groot voedseltekort heeft en niet zelfvoorzienend is voor voedsel
2) Globalisering wereldvoedselmarkt
9
, Stijging v/d wereldwijde voedselproductie is niet voldoende om een bevolking te doen stijgen, het moet ook
nog tot bij de mensen geraken.
Daarom kijken na de globalisering v/d wereldvoedselmarkt.
Door doe globalisering v/d wereldvoedselmarkt zit je met ‘Long Distance breakfeast’. (Eating Fossil Fuels).
Doordat sinds 1960 de voedselexport is 10x (weer voorbeeld van de grote versnelling) + je langere
voedselketens (wat weer gepaard gaat met meer voedselverlies.)
Voorbeeld globalisering v/d wereldvoedselmarkt: Casus Victoria Baars
Victoria baars is een Baarssoort dat door Britse kolonisators is uitgezet om op te
sportvissen en Zorgt ervoor dat de lokale vishandel kapot gaat.
▪ De inheemse vissen werden weggeconcureerd en opgegeten
▪ De lokale vissers konden met hun oude apparatuur niet meer die baars
vangen waardoor ze sterke boten, netten etc moesten kopen maar
hierdoor krediet moeten aangaan en schulden genereren om dat
financieel te betalen.
▪ Is een vis dat vetter is dan de inheemse soort, waardoor ze enkel kon
bewaard worden door langer te roken, wat ervoor zorgt dat er een lokale sterke boskapping kwam. En op zijn
beurt tot grotere erosie rond het meer doordat de bomen weg zijn.
Werd later gedomineerd door bedrijven, dat die niet meer lokaal zullen verkopen voor voor de globale voedselmarkt
en dus bij onze Belgische Delhaize’s. Wij willen niet de gerookte versie, maar de verse. Wat voor Ijscontainers,
koeldingen vraagt om die na ons te brengen.
Die investeringen leidde tot Urbanisering, HIV, Aids en prostitutie en sociale ontwricgting
Het feit dat lokale voedseltekorten kunnen anagevuld worden door internationale handel zoals bv in Afrika is
goed. Maar juist door die afhankelijkheid v/d internationale markt zijn ze gevoelig voor markt shocken bv
grote prijsstijgingen van kunstmest.
Gevolgen Groene revolutie en globalisering wereldvoedselmarkt.
1) Wereldwijde daling van armoede en stijging voedselzekerheid. Doordat er nu genoeg voedsel geproduceerd wordt
voor de gehele mensheid, enige probleem is dat het niet steeds tot de mensen geraakt.
Keerzijde:
2) Ecologische verarming v/d gewassen doordat de boeren overschakelen naar die ‘super gewassen’ v/d Groene revolutie
en de overschakeling van Subistence crops naar cash crops. (Meer afhankelijkheid v/d wereldmarkt).
Boeren gaan zich nu meer specialiseren in 1 diersoort of gewas, waardoor ze economisch gevoeliger worden (doordat
alles nu van dat ene afhangt en geen buffer van andere gewassen of dieren hebben om dat op te vangen.)
In Globale zuiden gaan ze wel eerst het nodige nog consumeren voor ze het exporteren.
3) Boeren worden structureel afhankelijk van de globale markt. Door die shift van
subsitence crops (waar ze alles zelf voorziende) moet je bij cash crops de zaden
aankopen, investeren in irrigatie infrastructuur, kunstmest etc., die weer afhankelijk
zijn van de olieprijzen en wereldeconomie.
Deze investeringen eindigen in een potentiële schuldcyclus waarin de kleine lokale
boeren weggeconcurreerd worden door de grotere bedrijven.
4) Boeren zijn meer afhankelijk v/d exportmarkt, doordat ze zich juist specialiseren
in 1 gewas of dier. (Tabel hiernaast).
10
