CARDIOLOGIE samenvatting Prof. Dr. M. De pauw
LES1 anamnese en klinisch onderzoek
Anamnese
Aandachtspunten - Motief pt
- Navragen specifieke klacht, maak het persoonlijk
- Antecedenten: cardiaal en niet-cardiaal
- Cv risicoprofiel
- Systeemanamnese
Klachten Thoracale pijn, kortademigheid, hoest, hartkloppingen, syncope/vertigo,
oedemen, claudicatio
Dyspneu = storende kortademigheid
Cardiovasculair risicoprofiel - Familiale anamnese!! (infarct, hypertensie)
- Nicotinegebruik = beschadiging bv
- Hypertensie: door hoge druk w binnenbekleding beschadigd ->
littekenvorming
- Diabetes mellitus type I en II, II vaker geassocieerd met metabool
syndroom
- Hypercholesterolemie
- Obesitas
- Stress, beroepsanamnese (vb. vrachtwagen chauffeur: meerdere RF
samen: exponentieel)
NYHA 1 Geen beperking, geen hinder in dagelijks leven
NYHA 2 Milde beperking inspanningscapaciteit. Geen hinder in rust, maar moeheid,
hartkloppingen of dyspnoe bij inspanning
NYHA 3 Sterke beperking inspanningscapaciteit, klachten bij geringe inspanning
NYHA 4 Klachten in rust en toename bij de minste inspanning, pt kan niets meer doen
Systeemanamnese Bijkomende aandoeningen inschatten, aandoening kaderen, CI voor
behandeling (vb. betablokkers + asthma, calcium antagonisten + oedeem),
risico op bw inschatten
Klinisch oz
Algemeen Lengte, gewicht, bloeddruk, inspectie, palpatie, auscultatie
Specifiek cardiovasculair Lengte, gewicht, ademhaling, hartfrequentie, bloeddruk, v. jugularis
inspectie, inspectie huid/extremiteiten, arteriële pulsaties/oedeem,
hartauscultatie, longauscultatie, abdominaal oz
Ademhaling
Normale ademhaling Frequentie 12-18/min
Tachypneu >20/min → hypoxie, longoedeem
Bradypneu <8/min
Verlengd expirium COPD, asthma cardiale
Cheyne-Stokes ademhaling Periodieke AD → hartfalen
Obstructieve / centrale OSAS/CSAS
slaapapneu
Hartfrequentie
Meting aan de pols Regelmatig ritme → aantal slagen/15s x4
Onregelmatig ritme → aantal slagen/60s (makkelijker via ECG)
Polsdeficiet = verschil in slagen die je hoort en pulsen die je voelt
= aantal slagen bij auscultatie > meting bij de pols
Oorzaken
1
, 1) Voorkamerfibrillatie: prikkelgeleiding is onregelmatig, dus
onregelmatige palpatie
2) Bigeminie: 2 kort op elkaar volgende pulsaties + pauze
Vb: auscultatie 80, pols 40, 2 pulsaties vormen 1 drukgolf
Bloeddrukmeting
Standaard Gebeurt thv bovenarm, niet thv pols want meting niet goed en moeilijke
positionering
Principe Volgens Korotkov
Stilte → turbulente flow → stilte
1) Arterie dicht, dus geen flow
2) Arterie vernauwd, dus turbulente flow
3) Arterie open, dus flow
Pulsatiele flow door turbulentie, in bloedvaten is er een luminale flow (zonder
druk)
Dit principe komt zeer goed overeen met wat je invasief kan meten
Auscultatoir Als je geen bloeddrukmeter hebt, niet zo correct …
Foutenbronnen (lees dia’s) - Cuff
- Inflatie-deflatiesysteem
- Sphygomanometer
- Observator
- Omgevingsfactoren
- Bijzondere omstandigheden
v. jugularis meting
Centraal veneuze druk = overvulling
Normaal: bloed meteen naar rechter atrium RA, dus normaal v. jug niet
zichtbaar, wel bij magere mensen die beetje naar achter leunen.
Indien zichtbaar: oedemen of ascites of … want CVP is hoger, meer vocht in v.
jugularis
Teken van overvulling = v. jugularis zichtbaar over ½ of meer van hals tot kaak
➔ Hartfalen of klepaandoening
Pulsatiele v. jugularis = tricuspidalis klepinsufficiëntie
Hoge a top Pulmonaire hypertensie, tricuspidalis stenose
Hoge cv top Tricuspidalis regurgitatie
Hoge v top Constrictieve pericarditis
Inspectie huid/extremiteiten
Centrale cyanose (mucosa) Hypoxie, RL-shunt
Perifere cyanose Lage cardiac output
Lipidenneerslag Xanthelasmata, arcus senilis, xanthoma
➔ Lage specificiteit, betere diagnostische waarde indien dit voorkomt
op jonge leeftijd
Extremiteiten Bij elevatie: voeten wit
Bij decubitus: voeten rood
Ernstige claudicatio → pt laat spontaan been uit bed om pijn van ischemie te
voorkomen
Extremiteiten Raynaudfenomeen (distale helft)
Trommelstokvingers (bredere distale vingerkootjes + bolling nagel prox-dist
naast laterolat), door lange hypoxemie
Janeway letsels, door endocarditis
Blue Toe syndroom, necrose door embolisatie a. femoralis (embolisatie door
cholesterol)
2
,Oedemen Pitting oedeem → begint vanaf voorvoet, beetje zoals stressbol, blijft 10 sec
ingedrukt
Lymfoedeem → begint vanaf enkel, voelt hard aan
Varices
Atrophie blanche
Ulcus cruris
De arteriële pols
Ritme Regelmatig of niet
Polsdeficiet, ademhalingsgebonden variatie, ES
Hartfrequentie 60-80/min
Perifere pulsaties a.radialis, a.carotis, a.femoralis, a.poplitea, a.dorsalis pedis, a.tibialis
posterior (= MEDIAAL)
Enkel-arm Index
EAI Inschatting perifeer vaatlijden
- Dmv klassieke bd meting met doppler of elektronische bdmeter
- Parameter voor ernst atheromatose op middelbare en oudere leeftijd
- Klinisch correlaat voor invloed van onderliggende risicofactoren
EAI < 0.9 → RR 3.3 (cardiovasculaire mortaliteit)
Waarden >0.95 = normaal
0.8-0.95 = mild
0.5-0.79 = matig
<0.5 = ernstig
Critical limb ischemia Recurrente rustpijn gedurende >2 weken met herhaalde nood aan analgetica
Enkeldruk < of = 50 mmHg OF ulceratie of gangreen van de voet met
enkeldruk < of = 50 mmHg
➔ Been in gevaar
➔ Nood aan urgente evaluatie en interventie
Inspectie en palpatie ictus cordis
Ictus cordis 4e of 5e ICR links, medioclaviculair
Amplitude toename LVH, magere persoon, hyperthyreose, anemie, koorts
Amplitude afname Obesitas, emphyseem, hartfalen, spiermassa, borstweefsel
Verplaatsing onder LVH
Verplaatsing lateraal LV dilatatie
Verplaatsing parasternaal RVH
links
Varia Dextrocardie, pneumothorax, atelectase
Hartauscultatie
Aandachtspunten Rustige omgeving, niet beperken tot klassieke punten, harttonen plaatsen in
hartcyclus, moeilijk bij snel hartritme
Ruglig/linker zijlig/ zittend/voorovergebogen (pericardwrijven)
Punten M: ictus cordis
T: 4e ICR links parasternaal
A: 2e ICR rechts parasternaal
P: 2e ICR links parasternaal
Tonen Eerste toon = sluiten AV kleppen
Tweede toon = sluiten A/P klep
Derde toon: snelle vulling ventrikel, kort na de 2e toon, typisch bij hartfalen en
verhoogde vullingsdrukken
Intensiteit hartgeruis 1/6 zeer zacht
2/6 zacht, maar steeds te horen
3/6 matig luid
3
, 4/6 luid, met thrill
5/6 zeer luid, met of zonder thrill, stethoscoop deels vrij
6/6 zeer luid, met of zonder thrill, stethoscoop los van thorax
Meest voorkomende 1) Aortaklepstenose
hartgeruisen 2) Mitralis insufficiëntie
3) Tricuspid insufficiëntie
4) Shunt
4
LES1 anamnese en klinisch onderzoek
Anamnese
Aandachtspunten - Motief pt
- Navragen specifieke klacht, maak het persoonlijk
- Antecedenten: cardiaal en niet-cardiaal
- Cv risicoprofiel
- Systeemanamnese
Klachten Thoracale pijn, kortademigheid, hoest, hartkloppingen, syncope/vertigo,
oedemen, claudicatio
Dyspneu = storende kortademigheid
Cardiovasculair risicoprofiel - Familiale anamnese!! (infarct, hypertensie)
- Nicotinegebruik = beschadiging bv
- Hypertensie: door hoge druk w binnenbekleding beschadigd ->
littekenvorming
- Diabetes mellitus type I en II, II vaker geassocieerd met metabool
syndroom
- Hypercholesterolemie
- Obesitas
- Stress, beroepsanamnese (vb. vrachtwagen chauffeur: meerdere RF
samen: exponentieel)
NYHA 1 Geen beperking, geen hinder in dagelijks leven
NYHA 2 Milde beperking inspanningscapaciteit. Geen hinder in rust, maar moeheid,
hartkloppingen of dyspnoe bij inspanning
NYHA 3 Sterke beperking inspanningscapaciteit, klachten bij geringe inspanning
NYHA 4 Klachten in rust en toename bij de minste inspanning, pt kan niets meer doen
Systeemanamnese Bijkomende aandoeningen inschatten, aandoening kaderen, CI voor
behandeling (vb. betablokkers + asthma, calcium antagonisten + oedeem),
risico op bw inschatten
Klinisch oz
Algemeen Lengte, gewicht, bloeddruk, inspectie, palpatie, auscultatie
Specifiek cardiovasculair Lengte, gewicht, ademhaling, hartfrequentie, bloeddruk, v. jugularis
inspectie, inspectie huid/extremiteiten, arteriële pulsaties/oedeem,
hartauscultatie, longauscultatie, abdominaal oz
Ademhaling
Normale ademhaling Frequentie 12-18/min
Tachypneu >20/min → hypoxie, longoedeem
Bradypneu <8/min
Verlengd expirium COPD, asthma cardiale
Cheyne-Stokes ademhaling Periodieke AD → hartfalen
Obstructieve / centrale OSAS/CSAS
slaapapneu
Hartfrequentie
Meting aan de pols Regelmatig ritme → aantal slagen/15s x4
Onregelmatig ritme → aantal slagen/60s (makkelijker via ECG)
Polsdeficiet = verschil in slagen die je hoort en pulsen die je voelt
= aantal slagen bij auscultatie > meting bij de pols
Oorzaken
1
, 1) Voorkamerfibrillatie: prikkelgeleiding is onregelmatig, dus
onregelmatige palpatie
2) Bigeminie: 2 kort op elkaar volgende pulsaties + pauze
Vb: auscultatie 80, pols 40, 2 pulsaties vormen 1 drukgolf
Bloeddrukmeting
Standaard Gebeurt thv bovenarm, niet thv pols want meting niet goed en moeilijke
positionering
Principe Volgens Korotkov
Stilte → turbulente flow → stilte
1) Arterie dicht, dus geen flow
2) Arterie vernauwd, dus turbulente flow
3) Arterie open, dus flow
Pulsatiele flow door turbulentie, in bloedvaten is er een luminale flow (zonder
druk)
Dit principe komt zeer goed overeen met wat je invasief kan meten
Auscultatoir Als je geen bloeddrukmeter hebt, niet zo correct …
Foutenbronnen (lees dia’s) - Cuff
- Inflatie-deflatiesysteem
- Sphygomanometer
- Observator
- Omgevingsfactoren
- Bijzondere omstandigheden
v. jugularis meting
Centraal veneuze druk = overvulling
Normaal: bloed meteen naar rechter atrium RA, dus normaal v. jug niet
zichtbaar, wel bij magere mensen die beetje naar achter leunen.
Indien zichtbaar: oedemen of ascites of … want CVP is hoger, meer vocht in v.
jugularis
Teken van overvulling = v. jugularis zichtbaar over ½ of meer van hals tot kaak
➔ Hartfalen of klepaandoening
Pulsatiele v. jugularis = tricuspidalis klepinsufficiëntie
Hoge a top Pulmonaire hypertensie, tricuspidalis stenose
Hoge cv top Tricuspidalis regurgitatie
Hoge v top Constrictieve pericarditis
Inspectie huid/extremiteiten
Centrale cyanose (mucosa) Hypoxie, RL-shunt
Perifere cyanose Lage cardiac output
Lipidenneerslag Xanthelasmata, arcus senilis, xanthoma
➔ Lage specificiteit, betere diagnostische waarde indien dit voorkomt
op jonge leeftijd
Extremiteiten Bij elevatie: voeten wit
Bij decubitus: voeten rood
Ernstige claudicatio → pt laat spontaan been uit bed om pijn van ischemie te
voorkomen
Extremiteiten Raynaudfenomeen (distale helft)
Trommelstokvingers (bredere distale vingerkootjes + bolling nagel prox-dist
naast laterolat), door lange hypoxemie
Janeway letsels, door endocarditis
Blue Toe syndroom, necrose door embolisatie a. femoralis (embolisatie door
cholesterol)
2
,Oedemen Pitting oedeem → begint vanaf voorvoet, beetje zoals stressbol, blijft 10 sec
ingedrukt
Lymfoedeem → begint vanaf enkel, voelt hard aan
Varices
Atrophie blanche
Ulcus cruris
De arteriële pols
Ritme Regelmatig of niet
Polsdeficiet, ademhalingsgebonden variatie, ES
Hartfrequentie 60-80/min
Perifere pulsaties a.radialis, a.carotis, a.femoralis, a.poplitea, a.dorsalis pedis, a.tibialis
posterior (= MEDIAAL)
Enkel-arm Index
EAI Inschatting perifeer vaatlijden
- Dmv klassieke bd meting met doppler of elektronische bdmeter
- Parameter voor ernst atheromatose op middelbare en oudere leeftijd
- Klinisch correlaat voor invloed van onderliggende risicofactoren
EAI < 0.9 → RR 3.3 (cardiovasculaire mortaliteit)
Waarden >0.95 = normaal
0.8-0.95 = mild
0.5-0.79 = matig
<0.5 = ernstig
Critical limb ischemia Recurrente rustpijn gedurende >2 weken met herhaalde nood aan analgetica
Enkeldruk < of = 50 mmHg OF ulceratie of gangreen van de voet met
enkeldruk < of = 50 mmHg
➔ Been in gevaar
➔ Nood aan urgente evaluatie en interventie
Inspectie en palpatie ictus cordis
Ictus cordis 4e of 5e ICR links, medioclaviculair
Amplitude toename LVH, magere persoon, hyperthyreose, anemie, koorts
Amplitude afname Obesitas, emphyseem, hartfalen, spiermassa, borstweefsel
Verplaatsing onder LVH
Verplaatsing lateraal LV dilatatie
Verplaatsing parasternaal RVH
links
Varia Dextrocardie, pneumothorax, atelectase
Hartauscultatie
Aandachtspunten Rustige omgeving, niet beperken tot klassieke punten, harttonen plaatsen in
hartcyclus, moeilijk bij snel hartritme
Ruglig/linker zijlig/ zittend/voorovergebogen (pericardwrijven)
Punten M: ictus cordis
T: 4e ICR links parasternaal
A: 2e ICR rechts parasternaal
P: 2e ICR links parasternaal
Tonen Eerste toon = sluiten AV kleppen
Tweede toon = sluiten A/P klep
Derde toon: snelle vulling ventrikel, kort na de 2e toon, typisch bij hartfalen en
verhoogde vullingsdrukken
Intensiteit hartgeruis 1/6 zeer zacht
2/6 zacht, maar steeds te horen
3/6 matig luid
3
, 4/6 luid, met thrill
5/6 zeer luid, met of zonder thrill, stethoscoop deels vrij
6/6 zeer luid, met of zonder thrill, stethoscoop los van thorax
Meest voorkomende 1) Aortaklepstenose
hartgeruisen 2) Mitralis insufficiëntie
3) Tricuspid insufficiëntie
4) Shunt
4
