GERECHTELIJK RECHT
Gedoceerd door Jachin Van Doninck
2024 - 2025
,Laura LV 2024-2025
Gerechtelijk recht
Algemene inleiding
Hoofdstuk 1: Begripsomschrijving en bestaansredenen
Gerechtelijk recht is de verzameling van rechtsregels over
- Geschillenbeslechting
- Conflictoplossing
Burgers hebben een geschil, zij voeren een subjectief recht aan, ze maken de zaak aanhangig bij
de rechter en ze verwachten van de rechter dat hij over het geschil uitspraak doet.
Burgers mogen zichzelf geen recht verschaffen = verbod op eigenrichting.
De rechter mag niet aan rechtsweigering doen – art.5 Ger.W. 2 manieren:
1. Als de zaak aan de rechter wordt voorgelegd, dan moet hij er uitspraak over doen.
2. Rechtsweigering zorgt ervoor dat de rechter geen rechtsgrond bevat om uitspraak te doen.
o Ook al is er misschien geen regel, toch moet de rechter uitspraak doen!
≠ ! Zaak die niet binnen redelijke termijn wordt behandeld door de rechter is geen rechtsweigering!
ADR – Alternative Dispute Resolution
Conflicten oplossen ≠ geschillen beslechten (verschil mening vs. gejuridiseerd verschil mening).
- Geschillenbeslechtend:
o Arbitrage: vorm van private rechtspraak – er is geen overheidsrechter.
▪ Overname aandelen – arbitragebeding. Arbiters nemen uitspraak
o Dading
Conflictoplossing
o Bemiddeling – art. 1723/1 Ger.W – met een erkend bemiddelaar – hij neemt geen
standpunt in, want bemiddeling is proces met een derde (bemiddelaar) die
onafhankelijk, onpartijdig en neutraal is! Hij zegt niet wie er al niet (on)gelijk heeft
- Beroep op derden
o Arbitrage
o Bindende derdenbeslissing
o Bemiddeling
Geen beroep op derden
o Collaboratieve onderhandelingen – art. 1738 Ger.W
o Dading
o Partijbeslissing
- Met toepassing van recht
o Arbitrage
Zonder toepassing van het recht
o Bemiddeling
1
,Laura LV 2024-2025
Hoofdstuk 2: Kenmerken van het gerechtelijk privaatrecht
- Publiek- en privaatrecht
o Publiek: openbare dienst (verschaffen van recht aan burgers)
- Dienend – ten dienste van het materieel recht
o Partijbelang (afdwingen subjectieve rechten, vrijheden en belangen)
o Algemeen belang (herstel maatschappelijke rust)
- Formeel
o Formele regels met oog op rechtszekerheid
▪ ! opgelet: geen formalistische regels
o Legaliteit en proportionaliteit
▪ Proportionaliteit als zodanig is geen algemeen rechtsbeginsel
o Doelmatig
▪ Nagaan wat de betekenis / doelstelling van de regel is.
▪ Vb: doel dagvaarding: de verweerder oproepen om te verschijnen.
- Gebiedend – gradaties
o Aanvullend – art. 624 Ger.W
o Dwingend recht – art. 627 Ger.W
o Openbare orde – art. 633 Ger.W
- Ethisch en sociaal
o Gelijkheid van proceskansen voor iedereen, zonder onderscheid te maken.
- Dynamisch
o Procesrecht voortdurend in evolutie
2
, Laura LV 2024-2025
Hoofdstuk 3: Bronnen van het gerechtelijk privaatrecht
Bronnen
Grondwet
Artikel 40: de rechtelijke macht wordt uitgeoefend door hoven en rechtbanken
Artikelen 144 – 159
Gerechtelijk wetboek
- Verslag van Reepinghen
o Macroniveau:
▪ Gerechtelijke reorganisatie (hertekening gerechtelijk
landschap, mobiliteit, beheer en digitalisering)
o Microniveau
▪ Actievere rechter, deformalisering,
herwaardering eerste aanleg
- Ernest Krings
Bijzondere wetten
- Wet 15 juni 1935 betreffende het taalgebruik in gerechtszaken
Rechtspraak
- Geen bindende precedentenwerking – art. 6 Ger.W
o Als een rechter verwijst naar een ander vonnis of arrest. Een vonnis dat hij zelf
eerder uitspraak heeft over gedaan, of een arrest uit HvB of HvC, dan moet hij altijd
aangeven waarom hij zich bij die beslissing aansluit. Want hij mag geen uitspraak
doen bij wege van algemene en regelgeldige beschikking – art. 6 Ger.W
- Kenbaarheid van rechtspraak
o Centraal Register voor de beslissingen van de rechterlijke orde en betreffende de
bekendmaking van vonnissen en arresten – JustJudgment.
Rechtsleer
Algemene rechtsbeginselen en gebruiken
Internationale normen
- Meergelaagde rechtsorde: EVRM, Unierecht, Beneluxrecht
3
Gedoceerd door Jachin Van Doninck
2024 - 2025
,Laura LV 2024-2025
Gerechtelijk recht
Algemene inleiding
Hoofdstuk 1: Begripsomschrijving en bestaansredenen
Gerechtelijk recht is de verzameling van rechtsregels over
- Geschillenbeslechting
- Conflictoplossing
Burgers hebben een geschil, zij voeren een subjectief recht aan, ze maken de zaak aanhangig bij
de rechter en ze verwachten van de rechter dat hij over het geschil uitspraak doet.
Burgers mogen zichzelf geen recht verschaffen = verbod op eigenrichting.
De rechter mag niet aan rechtsweigering doen – art.5 Ger.W. 2 manieren:
1. Als de zaak aan de rechter wordt voorgelegd, dan moet hij er uitspraak over doen.
2. Rechtsweigering zorgt ervoor dat de rechter geen rechtsgrond bevat om uitspraak te doen.
o Ook al is er misschien geen regel, toch moet de rechter uitspraak doen!
≠ ! Zaak die niet binnen redelijke termijn wordt behandeld door de rechter is geen rechtsweigering!
ADR – Alternative Dispute Resolution
Conflicten oplossen ≠ geschillen beslechten (verschil mening vs. gejuridiseerd verschil mening).
- Geschillenbeslechtend:
o Arbitrage: vorm van private rechtspraak – er is geen overheidsrechter.
▪ Overname aandelen – arbitragebeding. Arbiters nemen uitspraak
o Dading
Conflictoplossing
o Bemiddeling – art. 1723/1 Ger.W – met een erkend bemiddelaar – hij neemt geen
standpunt in, want bemiddeling is proces met een derde (bemiddelaar) die
onafhankelijk, onpartijdig en neutraal is! Hij zegt niet wie er al niet (on)gelijk heeft
- Beroep op derden
o Arbitrage
o Bindende derdenbeslissing
o Bemiddeling
Geen beroep op derden
o Collaboratieve onderhandelingen – art. 1738 Ger.W
o Dading
o Partijbeslissing
- Met toepassing van recht
o Arbitrage
Zonder toepassing van het recht
o Bemiddeling
1
,Laura LV 2024-2025
Hoofdstuk 2: Kenmerken van het gerechtelijk privaatrecht
- Publiek- en privaatrecht
o Publiek: openbare dienst (verschaffen van recht aan burgers)
- Dienend – ten dienste van het materieel recht
o Partijbelang (afdwingen subjectieve rechten, vrijheden en belangen)
o Algemeen belang (herstel maatschappelijke rust)
- Formeel
o Formele regels met oog op rechtszekerheid
▪ ! opgelet: geen formalistische regels
o Legaliteit en proportionaliteit
▪ Proportionaliteit als zodanig is geen algemeen rechtsbeginsel
o Doelmatig
▪ Nagaan wat de betekenis / doelstelling van de regel is.
▪ Vb: doel dagvaarding: de verweerder oproepen om te verschijnen.
- Gebiedend – gradaties
o Aanvullend – art. 624 Ger.W
o Dwingend recht – art. 627 Ger.W
o Openbare orde – art. 633 Ger.W
- Ethisch en sociaal
o Gelijkheid van proceskansen voor iedereen, zonder onderscheid te maken.
- Dynamisch
o Procesrecht voortdurend in evolutie
2
, Laura LV 2024-2025
Hoofdstuk 3: Bronnen van het gerechtelijk privaatrecht
Bronnen
Grondwet
Artikel 40: de rechtelijke macht wordt uitgeoefend door hoven en rechtbanken
Artikelen 144 – 159
Gerechtelijk wetboek
- Verslag van Reepinghen
o Macroniveau:
▪ Gerechtelijke reorganisatie (hertekening gerechtelijk
landschap, mobiliteit, beheer en digitalisering)
o Microniveau
▪ Actievere rechter, deformalisering,
herwaardering eerste aanleg
- Ernest Krings
Bijzondere wetten
- Wet 15 juni 1935 betreffende het taalgebruik in gerechtszaken
Rechtspraak
- Geen bindende precedentenwerking – art. 6 Ger.W
o Als een rechter verwijst naar een ander vonnis of arrest. Een vonnis dat hij zelf
eerder uitspraak heeft over gedaan, of een arrest uit HvB of HvC, dan moet hij altijd
aangeven waarom hij zich bij die beslissing aansluit. Want hij mag geen uitspraak
doen bij wege van algemene en regelgeldige beschikking – art. 6 Ger.W
- Kenbaarheid van rechtspraak
o Centraal Register voor de beslissingen van de rechterlijke orde en betreffende de
bekendmaking van vonnissen en arresten – JustJudgment.
Rechtsleer
Algemene rechtsbeginselen en gebruiken
Internationale normen
- Meergelaagde rechtsorde: EVRM, Unierecht, Beneluxrecht
3
