Samenvatting Balans

Balanscontrole: Assessments + behandeling
2. H6: Assessments

2.1 Wat is balanscontrole
Balanscontrole = basis van alle motorische vaardigheden (grof- en fijnmotorisch) en
daarom speelt het een cruciale rol in alle activiteiten van het dagelijks leven.

 Balanscontrole wordt geregeld door verschillende systemen en niet door één systeem
 Balanscontrole komt voort uit/wordt uitgedaagd door interactie tussen verschillende
componenten


HOE KOMEN HOUDING EN BEWEGING TOT STAND?
- Taak:
o Mobiliteit: jezelf verplaatsen
o Stabiliteit: postuur aannemen en behouden
o Quasi-mobiliteit: vb. voorwaarts reiken waarbij steunbasis stabiel blijft
- Omgeving:
o Reguleerbaar: vb. omgevingsgeluiden à anticiperen vb. kind in stille ruimte
plaatsen
o Niet-reguleerbaar: vb. omgevingsgeluiden à als anticiperen niet mogelijk is
- Individu:
o Cognitie: aandacht, leren, probleemoplossend vermogen…
o Perceptie: sensorische prikkels en systemen
o Actie: spieren die contractie kunnen veroorzaken, ROM in gewrichten die
beweging toelaten, centrale aansturing van spieren

 Interactie tussen taak, omgeving en individu
 Mate waarin ze gaat interageren, zal ervoor zorgen dat houding en beweging tot stand
zal komen:
o Als 1 systeem minder goed werkt à implicaties voor houding en beweging




HOE VERHOUDT DIT ZICH TOT BALANS CONTROLE BIJ KINDEREN?
Houding en beweging maken integraal mee deel uit van balanscontrole.


WAT IS BALANSCONTROLE?
Balanscontrole = overkoepelend begrip.

1

,Posturale controle
- Het aannemen van een gewenste lichaamshouding en het behouden van deze
positie in een statische en dynamische situatie
- Taak- en omgevingsaspecten: nadruk op taak
- Statische situatie = een houding aannemen
o Zitten, staan, ...
- Dynamische situatie = motorische vaardigheid uitvoeren
o Kruipen, lopen, springen, springen...
- Steady-state control: predictieve controle (enkel taak, geen omgevingsfactoren die
invloed hebben)
o Vb. aan continue snelheid wandelen, bipodale stand aannemen gedurende 30 sec
Equilibrium controle
- Handhaven van de intersegmentale stabiliteit van het lichaam en de lichaamsdelen
ondanks de (interne en externe) krachten die erop inwerken
- Taak- en omgevingsaspecten: nadruk op omgeving
- Adequate reacties op de stabiliserende krachten zijn vereist om een val te
voorkomen (herstel van evenwichtscontrole, maar ook anticiperen)
- Reactieve controle: reactie op een bepaalde verstoring om een val te
voorkomen
o Posturale noodsysteem (onvoldoende anticiperen à mogelijk verlies van
balans)
o Reacties ter plaatse:
 Lichte verstoring (goed in steunbasis) à oprichtreacties
 Matige verstoring (dichtbij rand van steunbasis) à equilibrium / tilt
reacties
o Protectieve reacties: extreme verstoring (buiten steunbasis) à protectieve
reacties

 Posturale en equilibrium controle komen altijd samen voor en zullen elkaar beïnvloeden
 Anticipatorische controle: voor beweging te kunnen starten, moet je eerst het lichaam
stabiliseren zodat verstorende krachten (door de beweging geïnduceerd) worden
voorkomen:
o Noodzaak voor posturale controle
o Vb. arm snel heffen, tijdens wandelen ergens over moeten stappen
o Gaat gepaard met een bepaald leerproces à als het niet gekend is, kan je er
niet op anticiperen
 -> lichaam klaarstomen om krachten te kunnen weerstaan
 -> altijd aanwezig bij willekeurige bewegingen
 -> gaat gepaard met een bepaald leerproces

 3 mechanismen:
Steady-state Proactief/anticipatoir Reactief




Behoud positie Bereik positie Herstel positie
Statische positie, continue Zelf-geïnduceerde Reacties ter plaatse en
bewegingen bij constante bewegingen stapreacties / beschermende
snelheid reacties
2

, CONCLUSIE
- De meeste ADL hebben alle besturingsmechanismen op een punt nodig
- Bij het beoordelen van balansbeheersing dient aandacht te worden besteed aan
beide aspecten van balansbeheersing!


INDIVIDU-SPECIFIEKE ASPECTEN
- Perceptie-actie koppeling:
o Ontwikkeling van individuele sensorische systemen (vb. visuele systeem,
tactiele systeem)
o Ontwikkeling van sensorische strategieën
o Interne representatie (sensorisch of motorisch) à in black box van CZS
o Adaptieve mechanismen: aanpassen van output in functie van wat je
sensorisch binnen krijgt
o Anticipatorische mechanismen: op voorhand aanpassingen doen zodat iets tot
uiting kan komen à heel sterk gerelateerd aan mate van leerprocessen/
situaties die zich hebben voorgedaan
o Neuromusculaire synergiën: mate waarin bepaalde spieren/spiergroepen
actief gaan zijn en andere zullen relaxeren of meewerken om spiergroepen te
gaan versterken
o Musculoskeletale componenten: ROM, spierlengte
- Cognitie à aandacht, planning, probleemoplossend vermogen, motivatie, emoties,
leren (leerprocessen)




HOE VERHOUDT DIT ZICH TOT BALANSCONTROLE BIJ KINDEREN?
Mogelijke ontwikkelingsstoornissen
- Vertraagde ontwikkeling:
o Uiteindelijk bereiken kinderen dezelfde vaardigheden als
normaal ontwikkelende kinderen, maar op een latere leeftijd
o Neurologische ontwikkelingsstoornissen: vb. DCD, ADHD
- Plateau:
o Ontwikkelen maar tot een bepaald niveau à belangrijk om
deze kinderen zo zelfstandig mogelijk te laten leren
functioneren
o Matige tot ernstige neuromotorische aandoeningen: vb. CP
(GMFCS 1-5)
- Regressie:
o Afname in motorische vaardigheden vanaf een bepaald moment

3