Myra Wittevrongel 2Ba Biomedische Wetenschappen
BIO-ETHIEK
(Samenvatting)
Begrip ethiek
= moraalwetenschap; tak binnen filosofie die zich bezighoudt met kritische bezinning over
juiste handelen.
Criteria opstellen om te bepalen of iets goed of fout is en om de motieven en
consequenties hierover te kunnen evalueren.
Aanwezig in verschillende gebieden: politiek, geschiedenis, sociologie, geneeskunde,
biologie etc.
Hoofdstromingen:
descriptief/beschrijvend vs
- Filosoof ligt in de wei
normatief
en beschrijft wat hij
ziet/denkt - Theologische ethiek/
doelenleer (1)
- Deontologische ethiek/
plichtenleer (2)
1) Theologische ethiek
= goed gedrag is ondergeschikt aan wat voor de mensen wenselijk is. De moraal staat
in dienst van een hoger doel/consequentie zoals ‘het meeste menselijk geluk’ of ‘het
grootste maatschappelijke nut’.
Stroming binnen theologie: UTILITARISME
Jeremy Bentham
= consequentialisme; beste gevolgen voor iedereen (veel plezier, weinig pijn)/ grootste
geluk voor grootste aantal mensen (nadruk op doel)
Grootste geluk kwantitatief bepalen adhv opstellen moreelbalans: plezier en pijn v elk
individu afwegen en op basis hiervan actie al dan niet uitvoeren
‘Act’ utilitarisme: weegschaal, absolute macht bij de meerderheid
Gebaseerd op gelijkheidsprincipe
Voordelen: (op het eerste zicht) Nadelen:
- Nastreven maximum well- - Mensenrechten geschonden
being Vb. verspreiden naaktfoto’s
- Algemeen aanvoelen (wie - Vraagt te veel vd mensen
is er nu tegen geluk?) Vb. cinema tickets
- Gelijkheidsprincipe - Te onpersoonlijk
- Gerechtigheid?
Vb. rellen
- Iedereen heroïsch en heilig?
Leerling Bentham: John Stuart Mill
Consequentiecriterium beperken
, Myra Wittevrongel 2Ba Biomedische Wetenschappen
Mensenrechten voorrang op weegschaal
‘Rule’ utilitarisme: opstellen regels waaraan handelingen moeten voldoen
Principle of harm: handeling enkel rechtvaardig indien er geen leed is, ook al heeft
grootste groep geluk
Begrippen gebaseerd op utilitarisme: QALY’s en DALY’s (helpen beslissingen maken in
gezondheidszorg)
Quality-adusted life years (= extra levensjaar in goede gezondheid)
- Begrip dat w gebruikt om te zien of iets economisch efficiënt is; kosten behandeling
afwegen tov zin en effectiviteit
- Vb. nieuwe medicatie: kijken hoeveel gezonde jaren er bij komen en afweging
maken of het de kost waard is. Indien meerderheid langer leeft => medicatie op markt
brengen.
Disability-adjusted life years (=levensjaren gecorrigeerd door beperkingen)
Maat voor totale last die ontstaat uit een ziekte. Last kan wijzen op vroegtijdig sterven
of leven met een beperking. (omgekeerde QALY).
2) Deontologische ethiek
= uitgaande van absolute gedragsregels (goed of slecht) ongeacht menselijke wensen
Belangrijkste deontologische filosoof: Immanuel Kant => KANTIANISME
Autonomie/zelfbeschikkingsrecht: mens kan door rede zelf bepalen wat moreel
goed is
Basisregel: categorisch imperatief (plicht geldt altijd onafh tijd&plaats)
= richt je in je doen en laten uitsluitend naar gedragsregels waarvan je wilt dat
iedereen zich hiernaar richt.
Universaliseringsbeginsel: handel alleen via die maxime (reden waarom je
iets doet) waarvan je tegelijkertijd wilt dat het een algemene wet wordt
Wederkerigheidsbeginsel: handel zo dat je de mensheid altijd als doel en
nooit enkel als middel gebruikt (zowel in eigen persoon als in persoon van
iemand anders) maw wat als dit bij mij gebeurt, wil je het die andere dan
aandoen?
Vb. plicht om massamoordenaar een eerlijke rechtszaak te geven, ook al
zou men hem publiekelijk willen lynchen.
Kritiek op Kant:
- Te veel focus op de gevormde wetten waardoor er geen aandacht is voor de
negatieve gevolgen van een handeling. (zie vb WOII)
- Opgestelde wetten zijn niet eenduidig en consistent: niet iedereen hecht belang aan
dezelfde moraal.
BIO-ETHIEK
(Samenvatting)
Begrip ethiek
= moraalwetenschap; tak binnen filosofie die zich bezighoudt met kritische bezinning over
juiste handelen.
Criteria opstellen om te bepalen of iets goed of fout is en om de motieven en
consequenties hierover te kunnen evalueren.
Aanwezig in verschillende gebieden: politiek, geschiedenis, sociologie, geneeskunde,
biologie etc.
Hoofdstromingen:
descriptief/beschrijvend vs
- Filosoof ligt in de wei
normatief
en beschrijft wat hij
ziet/denkt - Theologische ethiek/
doelenleer (1)
- Deontologische ethiek/
plichtenleer (2)
1) Theologische ethiek
= goed gedrag is ondergeschikt aan wat voor de mensen wenselijk is. De moraal staat
in dienst van een hoger doel/consequentie zoals ‘het meeste menselijk geluk’ of ‘het
grootste maatschappelijke nut’.
Stroming binnen theologie: UTILITARISME
Jeremy Bentham
= consequentialisme; beste gevolgen voor iedereen (veel plezier, weinig pijn)/ grootste
geluk voor grootste aantal mensen (nadruk op doel)
Grootste geluk kwantitatief bepalen adhv opstellen moreelbalans: plezier en pijn v elk
individu afwegen en op basis hiervan actie al dan niet uitvoeren
‘Act’ utilitarisme: weegschaal, absolute macht bij de meerderheid
Gebaseerd op gelijkheidsprincipe
Voordelen: (op het eerste zicht) Nadelen:
- Nastreven maximum well- - Mensenrechten geschonden
being Vb. verspreiden naaktfoto’s
- Algemeen aanvoelen (wie - Vraagt te veel vd mensen
is er nu tegen geluk?) Vb. cinema tickets
- Gelijkheidsprincipe - Te onpersoonlijk
- Gerechtigheid?
Vb. rellen
- Iedereen heroïsch en heilig?
Leerling Bentham: John Stuart Mill
Consequentiecriterium beperken
, Myra Wittevrongel 2Ba Biomedische Wetenschappen
Mensenrechten voorrang op weegschaal
‘Rule’ utilitarisme: opstellen regels waaraan handelingen moeten voldoen
Principle of harm: handeling enkel rechtvaardig indien er geen leed is, ook al heeft
grootste groep geluk
Begrippen gebaseerd op utilitarisme: QALY’s en DALY’s (helpen beslissingen maken in
gezondheidszorg)
Quality-adusted life years (= extra levensjaar in goede gezondheid)
- Begrip dat w gebruikt om te zien of iets economisch efficiënt is; kosten behandeling
afwegen tov zin en effectiviteit
- Vb. nieuwe medicatie: kijken hoeveel gezonde jaren er bij komen en afweging
maken of het de kost waard is. Indien meerderheid langer leeft => medicatie op markt
brengen.
Disability-adjusted life years (=levensjaren gecorrigeerd door beperkingen)
Maat voor totale last die ontstaat uit een ziekte. Last kan wijzen op vroegtijdig sterven
of leven met een beperking. (omgekeerde QALY).
2) Deontologische ethiek
= uitgaande van absolute gedragsregels (goed of slecht) ongeacht menselijke wensen
Belangrijkste deontologische filosoof: Immanuel Kant => KANTIANISME
Autonomie/zelfbeschikkingsrecht: mens kan door rede zelf bepalen wat moreel
goed is
Basisregel: categorisch imperatief (plicht geldt altijd onafh tijd&plaats)
= richt je in je doen en laten uitsluitend naar gedragsregels waarvan je wilt dat
iedereen zich hiernaar richt.
Universaliseringsbeginsel: handel alleen via die maxime (reden waarom je
iets doet) waarvan je tegelijkertijd wilt dat het een algemene wet wordt
Wederkerigheidsbeginsel: handel zo dat je de mensheid altijd als doel en
nooit enkel als middel gebruikt (zowel in eigen persoon als in persoon van
iemand anders) maw wat als dit bij mij gebeurt, wil je het die andere dan
aandoen?
Vb. plicht om massamoordenaar een eerlijke rechtszaak te geven, ook al
zou men hem publiekelijk willen lynchen.
Kritiek op Kant:
- Te veel focus op de gevormde wetten waardoor er geen aandacht is voor de
negatieve gevolgen van een handeling. (zie vb WOII)
- Opgestelde wetten zijn niet eenduidig en consistent: niet iedereen hecht belang aan
dezelfde moraal.
