, Complete samenvatting
Persoonlijkheidspsycholo
gie
2024/2025
Leerdoelen:
- Een correcte definitie van de belangrijkste begrippen uit de
persoonlijkheidspsychologie geven
- De verschillen en gelijkenissen tussen klassieke modellen van
persoonlijkheid en/of de hedendaagse kijk op persoonlijkheid in eigen
woorden uitleggen
- De impact van omgevingsfactoren (bv. cultuur, plaats in de rij, sociaal-
economische status...) en genetische factoren (bv. geslacht) op (de
ontwikkeling van) persoonlijkheid in eigen woorden uitleggen
- Op basis van een voorbeeld het effect van (de interactie tussen)
persoonlijkheid (type A, B, C, D) en coping op het omgaan met life events en/ of
op gezondheid toepassen
- Op basis van een voorbeeld het effect van persoonlijkheid op
kwetsbaarheid voor het stellen van risicovolgedrag (bv. verslaving,
delinquentie...) toelichten
- De principes van stabiliteit en verandering van
persoonlijkheidstrekken tijdens de levensloop in eigen woorden
uitleggen
- De essentie van het onderzoek naar de bronnen van verschillen tussen
mensen in eigen woorden uitleggen
- De toepassingsmogelijkheden en belangrijkste kenmerken van de
meest gebruikte persoonlijkheidstesten (NEO-PI-III, NEO-FFI-3 …)
toelichten
- In een casus op basis van de resultaten van een persoonlijkheidsonderzoek
een correcte studie- of beroepskeuze adviseren
- In een casus op basis van de resultaten van een persoonlijkheidsonderzoek
suggesties geven voor begeleiding en/of ondersteuning in een specifiek
functioneel levensdomein (professioneel functioneren, gezin,
(partner)relatie...)
, Samenvatting
Een introductie
Persoonlijkheidspsychologie is nuttig
- Beschrijven hoe iemand in elkaar zit
- Verklaren waarom iemand zich op een bepaalde, soms irrationele manier
gedraagt
cruciaal in de begeleiding van iemand
- Vertaling naar andere vakgebieden (bv. Arbeids- en
organisatiepsychologie, sociale psychologie, …): in kaart brengen van
persoonlijkheid
Bv. Man met cocaïne- en gokverslaving die ondanks verschillende therapieën blijft hervallen:
persoonlijkheidstrekken vinden door persoonlijkheidstests, die man daar inzicht in geven,
inzetten op bepaalde kenmerken (bv. Kenmerk ‘openstaan voor nieuwe ervaringen’ inzetten
op nieuwe sport)
Persoonlijkheidspsychologie als wetenschap
Bestuderen van persoonlijkheid
➢ verschillen en gelijkenissen tussen mensen
➢ welke gevolgen hebben die op hoe ze zich voelen en gedragen
Analyse op 3 niveaus (Kluckhohn & Murray)
1. Elke mens is zoals alle anderen
➢ Human nature
➢ Gemeenschappelijkheden
ieder mens wordt geboren en sterft, wordt gevoed en leert zichzelf voeden,
heeft noden en behoeften, heeft een specifiek hersengebied voor
taalontwikkeling, …
2. Elk mens is zoals sommige anderen
➢ Individuele verschillen (bv. meerdere mensen zijn introvert)
➢ Verschillen tussen groepen (bv. In een sportgroep: iedereen in die
specifieke groep heeft de eigenschap ‘doorzettingsvermogen’)
3. Elk mens is als geen ander
➢ Uniciteit (uniek)
iedereen is een unieke samenstelling van verschillende eigenschappen
Persoonlijkheid kan
- Nomothetisch onderzocht worden: mensen worden in groep onderzocht,
algemene conclusies getrokken en statische bepalingen worden gemaakt
- Idiografisch onderzocht worden: één proefpersoon waarin het unieke gedrag
bestudeerd wordt
, Wat is persoonlijkheid?
Persoonlijkheid heeft betrekking op de kenmerkende individuele verschillen
tussen mensen in de manier waarom ze denken, zich voelen en zich gedragen.
Deze individuele verschillen zijn vrij stabiel en deels genetisch bepaald en
openbaren zich in verschillende situaties.
Kenmerkende individuele verschillen
- Kenmerken = trekken (traits)
- Average tendencies (gemiddelde neigingen)
- Trekpsychologie = bestuderen van die kenmerken
➢ Beschrijvende functie
➢ Verklarende functie
➢ Voorspellende functie
Karakter
- Griekse woord ‘Charasso’ (inkerven, graveren)
- Stereotypen uitvergroten, bv. ‘een nerd’, ‘een strever’
Temperament
‘Temperare’ = mengen ontstaan in de Griekse
oudheid: ‘Vloeistoffen in het lichaam’
Een teveel aan Naam Temperament Psychologische beschrijving
Bloed Sanguinisch Vrolijk, vriendelijk, grappig
Slijm Flegmatisch Traag, loom, lui
Gal Cholerisch Onstuimig, onverschrokken
Zwart gal Melancholisch Somber, zwijgzaam
is niet wetenschappelijk onderbouwd
- Vandaag: basale/oppervlakkige persoonlijkheidseigenschappen
al bij kinderen zie je hun ‘temperament’
Persoonlijkheid = karakter + temperament
Denken, voelen, doen
- Cognitieve processen van
informatieverwerking Input
beslissingsregels (als dan) output
op basis van persoonlijkheid komt een ‘input’ anders binnen een ander
verwerkingsproces door interpretatie
Persoonlijkheidspsycholo
gie
2024/2025
Leerdoelen:
- Een correcte definitie van de belangrijkste begrippen uit de
persoonlijkheidspsychologie geven
- De verschillen en gelijkenissen tussen klassieke modellen van
persoonlijkheid en/of de hedendaagse kijk op persoonlijkheid in eigen
woorden uitleggen
- De impact van omgevingsfactoren (bv. cultuur, plaats in de rij, sociaal-
economische status...) en genetische factoren (bv. geslacht) op (de
ontwikkeling van) persoonlijkheid in eigen woorden uitleggen
- Op basis van een voorbeeld het effect van (de interactie tussen)
persoonlijkheid (type A, B, C, D) en coping op het omgaan met life events en/ of
op gezondheid toepassen
- Op basis van een voorbeeld het effect van persoonlijkheid op
kwetsbaarheid voor het stellen van risicovolgedrag (bv. verslaving,
delinquentie...) toelichten
- De principes van stabiliteit en verandering van
persoonlijkheidstrekken tijdens de levensloop in eigen woorden
uitleggen
- De essentie van het onderzoek naar de bronnen van verschillen tussen
mensen in eigen woorden uitleggen
- De toepassingsmogelijkheden en belangrijkste kenmerken van de
meest gebruikte persoonlijkheidstesten (NEO-PI-III, NEO-FFI-3 …)
toelichten
- In een casus op basis van de resultaten van een persoonlijkheidsonderzoek
een correcte studie- of beroepskeuze adviseren
- In een casus op basis van de resultaten van een persoonlijkheidsonderzoek
suggesties geven voor begeleiding en/of ondersteuning in een specifiek
functioneel levensdomein (professioneel functioneren, gezin,
(partner)relatie...)
, Samenvatting
Een introductie
Persoonlijkheidspsychologie is nuttig
- Beschrijven hoe iemand in elkaar zit
- Verklaren waarom iemand zich op een bepaalde, soms irrationele manier
gedraagt
cruciaal in de begeleiding van iemand
- Vertaling naar andere vakgebieden (bv. Arbeids- en
organisatiepsychologie, sociale psychologie, …): in kaart brengen van
persoonlijkheid
Bv. Man met cocaïne- en gokverslaving die ondanks verschillende therapieën blijft hervallen:
persoonlijkheidstrekken vinden door persoonlijkheidstests, die man daar inzicht in geven,
inzetten op bepaalde kenmerken (bv. Kenmerk ‘openstaan voor nieuwe ervaringen’ inzetten
op nieuwe sport)
Persoonlijkheidspsychologie als wetenschap
Bestuderen van persoonlijkheid
➢ verschillen en gelijkenissen tussen mensen
➢ welke gevolgen hebben die op hoe ze zich voelen en gedragen
Analyse op 3 niveaus (Kluckhohn & Murray)
1. Elke mens is zoals alle anderen
➢ Human nature
➢ Gemeenschappelijkheden
ieder mens wordt geboren en sterft, wordt gevoed en leert zichzelf voeden,
heeft noden en behoeften, heeft een specifiek hersengebied voor
taalontwikkeling, …
2. Elk mens is zoals sommige anderen
➢ Individuele verschillen (bv. meerdere mensen zijn introvert)
➢ Verschillen tussen groepen (bv. In een sportgroep: iedereen in die
specifieke groep heeft de eigenschap ‘doorzettingsvermogen’)
3. Elk mens is als geen ander
➢ Uniciteit (uniek)
iedereen is een unieke samenstelling van verschillende eigenschappen
Persoonlijkheid kan
- Nomothetisch onderzocht worden: mensen worden in groep onderzocht,
algemene conclusies getrokken en statische bepalingen worden gemaakt
- Idiografisch onderzocht worden: één proefpersoon waarin het unieke gedrag
bestudeerd wordt
, Wat is persoonlijkheid?
Persoonlijkheid heeft betrekking op de kenmerkende individuele verschillen
tussen mensen in de manier waarom ze denken, zich voelen en zich gedragen.
Deze individuele verschillen zijn vrij stabiel en deels genetisch bepaald en
openbaren zich in verschillende situaties.
Kenmerkende individuele verschillen
- Kenmerken = trekken (traits)
- Average tendencies (gemiddelde neigingen)
- Trekpsychologie = bestuderen van die kenmerken
➢ Beschrijvende functie
➢ Verklarende functie
➢ Voorspellende functie
Karakter
- Griekse woord ‘Charasso’ (inkerven, graveren)
- Stereotypen uitvergroten, bv. ‘een nerd’, ‘een strever’
Temperament
‘Temperare’ = mengen ontstaan in de Griekse
oudheid: ‘Vloeistoffen in het lichaam’
Een teveel aan Naam Temperament Psychologische beschrijving
Bloed Sanguinisch Vrolijk, vriendelijk, grappig
Slijm Flegmatisch Traag, loom, lui
Gal Cholerisch Onstuimig, onverschrokken
Zwart gal Melancholisch Somber, zwijgzaam
is niet wetenschappelijk onderbouwd
- Vandaag: basale/oppervlakkige persoonlijkheidseigenschappen
al bij kinderen zie je hun ‘temperament’
Persoonlijkheid = karakter + temperament
Denken, voelen, doen
- Cognitieve processen van
informatieverwerking Input
beslissingsregels (als dan) output
op basis van persoonlijkheid komt een ‘input’ anders binnen een ander
verwerkingsproces door interpretatie
