HOOFDSTUK 13: ETHIEK EN INTEGRITEIT
1. INLEIDING
‘Ambtelijke integriteit’ (of ‘ethiek’ of ‘deontologie’) krijgt de jongste jaren veel aandacht, zowel in de
academische literatuur al s in de praktijk.
2. INTEGRITEITSBELEID IN DE OVERHEID: EEN INTRODUCTIE
2.1 De begrippen: wat is ethiek, integriteit, integriteitsbeleid
• Ambtelijke integriteit = het handelen in overeenstemming met de algemeen aanvaarde
waarden, normen en regels die gelden in de overheid
• Bronnen:
- wet en regelgeving, maar…
* geen regelgeving
* conflicterende regelgeving
* onethische regelgeving
- oplossing: systematische analyse van situatie
* wat is het probleem?
* wat zijn gevolgen van alternatieven?
* hoe voel ik me bij de gevolgen?
• Ethische dilemma’s = situaties waarbij waarden en normen in het geding zijn en waarbij een
keuze moet worden gemaakt uit meerder alternatieven, terwijl voor elk van die alternatieven
goede redenen te geven zijn. Wat men ook doet, er zal altijd een zekere morele kost volgen.
Bepaalde waarden zullen geschonden worden.
• Integriteitsbeleid = het geheel van beleidsinstrumenten dat erop gericht is de integriteit van
de overheid in haar geheel en het integere optreden van de individuele ambtenaren
afzonderlijk te bevorderen.
2.2 Recente evolutie: ‘integriteitsbeleid’ als eigenstandig subdomein
2.2.1 Evoluties in de samenleving en binnen de overheid
1) De burger wordt steeds mondiger en steeds meer een kritische consument van openbare
diensten. Dit leidde tot meer openbaarheid van het bestuur en spreekrecht/spreekplicht.
2) Ambtenaar gaat van loutere uitvoerder naar een echte medespeler in het beleidsproces. Ze
werken actief mee aan de beleidsvoorbereiding.
3) De bredere maatschappelijke normen evolueren.
4) New Public Management heeft enkele belangrijke ethische uitdagingen gecreëerd.
2.2.2 Integriteitsbeleid als antwoord op de evoluties
De vier net geschetste evoluties leiden tot uitdagingen inzake integriteit.
2.3 De benaderingen: welk integriteitsbeleid?
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen de controlerende en de stimulerende benadering.
De ‘controlerende’ benadering De ‘stimulerende’ benadering
1. INLEIDING
‘Ambtelijke integriteit’ (of ‘ethiek’ of ‘deontologie’) krijgt de jongste jaren veel aandacht, zowel in de
academische literatuur al s in de praktijk.
2. INTEGRITEITSBELEID IN DE OVERHEID: EEN INTRODUCTIE
2.1 De begrippen: wat is ethiek, integriteit, integriteitsbeleid
• Ambtelijke integriteit = het handelen in overeenstemming met de algemeen aanvaarde
waarden, normen en regels die gelden in de overheid
• Bronnen:
- wet en regelgeving, maar…
* geen regelgeving
* conflicterende regelgeving
* onethische regelgeving
- oplossing: systematische analyse van situatie
* wat is het probleem?
* wat zijn gevolgen van alternatieven?
* hoe voel ik me bij de gevolgen?
• Ethische dilemma’s = situaties waarbij waarden en normen in het geding zijn en waarbij een
keuze moet worden gemaakt uit meerder alternatieven, terwijl voor elk van die alternatieven
goede redenen te geven zijn. Wat men ook doet, er zal altijd een zekere morele kost volgen.
Bepaalde waarden zullen geschonden worden.
• Integriteitsbeleid = het geheel van beleidsinstrumenten dat erop gericht is de integriteit van
de overheid in haar geheel en het integere optreden van de individuele ambtenaren
afzonderlijk te bevorderen.
2.2 Recente evolutie: ‘integriteitsbeleid’ als eigenstandig subdomein
2.2.1 Evoluties in de samenleving en binnen de overheid
1) De burger wordt steeds mondiger en steeds meer een kritische consument van openbare
diensten. Dit leidde tot meer openbaarheid van het bestuur en spreekrecht/spreekplicht.
2) Ambtenaar gaat van loutere uitvoerder naar een echte medespeler in het beleidsproces. Ze
werken actief mee aan de beleidsvoorbereiding.
3) De bredere maatschappelijke normen evolueren.
4) New Public Management heeft enkele belangrijke ethische uitdagingen gecreëerd.
2.2.2 Integriteitsbeleid als antwoord op de evoluties
De vier net geschetste evoluties leiden tot uitdagingen inzake integriteit.
2.3 De benaderingen: welk integriteitsbeleid?
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen de controlerende en de stimulerende benadering.
De ‘controlerende’ benadering De ‘stimulerende’ benadering
